Morgunblaðið - 09.06.1970, Blaðsíða 16

16
MOROUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUK 9. JÚNÍ 1970
Útgefandi hf. Árvakur, Reykjavik.
Framkvaemdastjóri Haraldur Sveinsson.
Ritstjórar Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Ritstjómarfulltrúi Þorbjöm Guðmundsson.
Fréttasljóri Bjöm Jóhannsson.
Auglýsingastjóri Ami Garðar Kristinsson.
Ritstjóm og afgreiðsla Aðalstræti 6. Simi 10-100.
Auglýsingar Aðalstræti 6. Sími 22-4-80.
Áskriftargjald 165,00 kr. á mánuði innaniands.
f lausasölu 10,00 kr. eintakið.
LISTIR OG MENNTIR
ERLEND
TÍÐINDll
Sigur George
Wallace
AÐ öðru jöfnu eru forkœindmigar um
rí'kisstj óraieimUætti í Baodiaríkjuinuim
ekiki taldiEir sérlegia mikilsv'erðiar, ag á
það ekiki sízt við uim Suðurrikio. En
forkasmdnigiariniar í sdðustu vikiu í Ala-
bama um framibjóiðanda Demókrata-
flakkisinis, gieta haft víðtætoar afleiðdinig-
ar, etotoi alðedns í Baodiaríkjuinium, held-
ur og yfir heimsbygigðima alla. >ví að
ndðuanstöðiur forkasmiingiainma bernda til
þess, að pólitík Nixoms forseta miumd í
náinini framitíð fserast æ mieira til hæigri.
Sigur bar úr býtum Georgie C. Wallace,
sem oft hiefur komið við sögu í kostn-
inigum áður, síðaist í forsietakiosncinigiun-
uim, er hamm biauð sig fram fyrir Óháða
demókrataiflakkinin og fékk 13,5% at-
kvæða. Wadlaee gietur nú gert sér góð-
ar van,ir um að ná ríkisstjóraembættinu
í Alabama ag styrkir þalð að sjálfsögðu
stöðu hainis til muna, enda hef-ur hamm
huig á að bjóðia sdlg enm á ný fram við
forsetakasnimigiarmiar 1972.
Baráttan stóð milli núveirandi ríkis-
stjóra í Alabama, Albert P. Brewer, og
Wallace, ag varð að kjósa tvíveigis, þar
sem hvoruigiur fraimbjóðemda fékik tilsfcil
inm mieiriihlutia í fyrri toasminigiumum.
Wallaoe hefur að veoju byglgt kiasminga-
baráttu símia á kymiþáttamáluinium ag not-
aði það sem veáigiamikið strik í reáikmcing-
inm fyrir Brewer, að hamrn nyti stuðmdmigs
svartra kjóisieinda oig var þaö nág til að
hvítir menin fylktu sér um Wallace. Þá
sló Wallace óspart á þá streinigi að sú
hætta vofði yfir, að svertinigjar kœmiust
til aukinmia áihrífa í ríkdiniu, ef Brewer
yrði sér hlutiskarpari oig eininig þetta
toam hoinuim að góðu giaigmi.
Sigiuir Wallace hlýtur eimmiig að vera
áfall fyrir stefnu Nixomis, siem hefur
stefnt að því að afla Bepúblikiainiafloikkm-
uim traiuBts meirihlutia í Suðiurríkjum-
uim. Hefuir Nixon miðað að því að not-
færa sér vaxainidi óámiægju Suöurríkja-
kjóseinda með frjálslyndisistefniu Demó-
kratafloteksimis. Hafði harnm vonazt til
að með þessari aðferð oig vegma mikill-
ar óánæigju gœtu repúblikiamiar giert sér
góðar vanir uim auikið fylgi í Suðurríkj-
George Wallace
uiniuim, en hinigað til hefur það verið
niámast lítið seim efckiert.
Bn það eru þessir sömu kjósiendur,
sem Wallace haf'ðiar tii ag hamrn hefur
nú kumngert, að hann munii reymia að ná
til árið 1972 við fonsietaikasinimigiarnar.
Ef hianin stemdiur sig þá jafn vel ag
tekist að fá einis mikiinm hljóamigrumm, er
ljóist, að Nixorn ætti við rammiam reip að
draga.
Einia von Nixans er að m-argra dómi
að taka upp enm meiri hæigri stefmu,
þamnig að hún dragi úr áhrifuim Wallace
í Suðurrífcjuinium. Því eru ýmisiir þeirrar
skoðumar að viaraforsetinm Spiro Agmew
miuini í náininii fraimtíð ver'ðia látiinm koma
með ýmsar yfirlýsdinig,ar geigin fjölmiðlun-
artætojunuim, frjálslymdum sitjórnmála-
möninium, friðarsiinmum, stúdentum og
fleirum, siem til sín láta tatoa. Nixom
stjórmin mum reynia í rítoari mæli að ná
til baindaríslkra kjósemdia mieð því að
tala til ótta þeiirra og fordæma. Þessi
aiðferð hefur viitastould sítnia vantoainta,
þar sem of mikil hægristefna hjiá Nixom
gæti toomið Wallace til góða ekkert síð-
ur en forsetamum. Þá er eiimnig spurn-
inigiin uim þáð, hversu lainigt út til hæigri
kjóseniduir repúblikania í Norðurríkj-
unium vilja.fylgja Richard Nixom.
h. k.

Nixon ánægður með
Kambódíu - aðgerðir
hefðu verið í, og auk þess befði
¥ næsta mánuði hefst hér
listahátíð, veglegri og
umfangsmeiri en nokkurn
tíma áður hefur verið efnt til
hér á landi. Til þessarar há-
tíðar munu korna fjölmargir
heimsþekktir listamenn, sem
allir standa í fremstu röð,
hver á sínu sviði. Mikils er
þó um vert, að íslenzkir lista-
menn munu leggja gjörva
hönd á það verk, sem þar
verður unnið. Það er ánægju-
leg staðreynd, að hér skuli
efnt til alþjóðlegrar lista-
hátíðar, þar sem mætast lista-
menn víða að úr heiminum.
Þetta minnir okkur á, að við
eigum á að skipa fríðri sveit
frábærra listamanna, sem
hækka heiður íslands og gera
það eftirsóknarverðara að
vera íslendingur.
í þrotlausu kapphlaupi um
efnaleg gæði má þjóðin ekki
gleyma að hlúa að þeim akri,
þar sem blómgast vísindi og
listir. Að vísu kann það að
vera erfiðleikum háð, þegar
þrengir að á efnahagssviðinu
að halda uppi slíkri starfsemi.
Engu að síður hefur áhugi
og skilningur almennings tví-
eflzt og sjá má merki þess
víða um land. Öll viðlaitni í
þessa átt er í beinu samhengi
við þá menningararfleifð,
sem okkur hefur fallið í
skaut. Þetta er ekki nein ný
bóla, heldur órofa tengsl við
fortíðina; okkur ber því að
halda þessum merkjum á
loft.
Um langan tíma hafa svo
til allir, sem þess hafa óskað,
átt kost á skólagöngu. Alþýða
manna er vel upplýst; það
hefur átt sinn þátt í efnaleg-
um framförum þjóðarinnar á
I> ráðabirgðalög, sem gefin
voru út fyrir nokkrum
dögum um breytingu á út-
flutningsgjaldi og greiðslur
til áhafnadeildar Aflatrygg-
ingasjóðs, virðast hafa vald-
ið nokkrum misiskilningi.
Ástæða er til að undirstrika,
að hér er ekki um meiri hátt-
ar breytingar að ræða, sem
skipt geta verulegu máli í
sambandi við þá kjaradeilu,
sem nú stendur yfir.
Breyting á útflutnings-
gjöldum er einungis fólgin í
því, að magngjald á frystum
fiskafurðum hækkar úr 1360
krónum í 1500 krónur eða um
10%. Er þetta mjög svipuð
hækkun og orðið hefur á
verði frystra fiskafurða.
Önnur útflutningsgjöld eru
miðuð við verðmæti og er því
hér um samræmingu að
ræða. Áhrif þessarar breyt-
ingar á fiskverð er innan
þessari öld. Þjóðin hefur líka
á að skipa afburðamönnum á
sviði vísinda; hins vegar hef-
ur ekki enn tekizt að skapa
þeim þá aðstöðu til starfa,
sem þeim fyllilega ber.
Vandamál Háskóla íslands
eru nú mjög til umræðu;
stúdentar sjálfir hafa skorið
upp herör til þess að vekja
almenning til umhugsunar
um þessa æðstu menntastofn-
un þjóðarinnar og þá fjár-
hagserfiðleika, sem ýmsir
stúdentar búa við. Til þessa
hefur Háskólinn verið emb-
ættismannaskóli, sem átt hef-
ur að sjá þjóðfélaginu fyrir
starfskrafti með ákveðna
menntun. Innan veggja Há-
skólans þarf að fara fram
kennsla á fleiri sviðum en nú
er og veita þarf stúdentum
betri aðstöðu til þess að
nema erlendis þær greinar,
sem ekki er unnt að leggja
stund á hér heima. Það er
ein höfuðskylda nútímaþjóð-
félags, að sjá svo um, að allir
eigi jafnan kost á skólagöngu,
það er eðlileg jafnréttiskrafa.
í háskóla verður að beita nú-
tímalegum aðferðum við úr-
lausn þeirra viðfangsefna,
sem við er glímt á hverjum
tíma. í Háskóla íslands á að
slá lífæð vísinda og mennta
í landinu, með vísindalegum
vinnubrögðum á hann að
veita nýjum straumum inn í
þjóðfélagið.
Það er að vísu kraftaverk,
að smáþjóð eins og íslend-
ingar skuli geta haldið uppi
háskóla; en af því eigum við
ekki að miklast, heldur leggja
metnað okkar í að efla þenn-
an homstein vísinda og
mennta í landinu.
við %%. Þá er -gert ráð fyrir
breytingum á einum flokki
útflutningsgjalda, sem nú eru
3% í 4%. Sú breyting tekur
gildi frá og með næstu ára-
mótum og nær til humars,
rækju og loðnuafurða. Á hinn
bóginn lækkar útflutnings*
gjald af saltsíld sem nemur
helming af þessari hækkun.
Gjald til áhafnadeildar
Aflatryggingarsjóðs hækkar
úr 1% í l4%. Þetta gjald
rennur í sameiginlegan sjóð
útgerðarmanna og sjómanna
til þess að standa straum af
fæðiskostnaði bátasjómanna.
Þegar greiðsla þessi var tek-
in upp í ársbyrjun 1969 var
vanáætlað fvrir þeim kostn-
aði, sem af henni leiddi, og
í vetur samþykkti Alþingi að
sjómenin á bátum inman við
12 rúmlestir með vissan lág-
marks úthaldstíma skyldu
einnig fá fæðiskostnað greidd
Washington, 4. júní. AP.
RICHARD Nixon, forseti,
sagði í sjónvarpsræðu í gær-
kvöldi um hernaðaraðgerðirn
ar í Kambódíu, að þær hefðu
heppnazt betur en nokkrar
aðrar hernaðaraðgerðir í
Víetnam-stríðinu, að fleiri
hergögn hefðu verið tekin
herfangi en búizt hefði ver-
ið við og að mannfall í liði
Bandaríkjamanna og Suður-
Víetnama hefði verið minna
en gera hefði mátt ráð fyrir.
Nixon sagði. að með a'ögerð-
uniurn h-efði verið afstýrt bráðri
hætfcu, som bandaríiskir h'ermienn
an. Ennfremur hefur verið
orðið við sameiginlegum ósk-
um útgerðarmanna og sjó-
manna um að þessar fæðis-
kostnaðargreiðslur hækki í
samræmi við fæðislið fram-
færsluvísitölunnar. Þetta eru
helztu breytingárnar, sem
bráðabirgðalögin hafa í för
með sér, og má af því sjá, að
hér er ekki um meiriháttar
breytingar að ræða.
„unnizt dýrmæfcur timi, siam gæti
gert Suðiur-Víietn'ömiuim kleift að
þj'álfa hiemiíenn siínia ag búa sig
undir að tatoa á sínar herðar
byr'ðarnar við vamir landisins.“
Hairan saigói að árangur sá æm
náðst hiefði gerði kleift að sitað-
ið yrði við þá yfirlýsinigu að all-
ir bamdarískir hiermienn yrðn
fluttir á brott frá Kambódí(u fyr-
ir 30. júní ag að nú þegar hefðu
17.000 af 31.000 hermönmmi
Bandiarífcjamanina í Kambódíu
verið fluittir burtu. Hann saigði,
að eftir 1. júli yrðu gerðar loft-
árásdr á Kambódíu þar sem það
væri „nauðsynlegt til þess að
bjarga bandarískum miannislífum
og trygigja örygigi bandaríska
hierliðsiims í Su0'ur-Víetnam.“
Forsettom saigði að siuður-víet-
namskir leiðt'agar hefðu gefið til
kynna a‘ð framtíðaraðgerðir Suð-
ur-Víetmamia væru komnar und
ir aðgerðum óviniarins. Hainn
kvað frammiis'taðiu Suður-Víet-
namia hafa verið frábæra ag
benti á að „60% allra hermainina
þeirra, siem tekið h/efðiu þátt í
aðgierðuinum i Kambódíu, hefðu
verið Suðiur-Víetniamar.“ Hann
sagði a!ð baráttulhiugur þeirra ag
hæfni hiefði „farið frám úr öll-
um vanuim.“
Nixon kvað-st skilja þann
„djúpstæðia klofninig“ sem ríkti
í Bandairíkj'unum veginia styrjiald
arininar, en sagði að enda þótt
hoinum bœri sfcyldia tíl að hlusta
á andstæðingia sínia, bæri honuim
einnig skylda til að taka erfiðar
ákvarðanir. Hann benti á að
hann hefði beitiið því aö biinda
endi á styrjöld.ina og kva'ðst
miunidu standa við það loforð.
„En ég er staðráðinn í að binda
enidi á styrjöldima á þanin veg
að það verði til þeiss að stuðla
að fri’ði í stað þess að ýta uindir
étök um allan heim,“ agði ha/nn.
Endir yrði bundwm á styrjöld-
ina á þanin hátt, að við það
hæfist „tíma-bil sáfta með þjóð
otofcar en ektoi tímiaibil magniaðr-
ar siundurþykkju.“
Við'bröigð á'hrifamanmia við
ræðu Nixons voru eins og við
var búizt. Lawrence O’Brien,
formiaður landsniefndiar demó-
krata oig Edmiumd Musikie, líkl-eg-
ur frambjóiðiandi diemiókmta í
forsetakasmiimiguinum 1972, gagin-
rýndiu ræðuina, en Gerald Ford,
leiðtiagi repúblitoam-a í Fulltrúa-
deild'innii ag Jahn C. Stenmis, far
miaður be-rmálainiefndiar Öldumigia-
deildariinnar, hrósiuðu henmi.
Chiarles Percy, öldumigadieildar-
maður, sem er amdvíigiur stríð-
i-nu, saigð'i að ræðiain hefðd verið
uppörvandii ag 'hrósaði Nixan
fyrir að ítreka loforð sitt um að
kalla heim 150.000 ba-ndarísika
hermienn frá Víetnaim fyrir
næsta vor.
Útflutningsgjald og fæðiskostnaður