Morgunblaðið - 05.06.1970, Blaðsíða 15

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 5. JÚNÍ 1970
15
Frá setningu ráðherrafundar
NATO í Róm.
Hættulegt
andvaraleysi
— eða skref
í rétta átt?
Á ráðherrafundi Atlantshafs
bandalagsins, sem haldinn var
í Róm dagana 26. og 27. maí,
kom enn fram vilji aðildarríkj
anna til þess að koma á sam-
eiginlegum fundi Evrópuríkja
og landanna í Norður-Ameríku
um öryggismál Bvrópu. Aðilar
bandalagsins eru greinilega
ekki á einu máli um það, hverj
ar leiðir séu beztar að þessu
marki, þess vegna er mjög var
legum orðum farið um málið í
lokayfirlýsingu ráðherrafundar
ins í Róan. Má segja, að þar
komi ekkert nýtt fram, ef mið-
að er við yfirlýsingu ráðherr-
anna frá því í desember s.l. En
þá var sú stefna mótuð, að ein-
stök aðildarríki skyldu taka
upp tvíhliða sambönd við rík-
in í Austur-Evrópu og í slík-
um viðræðum yrði reynt að
skapa grundvöllinn fyrir raun
hæfri ráðstefnu um öryggismál
Evrópu. Að þessu hefur verið
unnið undanfarna mánuði og
innan fastaráðs Atlantshafs-
bandalagsins hafa ríkin síðan
ráðfærzt um árangurinn. í
þessu sambandi er rétt að
benda á heimsóknir Emil® Jóns
sonar, utanríkisráðherra, til
Búlgaríu og Rúmeníu, sem farn
ar voru í samræmi við þessa
stefnu.
Á fundinum í Róm flutti
Stewart, utanríkisráðherra
Breta, þá tillögu, að Atlants-
hafsbandalagið kæmi á fót fasta
nefnd, sem fjallaði um sam-
skipti austurs og vesturs. Átti
þessi nefnd að undirbúa vænt-
anlega öryggisráðstefnu fyrir
aðildarríki bandalagsin3 í
heild, og hún hefði einnig get-
að gegnt hlutverki sem fast-
skipaður samningsaðili. Þesvsari
tillögu brezku stjórnarinnar
var hafnað, m.a. á þeirri for-
sendu, að hvert ríki fyrir sig
ætti að stuðla að bættri sam-
búð á þessu stigi málsins. Sam-
eiginlegar aðgerðir myndu ekki
bera eins góðan árangur nú.
Ráðherrarnir ítreka stuðning
ríkisstjórna sinna við frum-
kvæði vestur-þýzku stjórnar-
innar í viðræðum hennar við
Sovétríkin, Pólland og Austur-
Þýzkaland, sem miða að því að
bæta ástandið í Mið-Evrópu.
ÞeLr lýsa þeirri von, að viðræð
ur þessar beri einhvern árang
ur og verði ekki spillt með óað-
gengilegum kröfum.
í umræðum sínum um afvopn
unarmál minntust ráðherrarnir
yfirlýsingarinnar, sem gefin var
á fundi þeirra hér í Reykjavík
sumarið 1968 um jafnan og gagn
kvæman samdrátt í herafla aust
urs og vesturs í Evrópu. Á fund
inum í Róm kom fram, að enn
hefðu ríkin í Austur-Evrópu
ekki svarað þessari yfirlýsingu
beinum orðum. En sú staðreynd
styður grun manna um það, að
hinn mikli áhugi, sem kommún
istaríkin hafa á ráðstefnunni
um öryggismál Evrópu, sé ekki
vegna einlægs vilja um raun-
hæfar friðaraðgerðir í Evrópu,
heldur vegna áróðurslegs gild-
is.
I sérstakri yfirlýsingu, sem
Frá ráðherrafundi
samþykkt var á fundinum í
Róm af öllum aðildarríkjunum,
sem eiga aðild að sameiginleg-
um vörnum NATO, er yfirlýs-
ingin frá Reykjavík ítrekuð.
Þar er einnig lögð áherzla á, að
haldnar verði sem fyrst undir-
búningsviðræður milli austurs
og vesturs um þessi mál og
þeim ríkjum, sem áhuga hafa á
málinu er boðin þátttaka í
þeim. Leggja ráðherrarnir fram
fjögur fastmótuð atriði, sem
gætu orðið umræðugrundvöllur
á slíkum fundi. Var utanríkis
ráðherra Ítalíu falið að koma
þessum tillögum til vitundar
allria viðkiomiaindii rálkja, þ. á m.
þeirra, sem utan Varsjárbanda
lagsins eru.
Sovétríkin hafa hingað til
sýnt lítinn áhuga á tillögugerð
uim miilnmlkuin heriafla í Ewópu.
Ástæðurnar fyrir þessu eru
einkum tvær, að því er séð verð
ur. í fyrsta lagi er Sovétríkj-
unum nauðsynlegt að hafa her-
afla í löndunum í Austur-Evr-
ópu, til þess að halda þeim í
skefjum, samanber þróunina í
Tékkóslóvakíu. í öðru lagi
kunna Sovétríkin að álíta, að
Bandaríkin muni flytja veruleg
an hluta herafla síns á brott frá
Mið-Evrópu hvort sem er. Þess
vegna þurfi enga sérstaka samn
inga um minnkun heraflans að
vestanverðu.
Ríkin í Vestur-Evrópu líta
með kvíðboga til þeirrar þróun
ar, sem orðið hefur vart í
bandaríska þinginu og miðar að
því, að Bandaríkin kveðji her-
lið heim úr Evrópu. Á ráðherra
fundinum í Róm lagði Rogers,
utanrikisráðherra Bandaríkj-
anna, sig fram um að vísa á bug
þeirri hugmynd, að brottflutn
ingur bandaríska herliðsins
væri óhjákvæmilegur, eða hann
myndi endilega þurfa að veikja
NATO eða raska hernaðarlegu
jafnvægi. Hann benti á það, að
Bandaríkin myndu efla her-
í Róm:
búnað sinn í Evrópu, ef þau
yrðu að kalla einhverja her-
menn heim þaðan vegna kröfu
þingmanna. í umræðum um
þetta mál benti Schumann, utan
ríkisráðherra Frakklands, á
það, að Bandaríkin myndu
spara sér einn rjilljarð dala á
ári með því að kalla herliðið í
Evrópu heim. Styrjöldin í Víet
nam kostaði þau hins vegar 25
sinnum meira á ári.
I Evrópu munu nú vera um
þrjú hundruð þúsund banda-
rískir hermenn, en í þessari
tölu eru m.a. 30.000 sjóliðar í
6. flota Bandaríkjanna á Mið-
jarðarhafi og hermenn þeirra í
Tyrklandi, Bretlandi og á
Spáni. En þeir hermenn, sem
einkum hefur verið hvatt til að
yrðu kvaddir heim eru tvö
hundruð og tuttugu þúsund
manna herlið í Vestur-Þýzka-
landi, sem myndar þar fram-
varðasveit NATO. Þessi fjöldi
er ekki of mikill miðað við þrjú
hundruð og tuttugu þúsund
manna lið Rússa í Austur-
Þýzkalandi, Pólilandi, Tékkó-
slóvakíu og Ungverjalandi. Og
hann er minni en liðsafli Banda
ríkjanna í Suður-Víetnam, jafn
vel eftir að þaðan hafa farið
þeir hundrað og fimmtíu þús-
und hermenn, sem Nixon hefur
kallað heim.
Á sama tíma og kröfurnar um
brottflutning bandarískra her
manna úr Evrópu magnast með
al bandarískra þingmanna,
draga vestrænu Evrópulöndin
úr útgjöldum sínum til her-
mála. Aðeins Frakkland, Grikk
land og Portúgal juku útgjöld
sín til þeirra á þessu ári. At-
hyglisverðast við þessa þróun
er það, að hvorki innrás Sovét-
ríkjanna í Tékkóslóvakíu né sú
staðreynd, að löndin í Austur-
Evrópu hafa aukið fjárframlög
sín til hermála á sama tíma,
hafa megnað að stöðva hana.
Hvort hér er um hættulegt
andvaraleysi vestrænna ríkja
að ræða, getur framtíðin ein
skorið úr um. En neikvæð við-
brögð kommúnistaríkjanna við
öllum tillögum um afvopnun
gefur satt að segja ekki miklar
vonir um breytta afstöðu í
þeim herbúðum. Þeir svöruðu
síðustu tillögugerð með innrás-
inni í Tékkóslóvakíu, fróðlegt
verður að sjá til hvaða ráða
þeir grípa nú.
Björn Bjamason.
FORNLEIFAFRÆÐINGAR
kuinina að dragia það mjög í
efa, að Örikin hainis Nóa finnist
niotokurn tkna. En þrátt fyrir
það örvar ævaforn þjó'ðsaigan
ímynduinianaflið. Og leyndar-
diómar Ararat-fjalls heilla
mienin enn í dag.
Er hugaainlegt, a(ð tréskip
unidir stjórn 600 ára gamals
dkipstjóra, sem hafði inr.an
borðs kven- ag karlkynstegtund
ir allra dýra, sem vitað var um
í Mið -Austurlöniduim fyrir þús-
uindum ára, hafi fenigið örugga
’hvíld í eilífum ís Ararat-fjalls
í tyrkinesku Armeníu.
Þanmiiig hljóðar kjiami sögunn
ar um Örtkina hainis Nóa. Er
þetta atðeimis þjóðsaga, sem var
endursögð í fyrstu bók Móse,
eða átti syndaflóðið mikla sér
raunverulega stað? Má finna
leifar Arikarinniar í 4600 m hæð
Ararat-fjalls?
Á þessu ári kunna menn að
komaast nær sammleiksgiildi sagn
arininar. Bandarísika rammsókna
sitofniunin Searclh Fouindation,
Inc., í WaShi.nigton hefur lagt
fram milljónir dala til að rann-
saka hugsanlegan dvalarstað
Arkarinniar.
Leiðiamgurinn mun feta í fót-
spor fröinsku feðgannia Fe-rnards
Navarras og Rapbaiels, sem að-
eins var 11 ána, þegar hanm
kleiif Ararat-fjiall ásaimt föður
símum 1955. Uppi í 4600 m hæð
sáu þeir í joklimuim dularfulla,
svarta 'þúst, sem markaðx fyrir
í ísniuim. Narvarra e’.dri, hefur
lýst þessu panmiig: „Lögun þúst
arinmar liktist óneitanlega skips
Skrokíki ... aðeinis molkkunna m
íslag skildi á milli okkar og
þessa furðulega fundar. Við
höfðum greinilega fundið Örk-
ina.“
Hann gizkaði á, að flakið
væri á stærð við „50 tonina'1
skip og að skrokikur þess, sem
var sundurtættur, væri 150 m
á lerngd. Hanin taldi, að stærð
skipsims væri í samræmi við
það, sem segir í Mósiebók.
En fornleifafræðimgar, jatð-
fræðiinigar og sérfræðinigar í
semitískum máluim ag sögu
Biblíunmar rengja staðhœfimgar
Navarras. , Raumar virðist allt
mögulegt í veröldinmi," sagði
dr. Fröliah Raiiniey við Pemms-
ylvamíu-iháskóla, þegar ha-nn
heyrði þetta, „em sé eitthvað
ómögulegt í fornleifafræði, þá
er þa5 þetta.“
Dr. Rainiey bendir á það, að
ranmsóknár, seim framukvæmdar
voru á tréflísuim, sem Navarra
kom með, bafi sýnt, að þær séu
frá því 560 e. Kr., en fló’ðið
á að hafa orðið mörguim ár-
þúisumduim fyrir fæð'imigu Krists.
Þrátt fyrir þetta hefur sagan
um Örkimia á Ararat eikki fallið
í gleymsku og margir leggja
enm trúrnað á hana.
Babýlónáskar sagndr skýra
frá flóðdmiu mikla. Þassar sagn-
ir má lesa af Nimieiveh-töfl’jm-
uim frá 7. öld f. Kr. í sögm-
nnum kemur þjóðarLeiiðtoginn
UtanapiShtum í stað Nóa og
ákip hans er sagt hvíla á
óþekktu fjaili; se\m kallað er
Nisir í Kákasus.
Sagt er, að armemiskur munk-
ur haifi klifið Ararat á mið-
öldum eg komið til baka me'ð
nokkra bjáika úr Örkinmi, sera
notaðir voru í byggdnigu klau&t-
urs við fjallsræturmiar. í byrjun
19. aldar heimsóttu trúverð-
ugir ferðamemin þetta klaustur.
Sagt er, að þeir hafi séð Örlcima
úr sjóniauka, sem settur hafði
verið upp á klaustrið, en það
eyðilagðist í jarðskjálfta 1840.
Fjallgöngumenn sögðu frá
Framhald i. bli. 1C
Enn leggja
könnuðir upp
á Ararat-f jal?
•• .
Finna þeir Orkina hans Nóa? John Court