Morgunblaðið - 24.09.1969, Blaðsíða 21

MORGUNBLAÐIÐ. MIÐVIKUDAGUR 24. SEPT. 1'969
21
- FJAÐRAFOK
Framhald af bls. 12
til að skynja hinn djúpa trag-
íska undirtón leikritsins. Létt-
leiki þeirra, skopleg tilsvör, sem
hitta beint í mark, geta stund-
um virst tóm gamansemi, en
segja þó meiri sögu en hátíðleg-
ar orðræður, 9em íslenskir leik-
ritahöfundar hafa oft farið flatt
á. Matthías er trúr þeirri frum-
skyldu leikritahöfundar að
stuðla að lifandi sýningu, en
ekki einhverju, sem svífur í
lausu lofti og getur verið ósköp
huggulegt; Fjaðrafok býr yfir
þeim krafti, sem veldur því að
það á brýnt erindi við alla. At-
hyglisvert er að fylgjast með
því hvernig Matthías hefur til-
einkað sér tækni leikhússins,
náð meiri tökum á leikrit-
inu sem slíku frá því hann
samdi Eins og þér sáið og Jón
gamla.
Betur hefði farið á því, að hlé
hefði verið eftir annan þátt í
stað þess að hafa hléð eftir
fyrsta atriði þriðja þáttar. Upp-
gjör leikritsins fer fram með
óþarflega hröðum hætti eftir hlé.
Þetta veikir sýninguna, enda
þótt lokaþátturinn sé vel gerð-
ur. Ofskynjanir stúlkunnar,
ímyndanir hennar, sem fá for-
stöðukonur heimilisins til að birt
ast henni og tala við hana ásamt
föður hennar, er ákaflega sterkt
atriði í djöfulskap sínum. Þar
kemur skýrt fram varnarleysi
mannsins gagnvart ofurvaldi
þess, sem ræður og vill halda
öllu í járngreip sinni. Þetta
atriði sýnir líka, svo ekki verð-
ur um villst, hve Fjaðrafok er
algilt leikrit, stefnir ekki sér-
staklega að afhjúpun þess sem
hefur tímanlegt gildi. Rödd höf-
undarins verður kannski hljóm-
mest í þeirri ringulreið, sem
hann leiðir fram með því að
sýna áhorfandanum hugarfar
þess illa, ítrekun hans á því
hvernig maðurinn verður leik-
soppur sjúks kerfis.
Benedikt Árnason hefur sett
svipmót sitt á Fjaðrafok eins og
önnu-r leikrit Matthíasar Jo-
hannessens. Hugvitssemi hans
leynir sér ekki. Honum er efa-
laust mikið að þakka hve lif-
andi sýningin er; lélegum leik-
stjóra hefði reynst auðvelt að
draga úr boðskap Fjaðrafoks,
gera umræðu þess máttlitla. Ég
er þó ekki sammála því hve
mikla áherslu Benedikt leggur
á rás Maríu. Hræddur fugl þarf
ekki endilega að vera á sí-
felldri hreyfingu. Auk þess
hefði að ósekju mátt gera
Jón Theófílusson æðislegri í
drykkjuköstum hans þrátt fyrir
það hve mikil lydda hann er.
Veiklyndi hans er aftur á móti
sýnt rækilega.
Herdís Þorvaldsdóttir leikur
Listalín af áberandi hluttekning-
arleysi í fyrsta þætti, en leikur
hennar verður þróttmeiri þeg-
ar líðúr á leikritið. Á köflum
verður Listalín einum of fram-
andi presóna í höndum Herdís-
ar; heinni er þó ætlað að vera
hið sterka afl á heimilinu, hús-
móðir og húsbóndi í senn. Sé lit
ið á leik Herdísar í heild verður
útkoman leikkonunni í vil.
Rúrik Haraldsson nær mögn-
ðum tökum á Jóni Theófílussyni.
Húmor höfundarins kemur Rúr-
ik fyllilega til skila. Jón er
aumkunarverður í getuleysi
sínu og ósjálfstæði gagnvart eig
inkonunni, Rúrik gerir hann
ekki meiri mann en hann er, en
vekur samúð áhorfandans.
Maríu leikur Valgerður Dan
og sýnir nýja hlið á ótvíræðum
gáfum sínum. Leikur hennar er í
senn þokkafullur og gæddur rík
um þrótti. Framsögn hennar er
góð og hræðslulegt látbragðið_ í
samræmi við anda leiksins. Ég
efast um að þetta hlutverk verði
túlkað betur, því skilningur Val-
gerðar á Maríu er að mínu viti
framúrskarandi. Sérstaklega
tekst leikkonunni vel að koma
til skila tvískinnungnum í fari
Maríu: hrekkleysinu og hinum
takmarkalausu ýkjum.
Valur Gíslason leilkur Theófíl-
us, sem ekki er allur þar sem
hann er séður. Frábærum leik
Vals spillti nokkuð að það sem
hann sagði komst einhvern veg-
inn ekki allt til skila. Auðsýni-
legt er að höfundurinn hefur
lagt mesta rækt við Theófílus,
gamli maðurinn á samúð hans.
Salernisferðh; Theófílusár sýndi
Valur í skoplegu ljósi af mátu-
legri hófsemi, en sterkastur var
hann í orðræðum Theófílusar
við sjálfan sig, hinu gamalmenn
islega tali um eigin bágindi.
Bríet Héðinsdóttir og Þóra
Friðriksdóttir fóru ágætlegameð
hlutverk kvennanna tveggja,
konunnar og forstöðukonunnar.
Gervi þeirra var sérstaklega
gott. Baldvin Halldórsson tók
að sér unglingaeftirlitið og brá
upp ísmeygilegri mynd af þræli
skriffinnskunnar og skilningsleys
isins.
Leikmynd og búningar Lárus-
ar Ingólfssonar eru skemmtilegt
verk. Honum tekst vel að lýsa
óreiðunni heima hjá þeim hjón-
um Listalín og Jóni, þar sem
þvottahúsið og salernið eru mið-
punktur lífsins, og sama er að
segja um hið gerilsneydda her-
bergi stúlknaheimilisins, þar
sem kennt er að karlmaðurinn
sé syndin.
Af viðtökum áhorfenda á
frumsýningu máttli ráða, að leik-
ritið kom á óvart. Án efa á það
eftir að hleypa af stað gagnleg-
um umræðum. Meira er þó vert
um það, að með Fjaðrafoki eign-
as't íslenskar leikbókmenntir
heilsteypt verk, sem um leið gef
ur góð fyrirheit. fslensk nútíma-
leikritun virðist helst stefna að
raunsærri tjáningu veruleikans.
Hvað sú viðleitni á eftir að láta
af sér leiða mun koma síðar í
ljós. Ég efast ekki um, að leik-
rit Matthíasar Johannesséns eiga
eftir að verða þung á metunum
þegar fram líða stundir, skáld-
skapur þeirra, efni og markmið
eiga það skilið að eftir þeim sé
tekið.
Jóhann Hjálmarsson.
Sendisveinn óskast
Landssamband íslenzkra
útvegsmanna, sími 16650.
Bæjarfógetaskrifstofan í Kópavogi
flytur frá DIGRANESVEGI 10
að Álfhólsvegi 7
föstudaginn 26. þessa mánaðar.
Skrifstofan verður lokuð þann dag, en fyrirframákveðin þing-
höld þ. á. m. uppboðsþinghöld verða, á Digranesvegi 10,
flutningsdaginn.
Mánudaginn 29. þ.m. opnar skrifstofan að ÁLFHÓLSVEGI 7.
BÆJARFÓGETI.
DANSSKÓLI
Nýjustu táningadansarnir
DIZZY — PATA-PATA — CASATSCHOK
— SAMB A BEAT.
BARNADANSAR — TÁNINGADANSAR
STEPP — SAMKVÆMISDANSAR
Einstaklingar og hjónaflokkar
JAZZBALLETT
í SAMKVÆMISDÖNSUM
sérstakir tímar fvrir 40 ára og eldri.
í REYKJAVÍK LAUGAVEGI 178.
AKRANESI REIN.
Innritun daglega í símum
14081 og 83260
000
VESTUR-ÞÝZKU
HKRUPP
snjónaglarnir
fyrirliggjandi
í öllum stœrBum
IKRUPP
er vörumerki, sem allir geta treyst.
KRU PP SNJÓNAGLAR