Morgunblaðið - 20.09.1969, Blaðsíða 19

MORjGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 20. SEPT. 1909
19
Einar Ásmundsson í Sindra:
Hve mikinn þátt eiga dýr innkaup í hinni
óhagstæöu gjaldeyri sstööu landsins?
1 sambanði við viðtal það, sem
blaðamaður Morgunblaðsins átti
við mig fyrir nokkru, þar sem
fjallað var um verðhækkanir á
jámi og járnsamninga, þá sem
við eigum og afstöðu bankayfir-
valda til bankaábyrgða með
greiðslufresti á lönd Vestur-Evr
ópu, tel ég rétt að birta eftir-
farandi bréf okk.ar til Lands-
bankans, til að þeir mörgu, sem
þetta mál varðar, geti gert sér
fulla grein fyrir, hvað er um að
ræða:
Bréf dags. 19.8.’69, vegna við-
ræðna við bankastjórana þ. 31.
7.’69.
Við viljum hér með benda á
noklkur atriði, sem minnrt var á
í ofangreindum viðræðum og
bankastjórarnir töldu vera órétt
mætar m.a. vegna þess:
1. að við teljurn að tjón hafi
orðið af afstöðu bankanna.
vegna synjana um bankaá-
byrgðir.
2. að við í tveimur atriðum
endurtækjum beiðni umfyr
irgreiðslu, sem þegar væri
búið að afgreiða með synj-
un.
3. að við værum að fara fram
á óeðlilega lánafyrir-
greiðslu .
Óskir okkar um lán hjá bank-
anum hafa verið fyrr og síðar á
algjöru lágmarki, samanborið
við mikilvægi viðskiptanna og
hagnaðinn, sem bankinn hefur
haft af þeim. Form lánanna hef-
ur að mestu leyti verið í við-
skiptamannavíxlakaupum. Sjá
línurit ,sem liggur hjá bankan-
um, yfir viðskipti okkar við
bamkane sl. fimm ár, og sýna
fjárbindingu bankans, vegna
viðskipta okkar.
All't tal um að umibeðnar fyrir
greiðslur til okkar muradu skapa
ford'æmi fær eWki staðizt.
f síðustu málsgrein ofan-
greinds bréfs okkar segir:
„Við höfum þeigar skrifað
bönkum mörg bréf um bankaá-
byrgðir með gjaldfresti á V-Ev-
rópu, en dráttur sá, sem orðinn
er á afgreiðslu bankanna á því
atriði hefur þegar valdið stór-
tjóni fyrir ísl. járniðnað."
Þessari staðhæfingu okkar var
sérstaklega mótmælt af hendi
talsmanna bankastjóranna. Ef
hér er farið með rangt mál, er
sá, sem þetta ritar, fús til að
biðjaist afsökunar.
En svo lengi, sem sú firra er
í reglum innflutningsyfirvald-
anna, að þeir, sem eiga kost á að
gera hagkvæm kaup gegn banka
ábyrgð með gjaldfresti, að sjálf-
sögðu gegn öruggum tryggingum
fá ekki að stofna bankaábyrgð-
ir, veldur sú synjun miklu tjóni
og á eftir að valda ómetanlegu
tjóni, svo lengi sem undanþága
frá reglunni verður ekki veitt
eða reglan afnumin, ekki einung
iis fyrir einstakar starfsigreinar,
heldur fyrir efnahagskerfið í
heild, með dýrari inníkaupum,
dýrtíðaraukningu og verðminnk
andi gjaldmiðli. Þá verður ekki
annað talið, en að verið sé að
ganga í sömu átt og verkanir
verðlagsálkvæðannia ganiga sem
hvetja til dýrari innkaupa og
verðbólgu.
Þýðinigiu bankaábyrgða ætti
ekki að þurfa að skýra fyrir
bankamönnum, því með þeim er
mögulegt að gera svo hagstæð
innkaup sem verða má og vinna
þær því á móti verðbólgu og
gengisfellingu landanna.
Við teljum okkur hafa vissu
fyrir því, að þeir aðilar í bönk-
unum, sem hafa fjallað um þetta
mál, skilji þetta og séu jákvæð-
ir, en einhver aðili hlýtur þó að
nota neitunarvald sitt í þessu
máli járniðnaðarins. Þetta er
ekki í fyrsta skipti, sem þessi
eina stálbirgðastöð landsins hef-
ur haft verulegan mótbyr, því
birgðastarfsiemi okkar hefur átt
litlum skilningi að mæta frá
fyrstu tíð og við orðið að afla
okkur erlendis fjár að miklu
leyti til starfseminnar. Um þenn
an skilning viljum við nefna
dæmi, sem eru nokkurra mán-
aða gömul.
Til að bæta innflytjendum,
sem unnu með erlendu fé, það
tjón, sem þeir urðu fyrir, vegna
síðustu gengisfellingar, var veitt
svo nefnt „gengistapslán“. Svo
virðist, sem við ættum fyllsta
rétt á þessu láni eins og aðrir,
sem það hafa fengið. Við höfum
sótt um þetta lán og ítrekað um
sóknir okkar. Þessu hefur verið
synjað. Það hefur verið látið í
veðri vaka að synjunin komi frá
Seðlabankanum, en það teljum
við ekki sannað.
í byrjun þessa árs skrifuðum
við og ræddum við Seðlabank-
ann og Landsbankann um að þeir
hæfu birgðavíxlakaup, er næmu
ákveðnum hundraðshluta af
þekn jármbirgðum, sem við lægj
um með á hverjum tíma. Þessu
var vel tekið og gögn látin í té,
birgðaskýrslur o.fl. og sérstakur
hagfræðingur settur í málið.
Þessu máli var synjað á þeim
forsendum, að þá yrði að gera
hið samia fyrir allar hiraar
stálbirgðastöðvarnar. Hverjar?
Varð okkur á að spyrja.
Þessu til viðbótar er rétt að
geta þess, þó það sé ekki Lands-
bankanum viðkomandi, að banki
iðnaðarins í landinu er lokaður
fyrir þessari mikilvægu starf-
semi iðnaðarins eins og allri ann
ari starfsemi, sem fyrirtæki okk-
ar annast.
f áratugi höfum við unnið
brotajárn og málma til útflutn-
ings og aflað með því gjaldeyr-
is, sem skiptir mörgum tugum
milljóna. Það hefur verið marg
ítrekað að fá lán til þessarar
starfsemi, þar á meðal til véla-
kaupa, sem hefðu getað aukið
verulega þennan útflutning.
Þessu hefur verið synjað marg
oft og þótt fjarstæða að fara
frarh á slíka fyrirgreiðslu.
Það er ekki persónulegt mál
oklkar eða eirahvers valdamanns,
hvort járniðnaðinn eigi að gera
enn óstarfhæfari eða ekki, eða
hvort enn fleiiri menn eigi að
flytjast úr landi og setjast að
erl'endis. Sarna miá segja um það,
hvort innkaup eigi að gera 20—
50 prs. óhagstæðari, ve.gna vönt
unar á bankaábyrgðum.
Mieginhluti útflutningsins er
seldur gegn bankaábyrgðum og
sömu rökin hljóta að liggja að
því, að meginhluti innflutnings
ins búi við sömu skilyrði.
Bráðabirgðalán það, sem við
eigum kost á, mundi að mjög
litlu leyti bæta upp erlenda
gjaldfrestinn, sem við höfum orð
ið að byggja starfsemi okkar á
og það er í engu hlutfalli við
þann gjaldeyrislega hagnað, sem
heildarsamningar okkair gefa,
því fyrir upphæðina væri hægt
að kaupa 150—200 tonn af járni
eða um 3 prs. af núgildandi
saimmi'niguim oitókar.
Gjaldfrestinn teljum við
okkur svo miklu verðmætari hjá
sérstökum verksmiðjum. En hon
um höfum við náð í gegnum
Fjaðrir, fjaðrablöð, hljóðkútar,
I margar gerðir bifreiða.
púftrör og fleiri varahlutir
Bílavörubúðin FJÖÐRIN
Laugavegi 168. - Sími 24180.
margra ára traust og farsæl við-
skipti.
Krafan um bankaábyrgð nú
er öllium auðskiliin. En það er
hið sérstaka ástand á járna- og
stálmarkaðinum og svo hið ó-
trausta ástand í íslenzku efna-
hagsUfi, sem gerir að krafizt er
bankaábyrgða.
Synjun um bankaábyrgð veld
ur sérhverju fyrirtæki ómet-
anlegum álitshnekki. Þar sem
synjunin getur gefið út á við al-
ranga hugmynd um hag hlutað-
eigandi fyrirtækis. Bann við
bankaábyrgðum og verðlagsá-
kvæðum má ætla að valdi geysi-
lega dýrari innkaupum gæti ef
til vill verið allt að milljarði?
og hefur það sömu áhrif á fjár-
ha.gsafkomu þjóðarinnar eins og
útflutningur landsins væri lækk
aður í verði sem því næmi.
Eins og bankastjórunum er
kunnugt um, eigum við kost á
bankaábyrgðaþjónustu frá er-
lendum banka. En við trúum því
ekki, að banki yðar synji þessu
tilboði um ábatasöm viðskipti.
Of miklum tíma hefur verið
eytt í bréfaskriftir í þessu og
öðrum málum við bankann, en
sízt af öl'lu höfuim við löngun til
aið sikapa ágreinirag um mál, eni í
þessu tilfelli hefur ekki verið
komizt hjá því, vegraa mikilvæg-
is þess.
Á ofangreindum forsendum
viljum við enn ítreka þau til-
mæili okkar, að margumrædd und
anþága vegna járniðnaðarins í
landinu verði veiitlt.
Eins og að framan er sagt,
væntum við þess að bankastjór-
arnir endurskoði afstöðu sína til
ofangreindra atriða varðandi
opnun bankaábyrgða með gjald
fnesti, ekki fyrir fyrirtæki okk-
ar sérstaklega, heldur fyrir þau
fyrirtæki, sem sanna óumdeilan-
lega, að verið sé að gera hag-
stæð innkaup fyrir iðnaðinn í
heild. Undanþáguna mætti miða
við, að þeir aðilar, sem gerðu
innkaup á járni frá vöruskipta-
löndunum, fengju bankaábyrgð
mieð gjaldf resti í V’eiS'tur-Ev-
rópu fyrir upphæð, sem næmi
20—30 prs. af innkaupum frá
vöruskiptalöndunum.
Við viljum ennfremur upplýsa
að á undanförnum árum hefur
unnið hjá okkur töluvert á ann-
að hundrað manns, en sú tala
mundi vera verulega mikið hærri
ef við hefðum fengið lágmarks
eðlilega þjónustu frá þeim stofn
unum, sem ætlað er það hlutverk
að önva og tryggj.a atvinnu á ís-
landi.
Bankar hljóta að eiga að vera
höfuðból atvinnulífs landsins, og
vera reknir í öllum grundvallar
atriðum miéð hagnað fyrir aug-
um, bæði fyrir þá sjálfa og einn
Einar Ásmundsson
ig fyrir þá, sem þeir veita þjón-
ustu, en ekki þurfamennasjóðir
og því síður refsiaðgerðastofn-
anir, sem beitt er t.d. gegn einka
rekstri eða öðru því rekstrar-
formi, er valdamönnum ekki
fellur í geð í það og það skiptið.
1969
HÚSGAGNAVIKA
18.-28. SEPTEMBER í
ÍÞRÓTTAHÖLLINNI í LAUGARDAL
OPIN VIRKA DAGA KL. 16 - 22
LAUGARDAGA OG SUNNUDAGA KL. 14-22
SÝNING Á GÆÐAMERKTUM HÚSGÖGNUM
OG INNRÉTTINGUM
EINNIG EFNI, ÁKLÆÐUM,
GLUGGATJÖLDUM OG TEPPUM
VOLVO
BÁTAVÉLAR
VOLVO PENTA
fást í mörgum stærðum
eða frá 7—240 hestöfl.
VOLVO PENTA
er í öllum Volvo-bifreiðum
og tryggir það varahluta-
þjónustu.
VOLVO PENTA
er i fjölda íslenzkra fiski-
skipa sem aðalvél eða
Ijósavél.
Öryggi og hagkvæmni við rekstur bátsins eykur ánægju allra.
Umboðsmaður á Akureyri Magnús Jónsson, c/o Þórshamar h.f.
Luuiai Stfþizá’ibbm k.f.
Suðurlandsbraut 1.6 - Reykjavik