Morgunblaðið - 28.05.1970, Page 10

10
MORG-UNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 2«. MAÍ 1970

Starfið að skólamálum hefur
verið hvað ánægjulegast
Frú Auður Auðuns á heimili sínu.
— segir frú Auður Auðuns,
eftir 24 ára setu í borgarstjórn
ÞEGAR við heimsóttum írú Auði
Auðuns alþingismann og borgarfulltrúa
á heimili hennar á Ægissíðunni einn
rigningardaginn í víkunni, var póstur-
inn auðsjáanlega nýbúinn að vera á
ferðinni. Niðri í ganginum lágu bækl-
ingar og bréf til hennar frá stjómmála-
flokkunum, llklega til þess að fræða
hana um hvað hefur verið gert og hvað
hefur ekki verið gert í borginni á síð-
ustu árum og hjálpa henni um leið að
mynda sér skoðun á málunum. En Auð-
ur Auðuns þarf líklega ekki á slíkri
hjálp að halda, því húi. er flestum bet-
ur að sér í borgarmálefnum, eftir 24 ára
*.setu í borgarstjórn og þar af lengst í
forsæti. Nú, þegar sjötta kjörtímabilinu
er að ljúka, hefur hún ákveðið að hætta.
En alþingismaður verður hún áfram.
Hvers vegna ætlar hún ekki að halda
áfram? er sú spuming, sem hlýtur að
vakna hjá lesendum fyrst og því beind-
um við henni til Auðar.
Hún brosti við er hún svaraði: — Mér
firanist árafjöldinn strax geta gefið skýr-
ingu á því, hvers vegraa mér fininst
tómi tól komiinin að hætta. Svo eru ýmis
störf, sem ég vildi geta sinnt, en hef
ekiki haft tím,a til og siðast en ekki sízt
finnst mér mikilvægt að nýjar koniur
taki sæti í borgarstjóm. Koniur hafa
ekki verið of fúsar tii þesis hinigað til,
og yfirleitt hafa þær verið skelfing ó-
diuglegar að taka þátt í stjórnimála-
starfi að raokkru ráði. En raú held ég að
sé aið vehða breyting á þessu og áhug-
iran sé að vakma, ekki sázt meðal yngri
kverana.
— Hefurðu ekíki lengst af verið eini
kvenfulltrúi Sjálfstæðisflokksins í borg-
arstjóm og stundum eiiraa konian þar?
— Við vorum um skeið tvær, frú Gróa
. Péfcursdóttir og ég, en aniraars hef ég
verið eini kvenfulltrúinn frá Sjálfstæð-
isflokkraum í aðalsæti. En varakomur
hafa setið eimstaka furadi. Ég minnist
þess til dæmis, að þegar ég var fyrst
kosin í borgarstjórn, þá tók ég eigin-
■ lega við af frú Guðrúrau Jóraasson, sem
verið hafðd borgarfulltrúi í fjölmörg ár.
Hún sat þó áfram siem varafuli.trúi og
sótfci oft fuindi fyrsta kjörtíiraabil máitt.
Nú síðasta kjörtímabil hef ég verið eina
konan í borgarstjóm, því frá hinum
flokkunum hafa aðeins verið konur
varasætum.
— En hvert varð upphaf þátttöku
þinnar í borgarstjórn?
— Fyrir bæjarstjómiarkosniiragamar
1946 var ég beðin að taka sæti á lista
Sjálfstæðisflokksins. Ég hafði alls ekki
sótzt eftir að komast í framboð, en eftir
nokkra umhugsun féllst ég á að fara á
•lisbaran. Þá óraðd mig ekki fyrir, að kjör-
tómabil mán ættu eftir að verða svo
mörg.
— Það bendir þá til þess að þú hafir
íhaft ánægju af borgarstjórraarsetumni.
— Já, það er óraeitanlega bæði áraægju
legt og lærdómsríkt að taka þátt í borg-
arstjómarstörfum og fylgjaist rraeð þró-
un þess byggðarlags, sem ég hef átt
heiim.a í frá uraglingsárum. Og árin, siem
ég hef setið í borgarstjóm, hefur þróun-
in eiramitt orðið örust og önraur eins
framfara- og breytingaár hafa aldrei
verið í sögu Reykjavíkur. í þessu sam-
baradi miða ég oft við tvenn tímamót.
Araraars vegar þegar ég kom til Reykja-
vílcur árið 1926 til að setjast í meninta-
skóla og hiras vegar þegar ég tok sæti í
bæjarstjóm tuttugu árum sfðar. Breyt-
mglarraar á áruraum 1926—’46 voru að
vísru miklar, en þó stmáar hjá því, sem
síðan hefur orðið. Það nægir að líta í
kringum sig til að verða þeirra var.
Borgiin hefuir þanizt út, götur verið lagð-
ar og malbikaðar, hitaveita lögð í nær
öll hús, ný orkuver reist, hver skóla-
byggiragin rís af amnarri, barnaheimili,
heilbrigðisstofraanir og er þá ekki raema
raokkuð talið. Ég held að húsmæðura-ar
á heimiluraum verði hvað bezt varar við
þær framfarir, sem hafa átt sér stað á
þessu.m sviðum og rraeti þær. Og unga
fólkið, sem er að koma sér upp heimilí
og húsi, gerir það aiuðvitað fyrst o-g
fremst með eigin duignaði og atorku, en
borgin leiggur líka mikið á móti, því
það er margt, sem gera þarf, áður en
hægt er að úthluta nýju hverfi til bygg-
iraga. Ég er dálítið hrædd um, að fólki
firaraist götur, hedtt vatn, rafmagn, sfeolp-
ræsii o.s.frv. svo sjálfsagðir hlutir að
það gleymi hvaða átak hefur þurft og
þarf til þess að sfoapa íbúum borgarinn-
ar þesisa aðstöðu.
Þegair Auður kom til Reykjavíkur
1926 kom hún frá ísafirði, þar siem hún
hafði alizt upp.
— Já, við korraum tvær stöllur frá
ísafirði og settumst í fjór'ða bekk
mienntaskólans, en hairin var þá 6 beikk-
ir. Ég held að ég fari rétt með, að við
höfum verið fyrstu stúlkiuiriraair, sem kom
um frá ísafirðli tól að setjiast í þann góð'a
skóla, Menntaskólaran í Reykjavík. Hann
var þá eini iraerantasikólinn og nemend-
ur um 250 og þá vouu sanniarlega for-
réttiradi að fá að sturada merantaskóla-
raám.
— Hvað réð því að þú lagðir út í lög-
fræðiina, án þese að hafa þar fordæmíi
moktouinnair stúlfcu?
— Ég igerði alltatf ráð fyirir að sturada
nám hér heiima og mér leizt vel á lög-
fræðinia og taldi að hún gæti koomið mér
að góðu haldi í lífinu. Þar reyndist óg
sanmspá, enda gefur lögfræðin mikla
inirasýn í þjóðfélagið og ég hef aldrei
séð eftiir þessari ákvörðun miinmi. Eftir
að ég lauk prófi, leið laragur tími þar
til aðrar konur fetuðu í mín fótspor, en
nú er áhugi kvenraa á lögfræðirani að auk
ast ag mér til mikillar ánægju eru
margar stúlkur við nám í lagadeild nú.
— En svo sárafámeraiiur, sem hópur
okkiar kven-löigfræðinigamina hefur verið,
þá má segja, að við höfuim verið öðr-
um duiglegri að rækja stjórnmiálasikyld-
umar til jafns við karlmienn, því þrjár
hafa setið á þinigi: Rammveig Þorsteins-
dóttir, Ragrahildur Helgadóttir og ég.
Talið barst nú að þimígmeminsku Auð-
ar, en hún hefur verið í þiragflokki
Sjálfstæðisflokksins í meira en áratug
og því oft átt anmríkt um þiragtímamn.
Á Alþiragi eins og í borgarstjórn hef-
ur Au'ður uradanfarið verið eiiraa konan
og er við spurðum haraa bverraig það
vaari að vera „eiiraa konian", svanaði
hún:
— Það má vera að maður njóti viser-
ar tillitssiemi hjá karlmörarauraum — en
mín tilfinirairag er sú, að ég sé tekin
sem félagi í hópinn. Óneitanlega sakna
ég þó fleiri kvenmia, því eiras og ég sagði
áðaira, fíinnst mér þær eragan veginn nógu
virkar í stjórramálastaorfi. Þarn-a stönd-
um við laragit aið baká nágrannaíþjó-ðum-
um, þar sem konur fenigu pólitísk rétt-
iradi um svipað leyti og við og jafravel
síðar. — Vegraa starfa minnia hitti ég
mikið af útleradiiragum, sem hiragað
koma, ag ég kvíði alltaf þeirri spurn-
iragu, sem oftaisit keimur: „Hvað eiga
miairgar koniuir sæfci á Alþíragi?“ Ég svana
auðvdifcáð: „Ein.“ Sdðan er spuirt: „Hvað
eiga m-argar koraur sæti í borgar-
stjórn?" Og aftu-r svara ég: „Ein,“ og
fer hjá mér fyrir frarramiilstöðu íslenzku
kveraþjóðarinraar. Á Nodðurlöradum
finnst ýmisum það skjóta skökfcu við
frásagrair af kverasikörunigum íslenidiiniga-
sagraanraa að íslenzkar konur skuli ekki
vera atkvaeðameiri í opiraberu lífi e-n
raiun ber vitni.
í borgarstjórn hefur Auður eins og
fyrr segir átt sæti í 24 ár. Allam þainn
tíma hefur hún átt sæti í fræðsl-uráði,
18 ár í borgarráðd au'k araraarra niefndar-
starfa. Forseti borgarstjórnar hefur hún
verið leragi og borgarstjóri var hún um
tíma ásiamit Geir Hallgrímsisyni. Er við
spurðuim hairaa að hvaða málum hún
hefði haft meeta ánægju af að starfa,
sagði hún:
— Ég hef haft áraæg'ju af flestum
þeim borgarmálum, sem ég hef urnnið
að, en þó held ég að starfið að skóla-
máluraum hafi verið hvað ánægjulegast.
Þótt margt sé í þeim málum, sem til
betri vegar má færa í framtíðinni, og
svo iraurai reyradar ávallt verða, hefur
ákaflega margt áuraraizt. Nú áðan var ég
að sfcilja við samverkafólk mitt í
fræðsluráði og þá geragum við m.a. frá
áætlum um eflingu sálfræðiþjórauistu í
skólum á næstu árum, sem er mjög mik-
ilvægur og merkur þátfcuir, erada nú
orðið talinn ómissairadi í skólastarfi.
Ennfreimiur vorum víð að gera tdllögu
um ráðningu eiras af mikilhæfustu
skólamönnium oklkar ti.1 að gera tillögur
uim skipulag og starfsibáttu tilraiuraaskól-
aras svoraefrada, sem borgarfulltrúar Sjálf
stæðisflofcklsinis fluttu tillöigiu um og
samiþykkt var í borgarstjóm í febrúar
sl. Á þriðja sáðaista fundi gekk
fræðsluráð frá tiliögum uim bókaisöfn
í öllum sikyldunárrasskólum borgarinn-
ar, og er þegar fairið a'ð virana að fram-
kvæmid þeirra tillagraa.
Á borðiniu fyrir framian Auði lágu
bækliingar frá stjárnmálaflofckuraum og
er henrai varð litið á þá sagði hún allt
í einiu.
— í eiraum af þesisum bæ'kliragum er
haldið fram hlut ákveðiras frambjóð-
anda í sambaradi við orlofamál hús-
mæðra og því verður mér. hugsað til
brautryðjendianinia í þeiom efraum. Það
mun hafa verið Kvenrétfciradafélagi'ð,
sem beitti sér fyrst fyrir sumardvöl
fyrir konur, en brátt tók Mæðrastyrks-
raefrad við og var það laost eftir 1930.
Þær dvalir hafa verið fyrir konur með
börn og koiraur einar. Komiurraar í Mæðra
sltyirksniefinid hafia uinmdð að þasisu -af ein-
stafcri ósérhlífni. Þær hafa safraað fé
og komið upp myradiarleigri byggimigu —
og þarraa hafa unraið samian koraur úr
ölluim flokikum og viraraa erara. Mér er
vel kuniraugt um þessi störf, því ég var
lögfræðiingur Mæðrastyrkismiefnidar í
meira en 20 ár og á sseti í raef'rad,innL
— Þe-gar frumvarpi'ð um orlof hús-
mæðra var svo flutt árið 1960 var ég
fyrsti flutniragsmiaðuir þess, ásianrat með-
flutniragsmönnium úr öðrutm floikkum.
Herdís Asgeirsidóttir beitti sér miest fyr-
ir því að þetta fruimvarp var flutt, en
málið hafði verið uradirbúið í Kvenfé-
lagasambamdi íslarads ag var hún for-
miaðuir arlofsniefinidairininiair þar til í
fyrra. — Ég rifjia þetta upp nú, því ég
held að það sé rétt að það komi fram,
hverjir hafa lagt þessuim málum li'ð, og
það löragu áður en löigin um orlof hiús-
mæðra voru orðuð.
Þegar við ræddum við Auði vair hún
nýlega komin af fræðsilutráðlsfundi og
síðar um diaiginn átti hún að fara á
borgarráðsfund. Þammiig hefur amnríkið
verið hjá hemmi uradanjfarin ár og ára-
tugi og jafnframit þessu hefur hún haft
heimili og átt fjögur börn.
— Ég var svo heppin a'ð iraeðan b-öm-
in voru unig vair enn koistur á að fá
heimiliahjálp, og hafði því alltaf stúlku.
Öðru vísi hefði þetta ekki blessazt. Mér
verður oft hugsað til uiragu kjvenmiamma
í dag, sem eru með heimili og börn og
vinmia úti allan daginn. Þær sýnia mik-
iran dugnað, því þótt þær komd börniun-
um í gæzlu er þetta tvöfalt vinm/uólag.
— En raú er farið að hægjast um hjá
mér. Elztu synirnir, Jón og Einiar, eiru
kværatir oig farnir að heiman, dióttir mín,
Margrét, sem varð stúdent í fyrra, er
við raám í forraleifafræðli í S-víþjóð en
yragsti soraurinn, Árrai, er vilð raám í
Verzluraarsikólanum.
Nú befur Auður kvatt borgarstjóm
eftir laragt s'tarf þar og því spurðum við
haraa hvort hún héldd ekki að hún kæmi
til mieð að safcnia þesis?
— Því er eklki nð leyna að eftir 24
ár sakraar maður margs. Maður sakmar
fólksins, sem maður hefur starfað með
og temigzt viniáttubömdum og eiranig sakn
ar maður þesis að geta ekki lengur
fylgzt jafin tmáisð rnieð oig haft áhriif á fnaim
viradiu þeárra mála, sem hafa svo miik.il
áhrif á líf fólksiiras, sem hér býr. — Nú
tekur semn við ný borgarstjóm í
Reykjavík. Á mikln veltur að kjósend-
ur geri sér þesa fulla grein, ‘hve mikið
er í húfi fyrir Reyfcvíkinga. Vilja þeir
fela forystunia flokkum, sem í sjálfri
kosniragabaráttunmi verja helmimigi um-
ræðraa til bnigzla og illirada hver um
araraan eða vilj-a þeir áfram samhenifca
stjóm Sjálfstæð'ismanmia á málefnum
borgariranar? Valið ætti að verða auð-
velt ef Skyrasamlegt og saniragj'árnt rmat
ræður afstöðu kj'ósenda.