Morgunblaðið - 08.01.1970, Blaðsíða 14

14 MORGTJNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGU'R 8. JANÚAR 1970

^

Otgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
RitstjórnarfuHtrói
Fréttastjóri
Auglýsingastjóri
Ritstjórn og afgreiðsla
Auglýsingar
Áskriftargjald kr. 165.00
I Iausasölu
H.f. Árvakur. Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Þorbjörn Guðmundsson.
Björn Jóhannsson.
Arni Garðar Kristinsson.
Aðalstræti 6. Srmi 10-100.
Aðalstræti 6. Sími 22-4-80.
á mánuði innanlands.
kr. .10.00 eintakið.
EKKI FLEIRI ÚR LANDI
7tHíð er sárt að sjá á eftir
■f*-1 góðu fólki úr landi,
einkum ef það fer til lang-
dvalar eða flytur jafnvel fyr-
ir fúllt og ailt. I heimi mik-
iíila samskipta þjóða í milli
hljóta ætíð að edga sér stað
nokkrir mannflutningar. —
Þannig hafa alltaf flutzt
hingað erlendir menn og ís-
lenzkir tekið sér bólfestu í
öðrum löndum, og verður
ekkert við því gert.
f>á verða íslendingar einn-
ig ætíð að leita sér menntun-
air meðal annarra þjóða, og er
sj álfsagt að sem flestum gef-
ist færi á að sjá sig um í
heiminum, einmitt vegna
þess að þeir, sem kynnzt hafa
lífi annarra þjóða, verða betri
íslendingar en áður og gera
sér betur grein fyrir því en
áður, hve gott land þeir eiga.
Þess vegna má segja, að þeir
tímabundnu flutningar fólks,
t.d. til Svíþjóðar, sem átt hafa
sér stað að undanfömu, séu
ekki sérlega skaðsamlegir á
sama hátt og t.d. flutningam-
ir til Ástralíu, sem í mörgum
tilvikum munu þýða það, að
fól'kið, sem þangað flyzt,
kemst ekki heim á ný.
En flutningar fólks í stór-
um hópum verða nú að stöðv
ast, bæði vegna þess, að full
ástæða er til að ætla, að þetta
fólk muni von bráðar njóta
betri kjara hér á landi en
annars staðar og eins vegna
þess að öruggt má telja, að
þörf verði fyrir allt íslenzkt
vinnuafl innan skamms.
Ekki leikur á tveim tung-
um, að nú em uppi miklar
ráðagerðir um aukinn at-
vinnurekstur og fjöldi manna
undirbýr athafnir til þess að
örva framleiðslu og bæta
þjóðarhag. Byggist þetta ekki
sízt á því, að útgerðin hefur
verið mjög öflug og verðlag
afurða okkar hefur farið
hækkandi.
Ráðstafanir þær, sem gerð-
ar vom, þegar þau ósköp
dundu yfir, að Islendingar
glötuðu helmingi gjaldeyris-
tekna sinna, hafa þegar bor-
ið tilætlaðan árangur. Ekki
varð hjá því komizt að draga
um sinn úr ýmiss konar þjón-
ustustarfsemi og bygginga-
framkvæmdum. Því miður
hlutu þessar ráðstafanir um
skeið að þrengja vinnumark-
að ákveðinna starfshópa, en
þær vom óhjákvæmilegar, og
ekki verður um það deilt, að
þær vom réttar, enda er nú
orðið ljóst, að margháttuð at-
vinnustarfsemi mun aukast á
næstu mánuðum, og þegar
fram á vorið kemair er ástæða
til að ætla, að allir hafi nóg
að starfa.
Fólksflutningamir til út-
landa þurfa því ekki einung-
is að stöðvast, heldur mun
brátt að því koma, að þeir,
sem úr landi hafa horfið,
þurfi að koma heim til þýð-
ingarmikilla starfa. Þetta
fólk kemur heim með aukna
starfsreynslu, og það sem
mest er um vert, það hefur
þá gert sér grein fyrir því,
hve gott er að búa á íslandi
að jafnaði, þótt á móti hafi
blásið nú um tveggja ára
skeið.
íslenzk framleiðsla
l?yrir tiltölulega skömmu
trúðu menn því almennt,
að engin verðmæt jarðefni
væri að finna á íslandi og
þess vegna var leit að þeim
ekki stunduð af því kappi,
sem vera skyldi. Nú hafa
skoðanir manna í þessu efni
hins vegar mjög breytzt,
enda tækni fleygt fram og
unnt að vinna ýmis efni, sem
finnast í öðru formi en því,
sem áður var talið æskileg-
ast. Leit að málmum og öðr-
um verðmætmn jarðefnum
hefur þess vegna verið auk-
in, en mjög þarf þó að herða
á í því efni, einkum þar sem
þegar liggja fyrir upplýsing-
ar um það, að hugsanlegt sé
að nýta ýmis efni, sem bæði
finnast á landi og eins á hafs-
botni í námunda við landið.
Enn veit engixm með vissu,
hve mikilvæg framleiðsla úr
imnlendum hráefnum getur
orðið, en vart fer hjá því, að
hún geti haft verulega þýð-
ingu. En jafnvel þótt svo
væri ekki, getur ísland iðn-
væðzt líkt og lönd eins og t.d.
Danmörk, þar sem engin hrá
efni er að finma.
Allir gera sér nú grein
fyrir því, að iðnaðurinn er at-
vinnuvegur fram/tíðarinnar,
ekki síður en sjávarútvegur
og landbúnaður. En hér á
landi hefur hann aðeins þró-
azt að ráði einn áratug, því
að áður hindraði röng stjóm-
arstefna, höft og kvaðir, heil-
brigða þróun og samkeppni,
en síðustu árin hefur iðnað-
urinn sýnt og sannað, hve
mikilvægur hann er, og
næsta áratuginn mun verða
byltimg á sviði iðnaðar hér á
lamdi.
BÓKASPJALL
__________(o
EFTIR STEINAR J. LÚÐVÍKSSON.
OFT beyrist til þess vitmað, að á sánuim
tíma hafi verið tesin fratmhaldssaga í
Ríkiisútvairpinu, er hneif svo huig al-
þjóðair, að götuir bæjaininia tæmidust,
mieiðlain iestiuminin fóir frtam, og bændiur
létiu heliduT kýr síniair standa m/állþro'ta,
en að missa atf iestrimum. Þóitti þarna
fara saman óvenju snjöll túlkiun lesand-
ands og bráðskemmtiteg saiga höfumdar-
ínis. Muniu, að þessum orðum söigðum,
ftestir vita við hvað er átt: Hinia sér-
stæðu nor'sku söiguhetju, stórgrósserinn
Bör Bönson oig hinn snjiaiHa íslenzikia þýð-
anda og lesaira, Heiga Hjötrvar.
Sagan um Bör Börson var siðan gefin
út á ístenZku í tveimur alllllþylkikum
bindum, en srvo brá við, að bófcim seldist
heldur dræmt og hefur t. d. verið fáan-
lleg í bófcaverziunum tii stoamms tímia.
Höfundur bótoariininiar, Johan Faillk-
bemget, er M'tt fcunnur hér á fliandi, nema
fyriir þetta eiroa ritiverk, sem þó verður
tæpast að telja mieð haros mieiriháttar
veríkium. Sagan um Bör Börson var upp-
haflaga birt sem njeðanmálssaiga í
'nionslku 'gríniblaði, ætiuð fyrist ag fremst
til Skiemmtilesturs og til þess að gefa
höfundinum aiura í heldur létta pymigju.
En þeigar svo Jobam Falkberget varð var
við vimisæMdr söigumnar umisfcrifaðd hann
haina og igatf út í bófcamformL Seldist sú
bók með einsdæmum ved og varð tii
þess að höfumdurinm skrifaðii aðra bófc
um Bör Börson, sem er nánast leiðin-
iegur sfcuiggi af hinni. í síðari bókinmi
er Jöbam Failfcberget oft í vandræðium
með vin sinrn, Bönson, og ævintýni haras
verða harla lanigsótt og óraium/veruíleg.
J’oham. Falkberget var fæddur 80.
septemiber 1879. Var hianm atf sæmilegia
stæðu fóllki kominn, en byrjaði eigi að
síður fcomunigur að vinna við wámuigröft
í heim'ahéraði siínu og hélt því statrfi
áfram til 'þrítuigsaldurs. Jaiflntframt hóf
haron ritstörf sín og sótti saignaretfndð
í samtáð sína og umlhverfi. Þótti honum
tafcast vel upp í lýsimgum sínum á líítfi
alþýðutfóilksinis og baráttu þeisis, þótt
ekki femgi bamn við'urfcenmimigu sem rit-
höfundur fyrr en ártið 1907 að út kiom
eftir hann sfcáldsagan Svairte fjeJde.
Var sú saga þó gagnirýnd atf mörgium
fyrir óhetflað og óvamd’að m/áMar, sem
áícálldið lagði sögulhietjunum í miumm.
Árið 1923 feom svo út sú bófc Johams
Falfctaergiét,, sem er atf möngum taiin
hans bezta sfcáldisaga. Nefnisit sú Den
tfj'erde niaittvafct, eða Fjórða ruæturvatoam.
Sýndi sjónivarpið Ikiviikmynd sem gerð
var etftir þeinri sögu, þar sem etfnisþræði
bókarinniar var baldið og lisitræn vinnu-
brögð í hávegum höfð.
Fjóða naeturvakan fjaffl’ar um unlgan
prest, Benjamín Sigmiunidsson, er kemur
til lítils sveitaþorps, fuLTiur sjáQlfetrauists
og hnotoa. En Mtf fólfcsinis, störtf þesis, ástir,
sorgir og igleði fcenma honium anmað en
lært var atf bóíkum. Manmflýsimlgar sög-
uenar emu rauniveruiega eimffialldar, em
svo vel fram settar, að þær takia hu'g
tesamdans aflílam og gera ma'nm3'ífsmynd-
ina raumsanna og mtáílæiga.
Mesta ritverk Johans Falfcbergelt, er
Skáldlsagam Ohristian Sextua, er út kom
á áriuinium 1927 — 1935. Er það feiiJkileiga
mifcið sfcáldverk að vöxtum. Immtafc
þeirrar bókar mium veTa svipað og í
Fjórða nætuirviafcam.
Svo sem fynr segir, miun höfluinduxinm
hatfa aetfliað söguinmd um Bör Börsom fyrst
og fremist það hluitverfc að vera letsim
sem afþreyimigartetfrui. Saimt sem áður
koma þar fram mairgir aif beztu Ikiostum
Fallklbengets og eiinfcanni hans bæði í mál
fari og Sfcíl. Sagan urn Bör Börsom er
rauinverutega bitur þjóðféfliaigsádeifcn
þótt hún sé sögð með öðrum orðum og
á annan hátt, en tíðaist er með sMfcar
sögur. Þá eru pensónulýsinigar bókar-
inmar einistalklega snjallar og viðbrögð-
um miannsdns jaifnit við óvæmtum höpp-
uim og hversdagslegum atvifcum auðniu-
ilfitiJls ilíffis lýst með niæmum stoilniinigi,
sem ber vott þess að hötfuindurinn
þeklkir af aigin riaun tifl. þesis lítfs siem
hanin er að skýra tfrá.
Og þó svo að Bör Börtson miegi flokfca
uindir fjanstæðupersómu, er samt margt
í fairi hans og hátternd, sem beimfæna
mœtti á flesta menn. Johan Fafllkberget
lætur perisónu sínia aðeins sýna á ytfir-
borðiinu, það sem aðrir fela með sér.
Mikill Skaði er að því að eklki skuli
hafi verið þýddar fllieiri bæfcur etftir
Faflfcberget á íslenzkiu. En lögimiádið um
flraim-boð og eftirspurn mun ráða því
að bækur þær, sem otft eru kailfljaðar eld-
húsrómiamar, eru liátniar sdtjia í fyrir-
rúmd, þegar bækuir eru vafldar til þýð-
iniglair'. Br ©insýnit að á þvd sviðd
stetfini/r í raniga átt hjá akkur. Það
heyrdr til undantekndnigum að skálldverk
þefcktra og viðurfcenndra höfunda séu
þýdd á íisilieinzku og fleflUr siálkt í sér
augljósa einangrunarhættu. Því þó svo
að stór hliuti þjóðarinmar edigi að vena
læs á eriend mál, eru margar bækur
Persónan Bör Börson aflaði Johan
Falkberget mikillar frægðar.
þanniig, og þá ekfci sdzt hin veiigamieiri
Skáldverlk, að það er ekki á færi nema
tiltöliullega fárra mannia að letsa þau sér
til flulllis gagns og skilninigis, á frumimiál-
imiu. Þannig er því t.d. farið með bæikiur
Johanis Fal'kbenget, sem brægður miJkið
fynir sig alllis konar orðatifltækj’um og
sletfcum í bókum símium. Er í raun og
venu alðdáuniarvert hvað Hefliga Hjarvar
heflur tekizt að koma sögunná um Bör
Börson á gott ísllenzfct miát
En úr því að hér hafa bófcaþýðinigar
verið nietfndar langar mág til þess að
minnast á eimia þýdda bók, er kam út
niú uim jólin. Eru það Heimaeyingiar
Strindlberigis. Var auðsær flenlgur að fá
þá bók þýdda af jaifln færurn mannd og
séra Sveind Víkinigi. En ástæðan tifl þess
að þetta ágæta Sk'áldverk toom úit á ís-
lenzikiu er öruiggleiga fyrst og fremst sú,
að sýnd var í sjómvairpinu framfliald»-
tovitomynd, igerð eftir sögunirui, sem vakti
töliuverða aitíhyigíld.