Morgunblaðið - 03.04.1970, Page 14

14
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 3. APRÍL 1»70
Samtal
við Bernódus
Halldórsson
Bernódus Halldórsson, fyrrum
formaður í Bolungavík og nú
. kaupmaður þar á staðnum, var
einn af fulltrúum Vestfirðinga
á Fiskiþinginu. Bemódus hefur
verið formaður fiskideildarinn-
ar í Bolungavík um 30 ára
skeið.
Víða um land eru uppi mikl-
iar deilur með mönnum um af-
stöðuna til smábátaútvegs og
rétt eins veiðarfæris fram fyrir
annað. Flestir eru þó sammála
um það, að heimamenn á þeim
stöðum, sem liggja að fiskimið-
um hljóti að krefjast nokkurra
veiðiréttinda umfram aðvífandi
aðila.
Fulltrúar á fiskiþingi
Að loknu fiskiþingi
Það er hætt við að hljóð kæmi
úr horni, ef bændur byggju við
það, að hver og einn gæti að
vild sinni sótt í ár þeirra og
vötn. Það er ekkert óeðlilegt
við, að sjávarþorp helgi sér
fiskislóð, sem það hefur sótt á
Bernódus Halldórsson
og nytjað um aldaraðir. Það
getur að minnsta kosti ekki tal-
izt ósanngjarnt að tekið sé tillit
til þess.
Bernódus sagði þetta að loknu
Fiskiþingi:
Fiskiþing fjallaði um fjölmörg
mál og fitjaði upp á ýmsu
nýju svo sem í öruggismálunum
og fræðslumálunum en svo sem
að líkum lætur finnst rnér eðli-
legast að drepa hér á það mál
aem ég ber sérstaklega fyrir
brjósti og kalla mætti sérmál
Vestfirðinga, en er þó annars
staðar hagsmunamál línuveiði-
manna víða í sj ávarþorpunum.
Um aldraðir hafa Vestfirðing-
ar stundað línu- og handfæra-
veiðar á miðum sínum. Það var
fyrst á öðrum tug þessarar ald-
ar að erlendir togarar fóru að
sækja með botnvörpur sínar á
þessi með. Mestur varð ágang-
urinn á þriðja og fjórða tug ald-
arinnar en pá toguðu bæði ér-
lendir og innlendir togarar um
alla grunnslóðina fyrir Vest-
fjörðum og reyndar upp í land-
steina. Það er varla vafa-
mlál, það sýndi aufkin fislki-giengd
í síðari heimsstyrjöldinni, þegar
miðin hvíldust nokkuð, að hin
mikla sókn hefur valdið að ein-
hverju verulegu leyti ördeyð-
unni fyrir Vestfjörðum á árun-
um fyrir styrjöldina. Á þessum
árum voru kolamið Bolvíkinga
uppurin, svo að það má heita
3vo að inni á víkinni hafi ekki
veiðst koli að ráði um fleiri ára-
bil. Netaveiðar voru ekki stund
aðar fyrir Vestfjörðum fyrr en
nú síðustu árin og hafa því net-
in bætzt við á þessum veiðislóð-
um.
Nú er það svo, að fyrir Vest-
fjörðunum koma að vísu kraft-
miklar göngur ennþá, en þær
eru hættar að leita upp á grunn
slóðina. Grunnslóðarmiðin þola
því ekki mikla sókn af stórtæk
um veiðarfærum. Nú er það
öllum landsmönnum kunnugt
að á Vestfjörðum eru eingöngu
stundaðar fiskveiðar og fiskiðn
aður. Bregðist veiði úr sjó er
því vá fyrir dyrum manna í þess
um landshluta.
Smábátaútvegurinn hefur ver-
ið atvinnulífinu í fjórðungnum
verulegur styrkur alla tíð og
er það enn. Þessir bátar eru
yfirleitt með öndvegis hráefni,
svo að það fæst hvergi
betra. Hráefnisöflun þessa smá-
bátaútvegs er því mikið atriði
fiskiðnaðarfólkinu í landi, en
auk þess veita veiðam-
ar sjálfar fjölda fullorðinna
manna atvinnu, sem margir
hverjir eru orðnir of rosknir til
að stunda veiðar á stærri skipum.
Á trillunum fá unglingarnir einn
ig atvinnu og sína fyrst reynslu
til sjós, og það tel ég hvað mikils
verðast. Smábátaútvegurinn hef
ur um áraraðir verið eins konar
skólaskip okkar.
Aldnir feður tóku syni sína
unga með sér á trillunni,
kenndu þeim vinnubrögð og sjó
mennsku og enn þá er það svo,
að margir okkar beztu sjómanna
hlutu sína fyrstu reynslu á þess
um fleytum. Loks er að nefna
það, sem segja má að heitast
brenni á smábátaútvegsmönnun-
um sjálfum en snertir þó, eins
og áður segir fjölda annarra að-
ila, að mörg heimili eiga bund-
ið fé í þessum atvinnuvegi, oft
aleigu sína.
Það eru því fjölmörg rök, sem
hníga að því að vernda beri smá
bátaútveginn. Við Vestfirðingar
höfum fylgzt með því, hvernig
fór í Garðinum, þar sem blóm-
legur smábátaútvegur lagðist í
rúst á örskömmum tíma. Hinn
mikli fjöldi smábáta Garða-
manna grotna nú niður á kamb-
inum. Við munum berjast fyrir
því vestra að þessi saga eftdur-
taki sig ekki hjá okkur. Það
eru þó ýms teikn á lofti, sem
sýna, að við verðum að herða
baráttuna, ef hún á að koma að
haldi í tæka tíð. Hólfaskipting-
in út af Vestfjörðunum hjálpaði
sildveiðiflota, sem var verkefna
laus en gat stundað togveiðar
með sæmilegum árangri. Það er
ekki nema gott um það að segja,
að reynt væri að leysa vanda-
mál þessa skipastóls. Það vita
allir landsmenn að var nauð-
synjaverk, en það þarf að gera
það þannig að það verði ekki
til að drepa annan atvinnuveg.
Hér kemur og fleira til. Það
er nefnilega ekki aðeins smá-
bátaútvegur Vestfirðinga, sem
er í hættu við aukna sókn tog-
veiðiskipa á grunnslóð, heldur
er línuútvegurinn allur í hættu,
ef ekki fást einnig friðuð línu-
svæði á útmiðuim og utan
línubátarnir sækja allir djúpt út,
og þar lenda þeir innan um tog
arana. Það er því tvennt, sem
ég hef valið mér að berjast fyr-
ir og það er: friðuð línu- og
handfæramið á grunnslóð og
friðuð djúpmið fyrir stærri lín-
bátana.
Fiskiþing fól stjórn Fiski-
félagsins að vinna að því að
viðurkenning fáist á tilteknum
afmörkuðum svæðum innan og
utan fiskveið)lögsögunnar fyrir
Vestfjörðum til línuveiða ein-
göngu.
Um öryggismál Vestfirðinga í
sjósókninni gefst mér vonandi
tækifæri til að ræða síðar.
Samtal
við Angantý
Jóhannsson
Agnantýr Jóhannsson útgerð-
armaður og útibússtjóri á Hauga
nesi er erindreki Fiskifélags fs-
lands nyrðra og hann á sæti í
milliþinganefnd til breytingar á
lögum félagsins.
Hann sagði í þinglok:
— Ég tel orðið mikla þörf á
breytingum á lögum félagsins og
í umræðum um lagabreytingar
kom það í ljós að flestir full-
trúanna eru sama sinnis. Við
viljum vikka út félagssviðið
með því að taka inn í félagið
fulltrúa sjómannasamtaka og
sölusamtaka sjávarútvegsins.
Jafnframt því að útvíkka fé-
lagssviðið viljum við einnig
spil og skrúfur og annan vél-
búnað skipanna.
Verkefni Fiskifélagsins eru ó-
teljandi og það hefur aldrei ver
ið brýnni þörf fyrir starfsemi
félagsins en einmitt nú og þing-
fulltrúar voru einhuga um það
að efla starf félagsins. Því er
ekki að neita, að það er dauft
yfir fiskideildunum úti á landi,
þó að starf félagsins sjálfs sé
öflugt. Það verður með ein-
hverjum ráðum að blása nýju
lífi í félagslífið í deildunum. Ég
held að hinar öru breytingar og
hraði sem er orðinn á öllu hafi
það í för með sér, að Fiskiþing
þurfi orðið að koma saman ár-
lega. Það er mjög nauðsynlegt
að fyrir sjávarútvegsmenn að
hittast sem oftast og ræða hags
munamál sj ávarútvegsins á fag-
legum grundvelli. Fiskifélagið
er algerlega ópólitískur félags-
skapur, þar er því alger sam-
staða um flest hagsmunamál
sjávarútvegsins í heild. Ég tel,
eins og fleiri, fjárveitingu til ým
iissa stofnania sjávarútvegBins
og mála sem við berjumst fyrir,
of litla og okkar hlut heldur
rýran sé miðað við fjárflestirígar
til ýmissa stofnana, skóla
og ráðunauta búnaðarsamtak-
anna svo dæmi sé nefnt.
reikningaskrifstofu sjávarút-
vegsins. Þessi skrifstofa þarf að
vinna úr miklum gögnum, sem
eru á ýmsan hátt grundvallar-
heimildir um útgerðina og af-
komu hennar. Útreikningar þess
arar skrifstofu gætu orðið út-
gerðarmönnum að miklu liði þeg-
ar þeir þurfa að ákveða, hvað
hagkvæmast er á hverjum tíma
fyrir rielkstur þeirra. Ýmsar stofin-
anir, sem fjalla um sjávarútveg
svo sem Efnahagsstofnunin
þurfa einnig að geta byggt á út-
reikningum og heimildum frá
þessari skrifstofu. Til þess að
reikningaskrifstofan geti sinnt
hlutverki sínu þarf hún meira
starfslið og þar af leiðandi
meira fjármagn.
Á skrifstofunni er nú einn
maður hálfan daginn.
Reikningaskrifstofa landbún
aðarins, sem gegnir svipuðu
hlutverki og reikningaskrifstofa
sjávarútvegsins ætti’ að gera,
hefur þrjá eða fjóra menn í
sinni þjónustu og henni eru
ætlaðar einar 2 milljónir til
rekstursins. Sú skrifstofa kem-
ur lika að verulegum notum fyr
ir bændur, vinnur úr búreikn-
ingum þeirra og veitir þeim
ýmsar haldkvæmar leiðbeining-
ar.
Mér er það mikið áhugamál
að reikningaskrifstofa sjávarút-
vegsins verði stórlega efld, svo

' ..í
Niels Ingvarsson
að hún geti sinnt áðurnefndu
hlutverki, að leiðbeina útgerð-
armönnum og hafa tiltækar upp
lýsingar um allt, sem lýtur að
útgerðarrekstri.
S j ómannasíðan
í umsjá Ásgeirs Jakobssonar
auka starfsemi félagsins eink-
um tæknideildarinnar og reikn-
ingaskrifstofunnar. Það er brýn
þörf á ráðgefandi stofnun um
allan útgerðarrekstur og ekki
síður þörf að tæknilegri aðstoð
og leðibeiningum. Það hefur
fleiri enn menn grunar gengið
aflægi3 fyrir fiskiflotanum
vegna skorts á tæknilegum upp
lýsingum. Einkum á það við um
Angantýr Jóhannsson
Fiskiþing fjallaði um fjölmál,
en á þau hefur áður verið drep-
ið í fréttum af þinginu, svo að
ég tel þau ekki upp hér, en ég
vil að lokum minna á tillögu
Fiskiþings um það, að við berj-
umst ötullega fyrir viðurkenn-
ingu á umráðarétti okkar á hafs
botninum til vinnslu náttúruauð
æfa, sem þar kunna að finnast
og einnig umráðarétti yfir öllu
landgrunninu til fiskveiða.
Samtal
við Niels
Ingvarsson
Niels Ingvarsson, fyrrum út-
gerðairm'aiðiutr og forsifcjóiii er nú
yfirfiskimatsmaður í Austfirð-
ingafjórðungi. Hann hefur setið
fleiri Fiskiþing en nokkum annar
núlifandi manna.
Niels var fyrst kosinn á Fiski-
þing 1930 og hefur setið flest
þing síðan. Hann var nú þing-
forseti.
Hann sagði þetta að þinglok-
um:
Það eru einkum þrjú mál, sem
ég hefði gjarnan vilja vekja
athygli á í sambandi við
störf þess þings, sem nú er að
ljúka og nefni ég þá fyrst:
Fiskveiðisjóður var einnig
mjög til' umræðu á þessu þingi
og þá auðvitað ekki sízt það, að
framlag til hans skyldi skert.
Þingfulltrúar voru á einu máli
um, að þennan sjóð þyrfti frem-
ur að efla en rýra. Ég held að
afleiðingin af minnkandi getu
Fiskveiðisjóðs gæti orðið sú, að
menn leituðu meira lána erlend
is til kaupa á tækjum og veiðar-
færum en verið hefur. í öðru
lagi er það mín ákveðna skoð-
un að sjávarútvegurinn þurfi
að eiga öflugan sjóð til eigin
ráðstöfunar, en þurfi ekki að
sækja hvern pening beint í rík-
iskassann ef einhverrar fyrir-
greiðslu er þörf.
Sá er eldurinn heitastur er á
sjálfum brennur og útgerðar-
menn finna það bezt sjálf-
ir hverju sinni, hvar helzt er
þörfin.
Loks er að nefna Verðjöfn-
unarsjóðinn. Ég held að flestir
séu ánægðir með þá þróun, sem
þar hefur orðið og vænti þess
að reynslan af þessum sjóði
verði góð.
Það er áreiðanleg mjög skyn-
samlegt að reyna með þessum
hætti að draga úr afleiðingum
afla- og verðsveiflna.
Ásg. Jak.