Morgunblaðið - 10.06.1970, Qupperneq 12

12
MORGUN’BLAÐH), MIÐVIKUDAGUR 10. JÚNÍ 1970
FERÐ sovézka geimfarsins „Soj
usar 9.“ hefur gengið að óskum
fram til þessa, og heilsast geim-
förunum tveimur — Adrían Nik
olaéf og Vítalí Sevastjanov —
vel. Hafa þeir þegar verið leng-
ur úti í geimnum en nokkrir aðr
ir sovézkir fyrirrennarar þeirra
•eða 10 sólarhringa samfleytt.
Ekki hefur mikið verið látið uppi
um tilgang ferðarinnar af opin
berri hálfu í Moskvu, en þó gef
ið í skyn að hún sé að nokkru
laoknisfræðileg; þ.e. að kanna
hvaða áhrif svo löng dvöl í geimn
Geimfararnir í líkani
stjómklefa Sojusar 9..— Nikolaéf er framar á myndinni, sem tekin var
við þjáifun þeirra
„Engin takmörk fyr-
ir mannlegum mætti“
Tilgangur geimferðar Sojus 9. læknisfræðilegur
Kannar áhrif langdvalar í geimnum á manns-
líkamann með tilliti til geimstöðva í framtíð
um hafi á mannslíkamann og ‘ ' '
þá væntanlega með tilliti til geim - .-JSSLk. .Jbm.
stöðva á brautu umhverfis jörðu.
í þessu sambandi rná geta þess
að í gredn, sem Morgumblaðinu
barst frá Novosti-fréttastofunni
sovézku hér á landi, um geim-
farana tvo, er einmitt getið sér
staklega ummæla Andrían Niko
laéf, þegar hann, — þá óþetóktur
— var á sumarferðalagi með fé
lögum sínum á Volgubölklkium, og
fréttir bárust af geimferð Títóffs
kringum hnöttinn. Einhver lét
þau orð falla, að þessir 17 hringir
sem Títóff fór umhverfis jörðu
væru hámark mannlegrar líkams
getu, en þá sagði Nikolaéf:
„f>að eru engin takmörk fyrir
mannlegum mætti. Einhvern
tíma verður flogið í fimm, tíu
og jafnvei fimmtán sólarhringa
eða meira. Allt er framundan
tt
Þegar leiðtogum Sovétríkjanna
varð ljóst, að þeir voru orðnir á
eftir í kapphlaupinu um tunglið
og höfðlu litla eða enga mögu-
leilka að draga upp bilið, beindu
þeir geimferðarannsóknum sín-
um og tæknilegum framlkvæmd
í vaxandi mæli í þá átt að koma
upp geimrannsóknastöðvum á
sporbaug umhverfis jörðu. Marg
ir sérfræðingar á Vesturlöndum
telja þetta Skynsamlega ákvörð-
un, hvað lýtur að geimrannsókn-
um og ferðum í fraimtíðinni. Með
al bandaríakra stjarnfræðinga og
sérfræðinga í könnun geimsins
Rússnesk geimf jarskiptastöð te kur á móti sendingu Sojusar 9. og
nefna Rússar hana „Veneza-4.“ — Hún er algjörlega sjálfvirk
rneiri og samfara því stækki
geiimförin. Um leið aukist einn
ig þörfin fyrir kraftmeiri eld-
flaugar, en ljóst megi vera að
dklki sé hægt að auíka burðarþol
eiMflauganna endalaust, og sparn
aðurinn, sem fæst við það að
skjóta éldflaug úti í geiimnum á
braut og liosna þar með við ferð
ima út úr andrúmslofti jarðar er
þýðingarmikill.
Hann getur þess einnig í grein
sinni, að á undanfömum árum
hafi farið fram viðamiklar rann-
sóiknir og ath-uganir á líffræðileg
um og likamlegum áhrifum geim
ferða á iifandi verur og eins
hefðu verið kannaðir tæknilegir
möguleikar á því að nýta af-
gangsefni líkamans aftur. Hann
minntist sérstaklega í því sam-
bandi á læknisfræðilega og tækni
fræðilega tilraun, seim gerð var
árið 1968 mieð þátttölku þriggja
sovézkra vísindamamna, en þeir
bjuggu í eitt ár og störfuðu í
litíium loftþéttum klefa, og fengu
vatn og súrefni með því móti að
úrgangsefni af vöilduim líkamfl-
starfseminnar voru endurnýjiuð.
Vera má, að Sovétmenn séu m.a.
að fylgja þessari tilraun eftir
mieð þesisari geimferð, og raunar
er það ekki ósennilegt.
Geiimf'ararnir tveir — Andrían
Nikolaéf oig Vítalí Sevastj'anof
— eru báðir þrautþj álfaðir geim
farar, auk þess sem hinn fyrr-^
nefndi hefur þegar hlotið þýðing
armikla reynslu í geimferðcum
áður.
Nikolaéf er fertugur að aldri.
Hann hugðist í fyrstu gerast að
stoðarlæknir, en hvarf frá því
ráðii og fór í skógarhöggstækni-
S'kóla. Að námi loknu fór hann
til Karelíu og vann þar alð skóg
arhöggi. Þá tók herinn við. Hann
lærðli slkotfimi, flaug sprengju
vélum og síðan sprengjuþotum.
Því næst fór hann í flugherinn.
Lclks var hann kallaðiir til
Moskvu og eftir stranga læknis
skoðun var hann tekimn í hóp
geimfaranna.
Hann stóðst með ágætuim próf
úr verkf ræðideild flughersins,
en síðan tók hann að kynna sér
bækur og greinar uim geknferðir.
Hann er þeirrar skoðunar að
eina m.arkmiðið mieð geimferðum
sé að efla vísindi oig efnalhagslíf
ið, segir APN-fréttastof-an Sov-
ézlka. „Ha-nn tekur undir orð
Koroléfls, seim sagði: — Ferðir
mann-sins út í geiminn eru for
leilkur að póstfl-utningum, far-
þegaflutninguim og vöruflutning
uim með 30 þúsund km hraða á
kl-ulkkustund“.
Nikolaéf var þriðji sovézki
geV"nifarlnn. f áig.úst 1962 fór
hann 64 hringi umhverfis jörðu,
og yfir 2,6 millj. km leið í geim
fari-nu Vcistok-3. Þetta var á
þeim tíimia, þegar ekki var ljóst
hver áhrif ýmsir þættir geim-
flugsims hefðu á mannsl'íkamann
— t.a.m. langvarandi þyngdar
Framhald á bls. 19
hafa til að mynda þegar heyrzt
óánægjuraddir • með tunglferða-
áætlunina — fjárveitingarn-ar
miðaist fyrst og fremst við tækni
legan árangur af ferðunium sjálf
um en ekki við beiraan geimvís-
indalegan ávöxt þeirra, segja
þeir. Ekki er þó loku fyrir það
skotið, að rígur miiilli vísinda-
greina geti valdið ein-hverjum ó-
ánægjuröddum.
í grein um geimrannsóknir í
Sovétrílkjiunum árin 1968—69 ræð
ir Georgi Petrov, félagi í vísiinda
akademíunni sovézku, um geim
stöðvar á sporbaug umlhverfis
Andrían Nikolaéf ásamt konu sinni Vakentinu Tereskovu
(fyrsta kvengeimfaranum) og Lenu, dóttur þeirra.
jörðu og hvaða vísindalega þýð-
ingu þær gieta haft. Haran segir:
,,í fyrsta tegi geta þær (geim
stöðvarnar) komið að miklu
gagni við venjulegar stjiarnfræði
legar a-thuganir. Engu skiptir
hverjar framfarirnar verð-a í
gerð stjörrauathugunatækja —
möguleikar þeirra á jörðu niðri
verða ávallt talkmarkaðir ....
Geimstöðvar gera það einnig að
koma á slkipulegum rannsólknum
á eðlisfræðileiguim einkenn-
um hiimirageimsins í næsta
nágrenni ja-rðarinraar; kanna
jörðina sjálfa og andrúmis-
hvoilfið utan úr geimnum.
Ýmiiss svæði eru ókönnuð á
jörðinni sjálfri enn sem korniið
er. Sérstaklega eruim við eklki
nógu vel að okkur jarðfræðilega
um efnisbyggingu jiarðarinnar, og
athuganir utan úr geiimnum
gætu aðstoðað jarðfræðiraga veru
lega á þessu sviði.“
Petrov segir ennfremur: „Eng
inn vafi er á því að geimistöðv
ar gætu komið að veirulega gagni
við lausn ýmiss-a verkefna, sem
varða þjóðarhag, svo sem veður
spár oig fjarslkipti, o.fl. Elkki er
heldur útilakað, að það geti ver
ið tækn-il-ega -möguil&gt aið nota
geimrannsóknarstof-ur í þágu iðn
þróunar . . . Geimistöðvar eru
einnig óhjákvæm-iiegar sam m-ilíli
stig, t.d. sem skotpallur í ferð-
uim til pláneta í sóllkerfi-nu." —
Petrov rökstyður þessa skoðun
sína með því að bend-a á, að
geimferðirnar verði stöðu-gt viða
Eldflaugin er bar Sojus 9.
geiminn á skotpallinum