Morgunblaðið - 10.02.1970, Qupperneq 12

MORGUNBLAÐIÐ, URIÐJUDAGUR 10. FJEBRÚAR 1070
t-
L
12
BANDARÍSKA tímaritið
„U.S. News & World Report“
birti nýlega viðtal við Thom-
as C. Pullen, kanadískan
skipstjóra, sem gjörþekkir
norðurslóðir. Pullen var um
borð í olíuskipinu Manhattan
í hinni sögulegu ferð þess um
Norðvesturleiðina á síðastl.
sumri. Hér birtist hluti við-
talsins við Pullen um NV-
leiðina, möguleika á því að
opna hana almennum sigl-
ingum o. fl.
— Pullen, skipstjóri. Þér vor-
uð um borð í Manhattan er það
sigldi Norðvestur-leiðina til
Prudhoeflóa í Aiaska. Sannaði
ferð þessi ákveðið, að verzlunar
skip geti hagnýtt sér þessaleið?
— Tilraunin með Manihattan
sannaði, svo ekki v-erður um
villzt, að það er hægt að sigla
Manhattan á leið gegnum ísinn.
Siglingar um NV-leið-
ina eftir 3 ár?
Kanadískur sérfræðingur
sér lltil tormerki á því
stórum skipum — .sérstaklega
olíuSkipum — þessa leið á bezta
árstíma, frá miðjum ágúst til
rniðs október.
Ég býst við —• gerandi ráð fyr
ir niðursföðum tilrauma þeirra,
sem gera á með Manhattan í apr-
íl nk. annars staðar í heims-
skautsísnum — að við munum
Vísindamaður frá Manhattan býst til að
ísbreiðunni í ferðinni si.
taka borsýnishom
sumar.
irinan þriggja ára sjá stór skip
sigla NV-'lieiðina atllit árið.
— Hvers vegna á að gera frek
ari tiiraunir í vor?
— Ég held að Humble olíu-
félagið, sem gekbst fyrir förinni
í september, hyggi á frekari til
raunir í marz eða apríl vegna
þess að skilyrðin verða þá hvað
verst — ísinn verður þykkastur
á þeim tíma.
Sjáið til; í september er mikið
um íglaus svæði. Það er bezti
mániuðurinn ef leitað er góðra
um áhrifum strauma og vinda,
þannig að hann hleðst í hrannir,
auk þess sem snjóbreiða l'eggist
yfir hann. Þanndg getur hann
orðið allt að 14 feta þykkur.
En það eru tiil skjólgóð svæði
á heimsskautinu þar sem ísinn
liggur kyrr. Dæmi um þetta er
Eclipse'-sund skamimt frá Bylot-
eyju. Þar er jafnan að finna
sléttan ís á um þúsund fermlína
svæði, sem myndi reynast mjög
góður til tilrauna.
Það er ís af þessu tagi — 5—0
feta þykkur — sem Maníhattan
mun leiita að. Upplýsingarnar,
sem myndu fást hér í marz og
apríl myndu fylia í eyður, sem
um gera kostnaðinn við að koma
olíunni á markað of háan?
— Ekki ætti svo að vera.
Flutningar á sjó eru þeir ódýr
ustu sem til eru. Það kostar helm
inigi minna að senda olíu með
skipi um NV-leiðina en flytja
hana með leiðsluan.
Einnig eru fyrir hendi aðrir
möguleikar. Eitt dæmið er mikið
magn af járngrýti á norðurhluta
Baffinislands. Til þessa hafa all-
skilyrða. En hinn auðd sjór, sem
er tii staðar í september, frýs
í október og er komið fnam í
janúar er ísinn 3 feta þykkur.
Hann þykknar síðan stöðuigt og
í maí, júní og bycjun júlí er
hann allt að 7—8 feta þykikur.
Á hin.um opnu svæðum heirn-
skautsins verður ísinn fyrirmikl
Pullen,
skipstjóri. Hann á ættir að rekja til mikilla sæfara
landkönnuða á norðurslóðum.
ur
vísindamenn gátu ekki fyllt sl.
ár er gkilyrði voru eins og bezt
varð á kosið.
— Hvers vegna er það svo mik
ilvægt að opna NV-leiðina?
— Þetta hefur verið eitt af
taikmörfcuim mannkyns í nær fjór
ara aldiir.
Upphaflega vair ætlunin að
finna leið til Indlands með því
að fara ,,fyrir ofan“ Ameríku og
forðast þannig sjórán Spán-
verja og Portúgala.
í augum nútímaimannsins er
NVileiðin stytzta leiðin milli
hinna tveggja stranda megin-
lands N—Amerífcu, og auk þess
hin stytzta frá aiusturströndinni
til Asiu. Þá er einndg tiJ staðar
sú staðreynd að Heimsskautið er
orðinn fjársjóður málmia, olíu
o.s.frv. Maðurinn vilil þvd koim-
ast á heimssikautssvæðið, ná í
þessi auðævi, og koma þeim á
markaði hieimisins.
— Tókst Manhattan, í fyrstu
ferð sinni, að komast alveg inn
í Prudhoe-flóa?
— Þegair Manhattain kom á
leiðarenda, gátum við ekiki séð
Pruidhoe-flóa frá skipinu. Við
urðum að nema staðar langt und
an ströndinni vegn-a gryrininiga.
Ég h-eld það næsta, sem við höf-
uim komizt, hafi verið í 30 mílua
fjarlægð. Þetta þýðir, að til þess
að ná oiíunni um borð í skipin,
sem komia til með að rista dýpra
en Manihattan, t.d. 80 fet, verð-
ur að byggja sérstakar móttöfcu
stöðvar og leiðslur frá landi og
þessi mannvdrki verða að geta
staðizt rekísinn, sem berst með
strönd Alaska.
Það er mikið þrekvirki að
byggja siík m.annvir'ki við þess-
ar aðstæðuir, en ég held að
Humble Oil hafi ákveðið að
verja 500 miilijónum dollara til
þess að leysa mélið. Ég efaist
ekki um að olíuféJöigiin miuni
finna lausn á þessuim vanda.
— Mun hin mikla fjárfesting
í slíkum endastöðvum og skip-
ar athuganir á möguJeikum á
fiutningi hins auðuga járngrýtis
snúizt um að koma því au-stur
á bóginn, á Evrópumarkað. Nú
stöndum við skyndilega and
spænis þeim fróðlega möguieifca
að flytja, ekki aðeins til Ev-
rópu, Iheldur einnig vestur, um
NV-leiðina til matrkaða á börð
við Japan.
— Teljið þér nokkrar hættur
á ferðinni þegar skip hafa tek-
ið að nota NV-leiðina reglulega?
— Hér er um að ræða tvírætt
mál. Ann.ars vegar sú álhætta að
stór skip, sem rista djúpt, kunmi
að rekast á einlhverjiar ókunnar,
ókortlagðar grynninigar. Heims-
skautssvæðið er mjög lítið rann
salkað miðað við aðra hluta
heims.
ManJhattan hafði einu sinnd
nærri lent í erfiðleikum vegna
þessa, og sú reynsla faninst mér
afar fróðleg. Þetta gerðist 60
mílur NA aif Pulleneyju — sem
famnst af einum ættimigja mdnna
fyrir meira en hundrað árum.
Manihattan hafði siglt klukku-
slbundum samian á 25 faðma dýpi,
og botninn var sléttur. Skyndi-
l'ega grynnkaði þar til vdð töld-
um að aðeins væri 12—15 fet
frá kjölum í botn. Manhattan
fór yfiir þessar grynningair án
þess að áhöfnim gerði sér grein
fyrir þessu.
ísbrjóturinm að baiki okkar,
John A. MacDonald, beintd at-
hygli Manhattam að miálinu og
menn urðu mjög undrandi í
brúnmi á Mamhattan er þeir litu
á bergm álsdýptarm æl i>nn og sáu
botminn kom-a skyndilega u>pp á
móti sér. Sem betur fer snert-
um við ekki botndmn, þannig að
ekkert tjón hlauzt af.
Þessar grynninga.r gefa til
kynna að slíkar áhættur eru til
staðar. En draga ætti úr þess-
ari áhættu með aukinmi þekk-
imgi manmsins á svæðimu og
betrd kortagerð.
Hínn þáttur málsins er bættan
á alíumiengun vegn-a áreksturs
við botninm eða skemimda á sfcipi
af völdium íss. En ég tel, miðað
við reynsdu síðasta surnars, sé
Mtiil hætta á að ís geti skemmt
sérstafclega gert ðkip, svo að
olía leki út.
— Stafar hætta af borgarís-
jökum?
— Aðalhættan af þeim er á
Baffimsflóa og í Davis-sundi.
Það eru um 40.000 til 50.000 borg
arísjakar á ifllloti árið um kring
í Baffinsflóa einum. Á sumrin
sérstaiklega í júlí, er oflt þoku-
samit á þessum slóðium, og þar
sem svo margir risabor'gardisjaik-
air eru á sveimi, yrði það býsn-a
erflitt hliutverk fyrir risaolíu-
skip að hadda áætlun. Það mum
mjög reyna á áhöfnina að koma
skipinu h'ei'lu og hölidmu út úr
þessu.
— Er ekki auðvelt að koma
auga á borgarísjaka?
— Þessir borgarísjafear eru
svo stórir — Við eruim að tala
um ísfjötl sem rísa í aldit að 300
feta hæð yfir sjávarmál — að
þeir sjást í ratsjá. En eimhver
verður að reikna út stefnu þeirra
og afstöðu miðað við skipið til
þess að tryggja að sfeipið fari
framihjá.
Haettulegasti borgairdisinm er sá
minnsti, sem getur samt vegið
þúsnndir smólesta. Þessir jakiar
hverfa sjónuim í ölduróti oigekfci
er hægt að koma au.ga á þá í rat
sjá. Varðmenn sjá þá sjaldnast
fyrr en þeir eru m-jög nænri.
Kortið sýnir Ieið þá, sem Man hattan sigldi á si. sumri.