Morgunblaðið - 31.05.1970, Blaðsíða 10
10
MORGUNBLAÐIÐ, SUNINUDAGUR 3:1. MAÍ 1070
Sjómannasíðan
í umsjá Ásgeirs Jakobssonar
Sölumaður frá London
Samanborið við skandinav-
isku matarhítirnar eru Bretar
semiilegia firiamiuir meyzkiiginöinin
og hófsöm þjóð.
Gegnt mér í lestinni suður á
bóginn, sat velklæddur náungi,
enda sölumaður fyrir firma, sem
seldi handsaumuð karlmannaföt.
Þessi maður brosti elskulega til
mín eins og hér er háttur manna,
og þegar við höfðum brosað á
víxl nokkra istund tókum við tal
saman um Bretland því að þessi
kumpánlegi maður reyndist stút
fullur af vandamálum lands síns.
Það var einkum tvennt, sem
honum var ofarlega í huga og
var annað offjölgunarvandamál-
ið en hitt húsnæðisvandræðin
en þetta er vitaskuld nátengt
hvað ö®nu.
Hann sagði þegar of margt
fólk orðið í Bretlandi og brezk-
um borgurum þætti því hart að
borga stórfé til Kenya eða ein-
hvers álíka ríkis í formi aðstoð-
ar við fyrri nýlendur eða sem að
stoð við vanþróaðar þjóðir, en
svo notaði þetta fólk (hann
nefndi sérstaklega Kenyamenn)
ekki þessa fjárhagsaðstoð til að
byggja upp atvinnuvegi í landi
sínu, heldur keypti sér farmiða
til Bretlands fyrir aurana,
þrengdi sér þar inn á vinnu-
markað, sem nægði tæplega
heimamönnum sjálfum og yki
stórlega húsnæðisvandræðin,
sem hann sagði orðin afleit. f
London biði ungt fólk tímunum
saman eftir því að geta stofnað
heimili. Sonur hans, sem hafði
ágæta stöðu í stjórnardeild, var
búinn að bíða með sína kærustu
klára í tvö ár. Það er ekki nóg
með það, að þetta blessað unga
fólk komizt ekki í eigin rúm und
ir eigin þaki, heldur er það
marga klukkutíma að hittast.
Hann sagði nú reyndar að þau
væru ekki nema klukkutíma að
hittast, en það var mísskilning-
ur úr honum, þau voru tvo tíma;
það er hann var klukkutíma og
hún klukkutíma. Svona dæmi á
að reikna í hjónatímum (hugtak
ið er frá fiskifræðingum, sem
reiknuðu sóknina í tonnogtím-
um) — en karlinn var ekki eins
vísindalega hugsandi og ég, og
enskan mín ekki nógu góð til
þess ég kæmi þessu inn í höfuð-
ið á honum, hvemig hann ætti
að reikna þetta rétt.
Sjálfur var maðurinn tiltölu-
lega vel setttuir í stónbongiinmii og
ekki nema þrjú kortér í vinn-
una. Honum lá heldur ekkert á.
Þessi góði maður fann stór-
borgarlífinu flest til foráttu, en
sagði að fólk ætti þess lítinn
eða engan kost að flytjast það-
an. Flestir sætu fastir í netinu
Kjósum
strax
ævilangt. Hann sagði það ekki
nema fyrir milljónera að reisa
bú í sveitum. Enska bændastétt-
in, sagði hann, hefði komizt upp
á það lag að vera alltaf að tapa
en vera samt alltaf mikil eigna
stétt. Á hverju hlaði stæðu
mjofckirlir tnafctionair, tveir bílair,
milljónabás væri fyrir hverja
belju, sér herbergi fyrir hverja
rollu og sjálfir byggju bænd-
urnir í höllum.
Ég reyndi að koma manninum
í iskilning um, að enskir bændur
væru ekki upphafsmenn þessar-
ar aðferðar, að verða ríkir á því
alð taipa. ísieinidiinigair hefðiu fumd-
ið þá aðferð upp. Hann trúði
mér ekki. Það er enn ríkt í Bret-
anum að halda, að hann hafi
fundið allt upp.
Miklar isviptingar hafa verið
í brezka togaraheiminum undan
farið. Rossgrúppan hin mikla er
horfin af vettvangi, Imperial
Tobacco, Comp. keypti allt fyr-
irtækið nema togarana; þeir
voru keyptir ásamt togurum
Associated Fishery af nýju
fimmia, sem hedltir Birátislh Uiniit-
ed Trawlers. Boston grúppan
hélt aftur á móti velli í þessum
miklu sviptingum og samruna
fyrirtækja, sem brezka stjórnin
stóð á bak við.
The Boston Group var stofn-
að 1885 í Boston í Lincolnshire
í Englandi, bænum, sem land-
nemarnir á Mayflower lögðu
upp frá til að setjast að í
Ameríku.
Fyrirtækið lét smíða fjóra tog
ara, þegar það hóf starfsemi
sína en á nú um 100 með þeim
sem eru í smíðum nú. Auk þess
á fyrirtækið fjörutíu og tveggja
skipa flota af dráttarbátum,
bæði stórum og smáum, olíuskip
og flutningaskip.
The Boiston Group hefur alla
tíð verið fjölskyldufyrirtæki.
Mestur varð vöxtur þess í tíð Sir
Fred Parkes, sem nú er látinn
(1962) og það er sagt svo, að
þetta fyrirtæki sé nú stærsta út-
gerðarfyrirtæki í heimi í einka-
eign. Fyrirtækinu er skipt í
mörg stærri fyrirtæki sem
starfa í Grímsbæ, Fleetwood,
Lowestoft, Milford Haven,
Canso og Mulgrave í Kanada og
Boulogne í Frakklandi en höf-
uðstöðvar fyrirtækisins eru nú í
Hull.
í Grímsbæ er fyrirtækið með
eina 10 togara, mikla fiskverzl-
un og stóra fiskvinraslustöð og
við hana er byggð kæligeymsla
fyrir fisk og tekur hún 1200
tonn.
í Fleetwood retouir fyiröirtætoilð
30 togara og frystihús og
vinnslustöð meðal annars upp-
þíðiniglarvierksmiðjiu oig þaið iainin-
ast einnig mikla fisksölu útum
landið frá þeim bæ.
í Hull eiriu eins og áðiuir sieig-
ir aðalskrifstofurnar, og þaðan
eru stóru frystitogararnir gerð-
ir út.
f Lowestoft rekur fyrirtækið
30 togara í eigin eign, en sér
einnig um rekstur tólf togara.
Þegar ég heyrði öll vandræði
manrasins, fór ég að gömlum og
góðiuim íslerazfcuim hætöti iað spyrjia,
af hveirjiu 'Uiragiir miaran fænu -eflflki
til róðra.
— Á sjó að veiða fisk? Nei,
svo illa var nú ekki komið fyr-
ir ungum mönnum í Bretlandi,
þrátt fyrir allt.
Það er nefnilega þetta atriði,
sem við íslendingar eigum að
reikna með í framtíðinni, að fólk
jafnvel á Bretlandi, að ekki sé
talað um á megiralandinu víða,
getur alls ekki hugsað sér sjó-
sókn og fiiskveiðar og heldur að
þetta sé einhver villimannaat-
vinnuvegur. Ef við höldum kjark
inum við okkar sjósókn sitjum
við einir að henni innan tíðar.
Þessi atvinnuvegur er svo fjar-
í Conso og Mulgrawe í Nova
Scotia í Kanada heitir Boston
fyrirtækið „Acadia“, og rekur
átta togara og fjórir eru í smíð-
um og einnig mikil fiskvinnslu-
stöð.
Hjá Bostonfyrirtækinu vinna
nú um 3500 manns.
Eins og oft hefur mátt lesa
um í enskum fiiskveiðitímaritum
hafa Bostontogarar stundum ver
ið fyrstir skipa til að prófa nýj-
ungar og Bostonfyrirtækið hef-
ur haft nána samvinnu við
White Fiislh Aultlhioiriity í tætonlileg-
um efnum.
Bostonmennirnir voru fyrstir
brezku togaramannanna til að
fara að kassa fiskinn, sem fyrst
veiðist í túrnum, um borð í út-
hafstogurunum.
Þeir eru að gera tilraun um
borð í þremur togara sinna með
yfirkælingu i fisklestunum.
Þeir voru fyrstir til að reyna
erð að lofti er blásið undir gúm
fleti og ísinn sprengdur af með
þeim hætti.
Þeir eru að gera tilraunir um
borð í stóru skuttogurunum sín-
um Sir Fred Parkes og Lady
Parkes með bætta aðstöðu til að
fóta sig á gólfi vinnslustöðv
anna. Rétt um þessar mundir eru
Bostonmenn að láta um borð í
lægur iðnaðarþjóðunum, að þær
fást aldrei í hann héðan af. Fólk
ið drepst heldur úr eymd og vol
æði og mengun.
Nú er að segja frá því, hvern-
ig ég sannaði Bretanum, að fisk
veiðiþjóð og landbúnaðarþjóð
er góð þjóð.
Matlar- oig dirylkitojlarivatin Var í
lestinni og við vorum alllengi
suður, ég held eina fimm tíma.
Ég fór margar ferðir að sækja
mér brauðsamlokur og bjór-
toollu, ©n Binðtiimin miairtalði í eiiraa
aalmloiku oig diriafck úr amiáíbjór-
dós á sama tíma. Þessi ágæta
lyst mín á mat og drykk, 3ann-
færði Bretann betur en nokkur
orð mín um það, að fiskveiði-
landbúnaðarþjóðir hlytu að
vera mjög heilbrigðar þjóðir, að
minnsta kosti væri matarlystin
í lagi.
TASKAN
Ég hef með mér eina tösku,
stóra mjög, því að margir smá-
pinklar eru andstyggð á ferða-
lögum. Þessi taska er úr blikki
og getur orðið slöttungsþung, og
ég verð venjulega að bera hana
sjálfur, ef ég þarf eitthvað að
hreyfa hana. Burðarmennirnir
líta oftast bara á hana og hrista
hausinn, isumir sýna þó góðan
vilja með því að grípa í hank-
ann.
í Doncastle er farið úr
Lundúnalestinni og í Grímsbæj-
arlestina og þarf að ganga nokk
Sea
skip isín nýtt tæki, sem er eins
konar veður- og ístölva.
Þetta tæki vinnur úr upplýs-
ingum frá gerVihnöttum og læt-
ur skipstjóranum í té veður- og
ískort. Tækið hefur vitaskuld í
för með sér aukið öryggi, en það
sparar einnig stórlega fé og
tíma. Skipin fara stundum lang-
ar flanferðir á ísslóðirnar af því
að þau vita ekki hvernig ástand
ið er þar, en það reynist svo
óveiðandi sökum íss, þegar á mið
in er komið.
Á öllum Boston togurunum
eru mannaíbúðirnar nú ýmist
miðislkiips elða aiftiur í láfciplirau og
þeir virðast búa vel að skip-
stjórum sínum, enda verður þeim
vel til góðra fiskimanna.
Árið 1967 var sérstakt happa-
ár í sögu félagsins, þá urðu tog-
arar þeirra hæstir í fjórum
stærstu fiskibæjunum, Hull,
Grimsby, Fleetwood og Lowea-
toft.
Sú upplýsingaþjónusta, sem
Bostonfyrirtækið lætur öðr-
um útgerðarfyrirtækj um í té, er
sérkennilegt fyrirbæri. Ég sá þá
senda útgerðarfyrirtæki í öðru
landi lista með yfir tuttugu atrið
um, sem þeir töldu að laga þyrfti
um borð í Boston skipi af líkri
gerð og hið útlenda útgerðarfyr
irtæki ætlaði að kaupa. Það ligg
urn spöl milli lestanna. Þama
var vitaskuld fullt af burðar-
körlum, en enginn hreyfði sig
til að taka mína tösku, svo að ég
bjóst við að arka af stað með
hana sjálfur. Þá snaraðist að
mér ungur maður og vill bera
töskuna og það stóð ekki á mér
að leyfa honum það.
Hann greip síðan töskuna eins
og hún væri smápinkill og
fleygði henni á öxl sér og hljóp
af stað léttilega.
Þarna var greinilega fílhraust
ur strákur, sem hafði gert sér
það að atvinnu að rogast með
ferðatöskur fyrir fólk, sem flest
átti það alls ekki skilið að bor-
in væri fyrir það taska.
Mér datt því í hug, af því að
ég hafði nýrætt málið við náung
ann í lestinni, að leita álits þessa
kaska pilts á sjómennsku, þeg-
ar hann hafði lagt af sér tösk-
una og spurði:
— Af hverju ferðu ekki held
ur til sjós, svo hraustur strák-
ur, heldur en að vera að rogast
með ferðatöskur fyrir misjafnt
fólk?
— Til sjós? Ég á konu og tvö
börn. Nei, til sjós get ég ekki
farið.“
Þannig er hugsunarhátturinn
hjá ungum sem öldnum hér, og
ég endurtek, að það er þessi
hugsunarháttur, sem á eftir að
gera okkur ríka, ef við höldum
okkar striki og förum ekki sjálf
ir að hugsa eins.
ur ekki lítil vinna í slíkri þjón-
ustu og hún er vitaskuld mjög
gagnleg mönnum, sem eru að
hugsa til skipakaupa eða útgerð
arreksturs, því að Bostonmenn
eru reiðubúnir til að veita allar
upplýsingar um rekstur sinn líka
það kerfi, sem þeir nota, en það
er mjög vandað. Þeir hafa stór
eyðublöð, sem þeir færa inn á
hvern túr. Salan er sundurlið-
uð eftir tegundum, kössuðum eða
ókössuðum fiski o.s.frv. öll
eyðsla er einnig sundurliðuð, og
það er ekki nein slumpafærsla,
heldur er samvizkusamlega fært
hvert smáatriði, til dæmis sund-
urliðað hvað hefur farið af vír-
um, hlerum bobbingum og svo
framvegis. Þeir reikna síðan af-
skriftir og vexti, og tveimur eða
þremiuir tiimiuim eftiir ®ð sklipið
ihiefuir l’aindialð ©r ljóisit, hverinig
túiriran hafur fcomílð út.
Það var alveg sama, að
Ihverju ég spurð'i Pál Aðiaisitieins-
son viðvíkjandi refcstriraum, en
hann annast um Grimsbytogar-
ana, það lágu allar upplýsingar
fyrir á stundinni.
Það er ekkert „hérumbil", í
rekstrinum þarna.
Þeir Páll og Jón Olgeirsson,
sonur Þórarins Olgeirssonar,
eru Islendiragum, sem til Grims-
by koma sérlega innan handa og
þá er að hitta á skrifstofum
Boston Deep-Sea, Murray Str.
Asg. Jak.
Stærsta fiskútgerðarfyrir-
tæki í heimi í einkaeign
— The Boston Deep
<