Morgunblaðið - 03.04.1970, Side 10

10
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 3. APRÍL 1970
Líf stykkið og frelsisbaráttan
UM DAGINN hitti ég danskan mann,
sean var hér á ferð, miðaldra, stóran og
þrekinn með stórgkorið andlit. Þetta er
skrýtin mannlýsing, enda hefði ég ekki
lýst manminum svona, ef hann hefði
ekki haft það að atvinnu í 40 ár að
framleiða og selja lífstykki, brjósta-
haldara og annan kvenundirfatnað.
Manni finnst einhvern veginn að slíkt
starf tilheyri konum einum, og ef til vill
fíngerðum karlmönmun. Það gerir van-
inn. Þannig finnst manni einnig að kona,
sem t.d. er hámenntaður verkfræðing-
ur, hljóti að vera ókvenleg. Bn hvers
vegna í ósköpunum hugsar maður svona,
þegar maður veit afar vel að útlitið
stjórnar ekki hæfileikum og áhugamál-
um, þótt það geti í visgum tilvikum haft
áhrif á hið síðarnefnda?
En svo ég snúi mér aftur að mann-
inum, sem ég minntist á, þá er hann all
merkilegur fyrir þær sakir, að hann er
líklega „innundir" hjá fleiri íslenzikum
konum en flestir aðrir. Hann heitir nefni
lega Kanter og eftir honum, eða öllu
heldur föður hans, eru Kanter’s-vörurn
ar nefndar.
Herman Kanter byrjaði að selja líf-
stykkjavörur fyrir 40 árum, en faðir
árum áður. Hann hefur því fylgzt mjög
buxurnar komu á markaðinn hefði kon-
um þótt sem þær hefðu himinn hönd-
vel með' þróuninni í þessum efnum, og
er ég fór að spyrja hann hvað réði þess-
ari þróun, gaf hann mjög athyglisverða
en einfalda skýringu:
★
Þær breytingar, sem orðið hafa á líf-
stykikjavörum (lífstykkjum, brjóstahöld
urum, sokkabandabeltum) á þessari öld,
eiga rætur sínar að rekja til frelsis-
baráttu kvenna. Konum nægir ekki að-
eins félagslegt og andlegt frelsi, þær
vilja líka að líkaminn sé frjáls svo þær
geti hreyft sig, til jafns við karlmenn.
En þar sem konum er ekki alveg hætt
að standa á sama um línurnar, og þær
vilja heldur hafa þær nokkurn veginn
beinar eða ávalar, en ekki í fellingum,
þá verða Kanter og hans líkar að hafa
efst í huga, að þessar vörur styðji sem
bezt við, þar sem stuðnings er þörf, en
séu um leið svo þægilegar og mjúkar að
konurnar taki ekki eftir þeim. Með
hverju árinu sem líður koma á markað-
inn ný efni og ný snið, sem uppfylla
betur og betur þessar kröfur.
Kanter minntist t.d. á að þegar sokka
um tekið og lagt sokkabandabeltið til
hliðar. En í ljós hefði kornið að sokka-
buxurnar sátu í mörgum tilvikum ekki
hans hafði byrjað framleiðslu á þeim 20
nógu vel og gáfu ekki nauðsynlegan
stuðning og því væri nú mikil áherzla
lögð á að framleiða teygjubuxur utan-
yfir sokkabuxurnar. En auðvitað verða
þær að vera svo mjúkar, að þær eyði-
leggi ekki það, sem náðist með fram-
leiðslu á sokkabuxum.
Varðandi efnin sagði Kanter mér, að
þegar nælonið kom fyrst á markaðinn
eftir stríð hefði lítið þýtt að framleiða
undirfatnað úr silki eða bómull — eng-
in kona hefði litið við öðru en næloni.
En framleiðendur hefðu vitað að bóm-
ullin myndi á ný vinna sér sess í þessari
framleiðslu og nú væri sá tími kominn.
Bómullarefnin hafa verið endurbætt og
eru stöðugt að vinna á í keppninni við
gerviefnin í undirfataframleiðslu.
Þótt undirfataframleiðendur hafi sig
alla við að fylgja eftir frelsisþrá kvenna
þá eru þær konur, sem lengst eru komn-
ar, búnar að hlaupa þá af sér. Þær hafa
ekki einungis fleygt frá sér magabeltinu
heldur og brjóstahaldaranum. En hversu
lengi þær vilja búa við þetta „algera
frelsi“ verður tíminn að leiða í ljós.
★
Þeir, sem hafa kynnt sér sögu líf-
stykkisinis geta rakið hana 5—6 aldir
aftur, en vafalaust nær hún miklu
lengra. Fyrstu lífstyfekin, sem þekfet eru,
voru úr járni, klædd mjúkum efnurn.
Einnig eru dæmi til þess að lífstykkin
hafi verið gerð úr hvalbeini, oft á tíð-
um tilsniðnu. Fljótlega mun þó hafa
verið horfið að því að nota heldur þægi-
legri efni, þótt lífstykkin hafi engan
veginn verið þægileg þegar búið var að
reyra þau eins fast að líkamanum og
konurnar. framast þoldu — og ef til vill
fastar en svo.
★
A síðustu öldum var lífstykkið eins
konar stöðutákn meðal kvenna úti í
Evrópu. Ef stúlka var reyrð í l-ífstykiki,
gaf það til kynna að hún væri af betra
tagi-nu og þyrfti ekki að vinna „baki
brotnu“ í fyllstu merkingu þeirra orða.
Sumir vilja rekja hneigingar kvenna til
lífstykkisins. Meðan karlmenn gátu
beygt sig áfram og bukkað urðu kon-
urnar að láta sér nægja að beygja sig
í hnjánum — lífstykkið sá um að þær
urðu að vera teinréttar í baki.
Lífstykkið lifði góðu lífi án teljandi
breytinga fram yfir fyrri heimsstyrjöld,
en þá kom fram á sjónarsviðið nýtt efni,
gúmmí, sem olli byltingu í framleiðslu
á lífstykkjavörum. Farið var að fram-
leiða sérstaka brjóstahaldara og á
spjöldum sögunnar er skráð að árið 1932
hafi brjóstahaldarinn verið búinn að fá
á sig nofekurn veginn þá mynd, sem
hann hefur nú.
Lengra sé ég ekki ástæðu til að rekja
söguna að þessu sinni — hún er öllv
konum kunn.
Þórdís Árnadóttir.
M
n
11=
Fréttabréf
úr Stykkishólmi
Á SNÆFELLSNESI er nú ágæt
færð um alla vegi og því sam-
göngur í góðu horfi. Áætlunar-
ferðir hafa aldrei fallið niður í
vetur og oftast hefur áætlunar-
tíminn staðizt. Tvær ferðir eru
til og frá Stykkishólmi í viku
hverri og er það vetraráætlunin.
Vikulegar ferðir eru svo á sjó
til Flateyrar og Brjánslækjar og
eru þær á laugardögum. M.b.
Baldur sem annast hefur þessar
ferðir er nú á Akureyri þar sem
verið er að ljúka við lengingu
bátsins og er hann væntanlegur
hingað á hverjum degi. Hefir því
orðið að leigja báta til ferðanna
á meðan og fer m.b. Konráð i
Flateyjarferðirnar.
Héðan eru nú gerðir út 7
bátar og eru 6 þeirra með neta-
veiði en einn, m.b. Guðbjörg
heldur áfram með línu. Hefur
hún figkað mjög sæmilega það
sem af er og stundum ágætlega,
og virðist línuafli vera sízt í
rénun. Hirns vegar er afli neta-
báta mjög misjafn, sumir eins
og t.d. m.b. Þórsnes, hafa fengið
ágætan afla á stuttum tíma með-
an aðrir bátar hafa mun minna.
Gæftir hafa verið mun betri
í marz en í janúar og febrúar.
Aflinn er unninn í fiskiðjuver-
um Sigurðar Ágústssonar og
Kaupfélags Stýkkighólms og eru
beinin unnin í fiskimjölsverk-
smiðjunni hér nema úr frysti-
húsi Kaupfélagsins, sem selur
þau til Grundarfjarðar.
Krabbameinsfélag Snæfellinga
var stofnað hér hér á sl. hausti
og er það fyrir Snæfellsness- og
Hnappadalssýslu. Það er nú að
hefja starfsemi sína fyrir alvöru
og hefur stjórn þess nú þegar
skrifað öllum hreppsnefndum
sýslunnar og óskað eftir sam-
vinnu þeirra og fjárhagslegum
stuðningi við félagið til kaupa
á áhöldum og öðrum gögnum í
sambandi við rannsóknir á íbú-
um héraðsins. Einnig hefur öll-
um kvenfélögum verið skrifað
og þeim falið hverju hverju í
sínu umdæmi að afla félaginu
meðlima og styðja Það í fram-
kvæmdum þess. Strax eftir páska
er ákveðið að byrja á rannsókn-
um og verður byrjað í Stykkis-
hóimi og ná fyrstu rannsóknir til
kvenfólksins. Strax að rannsókn
um loknurn í Stykkishólmi verða
aðrir hlutar sýslunnar teknir
fyrir og konur rannsakaðar það-
an eftir því sem færð og ástæður
leyfa. Mestur hluti þeirra áhalda
sem við rannsóknir þessar þurfa
eru nú komnir hingað. Kristján
Baldvinsson sem nýlega var ráð-
inn sjúlkrahúslæknir við St.
Fransiskussjúkrahúsið hér og
er sérfræðingur í kvensjúkdóm-
um mun annast rannsóknir í
samráði við Krabbameinsfélag
íslands. Þá hefir verið ákveðið
að rannsóknirnar fari fram í
sjúkrahúsiniu í Stykkislhólmi og
verður síðar greint frá allri til-
högun. Er í athugun að koma á
áætlunarferðum um héraðið sem
geri fólki kleift að koma mörgu
saman í ranmsókn sama daginn.
f stjórn Krabbameinsfélags Snæ
fellinga eru: Guðmundur J.
Bjarnason, formaður, og með-
stjórnendur Guðmundur H.
Þórðarson héraðslæfenir, Freyja
Finnsdóttir húsfrú, Elín Sigurð-
ardóttir og Árni Helgason stöðv-
arstjóri.
Lúðrasveit Stykkishólms hélt
nýlega aðalfund sinn en hún hef
ur nú starfað í 26 ár og æfir nú
undir tónleika í vor. Eru um 20
starfandi félagar í henmi. For-
maður var kjörinn Hannes Gunn
arsson en stjórnandi er nú og
hefur verið frá upphafi, Víking-
ur Jóhannsson.
Tónlistarfélag Stykkishólms
hélt aðalfund sinn 20. marz. Tel-
ur það nú um 40 félaga og á
vegum þess er starfræktur Tón-
ákóli og eru nemendur hans nú
tæpir 40 og hefur starfsemin
gengið vel undanfarin ár. Nem-
endatónleikar verða í vor. Félag
ið hefur í hyggju að fá hingað
tónlistarmenn til að halda hljóm
leika og er unnið að undirbún-
ingi þess máls. Formaður félags-
ins er séra Hjalti Guðmundsson
sóknarprestur.
Nökfeuð hefur verið gert að
því undanfarið að vefeja athygli
barna í sýslunni á skaðsemi
tóbaksnautnar og þá sérstaiklega
sígarettureykinga. Sfeólastjórinn
í Grundarfirði og barnaverndar
nefnd hafa haft fræðslu um
þesisi efni, einnig höfðu þau tal
af forsvarsmönnum verzlana
þar með tilmæli um að fram-
fylgja stranglega því lagaákvæði
að afhenda ekki börnum til sölu
tóbak. Brugðust allir vel við og
lofar þetta góðu. Þá kom Björn
Stefánsson erindreki áfengis-
varnarráðs hingað á Snæfells-
nes. Flutti erindi í ákólum og
sýndi kvikmynd um afleiðingar
tóbaksnautnar sem vakti at-
hygli. Ýmislegt annað hefur
verið aðhafzt til að vekja at-
hygli unglinganna á skaðsemi
tóbaiksins. Einnig sýndi Björn
myndina í skólanum í Ólafsvík
og ræddi við nemendur. Mætti á
fundi í Stykkishólmi og í sam-
ráði við sfeólastjórann þar var
myndin einnig sýnd og fræðsla
um skaðsemi tóbaksnautnar.
Eru vonir manna að þetta hafi
góð áhrif.
— Fréttaritari.
Alþýöusamband Vestfjarða:
Sameiginlegur líf eyris-
sjóður aðildarfélaga
SUNNUDAGINN 22. marz s.l.
eifrudi stjónn Allþýðusambands
Vestfjiairða til ráðstefnu á fsa-
firði, til stofnuaTr lifeyrisisjóðs á
vegum aðildarfélaiga sambandsins
og kjósa honium bráðabirgða-
stjórn, eims og ráð er fyrir gert
í fyrirmynd að regluigerð fyrir
lífeyrissjóði stéttafólagainna, en
regluigerðartibaga þessi er nýleg-a
komin frá nefnd Alþýðusam-
baimds ísliainds og Vininiuiveitenda-
sambainds íslands, sem sam-
fevæmt saminingum firá 19. maí
1969 hafði þetta verkefini á hönd-
um.
Aðildarfélög A.S.V. eiru 15 og
haifa 9 þeirra ákveðið aðild að
samieiginfegum lífeyrissjóði. —
Verfe'alýðsfélögm í Barðastramdar
sýslu, Stramdasýslu og Bolunga-
vík hatfa eon ekki tekið ákvörð-
un um aðild að þessum sjóði eða
öðrum, en vonandi verður efcki
laingt að bíða atfstöðu þeirra.
Á fuindinuim á ísafirði komu
fraim eindregnar ósfcir um að
sjómieinn á félaigssvæðinu verði
aiðilaæ að „Lífeyrissjóði Vest-
fjarða“. (Til'laga um það niatfn á
sjóðinn kom fram á fumdinmm).
Skipstjóra- og stýrimanmafé-
lagið Bylgjan, en félaigssvæði
þess er Vestfirðir aillir, svo og
smærri hópar iðniaöarmiainnia, hadBa
sýnit áhuga á að geratsfi aðil'ar að
sjóðnuim, en til þess þarf að gema
smávægilegar breytinigar á reglu-
gerð.
Fundurinin kaus tvo mienn í
bráðaibirgðastjónn atf háltfu stéft-
anféliaiganina, þá Björgvin Sig-
hvatsson og Pétur Sigurðsson,
Framhald á bls. 24