Morgunblaðið - 13.09.1969, Blaðsíða 13
MORGU'NBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 18. SEPT. 1®60
13
Flughjálparvél fermd í Sao Tomé
Akrein kirkjusamtak
anna í fullri notkun
Biafra-bréf frá Þorsteini E. Jónssyni
Sao Tomé, 24. ágúst.
AKREIN kirkjusamtakanna á
loftbrúruii til Biafra er enin í
fullri motkun, en því mibur
stendur akrein Rauða krossins
ennþá auð, og virðast lítil
merki þess að hún komist í
gagnið á naestunni. Er það
mjög bagalegt, því neyðin er
víða orðin mikil í því óluik'k-
unnar landi. Kirkjusamtökin,
sem gamuga undir sameiningar
heitinu Joint Cbuirch Aid
(JCA, og gárunigamir kalla
Jesus Christ Airlines), af-
henda umboðsmönnium Rauða
krossins í Biafra 100 lestir af
lyfjuim og matvaelum á viku
hverri, til að bægja frá mestu
neyðirmi á sjúkrahúsum hans
þar, en aúðvitað er þetta
hvergi næcri nóg til að full-
nægja þörfinmi.
Flugvélar JCA fljúga tvaer,
og stundum þrjár ferðir á
nóttu hverri. Eru þetta þrjár
Stratocruiser véiar (C-97) frá
Bandaríkjunum, tvær Super
Constellation frá Kamada, ein
Cloudmaster (DC-6) frá Nor-
egi (Braathens) og þrjár ís-
lenzkar frá Flughjálp h.f.
Getum við héroa frá Flug-
hjálp sagt með ánægju og þó
nokkru stolti, að fluigvélar
okkar, ásamt Braathens, hafa
himnii og er bjairt eins og að
degi. Ekki emm við nieitt sér-
lega hrifnir af tunglinu þessa
stundina. Fininst oikkur við
vera hálf naktir í allri þessari
birtu. >ó að þetta filug okkar
sé geirt í nafnd miammúðar'inn-
ar er þetta sarnit „myrtoranna
ve*rk.“
Farmur okkar í þetta sinn
er tvær og hálf lest af lyfjum
og níu lestir af sfcreið. Er
það okkur alveg sérstakt
' ánægjuiefni að skreiðin, sem
við höfum verið aið flytja að
undanförmu, er ísQienzk. Við
höfuim- svo lehigi einigöngu
flutt nicxrsk’a skreið, að þeir,
sem gera farmistorámiar skrifa
enmiþá af vama Norway í dálk
inm: larnd uppruma. Er ég sí-
fellt að kíta við þá og leiðrétta
þesisia villu, en auðvitað er
þetta bara lítiiisháttar og rmein
laiuis þjóðanr’embinigiur, því
seigja má að sama sé hvaðan
gott kemiur. Á hinn bóginm.
þar seim þettia er gjöf frá Is-
lendingum, og að mesitiu leyti
byggt á framlagi eimstaklinga,
sem margir hverjir hafa gef-
ið af litlum efmum, er þa’ð
án'ægjulegt að á skreiðar-
pökfcumum skiuili stomda skýr-
um stöfum GIFT THROUGH
THE CURCH OF ICELAND,
sem má sjá á meðtfyigjand i
mynd ef hún prentast veL
Öðnu hverju flytjum við
litla hópa af smábörmum frá
Biafra til Sao Tomé tiil lækn-
iniga og aðhlyniningar. Er
hræ'ðilegit að sjá þessar vesal-
staðið sóg einna bezt hvað við
víkuir áreiðanleika og regiu-
bundnu flugi
Þessar línur eru skrifaðair á
leiðinni frá Sao Tomé til
Biafra. Er þetta fyrri fer'ðin
okkar í nótt, og eftir hálftnna
verðum við yfir Nígeríuströnd
og hálfum tíma eftir það ætt-
um við að lenda á Utí-fiug-
braut. Erum við með fjórðu
vélina í röðinni í kvöld,
og á eftir okkur, með kortérs
miilibrli koma tvær aðrar
F lugh j á ]par-f lu gvélar sem
flogið er af íslenzkum
flugstjórum. Við htíð mér
sitja enskur flugvélstjóri og ís
lenzkur a'ðstoðarfLugmaður.
Mánimn er hátt á heiðum
imgis beimagriniduir mieð stóru
höfuðin og stfairaindi augun,
nær dauða en iífi. Samt má
9egja að þetta séu lánsömu
bömin. Miklu flieiri komast
ekki undir læfcniisihendiur, eða
fá meina hjúkrun, og hrein-
lega deyja aí nærinigajrskorti.
En svo má aftur á móti spyrja
hversu lán&öm þau raumveru-
lega séu, því eftir nokkrar
vik'ur vedðia þau senid til baika,
likiega ta að svelta aftur
nem.a því aðeims að takistf að
bimda enda á þessa hörmutegu
styrjöld, eða stórttega aojka
matarflutminga til þessa bág-
stadda fólks.
í>að karan auðvitað að virð-
ast heldw kaldiraoategt að
faira að tala uim átveizluir á
eftir þessari lýsiragu. Undir-
ritaður kom nýlega að heim-
an úr stuttu fríi og haföi með
ferðis alls kyms íslienzkt góð-
meti. Héldum við ístendimgar
hér í Sao Tomé niokkurs kon-
ar þonriablót. Karun það að
hljóma hálf affcáralega, svona
um hásumarið, en tilfeHið er
að héma er núna kaldasta
timabil áirs’ins, og því nokkurs
komar „miðbaugsiþorri“.
Nú framiuindan sésit Nígeríu-
strönd, glitrandi hvít í tungl-
skininu og þvi komimn tími til
að sflökkva öli ljós og reyna
að láta sem minmisit á sér beira.
Við senduim svo iöndum
beztu kveðjur, sem þeir
mættu gjaman enducgjalda.
með meiri sfcrei'ðarsendkvgum.
Þorsteinn E. Jónsson.
Skreiðarpakkar fra Islandi.
— Stjórn - íslenzkt
að upprima
Framhald af bls 3
sjálfs eða sögð fyrir af öðrum
er ekkert einsdæmi í tileink-
unum miðaldarita. Slíkar til-
einkanir eru ýmist settar fram
í formálum eða myndum sbr.
gj af aram yndir.
En tilefni þeirra er oftast
dýrkun andlegra eða verald
legra höfðingja, lífs eða liðinna,
en gæti verið eiginhagsmunir
gefandans sjálfs. Nútima fræði-
menn eru farnir að efast um
heimildargildi slíkra formála.
Telja margir að þess háttar til-
einkaniir séu oft aðeins drott-
inslof (topos) og séu því engar
heimildir um, hvemig verkið
hafi orðið til eða hvenær.”
í sögu Noregs, Ðet Norske
Folfcs Liv og Historie, segir
m.a. um Hákon hálegg, eða Há-
kon V, að hann hafi verið lærð-
ur mjög og bókmenntalega sinn
ur og hirð hans í Noregi hafi
verið miðdepill allmerkilegs
bókmenntastarfs. Hann var læs
á latínu og hafði að sogn lesið
margt fornra, norrænnia rita.
Sjálfur hneigðist hann að trú-
ritum, en Eufemia, drottning
hans, hneigðist einkum að ridd-
araskáldskap. „Hákon konung-
uir lét einnig smiara Biblíuinni
og er sú þýðing þekkt undir
nafninu Stjórn. Það er fjöl-
breytt verk, því að margvís-
legum athugasemdum og skýr-
ingum var bætt við biblíutext-
ann, að ábendingu konungs.
Þetta verk sem lesið ar úr
„þar sem konungur sinnir sxn-
um beztu mönnum” náði ekki
lengra en til 2. Mósebókar, 18
kap.” Þannig verður Stjóin, að
áliti norskra sagnfræðinga. eins
konar skuggsjá þess menning-
aráhuga sem ríkti í Noregi urti
og upp úr 1300.
Þess má geta til viðbóta/ því
sem fyrr segir um uppruna
Stjórnar-handritsins, að C R
Unger telur hið ímyndaða
norska handrit frá byrjun 14.
aldar. Aðrir fræðimenn h&fa
fylgt í kjölfarið, þannig segir
Finnur Jónsson í bókmennta-
sögu sinni 1923, að Stjórn sé
rituð um 1310, og er sammála
hinum norsku starfsbræðrum
sínum um ímyndað norskt
Stj órniar-handrit. Unger skýrir
nafn ritverksins á þá leið, að
átt sé við stjóm guðs, en Gust-
av Storm, sem skrifaði um
Stjóm 1886, telur að ’pað muni
merkja konungsstjóm. En
hann er sammála Unger um
uppruna ritsins, að það sé. sam-
kvæmt fonmálanium, saman sett
í upphafi 14 aldar. D. A. Seip,
sem ritaði inngang að ljósprent-
aðri útgáfu AM 227 fol. segir
m.a. að handritið standi næst
norska frumritinu, en eins og
fyrr greinir er hér einungis um
ímyndað fmmrit að ræða. því
að slíkt upprunalegt norskt
handrit hefur ekki fundizt, og
er því þesisi fullyrðimg á
sandi byggð. En hann bærir bví
við að tímasetning verksms
verði einungis ráðin af formál-
ánum, þar sem segir að Háktin
konugur hafi gefið „forsögn“
um verkið.
En hver mundi þá hafa
Stjórn saman setta? mætti
spyrja. Dr. Selma skýrði mér
frá því að hún hefði einnig
beint rannsóknum sínum að höf
undi Stjórnar, sem hingað til
hefði verið óþefcktur. Sumir
fræðimenm hafa reymt að
rekja sögu AM 227 fol. til Skál-
holts, en heimildir fyrir því að
handritið sé þaðan runnið
brestur gjörsamlega. Rannsókn
ir dr. Selmu hafa aftur á móti
beint athygli hennar að Bergi
ábóta Sokkasyni á Munkaþverá,
og tehir hún að hann sé lík-
legasti höfundur verksins
Hann hafi sett saman bókina á
sínum „klerklausu úrum”
1334—1345, en Skálholtsannáll
frá 1345 segir svo: „Gefinn aft-
ur heiður sinn og ábótavald
bróður Bergi og forráð að
Munkaþverá”. Ekki er vitað
hvers vegna bróðir Bergur
þurfti aftur á heiðri sínum að
halda, en 1345 „var hann ekki
klerklaus,’ segir dr. Selma.
Hún bendir á í væntanlegu rit-
verki sínu um Stjórn, að fvrs+i
hluti verksins sé óvéfengjan-
lega skrifaður á efti» Nikulás-
arsögu Bergs Sokkasonar. og
eftirtektarvert sé hversu þeim
svipi saman höfundi fyrsta
hluta Stjórnar og höfundx Nik-
ulásaraögu, ábótonum á
Munkaþverá. Nefniir hún mörg
dæmi um skyldleika þessara
x’ita, en út í þá sögu er óþarft
að fara hér. Þess má þó geta að
Bergur Sokkason þótti óvenju
ritsnjall maður í sinni tíð. Um
hann orti samtíðamaður hans,
Arngrímur ábóti Brandsson á
Þingeyrum.
Bergr ábóti hefir birtan margan
biskupsheiðr í máli greiðu.
Ekki er vitað hvenær Berg-
ur Sokkason er fæddur, en
hann var uppi á fyrra hluta
14. aldar. Hvað sem þvi líður
hafa fræðimenn beint mjög ljós-
kösturum sínum að þessum
Benediktsmunki upp á síðkast-
ið, en orðstír hans verður nú
meiri með hverju ári fyrir þá
sök, að sífellt bætast við rit,
sem honum eru eignuð. Þannig
er þessi 14. aldar munkur óð-
um að komast í tölu nýrra ís-
lenzkra rithöfunda og vafa-
laust, að margt af því sem hann
setti saman, klerklaus mað-
urinn, stendur nær hjarta
margra ígtendiniga nú á tímum
en sumt það, sem meir lætur
yfir sér.
M
— NýbYggingar
Framhald af bls. 8
fyrst og fremst sýnir hann
okkur það, að sú bylgja
gríðar fjölmennra aldurs-
árganga, sem skall með of-
urþunga á bamaskólum
borgarinnar á árunum
1950—60 teitar nú jafnvæg
is, og bendir til þess, að nú
megi eygjct það tímabil að
unnt verði að hægja á
skólabyggmgaframkvæmd
um miðað við eðlilega
íbúafjölgun og útfærslu
byggðarinnar.
Fjárveitingar
Það gæti út af fyrir sig
verið notalegt fyrir skatt-
borgarana að gæla við þá
tilhugsun að senn reki að
því að menn geti haldið að
sér höndum um nýbygg-
ingar skóla, sem áætlað er
að verja til 76 millj. kr. á
yfirstandandi ári, en ekki
mundu menn þó óska þess
að í Reykjavík yrði sú
stöðnun að slíkt yrði að
veruleika. Hér mætti
skjóta því inn, að nú er í
smíðum skólabúsnæði að
stærð nær 40 þús. rúm-
metrar^ sem áætlað er að
komi í gagnið á næstu 2
árum.
Á síðari árum hefur at-
hygli almennings mjög
beinzt að skólamálum
þjóðarinnar, og marg oft
heyrum við því varpað
fram, sem og rétt er, að
arðbærasta fjárfestingin
liggi í aukinni menntun
æskunnar. Finnst manni
þá jafnvel stundum aðal-
áherzlan lögð á fjárhags-
legan ávinning, en sízt af
öllu megum við gleyma
þeim afrakstri, sem hvorki
verður metinn í krónum
né aurum. en varðar menn-
ingu hugarfarsins og mann
gildi einstaklingsins.
Læt ég svo lokið þessu
spjalli, en óska nemendum
og kennaraliði skólanna
heilla í störfum á vetri
komanda.
Auður Auðuns.