Morgunblaðið - 23.06.1970, Blaðsíða 16

16
MORGUN'BiLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 23. JÚNÍ 1970

Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Ritstjómarfulltrúi
Fréttasljóri
Auglýsingastjóri
Rítstjóm og afgreiðsla
Auglýsingar
Áskriftargjald 165,00 kr.
I tausasölu
hf. Árvakur, Reykjavik.
Haraldur Sveinsson.
Matthias Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Þorbjöm Guðmundsson.
Björn Jóhannsson.
Ami Garðar Kristinsson.
Aðalstræti 6. Sírni 10-100.
Aðalstræti 6. Sími 22-4-80.
é mánuði innaniands.
10,00 kr. ointakið.
LISTAHATIÐ - VARANLEGT
SPOR í MENNINGARLÍFINU
¥ istahátíðin. sem nú stend-
ur yfir í Reykjavík er
merkur mennin-garviðburður.
En til hvers er listahátíð?
Þeirri spurningu svaraði
Geir Hallgrímsison, borgar-
stjóri, á þennan veg í setn-
ingarræðu sinni sl. laugar-
dag: „Sjálf á hátíðin að
sækja svarið til fólksins og
hljóta þannig sinn dóm. Yfir
völd skapa hvorki list né há-
tíð. Hvort um sig og hvort
tveggja saman kemur innan
frá. En list verður ekki að
hátíð, fær ekki útrás og verð-
ur ekki almenninigseign,
nema andrúmsloft og við-
horf meðal almennings séu
vakandi og vinsamleg, en þó
gagnrýnin um leið; um list
verður að leika ferskur
andblær og jafnvel storm-
ur. Nýjungagirni, afkára-
mennska og leikaraskapur
vill kenna sig við list og get-
ur raunar orðið það með því
að skírast í þeirri ögun, sem
alit líf lýtur, sem á sér
þroska fyrir höndum.“
Að baki iistahátíðinni, sem
nú er hafin, liggur mikll
undirbúningur og mikið
starf. Þar hafa margir lagt
hönd á plóginn. Geir Hall-
grímsson, borgarstjóri er for-
maður fulltrúaráðs listahátíð
arinnar og Gylfi Þ. Gíslason,
menntamálaráðherra, varafor
maður. Páll Líndal, borgar-
lögmaður, er hins vegar for-
maður framkvæmdanefndar
og Ivar Es-keland, for-
stjóri Norræna hússins, e-r
framkvæmdastjóri listahátíð-
arinnar. Á hinu-m síðast-
niefndu tveimur mönnum hef
ur hvílt hiti og þungi undir-
búningsstarfsins og á he-rð-
um framkvæmdastjórams Iv-
ars Eskelands hvílir sú á-
byrgð að öll framkvæmd
sj álfrar listahátíðarinnar
gangi að óskum.
Til þessa hefur listahá-
tíðin tekizt vel og er
ósbandi að svo verði áfram
til loka hennar um mán-
aðamótin. Þegar frá líð-
ur er lífelegt að komi í ljós,
að listahátíðin mun skilja
eftir sig varanleg spor í okk-
ar menningarlífi og auka
áhuga hins almenna borgara
á því að njóta góðrar listar.
Listahátíðin er stórviðburður
í okfear fámenma og afskekkta
landi og þeir menn, erlendir
sem innlendir, sem hafa átt
hlut að þvi að koma henni á
fót hafa unnið starf, sem
lengi mun í minnum hafí.
Gleymum ekki listinni sjálfri
llið setningu listahátíðarinn-
• ar sl. laugardag, flutti
Halldór Laxness ræðu, sem
vafalaust mun verða mörgum
minnisstæð. í ræðu þessari
lagði Nóbelsskáldið áherzlu
á, að listsköpunin sjálf er
það, sem máli skiptir. Halldór
Laxness sagði: „í ýmsum há-
þróuðum rnenningarlöndum
er svo margt skrifað og skraf-
að um listir, oft á lærðri en
nokkuð marklítilli gol-
frönsku, að maður er hrædd-
astur um að það gleymist að
búa til listinia sjálfa fyrir lát-
unum í skriffinnunum. Ég
veit ekki hvort listamenn
sjálfir lesa þetta mikla skraf-
elsi um list eða geri sér það
ómak að reyna að ráða
sjargon um li-st; óskandi að
þeir gerðu það ekki, þeir
gaetu farið að halda að það
væri nóg að s-krifa um list og
þyrfti ekki að vera að bua
hana til. Það vill við brenna
að í löndum þar sem menn
Ungt tónskáld
eru sérstaklega fimir í Jista-
heimspeki, þar vilji listin
sjálf verða dálítið af sama
tagi og hið lærða orðagjálfur.
Við þurfum sem be-tur fer
ekki að kva-rta yfir því að
á íslandi drukkni listirnar í
lærðri ónytjumælgi eða verði
samdauna henni; okkar
vandamál eru önnur. Margur
mun fagna því að á þessari
fyrstu alþjóðlegu listahátíð
íslands eigum við ekki sjálf-
ir að tala, né heyra menn
tala um list, heldur verður
hér geingið beint að kjarna
hlutanna, sem er listsköpunin
sjálf.“
Þessi orð Halldórs Laxness
eru þess verð, að eftir þeim
sé tekið. Og þa-u hljóta að
vekja menn til umhugsunar
um það, hvort listsköpun á
Íslandi sé ef ti'l vili í þeirri
hættu að falla í skuggann
fyrir orðaglamri um list og
menningu.
Á undanförnum árum hafa
komið fram á sjónarsvið-
ið nokkrir ungir og velmennt-
aðir tónsmiðir, sem nú þegar
hafa haft víðtæk áhrif í ís-
lenzku tónhstar- og menn-
ingarlífi. Við setningu lista-
hátíðarinnar var m.a. leikinn
hátíðarforleikur, sem efnt var
til sérstakrar samkeppni um
af Tónskáldafélagi íslands,
en dómnefnd var skipuð
þremur Norðmönnum.
Hátíðarforleikurinn reynd-
ist vera eftir hið unga tón-
skáld, Þorkel Sigurbjörnsson,
sem nú þegar er orðinn mik-
ilvirkur kraftur í tónlistar-
lífi okkar, velmenntaður,
hugmyndaauðugur og smekk-
0BSERVER >f OBSERVER
Gleymd styrjöld
í Afríku
GRIMMDARLEGU hefndar-
stríði er h&ldið uippi í Ohad,
fyrrverarLdi nýlemdu Fraikkia í
Mið-Afríku, gieigin fruimstæðu
ættflokkafólki. Eiinræðiisstjórn
landsiiinis virðist niú reymia að
gera iokiatilraum til þeisis að
brjóta að fullu oig öllu á bak
aftur aimemrua andstlöðu, seim
rítoir gagm hieinmd. 3.500 hier-
miemin úr frönsku útlemdiiniga-
hersveitimni oig fallihlífaiher-
mienm berjiast vfð ættflokkia-
stríðsmiemm á afsikiekktum
svæðum á lamidiamærum
Niigers, Lýbýu, Súdams oig
Mið - Af rífculýðiveldAsims.
Æittflokfcamiemm eru mísk-
uinmiarlauist dreipiniir oig upp-
Sfcema þieirra bremmid tdl ösfcu.
Henmienm Fraklkia hafa hrakið
þúisumdiir þorpsbúia frá heim-
iluim símium. Humidruð þús-
umida manmia hafa flúið iamd
og leiitað hœlits í néigTiammia-
löndiuinium. Aðrir eru um
kyrrt ag berjast geigm stjórn-
inni.
Baráttummi gegn stjóminni
er stjómað of samitö'kunum
Frolina (Front de Liberation
Natiomal'e diu Tohiad). Þau
hialdia því fram að stjórm
Franoois Tomnbalbay'e foiriseta
sé gerspillt oig bedti þá laods-
menrn, sem ekfci aiðlhylliaist
kristnia trú, kúigum oig mis-
rétti. Samkvæmt frömsikum
tölum eru aðeiimis 5% af
3.5O0.Ö0I0 íbúum Ohad kristn-
ir, em flestir embættismiemm
stjórmarimmiar, siem Toimbal-
baye sfcipair, eru kristmár.
Aðrir landismeinm eru múhiam
eðstrúiar dðia hieiðmár.
Krilsteir stjórniemidiur hafa
skattpímt íbúa fátækra ag af-
skiekktra svæða, Nýleiga niedt-
aði vamaflorsieti Ohadis, Amtodm'e
Bamigui, því í viðtali að Fro-
linia-samtökin væru tdl. Hamm
hélt þ'Ví fram, að Froliima
væri tilbúininigur friainislkra
blaða oig hefði ekkiert fylgi í
landinu.
Blaiðamiaður Obsiervers,
Joibn Bomar, ferðiaðdst nýlegfl
lamigar vegialemlgdir í Cbad til
þess að komaist til þorps
nokkiurs, sem Frolimiasam-
tökiim moita fyrir bæikistöð.
Hainm er eiind bliaðiamialðurinin,
sem ferðazt hefur til þesisia
svæðiis. Hamm viar í fyligd með
ítalslkri siemdimiefnd, og hiafa
erlemidir gestir aldrei áður
heimisótt svedtir uppreismiar-
maminia og snúið aiftur heilir
á húfi
Enigimm vafi lék á því, að
Froliinia-aamtökiim mijóta al-
memins stuðmiimigis. Á þeim
sivæðum, sem fréttamiaðurimn
ferðaðist um, byiggðist barátt-
an ekki á huigmymdiafræðdleg-
um ágreimiimigd, heldur á ótrú-
legiu þjóðfélaigsiegu miisrétti.
Þafð sem fólk á þesisu svæði
skiortir miest eru miatvæli.
Allir íbúarmir iþjóst af vam-
nærinigu. Þær fáu bifreiðar,
sam Frolin'a-siaimitökim ráðia
yfir, eru ekki niotaðiar til
þess að flytja bysisur eða skot
færi, beldur skröiniglaist þær
eftir eimlhverjum verstu veg-
um heimiSims til þess að færa
fjölskyldum, sem berjiaist við
að halda í sér lífiiniu við
hörmuleigar aðstæðiur, hveifi,
hrísgrjón oig miakkaróni.
Frolimia-siamtökin eiga araga
vind, stuðmiin/gismienm eða pen-
imiga ag baráttan er erfið.,
Frönslkiu hermienmirnir eru
betur þjálfaðir, batur nærðir
oig búniir betri herlgögnuim.
Frakkiar hafa beðdð tiltölu-
leiga líitið miammitjón, en flellt
ar slkólagönigu, Líflslbaráttan
heflst smiemmia og er strönig.
Það kioan Bomar á óvart, er
hanm fékk að vera viðisitadd-
ur hersýnimigu á hásléttu
eirani stoammt frá djúpuim
dial, að hermiemm Frolimia-sam-
tatoanma virtuist vera þraut-
þjálfiaðir og vígreifir. Þarna
voru saimian kiomnir allir her-
miemrn Froliraa, siem hafa lifað
af þriigigja ára bardiaiga. Her-
merarairrair báru gamla riffia,
en höfðu Mtið af skiotfærum,
og sumir voru vopraaðir hand-
Kortiff sýnir legu Chad.
fjöldianm allam af hiermöranum
Frolimia. Þeir ferðaist í vöru-
f lutnimigabif reiiðuirn, nj óta
stiuðmiinlgls sprenigjufluigvéla oig
leiðsaigraar Sikionslky-þyrla ag
viraraa auðveldan sigur í beim-
um bardögum. Henmiemm Frol-
imia raota gamliar ítalstoar byss-
ur otg brezkia riffla frá þvi
fyrir stríð gagin fallbyssuim og
vélbyssum Fratoka.
Þorpið, sem John B-cnar
heimisiótti, var allstórt og
bytggt fólki sem var stolt,
svart á höruirad oig múhamieðs-
trúar, ern fátækt oig frum-
staett. Vatn.ið var náraast
ódrekikiaradi oig koraumiar, eiem
stóðu allam lifðlanigam dagimm
við einia bruininiinm í þorpinu,
höfðu ekiki við að bryrana
úlföldum Oig geitum. Börnin
voru möigur oig amidlitim þak-
in fluguim. Bamiad'aiuði er
mjög hiár. Lætoniar eru emgir
og skólar þektojiaist ekki, enda
gefst lítill tími til formlegr-
0BSERVER >f OBSERVER
spremigjum, sieim siaigt var a'ó
tetoniar befðiu verið herfainigi
af stjómiarhemuim. Bianmað
var að mynda ainidliit þeirra.
„Það búa aðeins 20.000 miamms
á öllu þessu svæði, oig auð-
velt væri að þelckjia amdlitin,”
var saigt.
Vera má, að þetta sé síð-
asta inýieindustyrjöid Fr'aktoa.
í ráðd er að frainistoa herliðið
fa-ri úr lamdd í júlí. Áfður en
Fraiktoamir kcmiu, höfðiu her-
sveátir Frolimia leilkið herlið
stjórraariinmar sumdur ag sa.m-
an. Nú hiafa bersveitir Frol-
ina orðið að lótia uindam síga
fyrir Fr'ölkfcuim, em ef Fraikkar
fara í júlí getur ásitamdið
breytzt flj'ótleiga. Uppreiiisiniar-
miemrn hafia giert sér grein
fyrir því, að ’þeitr hafa eraga
von til þeiss að siiigra Frak’ka
í orruistu. Þeir bíða þess að
stríðið verði aftur stríð milli
Chiadmaninia, borgaraistyrjöld,
Framhald á bls. 20
vís. Morgunblaðið óskar hin-
um unga tónlisitargagnrýn-
anda sínum til haimingju með
þá viðurkenningu, sem hon-
um hefur hlotnazt. Enginn
Vafi ieikur á því að hann á
eftir að leggja fram merki-
legan skerf tii efliingar ís-
lenzkri menningu.