Morgunblaðið - 19.02.1970, Blaðsíða 15

MORGUNBLAÐIÐ, FIMIMTUDAGUR 19. FBBRÚAR 1970
15
Einar Ásmundsson, forstjóri:
Er stór hluti stálframleiðslu
heims ónothæfur í Reykjavík?
1 TILEFNI ai (þeiirri áikvörðun
Irwnlkaiupastoínuinjar Reykjiarvík-
urborgar oig borgaryfirvald ann a
að útiloka tilboið iminlenjdrar stál-
birgðastöðvar — það lægsta —
samkvæmit útboðd 69011/HVR
ag ákveða að talka tilboðd frá er-
leinidu fyrirtseki á uim 20% bærra
verði ag mieð afhendingarfresti
lerugri en útbo'ðsslkilmálar segja
til um, viljiuim við hér með benda
á eftirfaramidi:
Vegna ákrvörðuimar I. R. og
borgaryfirvaldaminia, byggðri á
gæðamati hitavedtusérfræðiimig-
anirua á U.S.S.R.-stálvöruim, get-
ur svo farið, að við sjáum okk-
ur tilnieydda að hsetta sölu á
stáli og pípuim og járai til þedrra
áðila, seim vimrnia að fraimlkvæimd
uim í lögsagnaruimdsemi Reykjia-
víkur til þess að firra tjóini hjá
viiðskiptamönnuim okkar ag okk-
ur sjálfuim, fyrir að selja ómiot-
hæft stál, að dómi borgaryfir-
valdiannia.
Málið liggur þannig' fyrir:
Utboðið barst 17. 11. 69, en
apnunardagur var 3. 12. 69. >að
var beðið um boð í 15 sverleika
af pípuim í þremur liðum.
Maðal margra tilboða, sem bárust, voru öll frá erlendum Rússar 21% eða M. tn. um 102 18% eða M. um tn. 105
vertosimiðjium eða umboðsmönin- U.S.A. 24% eða uim 115 23% eða uim 140
um þeirra, nema eitt, siem var Japan 13% eða uim 02 11% eða um 68
frá íslenzikri stálbírgðastöð, en Bretland 5% eða um 24 5% eða um 30
hún: E. B. E. 19% eða um 90 25% eða um 150
— bau’ð langlægsta verð í 10 Vestur-Þýzkaland 8% eða uim 37 8% eða um 50
sverleika, en jafnlhagstætit tilboð
hiefði hvengi verið fáanlegt frá
Vesturlöndium á umræddum
tíma,
— bauð afhendinigu af birgð-
um á staðnum,
— baiuð sömu gæði ag önnur
fyrirtælki.
Þessi sama bingðastöð á á
bingðum möng þúsund tomn af
stáli og pípum í mörg hundruð
tegundum og stærðum, sem
allar vélsmiðjur lamdisiiins sækja
þarfir sínar úr daglega eðia eftir
þörfum áð rneira eða minna
leyti.
í skipi í erlendri höfn í daig
eru um 1500 tonn af stáli og
pípum, sem að óbreyttiu verður
hér í Reykjavík eftir niokkum
tíma.
I>að hafa verið sielddr um 500.
000 rnetrar af sömu tegundum af
pípum og boðnar voru, á um sl.
3 árum ag afhentir eru daglega
þúsundir metra, án einniar ein-
ustu krvörtunar um galla.
1 saimmiinigum eru kaup á um
5000 tonnum af stáli og pípum á
hagstæðasta mankaðBVerðd ag
með tryggum afhendingarfresti
frá því lanidi, sam á heimsmæli-
kvarða er talið eitt fremsta land
í stáliðmaði.
títilokun stálbirgðastöðvarinn-
ar getur haft þær afleiðingar að:
— Það verði neyðzt til að selja
bingðir henmiar af rússmesku
efni, um 60% birgðannia, til er-
lendra aðila, siem sainnarlega
hetfa falazit eftir þeirn,
— stál- ag pípufarmi þeim,
sem er að leggja af stað til ís-
lands, verði skipað upp í er-
lemdri höfn (fríhöfn) og seldur
erlendum fyrirtækjum,
— náðstafað venði igerðum
pöntunum til erlemidra áðila.
Með þessurn ráðstöfuinum
mundi hagnaðurinn verða miikill
miðað við að stálið og pípumar
væru sieldar á heimiamarkaði
undir verðlagsákvæðum og um
mjög lítinn hagnað að ræða.
Ennfnemiur skal bent á, eims og
raunar alkunna er, áð í dag er
mjög lítið framiboð á stáli á
heiimsmarkaðinum og verðið fer
hækkiandi með hverjuim diegi og
óiroagulegt er að fá ýmsar teg-
umdir af stáli, neima með árs fyr-
irvara eða langri fresti.
Við gerum ráið fyrir því, að
samningtar þeir, sem við og aðr-
ir hafa glert mieð afgrefðslu á
þessu ári við rússnieska stálút-
flutndngssambandið, sé rneiri
hluti af gerðum pöntunum ís-
lenzkra áðila á stáli. Ef rússn-
es(ku þömtununum verðlur sleppt,
verða memin að gera sér ljóist, að
óhj áfcvæmilega verður þá járn-
síkortur í landiniu, veglna mark-
aðisástandisins ag erfi'ðledkar á að
niá í jiárm, nemia þá með löngum
fresiti eða me'ð verðli, sem er
langt fyrir ofan markaðsiverð.
Með samninlgum við Rússlaimd
um kaup á stáli og pípuim hefur
náðst veruleiga góður árangur
hvað gæði, hagstætt verð og af-
hendingu smertir.
Hér hafa átt hlut að rnáli mörg
iminflutniinigsfyrirtiæiki ag er ó-
hætt að fullyrðia að hlutur U.S.
S.R. er sá lamigstænsti nokkiurs
lands í stál- og pípumotkuminmi
til manmvirkjagerða hér á landi
sfðasta hálfain annam áraituginn.
Er það út af fyrir ság gæðavott-
orð, sem ekki verður véfengt.
Það Skal sérstaklega tekið
fram, að hér er ekki verið að
siedlast eftir sölu á margum-
1968
Ef þessar pípur, sem biluðu í
Laugarásnum, hefðu verið keypt
ar hjá otokur og það hefði kom-
ið krafa um bætur vegna samin-
ainlegra verksmdðjugalla, hiefði
slíkt fengizt. taf arlaiust bætt að
fullu.
Við sfaulum áætla, að hér hafi
verið um bilun að ræða á um
1000 metrum, en á sfðaistliðnum
16 árum má ætla, að 3 milljónir
lengdarmetra hafi verið notaðir
hér á lamdi af rússneskium píp-
um, þá er hér hér um að ræða
1/3 prómill bilunarhlutfall.
Hvað mörg hundruð eða e.t.v.
þúsund siinnum hafa pípur bilað
hjá Hitaiveitu Reykjavítour síð-
am hún hóf starfræikslu sína, ag
hvað. hafa verið í mörgum til-
fellum bilamir á rússinieskium píp-
um að ræða?
Taekniþróun í j'árn-, stál- og
pípugerð hiefur veri’ð gífurleg á
undanförnum áratugum, semrni-
lega medri hjá Rússum en flest-
um öðrum þjóðum.
Hlutur aðalframleiðainda í stáli
var sem hér segir:
1969
ræddum pípum, sem aðeins er
lítið brot af heildiarsölu frá stál-
birgðastöðiinnii, beldiur er höfuð-
málið þetta: Vi'ð teljum otokur
neydda til að fá úr því skiorið í
eitt skipti fyrir öll frá hiendi
borgaryfirvaldianmia, hvort gæði
rússnieiskia stálsims sé viðurkennt
frá þeirra hiendi, sambærilegt
við gæði annars stáls, sem er á
markaðiimum hér, en stál frá
U.S.S.R. hiefur verið notað í tug-
þúsund tonina magmi inmiam borg
ar og utan síðaista áratuginn. Ef
umsögn hitaveitusérfræðimgamna
er rétt, þá hafa borgaryfirvöldim
vanrækt öryggiseftirlitið.
Hér er því ekki um haigsimuna-
mál uindirritaðs og hanis fjöl-
skyldu að ræ'ða, heldur er hér
verið að leitaist við að vernda
hinm stóra starfsmamnahóp, sem
vinmur við fyrirtæfci okkar og
ekki sízit þann sitóra hóp við-
Skiptammama og þeirra starfs-
rnarnna, sem byggja sína atvimnu
á því, að járn ag stál sé til í
landinu ag það keypt á hagstæðu
verði.
Við höfum fengið það staðfest,
a’ð synjun á tilboðd með rúss-
nesku pípumuim hafi verið gerð
eftir kröfu frá hitaveitustjóra, er
hafði aðallaga borið fyrir sig bil-
un, sem hafði orðið í Lauigar-
ásnum fyrir mörgum árum. Það
má vel vera, að hér sé rétt með
farið, þó við munum ekki hafa
heyrt um það. Rúisisniesikar píp-
ur hafa verið til sölu hjá flest-
um þeim fyrirtækjum, sem hafa
selt pípur nú uim sfðastliðinn
hálfan annan áratuig, en notkun
á þessum pípum mun varlega
áætluð um helmingur allra pípna
á þessu tímabili.
Heimsfraimleiðsla alls 1967:
480 millj. tonn, 1909 um 600
millján tonn.
Með tilliti til tíðra kaupa frá
lagerum í Noregi og Danmörku
er rétit að upplýsia, að hlutur
þessara landa í hieimsframledðslu
á stáli var 1967: Danmörk 0.08%
og Noregur 0.16%.
Þegar keypt er frá birgða-
stöðvum, er vitað a’ð þær liglgja
með mikið af rússniesiku stáli og
pípuim.
Vorið 1968 var óg ag Ásigeir
soniur rnirnn mættir á hinu ár-
lega oongress járnibirgðamið-
stöðva Evrópu, sam þá var bald-
ið í Madrid, en til þedrra hefur
akkur verið boðið um árabil,
sem eina fyrirtækinu á Islamdi,
er starfrækir stálbirgðastöð. Með
al þess, sem rætt var, var fram-
lei'ðsla á pípum. Sá, sem flutti
fraimsöguræðu í því máli, var
G. J. Fischer, forsitjóri Maineies-
manin í Múnchen, en þar gat
hann þess, að alkunnia væri með-
al tæknimuemntaðra mamma um
allt meginland Evrópu, jafnt
Austur- sem Vestur-Evrópu, að
framleiðsla á pípum í himum I
ýmsu löndum, væri nú orðdn svo
vel stöðluð, bæðd hvað hráefni
og framleiðsluaðferð snierti, að
framlefðendur úr austri ag vestri
gætu ekki þefckt sína eigin fram-
leiðslu frá fraimleiðslu kieppi-
nautanna.
I umræðum á sama canigresis
upplýsti fulltrúi Svíþjóðar, hr.
Ekstrand, að skaindimavíisiku lönd
in keyptu mikið af pípum frá
Rússlandi, þar af kaupa sænsk-
ar stálbirgðaistöðvar um 4000
tonin árlega. Viðurkenininigarorð-
um var farið um gæðin, sem
voru talin mjög góð af sænsikum
notenduim.
Hér böfuim við leiiitazt við að
nefna niokkrar staðreynidir, sem
sainna dð „Rússar geti búið til
járn“. Það mætti nefna humdr-
að sámnum fleiri staðreyndir um
þetta mál, e.t.v. eins margar ag
bilanir hafa orðið hjá Hitaivedtu
Reykjiavilkiur frá því í byrjun og
þar til nú.
íslemdinigar eru taldir meðal
menintaðra þjóða, sem m.m. eru
bæði læsir og Skrifanidi. En
þetta mál sýnir, að þeir a’ðilar,
sem um mólið hafa fjiallað virð-
ast vera hivoruigt, tækinilega séð.
Á árunum 1965, 1966 ag 1967
keypti Hitavedta Reykjiavíkur
um 9009 metra af pípum úr
birgðaistöð oktoar, sem sýnir
sennilega mikið ábyrgðarleysi að
kaiupa, að þeirra dómi, vöru, sem
getur valdið tjóni. En á sl. ári,
þetgar úrval var hvað miest af
pípum í birgðastö'ðinná, keyptr
Hitarveitan ekki einn eiinaista
metra af pípum þar, en þá voru
pípurniar lítoa þær ódýrusitu, sem
ferugust á markaðdmum hér.
„Rölk“ fyrir gerðum borgar-
yfirvaldiammia virðast vera þessd:
I fyrsta lagi: að boð, sem býð-
Einar Ásmundsson.
ur 10 af 15 stærðum útboðsims
og sem sparaði borgarsjóði á
fjórða hiumdrað þúsund krónur,
sé eikki fullmægjiamdi, vegnia þess
að tilbo'ðið nái ekki til allra 15
stærðamma. Þrátt fyrir það, að
beðið bafi verið um tilboð í
hvem lið útboðsdmis fyrir siig. Slík
álkvörðun brýtur í bága við allar
venjur um iinnkaup ag fær því
ekki staðizt.
í öðru lagi: a’ð bótoun um synj-
un á tilboði 10 stærðanna sé
gerð ágreimimgslaust er e.t.v.
byiggð á oftrú á óskeilkulleik um-
sagina sérfræðimiga, en í því sam-
bandi er ekki úr vegi að miinnia
á þjóðsöguna um „púkamm á
fjósloftimiu" ag kvígurmar, sem
bundmar voru saman á hölunum.
Slæm reynsla
af rörunum
— segir hitaveitustjóri
MORGUNBLAÐIÐ óskaði eftir
því viff Jóhannes Zoéga, hita-
veitustjóra, aff hann léti frá sér
fara umsögn um grein Einars
Ásmundssonar og fara ummæli
hitaveitustjóra hér á eftir:
Af tiletfni greinair Einians Ás-
miundssonar vil ég taka þetta
fram.
1. Telkið vair tiillboði frá þeim
bjó'ðanda, sem lægst verð bauð
í heildarimagnið, sam boðlið vair
últ.
2. Tilboði Simdirta, sam var lægst
í mánni rörasitæirðiTinar, var
hafmað sérstalklega vegna
Slæimrar reynislu Hiitaveitunin-
ar af þessum rörum á undian-
förnium ánuim, m.a. í Laiugair-
mesvegimiuim (ekki Laugaináisn>-
um), þar sem taka þutrfti upp
alftur allia diedðlsluna vegna
sauimgalla, sem kornu fraim
við þrýstipráfun.
Ulm þessa galiia sem þó kamu
aðeims frarn á sumum sendinig-
um þessana nöra, var fleiirum
Ikumnugt en Hiltaiveitunni.
Þótt verðtmumur væni veruleg-
ur á áðungreindium hliuita nöna-
ú'tboðlsins er hamn þó lítiil
miðað við heildiarkofíbnað fram
kvæmda þeirra, sam rönin enu
motuð í, og verðmæitaáhæiftain
því mangfait rönaverðið.
Það er venja hjá 'Hitaveitunni
að klaiupa ekfei aifltur ef ni f rá þeim
fraimleiðendum, sam 'aifgreitlt haifa
gal.liaSa vöru, fynr en tryigginig
er femgin fyriir því að bætit hafli
verið úr gölliuniuim.
í náði er niú, til þess að auð-
veLda gæðaval og auka trygg-
inigu fyrir gæðum efnis til hita-
veituframikvæmda, að torefjiast
útbetotarvotborðs frá þðktotum og
viðurtoemnd'um ú ttdktarf élögum
(t.d. Lloyds eða Veribas) fyriir
þær vönur, sem keypbair eru í
sitánum sitifiL.
Gefst þá Sindna vænibanlaga
sem öðlrum kasbur á því að selja
Hitaiveitunini ódýr gæðarör.
Jóhannes Zoéga.
Ritari óskast
í
Ritari óskast á skrifstofu forstöðukonu Landspítalans.
Vinnutími kl. 8.30 til 13 mánudaga til föstudaga.
Nánari upplýsingar hjá forstökukonu, sími 24160.
Umsóknir með upplýsingum um aldur, menntun og fyrri störf
sendist skrifstofu ríkisspítalanna, Klapparstíg 26, fyrir 27.
febrúar n.k.
Reykjavik, 17. febrúar 1970.
Skrifstofa ríkisspitalanna.
Keflavík
Til sölu íbúðarhúsnæði 1 herb., eldhús og þvottahús, ásamt
byrjunarframkvæmdum og teikningu af einbýlishúsi.
Útb. 150 þús. kr.
Höfum kaupendur að íbúðum og einbýlishúsum í Keflavik
og Njarðvik.
Fasteignasala Vilhjálms og Guðfinns
Sími 2376 eftir kl. 17.
Einkaritari
Starfsmannahald varnaliðsins óskar eftir að ráða einkaritara nú þegar. Mjög góð ensku- og vélritunarkunnátta skilyrði.
Ensk hraðritunarkunnátta æskileg.
Umsóknir sendist til Ráðningarskrifstofu fiugstöðvarbyggingunni, Keflavíkurflugvelli, 25. febrúar 1970. Sími 92-1973. varnamáladeildar pósthólf 15 fyrir