Morgunblaðið - 31.05.1970, Blaðsíða 5

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 31. MAÍ 1070
5
Að láta drauma rætast
Gísli Guðmundsson:
Ferðaspjall
Fimmtudaginn 14. maí hófu
Loftleiðir h.f. ásetlunarflug með
þotum yfir Norður-Atlanzhaf,
frá New York til Evrópu með
viðkcwnu á fslandi, og byrjunin
var ekkert kotungsleg. Að morgni
tfiöstadiaígg, þainin 116., leinitiu tvæir
þotur á Keflavíkurflugvelli á
austurleið með samtals um 500
farþega innanborðs. Báðar
voru þær farnar þaðan aftur
eftir rúman klukkutíma og áður
en sólarhringur var liðinn farið
aftur um völlinn á vesturleið,
einnig fullisetnar.
Þennan morgun var ég stadd-
ur á Keflavíkurflugvelli og tók
þátt í mjög látlausri móttökuat-
höfn. Áhöfn fyrstu vélarinnar
voru afhentir blómvendir og
myndir teknar. Svo var skálað í
kampavíni og sezt að ríkulegu
morgunverðarborði. Um svipað
leyti og síðari flugvélin hóf sig
til flugs aftur dreifðist hópur-
inn, hver til sinna skyldustarfa.
Skrumgj örnum mönnum hefði
vfc&uiagia fiundlizit þessl aitbuirð-
ur gefa tilefni til meiri hátíða-
halda, en forráðamenn Loftleiða
eru ekki í þeirra hópi, enda eru
stóru sporin eiginlega orðin
þeirra göngulag. í svip þeirra,
er þarna voru staddir þennan
morgun, var ánægja og yfirlæt-
islaust stolt yfir að hafa getað
látið enn einn draum rætast, einn
ig ákafi athafnamannsins að
hefja glímuna við þann næsta. í
giegmiuim huiga miinin ililðlu aitlbuirð-
ir í 26 ára starfssögu Loftleiða,
sumir þeirra þess eðlis, að flest-
ir myndu hafa miast trúna á
drauminn.
Þó að saga Loftleiða sé flest-
um kunn finnst mér samt ástæða
til að rekja hana hér í stórurn
dináltifiuim, e.t.v. fymst oig fineimisit
fyrir ákveðna manntegund, sem
töluvert ber á í þjóðlífi okkar;
áhlaupamennina, er fara svo
igeyslt af srtiað ein oifitiar ein (hitlt
skortir svo bæði forsjálni og
þolgæði i hinn langa róður og
er á móti blæs.
Frá því að fyrirtækið var
stofnað árið 1944, með eina fjög
urra sæta sjóflugvél í eigu sinni,
reyndist það strax mjög umsvifa
mikið og athafnasamt í innan-
landsflugi, vann þar merkt
brautryðjandastarf, sem nú er
lStit á loft haldið. Ein aið byggjia
loftbrýr milli landshorna ís-
lands var ekkert lokatakmark,
að brúa Atlantshafið í báðar
áttir var hinn stóri draumur. Vor
ið 1947 festir félagið kaup á fjög
urra hreyfla ,,Skymaster“ flug-
vél, er hafði sæti fyrir 46 far-
þega. Hún hlaut nafnið Hekla og
17. júní 1947, lagði hún upp í
sína fynstu áætlunarferð tl
Kaupmannahafnar. Næsta ár
keypti félagið aðra sams konar
vél, sem var skýrð Geysir. Þann
26. ágúst, 1948, var svo lagt upp
í fyrsta áætlunarflugið til New
York. Brúin var komin til
beggja átta en hún átti eftir að
verða fyrir þungum áföllum.
Þann 14. september 1950, bár-
ust þau tíðindi um landsbyggð-
iinia aið fluigvéliin Geysir væiri
týinid, rnieið vönuir ag álhiötfin lininiam-
boriðs. !Síðar !kam í ljóis, tað vélim
var uippá á hábuinigiu Viafiniajiölbuls
og áihötfrfln öll á lífii. Saigam uim
Geysisslysið, hetjuskap áhafnar
ininiar oig gifitiuisiamlaga bj'öirgiuin
hennar er alþjóð kunn. Vorið eft-
ir skrifuðu Loftleiðir einstæðan
kafla í hina alþjóðlegu flugsögu,
er þeir gerðu út leiðangur á jök-
ulinn, björguðu verðmætum
farmi úr Geysi, grófu
óskemmda björgunarflugvél úr
fönn, drógu hana niður af jökl-
inum og flugu henni til Reykja-
víkur. Þannig mæta kjarkmenn
áföllum.
í innanlandsfluginu hafði sam
keppnin milli flugfélaganna far-
ið stöðugt harðnandi. Vitanlega
töpuðu þau bæði á því, en lík-
legast hafa fáar þjóðir búið við
aðra ein,s flugþjónustu innan-
lands og íslendingar gerðu þá.
Svo gripu opinber yfirvöld í
taumana og skiptu flugleiðun-
um á milli félaganna. Loftleið-
ir töldu skiptinguna vilhalla og
allsendis óviðunandi fyrir sig. í
ársbyrjun 1952 lögðu þeir því
niður allt innanlandsflug. Síðar
á því ári brann svo flugvél
þeirra Hekla á flugvelli suður í
Róm. Flestir töldu, að nú væru
dagar Loftleiða taldir, en því fór
víðs fjarri. Upp úr þessum
djúpa öldudal var ný sókn haf-
in, sem stendur enn og hefur
borið ævintýralegan árangur.
Því til staðfestingar er ekki úr
vegi að tilfæra nokkrar tölur:
Árið 1952 flytur félagið 2600
farþega yfir Atlantshaf og í
starfsliði þess voru 40 manns. Á
síðastliðnu ári stóð farþegatala
þeiinna ruoiklkuirin yegiinm í járiniuim
við heildarfjölda íslenzku þjóð-
arinnar, eða um 200 þúsund, en
starfsmannafjöldinn var 1130,
þar af sem næst 800 íslending-
ar. Hótel á félagið nú hér í
Reykjavík og ekki má gleyma
því, að á síðastliðnu ári eignað-
ist það afkvæmi, keypti flugfé-
lagið International Air Bahamas,
sem mér er tjáð að dafni vel.
Þennan morgun, er ég beið á
afgreiðslu Loftleiða eftir fari suð
ur á Keflavíkurflugvöll, minnt-
ist ég 17. júní 1947 og hvernig
þá var umhorfs á þessum stað.
Þá var afgreiðsla félagsins til
húsa í litlum skúr, kassa utan af
flugvél, sem hafði verið breytt
til þeirra nota. Nú gaf þar að
líta glæsilega skrifstofubygg-
ingu og hótel en við suðurenda
þess afar víðáttumikla gryfju og
í botni hennar fyrstu undirstöð-
ur að byggingu. Þessi bygging
mun tvöfalda gistirými hótels-
ins og á að vera tilbúin til mót-
töku gesta eftir ár. Til Keflavík-
ur var ekinn hinn steypti vegur,
sem sívaxandi umsvif Loftleiða
þar syðra gerðu að knýjandi
'mauiðisyin. UTnifialsverOuisit og mík-
ilvægust finnst mér þó vera
breytingin, sem orðið hefur á
flugstöðinni þar syðra frá því að
Loftleiðir tóku þar við stjórn
árið 1964.
í erindi, er ég flutti í Ríkis-
útvarpið á útmánuðum 1955 (birt
í Vísi 31.8, 2.9, 4.9 1959) og
'niefindi „Á íslainid firiaimltíð sem
ferðamannaland" komst ég þann-
ig að orði um Keflavíkurflug-
völl: „Allt þar til flugöld hófst
var ísland öðrum þjóðum fjarri
og einangrað. En nú erum við í
þjóðbraut og eigum í landi okk-
ar viðkomustað á alfaraleið milli
heimsálfa — ég á þar við Kefla-
víkurflugvöll. Þennan viðkomu
stað ætti okkur að vera mjög
annt um að gera sem bezt úr
garði, hann ætti að vera nokk-
urs konar sýningargluggi fyrir
allt það bezta úr þjóðlífi okkar
og menningu. Því miður er þessu
á annan og verri veg farið, en
vonandi, að á því fari að verða
breyting til batnaðar." Það liðu
9 ár áður en sú von mín byrjaði
að rætast.
Á þessum árum var Keflavík-
urflugvöllur mikið olnbogabarn
hjá íislenziku þjóðiiininli, iniolkíkiuir
hluti hennar taldi hann meira að
segja hennar mesta glæp. Ef ég
man rétt mun sú tillaga hafa
birzt á prenti, að það ætti að
rífa þar öll mannvirki og brjóta
flugbrautirnar upp. Líklegast
hefur meiningin verið að gera
þetta í atvinnubótavinnu. Allar
raddir um umbætur og fram-
kvæmdir á staðnum voru þagg-
aðar niður eða þagðar í hel. Fyr
ir um 20 árum var byggð þar
flugstöðvarbygging og hótel,
mjög glæsileg mannvirki á
þeirra tíma mælikvarða, enda
var völlurinn þá talinn einn
hinn stærsti og bezt útbúni í
Evrópu. Flestum fannst t.d. mik-
ið til um stærð farþegasalarins,
enda stóð þetta mikla gímald
venjulegast tómt á þeim árum.
Þessi glæsilegi staður fékk svo
að drabbast niður í umhirðu-
leysi á næstu árum og umferð
um völlinn rýrnaði stöðugt. Árið
1963 voru lendingar farþegaflug
véla þar alls 1.061 og farþega-
fjöldinn 32.572. Arið 1969 voru
lendingarnar 3329 og tala far-
þega 360.983. Á þessu ári er tal
ið, að þeir verði um 400.000 eða
tvisvar sinnum íbúfjöldi- íslands.
Það fór aldrei svo, að þessi
dnaiuimuir mfiinin ræfitliist ekkli að
einhverju leyti, þó að enn vanti
mikið á.
Hið ytra stendur flugstöðvar-
byggingin með ummerkjum frá
því að hún var byggð, en hið
ininira hieifiuir húin ifielkdið miikluim og
góðum stakkaskiptum. Skömmu
eftir að Loftleiðir tóku við
staðnum var hótelrekstur lagður
þar niður vegna skorts á hús-
rými. Raunar má segja, að þama
hafi staðið yfir stöðugar endur-
bætur og breytingar undanfar-
in 5—6 ár, um margt hefur tek-
izt vel til en laimmaið miður. Því
miður hefur enn ekki tekizt að
gefa byggingum eiginleika
harmonikubelgsins, að geta
þamáz't últ etf á þamf ialð balda Oig
því eru þrengslin þarna orðin
óviðunandi. Tvö dæmi æ'ttu að
nægj a til að færa sönnur á það.
Veitingasalár stöðvarinnar
hafa verið stórlega endurbættir
ag eiriu iniú mjöig viistlagliir, an þeiiir
hafa ekki stækkað. í þeim munu
vera um 140 sæti (þar með tal,-
in cafeteria), sem dugar skammt
fyrir 250 manna hóp úr einni
Loftleiðaþotu, hvað þá 350, ef
riisaþoturnar lenda þarna full-
hlaðnar. Ég hefi það frá beztu
heimildum, að nú orðið sé það
ekki óalgengt, að á annað þús-
und farþegar séu staddir í flug
stöðinni samtímis. Ef farþegasal-
urinn stæði enn í sinni uppruna
legu mynd, hefði þessi hópur
fcomizft þair fyriir, mieð hehfcjium
þó. En nú er búið að taka um
tvo þriðju hluta hans til ann-
arra nota og útkoman er yfir-
þyrmandi þrengsli og nöturleg
aðstaða allra. Vert er að minnast
‘stuttlega á aðra þjónustusarf-
semi þarna á saðnum.
Tblligæzla afiaiðairins hiefiur iwú
Framhald á hls. 23
Nú fást
Kóróna fötin líka í
Herrabúðinni
viö Lœkjartorg
Önnur þotan á Keflavíkurflugvelli.

*