Morgunblaðið - 10.02.1970, Blaðsíða 14

14
MORiGUNBLAÐIÐ, ÞŒUÐJUDAOUR l'O. FEBRÚAR 1070
Bækur ársins 1969:
Hvað lesa þeir
í útlöndum?
Lisabeth Hardwick
við New York Review of Books,
Næsta erfitit er að meta gildi
bóka við fyrstu lestra, ekkd hvað
aízt á þetta við um samtímabók-
mermtir. Von bráðar er bókin
orðin hluiti af sögunni, og við
viitum ekki, hvern dóm fraantíð-
tn leggur á þá sömu bók sem
við höfum ýmiist hafdð til síkýja,
hafekað í spað eða yppt öxluim
yfir. Ég get nefnt eitt lýsandi
dæimi. Bkká em nema fáir mán-
uðir síðan bók Philips Roth
Portnoys Complaint var fersk
og á allna vörum. Nún.a er hiún
að hverfa í gleymskunnar djúp.
Við skyldiuim yfirleitt forðast að
taka útkomu bókar og auglýs-
ingastandiniu í krLnigum hana
með of miikiluim ærsluim.
Bók Kunts Vonneguits Slaught
erhouse-Five var ekki fagnað
mieð jafnmiikluim hávað'a. En að
míniu viiti er hún sýnu merkari.
Höfundur snýr sér beint að því
sem hlýtur að vera þungamiðj-
an: að finna þann eina tón. Tón,
sem er eðlilegur, knýjandi og
ekta.
Hvað aðrar bæfcur snertir em
það helat greinasöfn, sem upp í
huigamn fcoma Literature and the
Sixth Sense eftir Plhilip Rahv,
Styles of Radical Will eftir Sus-
an Sontag og Supergrom eftir
Benjamin de Mott. Bók Erifc Br-
ilkBson Gandhis Tmth brýtur í
bága við viðtekna venju Breta
að ala á tortryiggni um einlægnd
Gandhis. Eriksen er hógvær og
flordómalaus, sýnir efnivið sín-
um og sögupersónu fulia kurt-
eilsi og virðingu. Á áriinu dundu
yfir okkur ótal ævisögiur og
sjáiliflsæviisögur og það var veru-
lega hressandi að fá 1 hendur og
kynnaist bók, þar sem jafn heil-
brigð viðlhorf ráða ríkjum og í
bók Eriksen um Gandhi.
Francis Brown
New Yorik Times Book Review.
Gagnrýnandinn Alfred Kazim
skrifaði yfirlit um áratuginn,
sem nú er á enda runninn. Þar
sagði hann meðal annars:
„Stjórrnmál bafa jafman haft
áhrif á skáldskap, hvort sem
þau eru ofsafengin, hugarórar
einir, tryllingur, ómannúðleg og
misfcunnarlaus. Stjórnmálin hafa
haft bein og óbeim áhrií á þús-
uindir bóka, ekki aðeins á þess-
um nýliðna áratuig, held-ur allar
stundir. Kannsbi vegna þees, að
Philip Roth.
stjórnmál vom venju fremur í
brennidlepli hefur uppskera
þessa árs verið um mar'gt afar
góð. Fjölmargar bæfcur, sem
hafa komið út á árinu, verð-
skulda fýllilega að þeim sé gaum
ur gefinn. Er þá ekki svo að
skilja, að mér virðist stjórnmál
gegnsýra þær bætour er ég tel
beztar. Ævi-sögur og sjállfsævi-
sögur hafa flætt á marfcaðinn,
sumar eru ekki líklegar til að
skilja eftir sig djúp spor, aðrar
munu standa um ókomnar tíðir.
Ég leyfi mér að spá því að þar
á meðal verði bók Harry T.
Williams Huey Long. Merfcfram
lög voru einnig umdeild bók
Carlos Baker um Emst Heming-
way og meðal annarna nefni ég
The Selling of the President
1968 og The Tragedy of Lynd-
on Johnson.
Fyrri greinir
2. grein birtist
14. jan sl.
Steven Runciman
Þar sem ég hef miestam á/huga
á sögudegum verkum, hlýtur val
mitt að einfcennast af því. Á ár-
inu hef ég lesið tvö slík verk til
hvað mestrar ánægju: The Nor-
man Achievement efltir David
Etouglas og History of the
Scottish People eftir T.C. Smout
Báðar fjalla bæfcurnar um efni,
sem fram að þessu hafa verið að
mestu ópllægðlur abur og bæði
eru verkin unnin með listrænu
en vísindalegu handbragði. Ævi
Emst Hemingway
sa'gain Queen Alexandra eftir
Geortge Battiscomibe þótti mér
sérlega skemmtileg og læsileg
bðk og sýnir Lesandanum svo að
ekki verður um villzt, hve Alex
andra drottning hefur verið
heillandi pereónuleiki.
Anthony Sampson
Ég hafði ðhernju gaman af bók
Roth Portnoys Complaint —
hún er allt í senn fyndin, misk-
uinnanlaus og dýrlega sfcemmti-
lega skrifuð. í annað sæti sfcipa
ég bók Mailers Miami and the
Siege of Chicago. Þar er ofckur
birt — að vísu engin ný sann-
indi — en sýnt fram á hversu
fréttamennska er alhliða og gríp
ur inn í nær hvaða svið manm-
lífsins sem er.
C.P. Snow
Bæði Kinsley Amis og Marg-
aret Drabble sendu frá sér bæk-
ur, sem juku verðskuldað hróð-
ur þeirra. En ég nefni þær þó
ekki sénstaklega að þessu sinni.
The Shearer eftir RaynerHepp
sentall og A Change for the
Better eftir Susan Hill þóttu
mér sénstaklega frumlegar að
allri efnismeðflerð. Heppenstall
'hefuir jafnian verið mjög srjiáltfsrtæð
ur höfundur og Susan Hill er
ung skáldkona, sem virðist ná æ
meiri og athyglisverðari tökum
á skáldsöguformi sem henni hent
ar prýðilega.
A.J.P. Taylor
Aðeins ein bók. En sú skyggir
á aðrar. Hún sýnir okkur á hlá-
iegan og bráðismellinn hátt,
hvernig ráðandi stéttir Eng-
lands bnegðast við, þegar þær
finna ti-1 alvanlegirar sfcelffingar.
Og hún kemur óktour í kyrani
við samna brezka hetju. Hetjan
er Captain Swing. Höfundarnir,
sem hann hafa heiðrað eru þeir
E.J. Hóbsfoawm og Georgé Rudé.
Philip Toynbee
Á árirau kom út síðasita bindi
af sjálfsævisögu Bertrand Russ-
el, glæsilegur endahnútur á stór
merfcu bókmennitaverki. Þá kom
út fimmta og síðasta bindi af ævi
sögu Leonards Woolfls, aðeinsfá
um vifcum eftir láit hans. Ég
hafði sérstaka ánægju af bók-
inni Four Essays on Liberty eft
ir Isah Berlin og sömuleiðis Coll
ected Essays eftir Graham
Greene.
Ég hafði mikla skemmtan af að
lesa bók Ian Jefferiies It Wasn‘t
Me, sem er skemmtileg og spenn
andi, hrollvekjandi og frumleg.
Tel þetta bezta reyfara, sem ég
hef Lesið árum saman.
Lionel Trilling
Bezta bókmerantaverk ársins
að mínum dómi er fortafcslaust
The Rise and Fall of the Man of
Letters eftir Jóhn Gross. Mér
þótti og The Music of Humanity
eftir Jonathan Wordsworth gott
verk, vísindaleg köninun á The
Ruined Oottage, og vel gerð.
British Autobiography in the
Seventeenth Century eftir Paul
Delany er fróðleg og skemmti-
leig Lýsing á fynsrtu ranrasóknum
manna á sjáifi'rau.
Kenneth Tynan
Mér gazt vel að bók Carlos
Baker um Emst Hemingway fyr
ir einmitt vegna þeirra einfcenna
sem fór í taugarnar á mörgum
gagnrýn.endium, sem tættu bók-
ina í sig. Baker er því frábitinn
að neyða Lif Hemingways eftir
John Gross
ákveðnum og föstum farvegi,
hann yill leyfa staðreyndum að
tala sínu máli, hverjar sem þær
eru, og hvort sem þær eru frá-
hrindandi eða heiLlandi.
ÓumdeiLanlega hygg ég þó að
Portnoys Complaint eftir Philip
Roth hafi verið ske'mmtil egasta
bók ársins. Rofh hefur að vísu
orðið fyrir áhrifum úr ýmsum
áttum og geragið í smiðjur hér og
hvar, en honum tókst þó eragu
að síður að ná umtalsverðum ár-
angri. í bókinni The Book on
the Taboo Against Knowling Who
You Are heldur Alan Watts
áfr.am velþegnum hugleiðingum
sínum um austur og vest'ur og
vangaveltutf hans sveiflast á
milli þess að vera þankar Leik-
manras og heilabrat Lærdóms-
marans.
John Weightman
Ég veit ekki, hvort val mitt
flellur í kramið hjá samlöndum
miínum, þar sem þær tvær bæfc-
ur, sem ég muin nefna eru ekfci
efltir brezka höfunda. Ég til-
greini í fyrsta lagi bók Rotths
Portnoys Complaint, en um þá
bók hefur verið slkrifað svo mi’k
ið að ég sé ekki ástæðiu til að
fjölyrða um hana frekar. í öðru
lagi er það Papilion eftir Henri
Oharriére, sjáXflsæviisaiga fanga,
Gunther Grass.
sem flúði sakamarananýlenduna
Frönsku Guineu og komst til
Venezuela og fékk þar hæli og
hefiur búið þar í fjölmörg ár.
Oharriére svipar í mörgu til
Landa síns Jean Genet. Hann sér
ævintýri á hverju stnái, en frá-
sögn hans er svo sfcemmtilega
iátlaus a ð efckert virðist geta
komið honum úr jafnvægi og
hann kippir sér í rauninrai sára
iítið upp við heila dótið.
Angus Wilson
Mieðal þeirra bóka, sem ég
sfcrifaði um af hvað mestri hrifn
ingu á árinu var bók Elizabetíh
Bowen Eva Trout en sú skáld-
saga saimeinar tvo kosti, sem oft
er haldið aðgreindum í sfcáld-
sögum af slikum toga — óvenju
Legt tiLfimningainæmi og þróaða
kímni. í öðru lagi nefrai ég til
bókina The Rise and Fall of th«
Man of Letters efltin Jóhn Grosa.
í ritdómi min.um um þá bók lét
ég mér heldur fátt um finnast,
en hef sannfærzt um það við
nánari kynni af bókinni, að hún
verðskuldar mifclu meira lof.
Alberto Arbasino, ítalskur
skáldsagnahöfundur og gagn-
rýnandi
Aldo Palazzeschi (f. 1885) hef-
ur leragi gert yn.gri hafundum
sfcömm til og ekki er han.n dauð-
ur úr ölXum æðurn enn. Á árinu
sendi han.n frá sér Stefaniono,
merkiileg bók, sem er byggð upp
af auðugu ímyndu'raaraflli, sem á
sér fáar hliðstæðiur og sögð af
slíkri kúnst, að þannig skrifar
sá einn sem gæddur er snilli-
gáfu, eða væri kanniski of mik-
ið að segja, þann.ig skrifar að-
eins sá, sem valdið hefur.
Petra Kipphoff
Die Wel't, Hamborig
Bók Guntíhers Grass Ortlich
betáubt fékk ekki sérlega góða
dóma hjá gagnrýnendium, þegar
hún kom út, en seldist aítur á
móti mjög mikið eins og fllest
það, sem frá hendi Gunthens
Grass kemur. Piltur og stúlka
vilj a mótmæla styrjöldinni í Ví-
etnam og raunar veröld hinna
fullorðniu eins og hann leggur
sinn, og telja sig gera það áhrifa
mest með því að brenna bund
á fjölfarnasta götuhorni í Berl-
ín. Þau hafa skýrt kenraara sín-
uim Staruisch frá áflormi sínu,
skömmiu áðiur en hann fer tii
tanralækniö. í stólnum er kennar
inn að hugleiða sín eigin vanda-
mál og velta fyrdr sér málum
ungmenraainna og kemst lofcs að
þeirri niðurstöðu að dauði hundis
ins muni efcki verða málinu &
raeinn. hátt til gagns né fram-
dráttar.
Nachdenken iiber Christa eftir
austur þýzku skáldlkonuna
Ohrista Woolfl hefur vafcið tals-
verða athygli og umtal á Vest-
urlöndum. Dagbófcarbrot, at'huga
semdir, bréf, ritgerðir uim bók-
menrataleg eflrai eiga að sýna
ógæflusamlega stöðu koraunnar í
n.úfcíma þjóðfélaigi. Sagan valkti
ekki sérlega ánaegju í Ausbur
ÞýZkalandi og upplagið var tafc
markað við fjögur þúsund ein-
tök.
Svissneski ritíhöfunduriran Pet
er Bisehel fékk mjög jáikvæða
dóma fyríir bókina Kinderge-
schichten. Þa.r í eru sfcuttar og
Skemmtilagar sögur fyrir fólk á
ölXum aldri, þrátt fyrir nafraið.
Langbezta, sem frá honum hef-
ur komið.
Í2Z-Z4
1:30280-32282
LITAVER
Vinyl og plast
VECCFOÐUR
Verð frá kr. 219 pr. rúlla.
Lífeyrissjóður
atvinnuflugmonna
Framhaldsaðalfundur verður haldinn að Hótel Loftleiðum
(Leifsbúð) þriðjudaginn 10. febrúar kl. 14.00.
Fundarefni: Venjuleg aðalfundarstörf.
Reglugerðarbreytingar.
Önnur mál.
STJÓRNIN.
GEFJUN
< Q rfurtti
HEKLA
SKAPANDI FRAMTÍÐARSTARF
Viljum ráða strax starfsmann að nýrri deild hjá verksmiðjum SÍS á Akur-
eyri. Hér er um að ræða þróunardeild (Product development centre),
sem verður mikilvægur þáttur í aukinni hönnun og fjölbreytni í fram-
leiðslunni fyrir innlendan og erlendan markað.
Þetta er glæsllegt framtiðarstarf fyrir mann með vakandi sköpunar- og
athyglisgáfu, góða menntun og samstarfshæfileika.
Nánari upplýsingar gefur starfsmannastjóri SÍS Gunnar Grímsson
(ekki í sima).
Starfsmannahald SfS.