Morgunblaðið - 16.05.1970, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, LAUOARDAGUR 1(6. MAÍ 1970

Útgefandi hf. Arvakur, Reykjavik.
Framkvæmdastjóri Haraldur Sveirvsson.
Ritstjórar Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson,
Ritstjómarfulltrúi Þorbjöm Guðmundsson.
Fréttastjóri Bjöm Jóhannsson.
Auglýsingastjóri Ami Garðar Kristinsson.
Ritstjóm og afgreiðsla Aðalstræti 6. Simi 10-100.
Auglýsingar Aðalstræti 6. Sími 22-4-80.
Askriftargjald 165,00 kr. á mánuði innaniands.
f tausasölu 10,00 kr. eíntakið.
SAMEINAST í SEFASÝKI
Tiil þess að íslenzkir vinstri
flokkar geti starfað
saman verða þeir ætíð að
fimna sér einhver óraun-
hæf hugsjónamál, sem þeir
treysta sér til að sameinast
um. Slík mál liggj a yfirleitt
ekki á lausu fyrir það sund-
urlausa lið, sem kennir sig
við vimstri stefnu hér á
landi. Enda eru dæmin ótelj-
* andi um klofningin í þess
röðum. Ef litið er til vinstri
flokkanna núna, má sjá móta
fyrir tveimur hugsjónamál-
um, sem þeir gætu ef til vill
allir tekið undir eða einhver
hluti úr þeim. Þar er ann-
ars vegar eins konar sefasýki
í garð Morgunblaðsins og
hins vegar breytt stefna í ís-
lenzkum utanríkismálum.
Rök fyrir þessari fullyrð-
ingu má til dæmis finna með
því að líta til herstöðva-
göngu þeirrar, sem farin var
um sl. helgi. í tilefni hennar
sameinuðust kommúnistar,
ungir framsóknarmenn og
ungkratar. Formaður komm-
únistaflokksins fagnaði þess-
ari sameiningu að sjálfsögðu
sérstaklega í ræðu sinni. Og
. í Alþýðublaðinu hefur komið
fram, að ræða ungkratans í
göngulok „er í takt við skoð-
anir meginþorra ungra jafn-
aðarmanna — þær skoðanir
sem þeir telja að Alþýðu-
flokkurinn eigi að berjast
fyrir.“ Og þessari yfirlýsingu
fagnar ritstjóri kommúnista-
blaðsins sérstaklega í nöldur-
dálki sínum. Enda enginn
furða, því að ungkratinn hélt
því fram, að stefna sú, sem
fyrrverandi flokksformaður
hans fylgir í utanríkismálum
hafi gengið sér til húðar.
Ekki þarf að tíunda sefa-
sýki kommúnista í garð Morg
unblaðsins. I ræðu sinni kiall-
aði ungkratinn greinargerð
blaðsins um aukin umsvif
Sovétríkjanna hér á Landi og
í kringum landið „Rússa-
grýlu“. Og annar nokkuð
eldri krati segir í Alþýðu-
blaðinu á fimmtudag, að
Morgunblaðið sé eins og
Neues Deutschland, mólgagn
Walters Ulbrichts í Austur-
Þýzkalandi.
En samstaða vinstri afl-
anna um slík hugsjónamál
dugar skammt, þegar til þess
kemur, að þau þurfa að glíma
við lausn þjóðfélagsvanda-
mála. Þá hefjast pólitísku
hrossakaupin og allt lendir í
óefni. Þeir verða þó verst úti,
9em veittu vinstri flokkunum
valdaaðstöðu. Á lífskjörum
þeirra bitna afleiðingar
glundroðans. Við upphaf
vinstri stjómar sameinuðust
aðstandendur hennar um
breytta utanríkissitefnu. Þeg-
ar til framkvæmdanna kom
lutu þeir þó þeim, sem þeir
ætluðu að vísa úr landi og
leituðu ó náðir þeirra í efna-
hagskröggum. Síðan hlupu
þeir úr stjórn og skildu efna-
hagslífið eftir á barmi óða-
verðbólgu.
Hvernig halda Reykvíking
ar, að málum þeirra yrði
stjómað, ef stjómendur borg-
arinnar væru aðeins samein-
aðir um andúð á Morgun-
blaðinu og breytingar á utan-
ríkisstefnu íslands?
Fundir borgarstjóra
1 ð undanfömu hefur Geir
■^*- Hallgrímsson, borgar-
stjóri, efnt til 6 hverfafunda
með íbúum höfuðborgarinn-
ar, og er peim nýlega lokið.
Er þetta í þriðja sinn, sem
borgarstjóri efnir til funda
af þessu tagi. í fyrsta sinn
var það gert vorið 1966, og
þóttu þeir þá merk nýjtmg í
samskiptum kjörinna fulltrúa
og almennra borgara. Á þess-
um ftmdum komu fram marg
ar óskir um, að efnt yrði til
slíkra funda reglulega. Borg-
arstjóri varð við þeim ósk-
um og efndi til hverfafunda
á ný haustið 1968. Það hefur
verið mjög athyglisvert að
fylgjast með fundum borgar-
stjóra að þessu sinni. Aðsókn
að fundunum fór vaxandi
með hverjum fundi, sem hald
inn var, og á síðasta fundin-
um í fyrrakvöld munu hafa
verið um 600 manns eða þétt-
setinn Súlnasalur Hótel
Sögu. Þá vekur það ekki síð-
ur eftirtekt. hversu mikill
fjöldi fyrirspuma barst til
borgartstjóra um málefhi
borgarinniar, og var þetta sér
staklega áberandi á síðustu
tveimtir fundunum, er ara-
grúi fyrirspuma kom til borg
arstjóra um aila hugsanlega
þætti borgarmála.
Mikil aðsókn að fundunum
að þessu sinoni og virk þátt-
taka fundarmanna með fyrir-
spurnum og ábendimgum,
bendir til þess, að þama sé
komið fram varanlegt form
fyrir samskipti borgar-
anna og fulilStrúa þeirra í
æðstu stjórn borgarinnar. Á-
huginm nú var engu minni
en vorið 1966, þegar fundir
þessir voru haldnir í fyrsta
sinn.
Fundir borgarstjóra hafa
að mörgu leyti marbað þátta-
skil. Með þeim er almenn-
ingi í rauninmi í fyrsta skipti
gefinn kostur á að spyrja
æðsta stjómanda borgarinn-
ar spjömnum úr um hvert
ÉRLEND
TÍPINDI
Vopnasmygl-
ið á írlandi
KOMIÐ er á dagÍTm, að áfhrifaimc'nn á
írlamdi hatfa verið viðriðnir smygl á
vopnium, sem hatfa verið send til ka-
þólskra manna á Norðuir-írlainidi. Alvair-
legar deilur, sem (hatfa riisið út atf þessu
máli, hatfa leitt til þass að rætt er um
þamm möguJieilka að efnt verði til nýrra
kosniniga. Kamið Ihefuir í ljós, að í stjóm-
arflokknum, Fiamma Fail, og í írslka hem-
um ríkir megn óánægja með afstöðu
Jack Lynoh forseetiis ráðlherra ag stjórm-
ar hams til deilumálanma á Norður-ír-
lamdi. Þessi ötfl hatfa verið viðriðim vopna
smyglið og kratfizt hairðari stefniu.
Sam'kvæmt upplýsinigum á þingi frétti
Lyneh um rnálið 20. apríl sl., þegar starfs
menn öryggisþjómlustunmair tilkynmtu
honium, að tveir ráðheirrar, Chairles
Haughey fjármálaráðherra og Neil Blam
ey sveitastjórmiaráðherra, hetfðu verið
viðriðnir ólöglegam immflutming vopna.
Þar sem Hauglhey lemiti í alvairlegu slysd
tveimur döguim síðar, kveðst Lyndh ekki
hafa rætt málið við (hanm ag Blamey fyrr
en að vilku liðinmi. Þá meituðu þeir öll-
um ásökunum ag fenigu „frest til að hug
leiða afstöðu 9Ímia“. Óvíst er íhvart mál-
ið hefðd orðdð opdnbert, etf Liarn Cos-
grave, leiðtogi Fine Gael, sem er aðal
andstöðutflokkur stjórmarimmar, hefði
ekki komizt á smoðdr um það eftiir dular
fulluim leiðum. Hann krafðist þess 6.
roalí, að ráðherramir segðu af sér, og
Lynch neyddist til að víkja þeim úr
stjórndnmd. Þriðji ráðheirranm, Kelvim Bo-
lanid, siagði þá af sér oig hélt því fram að
sérstök leyniþjóniusta á vegum Lynch
nijósmiað um ráðlhierra stjérmiarimmiar.
Um langt skeið hefur brezkum yfir-
völdum verið kumnugt um smygl á vopm
um til írlands. Samkvæmt frétt í irsku
blaði kom bátuir með fullfermi af vopm-
um til írlamds fyrir nokkrum mámuðum
með leyfi stjórnvalda, og voru vopnim
flutt frá skipinu í herflutningabifreiðum.
Brezíka leymþjómiustam og Scatlamd Yard
hafa í sjö mámuði nammsakað tíðar ferðir
miamma úr írska lýð'veld'iisJierniuim (IRA)
til Brietlamids og meglimlaindsimis, þar sem
þeÍT hatfa boðið miklar fjárfúlgur fyrk
vélþyssur, hamdispremigjur, riffla, slkamm
byssur ag ákotfæri. Brezk leiguflugvél
var nýlega semd til Vínar að sækja „vara
hluti“ og flytja þá til írlamds, en áhöfa-
in fcamst aö því að um vopn var að ræða,
tilkynnti það hrezku leymiþjónustunmd,
og Harold Wilson forsætisráðlberra lét
Lynch vita. Forimigi í írsku leyniþjóm-
uigtuinini Jamies Kelly hofulðsmiaiður, siem
hefur starfað í Belfaist á Norður-fr-
lamdi og haft samvimmru við (kaþólska öfga
memn þar, hetfur j'átað að hafa vetrið við
riðinin smiygl á vopnum tf.il Norðúr-Ir-
lamidis mieð vitum/d fyrrv. vanniarmálanáð-
hjema.
Vitað er, að í Domegal og öðrum lamda
mærahéruðum hafa öfgasinnair frá Norð
ur-írlamdi stumdað æfingar með vitund
írska hersinis og fengið vopn, sum smygl-
uð, en öninur úr birgðum írsfca vairahers-
ims. Ungir öfgaimemn hafa verið sendiir
um hverja helgi frá borgimmi Deirry til
ætfinigabúða í Donegal. Hópar manmia frá
Norður-frlamdi hafa fundizt með vopn
í fórum sdnum í Donegal, em mörg slík
mál, sem hatfa komið upp, haf a ekki ver-
ið fylliilega raininsökuð. Einm hópur, sem
var hamdtekinin í Donegal og fluttur til
Dublin, vair látinm laus að loknium yfir-
heynslum.
Neil Blainiey er þimigmiaður Danegal,
og sumair yfirlýsdngair hans í kjördæm-
inu hafa þótt jafnigilda kröfu um irnin-
rás í Norður-íriand. Hamm hefur ekki-
farið dult með þá skoðun sírnia, að írska
stjórnin megi ékki „halda að sér hönd-
um“, þegar kaþólstou fólki á Norður-ír-
landi er hætta búin. Bæði hamm og
Haughey hafa fcnafizt þess, að herimm
verði semdur að lamdamœrumum og
verði undir það búinm að skeraist í leik
inn á vistsum svæðum á Norðuir-írlamdi,
sem auðvelt er að komast að, til dæmis
í Derry, ef kaþólskir menn verða fyrir
árásum. Þe-ir Blamey og Haughey hafa
á undanförnum mámuðum átt fumid'i með
éánægðum foringjuim í írsfca hermum,
sem gramdist sú friðsamlega stefna, sem
írska stjórnin fylgdi, þegar átökim á N-
írlandi stóðu sem hæst í ágúst í fyrra.
Síðan þessi átök áttu sér staið, hafa
Blam'ey og Haughey stjórnað hópi harð-
línumanma í stjórnarflokknum og smátt
og 'smátt aflað stetfnu sinni aukins stuðin
ings. Þeir hafa laigt fram fé í sjóð, sem
stendur straum af koistmaði við vo'pna-
sendingar til vissra hópa káþólslkira
rnannia á NoTður-írlandi. Þeir eru lengst
til hægri í írdkum s'tjórnmálum og hafa
haft áhyggjur af vaxandi áihrifum vinstrl
sinnaðra öfgamamma í mannréttindalhreyf
ingunmi á Norður-írlandi. Hægrisinmiar
kliufu sig mýleiga út úr íriskia lýðveldds-
hernum og stjórnmálahreyfimgu herisims,
Sinn Fein, og hafa femgið opimberan
stuðninig Blameys og stuðmiimgsmanna
hanls, siem hafa þainmig vilj'að eimamgra
a ndstæðimigana.
Lynch forsætisráðlherra hefur alltaf
verið mótfallimm valdbeitingu, em þótt
hann reyndi nokkruim sinnuim að þagga
miiðri í Blaney, taldi -hann tryggara að
hainn sæiti í atjiánnimini en stæði utam
hleinmar. Siamistarf Blamleys oig Hau'gheys
við afgaimeinm á Norður-lriamdi, aamibamd
þeirra við óámægða foringja í írsfca hern
um ag uppljóstramiirnar um hlutdeild
þeiirra í vopmasmyglimu varð að lokum
til þesis, að hiamtn lét til sfcarar skríða.
Þar m©ð hefur flokkur hans klofnað, og
ovíst er hvaða afleiðingar það hefði í
för með sér í mýjum kosningum. Eirnnig
er óvíst um viðbrögð írlska hersins, em
þótt sumiir útilofci ekki að hainn geri
byltingu, eins og orðrómur hetfur verið
á fcreiki um, hlýtur sá möguleiki að
teljiast ólíkl'eiguir. Þvert á -mióti virðist
Lynch hafa góða möguleifca á því að
éinangra harðlmumenn í floktonum,
tryggja stuðmdmg hersins við stjómiar-
skrána og halda áfram þeiirri hófsömu
■jtetfnu, sem h'amm hietfur fyligit til þessa.
G.H.
Uz
það máleíni, sem hugur stend
ur til. Er vissulega ástæða
til að íhuga, hvort hinn al-
mennd borgari eigi ekki að fá
tækifæri til að ræða við
fleiri forystumenn með þesis-
um hætti.
Nú á tímum er oft kvart-
að undan því, að sambandið
milli kjósenda og s'tjórnmála
mannianna sé ekki nógu mik-
ið og vafalaust er mikið til
í því. En tæplega er hægt að
hugsa sér nánara samband,
en það sem kemist á milli
borgarstjóra og borgarbúa á
þessum fundum. Það er líka
sagt, að fólk hafi ekki áhuga
á stjórnmálum. Fundir borg-
arstjóra hafa sannað hið
rnii hafa orðið merk tíma-
" mót í flugsögu ísiend-
inga. í gær hófu Loftleiðir
h.f. þotuflug yfir Atlants-
hafið og nota til þesis ein-
hverjar fullkomnustu þotur,
sem nú er völ á. Hafa Loft-
leiðir tekið þotumiar á leigu
fyrst í stað, en vafalaust
stefnir félagið að því að festa
kaup á þotum síðar meir.
Með tilkomu hinnia nýju þota
Loftleiða má segja, að þotu-
gaignstæða, a.m.k. varðandi
borgarmálin.
öldin sé endanlega gengin í
garð á íslandi. Flugfélag Is-
lands reið á vaðið með kaup-
um á Gullfaxa og nú hafa
Loftleiðir stigið fyrsta skref-
ið til þess að tafca þotur í
notkun á öllum flugleiðum.
Ástæða er til að árna félag-
inu hei'lla með þennan nýja
áfaniga og vomandi verður
hann upphaf að enn einum
glæstum Kafla í sögu Lof't-
leiða.
Þotur Loftleiða