Morgunblaðið - 06.06.1970, Blaðsíða 11

MOiRGUNHLAÐIÐ, LAUGARDAGUÍR 6. JÚKÍ 1970
11
BOKMENNTIR - LISTIR
Bragi Ásgeirsson:
BOKMENNTIR -
BOKMENNTIR - LISTIR
My ndlistar sy r pa
Að þessu sinni tek ég til með-
ferðar í samanþjöppuðu máli 4
myndlistarsýningar. Þrem þeirra
er nýlokið en ein mun standa
fram á sumar og er sett upp
með væntanlega listahátíð í sjón
máli. Miklar persónulegar annir
undanfarið hafa komið í veg fyr
ir að undirritaður hafi getað
sýnt listsýningum þá rækt, sem
þó er markmið hans í starfi, en
það er tímabundið fyrirbæri og
þó nær árvisst.
ÁSGRÍMSSAFN
í tilefni væntanlegrar listahá-
tíðar í Reykjavík hefur stjóm
Ásgrímssafns skipt um uppheng-
ingu í húsnæði safnsins við Berg
staðastræti, og þykir mér rétt að
vekja athygli á því, einnig
vegna þess að þetta er þrítug-
asta sýning á verkum listamanns
ins sem sett er upp frá því að
safnið var opnað. Eiginlega kall
ar það á sérstaka grein að
skrifa um safn þetta og starf-
semi þess, og væntanlega gefst
mér tóm til þess fyrr en síðar,
en hér skail aðeins drepið á það,
aem undirritaður staldraði helzt
við er hann heiimisótti safnið á
dögunum. í efri salnum, sem var
vinnustofa listamannsins, skal
fyrst nefna myndina „Séð yfir
höfnma,“ sem talin er máJiuð á
árunum 1910—1915, en sú mynd
hefur vákið athygli og umtal
myndliistarmanna. Voldugur
reykháfur einkennir þá mynd í
hnitmiðaðri myndbyggingu. Ég
tel líkur fyrir því að þessi mynd
sé ekki rétt tímasett og gefur til-
efni til nokkurra hugleiðinga,
Þannig er myndin „Sólsetur í
Hafnarfirði,“ talin máluð um
1930, ekki ósvipuð í lit og stíl.
Vafasamt tel ég að draga álykt-
un um aldur af því að annan
hafnargarðinn vantar í myndina,
því væri hann með mundi hann
mjög veikja heildarsvip mynd-
byggingarinnar og myndvís mál-
ari sleppir hiklaust einhverju úr
mótívinu ef það fellur alls ekki
að myndbyggingunni, veikir t.d.
sterka burðargrind, og er slíkt
aldagömul staðreynd. Myndlist
hefur ætíð verið annað og meira
en sanniverðugur uppdráttur um
hverfisins. Myndin „Kvöld í
Reykjavík" (sólsetur), sem talin
etr frá sama tíma, er mjög hrif-
mikil, einniig hin stóra mynd á
endavegg „Utsýn af Öskjufhlið'*
frá því um 1910. Að aldur sumra
mynda er á reiki stafar af því
að þær fundust í kjallara eftir
lát listamannsins og sumar mjög
illa farnar en hafa nú komið sem
nýjar úr viðgerð.
Forstöðukona safnsins, frú
Bjanrveig Bjamadóttir, hefur af
lofsverðum dugnaði bjargað
mörgum verka Ásgríms frá eyði-
leggingu með því að senda þær
utan til meðferðar á fullkomnu
viðgerðarverkstæði og þá ekki
horft í kostnaðinn. Á neðri hæð-
inni í íbúð liistamannsins hanga
einkennandi vatnslitamyndir
hans svo sem „Flótti undan eld-
gosi“ frá 1945—’50, „Hverfis-
gata“ frá 1911—’12, „Vesturbær-
inn“ frá 1909, „Úr Flögu“ frá
sama ári, „Úr Sturlungu, Flugu-
mýrarbrenna“ frá 1918. Mjög er
vandað til þessa safns og sér-
stök stemning alúðar og ræktar-
semi við minningu listamannsins
ríkir yfir öllu. Þykir rétt að
benda þeim aðilum sem annast
móttöku erlendra ferðamanna á
að Ásgrímssafn er einn af þeim
stöðum sem sýna ber erlendu
listelsku fólki. Heimili Ásgrkns er
einasta listamannaheimilið í höf-
uðborgdnmi, sem er til sýnis al-
mermingi. Á Akureyri eru þau
þrjú!
ALÞÝÐUMÁLARAR
Listasafn Alþýðusambands ís-
lands var með sýningu sem bar
heitið ,,Alþýðuimálarar“, hvernig
sem skilja ber þá nafngift með
því að hún hefur komið mörgum
málanainluim spánldklt fynir sjómir.
Naumast er það útlagning á
„naivistum“, því halda má að
slíkir séu ekki bundnir við eina
stétt. Væri fróðlegt að fá nánari
skýringu á nafngiftinni.
Sýningin var í sjálfu sér fyr-
ir ýmsa hluti ánægjuileg, og sýn
ir að óskólað myndvit er víða að
finna. Haldgóða sjálfmenntun
mátti þó víða sjá, t.d. í myndum
Gísla Jónssonar sem minntu á
Þóinariin B. Þarlákssan, ísleliifs
Konráðssonar svo sem í mynd
hans „Hornbjarg“, sem vafalítið
var sterkasta mynd sýningarinn
ar vegna sannfærandi bygging-
ar og „naivri“ og fjölskrúðugri
útfærslu. Mynd Jóns Hróbjarts-
Haukur Ingibergsson:
Hljómplötur
sonar „Hnífsdalur“ er mjög nost
ursamlega útfærð og einlæg.
Skáldlegt raunsæi prýðir þá
mynd þar sem skip skríður fram
lognsléttan fjörðinn og fyrir
fjallið. í mjmdum Jónasar Elías-
sonar kemur fram naivistískt
upplag og tær litagleði, einkum
í myndinni „Kirkja í Færeyjum".
Myndimar „Vorboðamir“ og
„Prófasturinn“ eru einnig vel út
færðar. Kristinn Ástgeirsson frá
Vestmannaeyjum hefur málað fal
lega mynd er „Fuglamessa“
nefnist og þar bregður fyrir
naivistískri" útfærslu, en aftur
á móti er hann realisti í mynd
sinmi „Bátar í hrófum“. Minni
sj álfskólun er í myndum Gunn-
þórunnar Sveinsdóttur og Hall-
dórs Jónssonar, Gunnþórunn er
artisti í mynd sinni „Jól“ og Hall
dór er hvort tveggja artisti og
naiviisti í mynd sinni „í birki-
laiut,“ en þar er himimninn of af-
gerandi atriði í myndbygging-
unni eins og oft vill verða hjá
óskóluðum íslenzkum málurum,
og án þess að séð verði hvaða
tilgangi það þjóni með því að
það skaðar oft aðra hluti mynd-
arinnar. Allt öðru máli gegnir
þegar hiiminninn er hnitmiðmð
heild í myndbyggingunni sem
ákveðnu hlutverki skilar, líkt
og kemur t.d. fram hjá ísleifi og
Jónasi.
Ég leit oft inn á þessa sýn-
ingu því hún gaf tilefni til hug-
leiðinga — hún var góð að vissu
marki, en þar vantaði margt, sem
ætla mætti að til væri.
SVEINN BJÖRNSSON
í Unuhúsi við Veghúsastíg
sýndi Sveinn Björnsson 22 ný
málverk. Ýmislegt bendir til að
málarinn sé að breytast og í sum
um mynda hans finnur maður
meiri viðleitni til skólunar en áð
ur, en það hef ég talið hans
mestu hindrun fram að þessu
hve laust og óyfirvegað hann
mótar hugmyndir sínar og hve
óljós hoiniuim eiriu talkmörlk isfini.
Þannig koma myndir hans stund
um fyrir sjónir sem gróf og
hrjúf skreytiliist, fletirnir liggja
á yfirborðinu frekar en að tengj
ast innri eðlisþáttum málverks-
ins. En ósjaldan tekst honum að
leysa þennan hnút við helming
flatanna en þá verður það enn
meira áberandi hve hinn hlutinn
er laiusbeizilaðlur. Það er álit mitt
að myndirnar nr. 2 „Flótti", nr.
Efni: Pop
Flytjandi: EHý Vilhjálms
Útgáfa: SG-hljómplötur.
ÞÁ er v'erðlauinaliaigið úr Euro-
viisá'on-taeippiniirDnii, „All kiinds of
eve.rythdinig“, taoaniilð út í ísleinzk-
um búmiiinigi.
Þetta laig var upplhaflega siunig
ið af írlslkri stúlku, sieim nefnist
Dainia, en heitir í riaiuin Roisimiery
Brown, og koenst laigið í efsta
sæti viinBældiarlista út og suðnur
uim alla Evrópu, endia auðrruelt
dg varð því fljótt hvers mamns
hugljúfi.
Það er Ellý Vilhjálms, sieim
glímir við liaigið á SG-hlj ómplötu,
og við texta Jótbömmi G. Erlingls-
soín mefíniist það „Það er srvo ótal-
miargt".
Oft þarf það allis 'etóki a@ vera
vafa-samrt að tataa þetókrt erlemd
lötg og klæða í Memztaain búnimg,
en í þetta sámn er erf itt uim vik,
Iþví hætt er við að ísiienztair sjóti-
vairpsáíhorfemidur taomii til irueð að
setja iaigið í sambamd við per-
sómiulieitaa og túlkum Dötniu, enda
6 „Næturdraumur", nr. 14 „Ævín gráu og grænu. Listakonan mætti
týri“ og nr. 20 „Brúni galdur" I hugsa meira um hið eirttfalda og
kunni að marka tímamót í list-
ferli Sveins Bjömssonar fyrir
það hve miklu meiri heild er yf-
ir þeim en ég hefi áður orðið
vár hjá þessum listamanni.
BATIK
í Bogásal Þjóðminjasafnsins
sýndi Katrín H. Ágústsdóttir 28
batikmyndir. Þetta var frum-
raun hinnar ungu listakonu og
verður ekki annað sagt en að
allvel hafi tfl teikizt þrátt fyrir
að eðlilegur byrjendabragur
væri yfir mörgum myndanna.
Kemur það aðallega fram í mynd
byggingu og teikningu, en þrátt
fyrir það sýndi hún í sínum
beztu myndum á sýningunni að
hún þarf ekki að breiða yfir
þessa vankunnáttu sína
með þokukenndum smáatriðum.
Myndimar minntu oft á miðalda-
lega helgi- og riddiara-'Skreyti-
list. — Listakonan hefur sýnilega
hrifizit af gömlkim og marg-
slungnum teppum. íslenzkur
bóndabær verður að ævintýra
höll sem leiðir hugann aftur til
miðalda. Ég vil nefna dæmi um
samræmda myndby ggin gu í
myndum svo sem nr. 4, 9, 13, 20
og loks nr. 14 sem ég taldi heil-
ustu mynd sýningarinnar.
Katrín er sterkust í myndum
einfaldrar þenslu, og henni fell-
ur einna bezt að vinna í bláu,
afdráttarlausa, og sú staðreyad
að hún kom á ýmsan hátt á óvart
gerir það að verkum að meiri
kröfur verða gerðar til hennar,
er hún kemur fram næst.
XXX
A8 lofcum vil ég skora á list-
unnendur og hvert mannsbam
sem hefur í huga að kynna sér
myndlist að láta ekki hina stór-
merku sýningu á verkum EMIL
NOLDE í Listasafni íslands frarn
hjá sér fara en henni lýkur nú
um helgina. Margur listelsk-
ur gerir sér ferð yfir úthöf og
heimsálfur til að kynna sér slík-
ar myndir og það er einstakur
viðburður er slíkri sýningu skol
ar upp á fjörur okkar við
Dumbshaf. Móttökurnar kunna
að ráða miklu um framhald
slíkra sýninga, sem eru óhemju
kostnaðarsamar, en hverri stór-
borg sómi og eftirsókn að. En
það er ákaflega fjarri lagi að
maðiu' verði hér var við þær bið
raðir og þrengsli sem óhjá-
kvæmilega fylgja slíkum stórvið
burðum hvarvetna. Fjölmiðlar
hafa ei heldur gert sér þessar
staðreyndir ljósar. Eðlilegt þyk-
ir að éirétta að til er annars kon-
ar mámugröftur en í jörð eða
berglög, og annars konar auður
uppskorinn en í sikildingum verð
ur talinn.
Bragi Ásgeirsson.
Sölustjóri óskast
Stórt iðnfyrrtæki óskar að ráða starfsaman sölumann með
haldgóða vöruþekkingu, enska og norðurlandamálakunnátta
nauðsynleg.
Tilboð með upplýsingum um fyrri störf og ábendingar um
meðmæli sendist Morgunblaðinu fyrir hádegi 10. júní n.k.
merkt: „Framtíðarstarf — 2745".
Verkfrœðingar
— T œknifrœðingar
Hafnamálastofnun ríkisins vill ráða byggingaverkfræðing
eða byggingatæknifræðing til starfa við hönnun, eftirlit og
stjóm verka.
Skriflegum umsóknum þar sem gerð er grein fyrir menntun
og starfsreynslu sé skilað til Hafnamálastofnunar ríkisins.
sömg hún lagið ekki sjaldma'r ern.
f jórum sdrmum í sjónvarp’mu o-g
lagjð, túl'kuimn. og persónan því
að miiklu leyti temgd saman í eiina
heiild.
Fólk hlýtur því, bæði sjálf-
rátt og ósjálfrátt, að bera ís-
lemztau útgáfuina saimain við þá
írsku og nmeiiriihlutiiinin tietoiir trú-
Lagla þá írsikm fram yfir, þar sem
húm kam á umdan og er því hin
uppihiaftegla, sem allair sieinni út-
gáf ur byggj ast á.
Á B-hli@ plöituminiar er lag, sesn
sé fræigi Arady WilLiams hefur
sumigið miikið og heitir „Hvar
ert þú“ og er textimm eftir Þor-
srtieiim Eggertsisioin. Er hér á ferð •
iinni sarna verk og Hi'artðursmiemn
létau imn á plötiu á öndverðum
vetri.
Ellý Vilhjálmis er mjög örugg
söngtaona og toemist ágætlaga frá
þessum tveimiuir lögum, þótt
Darna teomi ósjálfrátt í huga
miaininis, þegar „All kinds of
everythimig" ec lieákið.
Haukur Ingibergsson.
V eiðiferð til Grænlands
Flugfélag íslands efnir til veiðiferðar til Nassarssuaq á Vestur-Grænlandi
26. júlí — til 1. ágúst.
Njótið ógleymanlegrar náttúrufegurðar Grænlands á slóðum Eiríks Rauða.
Skrifstofur Flugfélagsins veita allar nánari upplýsingar og fyrirgreiðslu.