Morgunblaðið - 25.06.1970, Blaðsíða 12

12
MORGrUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 25. JÚNÍ 1970
Aðeins
Eftir C. L. Sulzberger
ERIVAN, Sovétríkjunum. —
Viðkvæmast allra bandalags-
ríkja Sovétríkjanna er Tékkó-
slóvakía, landið, jerti vildi allt
af verða eins konar brú milli
austurs og vesturs en tókst það
aldrei. Það er þess vegna at-
hyglisvert, að áróðursvél komm
únista skuli hafa valið hug-
myndafræðilegt mánaðarrit í
Prag til að gera harða árás á
áform Bandaríkj anna um að
smíða slíka brú.
Mánaðarritið, Nova Mysl,
segir, að ráðamenn í Washing-
ton hafi horfið frá kenningunni
uim ,,frelsun“ Austur-Evrópu
og þess í stað tekið upp kenn-
inguna um „friðsamleg af-
skipti", sem sé undan rótum
Zbigniews BrzezinSkis og Willi
ams Griffiths runnin og hafi
orðið stefna Kennedys, John-
sons og Nixons. Sagt sé, að
markmið hennar sé að koma af
stað „hugmyndafræðilegri bar
áttu“ innan sósíalísku ríkj-
anna.
Tímaritið fullyrðir, að til
þess að ná þessu takmarki
byggi ráðamenn í Washington
„á eyðandi áhrifum tímans og
á þrýstingi innan kommúnista
flokkanna", og þeir reyni að
notfæra sér aðstöðu í öðrum
vestrænum höfuðborgum, þó
fyrst og fremst í Bonn, til þess
að skipta „sósíalísku" blokk-
inni. Þessi aðferð Bandaríkj-
anna „byggist ekki á beinum
árásum á sósíalismann heldur
á því að taka á sig mynd eins
konar endurbótasinna, mann-
vinar og lýðræðissinna".
Þegar ráðamenn í Moskvu
voru sannfærðir um, að þessi
stefna var farin að hafa áhrif,
leiddi það til hernáms Tékkó-
slóvakíu árið 1968. Viðskipti
Tékkóslóvakíu við Vesturlönd
uxu hröðuim dkrefuim, og við
miótuin efnialbaigsstiefniu diinmiair
hurfu Tékkair frá boðdkaip Sov-
étríkjíaminia. Eins og einin helzlta
éfniahaigssérfræðliniguriinn í Prag
sagði við mig: „Helzta ástæðan
fyrir innrás Sovétríkjanna var
að þegar efnahagskerfin u er
breytt hefur það óhjákvæmi-
lega í för með sér breytingu á
pólitíska stjórnikerfinu“.
„Brezhnev-kenningin"
Það, sem Vesturlandabúar
kalla „Brezhnev-kenninguna",
og í felst samkvæmt skoðunum
ráðamanna í Moskvu réttur
þeirra til að einskorða sósíal
isma í öðrum löndum eftir sov-
ézku fordæmi, var þannig hern
aðarleg kenning, sem sett var
fram til að viðhalda efnahags
og pólitísku kerfi. En Tékkar
héldu því fram — og gera enn,
— að sovéziku aðferðirnar á
þessu sviði séu raunverulega
ekki sósíalískar. Mikilsmetinn
prófessor fullyrti:
„Þetta er kerfi til stríðs-hag
rekstrar, og það kann að duga
í litlu þjóðfélagi, þar sem unnt
er að auka framleiðsluna með
töluverðum árangri. Hagstjórn
in getur miðazt við takmörk-
uð svið á kostnað annarra. En
hugarfar þjóðarinnar, þótt hún
mögili, verður að líikjast því,
se.m er á stríðstímum".
ein brú
Það var mjög eðlilegt, að
Vesturlönd litu til Tðkkóslóv-
akíu tid „brúarsmíði", þar sem
landamæri hennar liggja að
Vestur-Evrópu, og landið var
sögulega tengt henni. Benes,
heitinn forseti, sagði við mig
árið 1947: „Þetta land getur
ekki lifað án Vesturlanda, sú
staðreynd má aldrei gleymast.
Beztu viðskiptatengsl okkar
eru og verða að vera við hinn
vestræna heim“.
Nú á tímum er straumurinn
hins vegar á móti eðlilegum
viðsikiptatengslum milli landa
og fyrri félagsleguim hefðum.
Claiborne Pell, öldungardeild-
armaður, sem starfaði þrjú ár
í utanríkisþjónustunni, gaf ut
anríkismálanefndinni svohljóð-
andi skýrslu: „Tékkóslóvaikía
er lítið land í miðri Evrópu,
gæfa þess hlýtur því - hvort
sem mönnum líkar betur eða
verr —að byggjast á sterkasta
aflinu í Mið-Evrópu . . . Frá
1945 hafa Sovétrílkin verið sterk
asta aflið þar“.
Edward Taborsky, prófessor
og fyrrverandi ritari Benesar,
lýsir Tékkum sem „einistaklega
varkárum, þeir vilji ekki leggja
út í neina tvísýnu og þá skorti
rómantíáka hetjulund. Venju-
legur Tékki bregzt þannig við,
þegar hann stendur frammi fyr
ir ofurafli, að hann fer undan
í flæmingi, og lætur sem hann
hafi gefizt upp í stað þess að
rísa til beinnar andstöðu“.
Að smíða brýr
Tilraunir til að venja Tékkó
slóvakíu aftur af Sovétrílkjun
um eða stuðla að framgangi
slíks í einhverju öðru landi A-
Evrópu takast ekki, því að Rúss
ar leyfa ekki framgang þeirra.
Brezhnev-ikenningin miðar bein
línis að því, að aftra þeim
ikoimmúnistaríkjum, sem eru í
nánd við Vesturlönd, frá því að
breyta efnahagskerfi sínu eða
auka viðskiptin við Vestur-
lönd.
Andstaðan gegn „brúar-
smíði“ er mikil, ef með því er
átt við að losa um ytri hring
fcommúnistarikjanna. í Moskvu
ríkir að sjálfsögðu vilji til að
semja beint og tvílhliða við
hverja einstaka höfuðborg Vest
urlanda. Ráðaménnimir í
Moskvu leyfa sér þannig mun
meira svigrúm í samskiptum
sínum við Washington, Bonn
eða París, en þeir líða litlu
löndunum, sem „vernduð" eru
af Brezhnev-kenningunni.
Þeir stefna alls eklki að því
að losa tölk sín á Austur-Evr
ópu eða leyfa þjóðunum þar
að ganga í nokkru lengra í end
urbótum á efnahagskerfinu en
samræmist einstrengingslegum
skoðunum Sovétríkjanna, hvað
þá er varðar þjóðernislegt
frelsi.
Inntak nýjasta . áróðurs
Kremlverja er, að eigi einhver
„brúarsmíði“ að fara íram, þá
eru þeir reiðubúnir til að sjá
forystuimenn ýmissa vestrænna
ríkja taka upp vinsamlegri sam
skipti við kommúnistaríkin í
austri; en Rússar hafa orðið að
því er kommúnistaríkin varð-
ar.
Iver Finn Stampe
ambassadesekretær.
Það snerti okkur djúpt að iesa hina fögru dánarminningu, sem
vinir Ivers á Islandi skrifuðu í þetta blað, en við fengum hana
senda í þýðingu fyrir fáum dögum.
Vegna þess að okkur er ekki kunnugt um nöfn þeirra vina
hans, sem minningarorðin skrifuðu, viijum við þakka alia þá
hlýju og ástúð, sem Iver fékk á íslandi og hann minntist á í
bréfum sinum, og sem við urðum aðnjótandi á svo fagran
hátt við fráfall hans.
Móðir Ivers og systur.
80 börn sýna
* á Listahátíð
Sérstök barnadagskrá á sunnudag
A LISTAHATÍÐINNI verður
sérstök barnadagskrá í Iðnó
sunnudaginn 28. júní. Þar
verður fluttur bamaballettinn
„Út um græna grundu" eftir
Eddu Scheving og Ingibjörgu
Björnsdóttur og undirleik ann
ast hljómsveit, skipuð nem-
endum Tónlistarskólans í
Reykjavík undir stjóm Páls
P. Pálssonar. Seinni helming-
ur dagskrárinnar er svo í um-
sjá Ruth Magnússon, en þar
syngxir telpnakór Öldutúns-
skólans í Hafnarfirði undir
stjóm Egils Friðleifssonar, en
kórinn er nýkominn úr söng-
keppni í Svíþjóð. Síðan lcika
beztu nemendur tónskólanna
í Reykjavík, Kópavogi og
Keflavík einleik á trompet,
fiðlu, píanó og gítar og síðast
á dagskránni er samleikur
barnalúðrasveita Austurbæjar
og Vesturbæjar undir stjórn
Páls P. Pálssonar.

Höfiuimdar barnaiballettsins
„Út uim grærua griuindu“ eru
báðar baliettkeininiarar; Edda
Schievinig reiklur sönin eigin
damsisikóla, en Inigibjöng hef.ur
verið kennari vi'ð Listdans-
skóla Þjóðleikhúsisíinis og víð-
ar. Sötmdu þær þeniniain barna-
ballett sérsitíikl.ega fyrir lista-
hiátíðinia.
1 stuttu viðtali við Eddu
Söhevinig siaigði hún að flestir
dansariamir væru á aldritruum
L
Ingibjörg Björnsdóttir
Edda Scheving
8—9 ára, en yngsitu diansararn
ir væru aðeiins fjögurra ára.
Börniin em úr ýmisum ball-
ettskólum í borginini. Æfinig-
ar hófuist fyrir tveimiur mán-
uðutm oig segir Eddia, að börn-
in, sem alls eru 22, hafi verið
mjöig áhiuigasöm við æfiinigam-
ar oig miörg þeima sleppt sum-
ardvöl í sveit til þess a'ð geta
verið með í dansinum.
„Út um græna gru.ndu“ er
í tveimur þáttum og fjallar
balLettmn um þrjú systkiini að
leik á bæjianhlaði. Fá þau
leyfi mióðiur þeiirra til þess að
fara í toeirjiaimió og gleriist anin-
ar þáttur þar. Eitt barnið
sofmar og dreymár að n/áttúr-
ain vaknd öll til lífsiinis og blóm
in diainisi í krinlglum það. — I
ballettioum kioroa fraim ýmis
dýr, svo sieim hæinisini, köttur,
mýs, tófia oig kruimmi. Dansar
Inigibjörg kruromia en Edda
roömimu bamainnia.
Tónlistin er eftiir Skúla
Halldórsson og er saimin sér-
istaklega fyrir þeomain barna-
ballett.
Að lofcum aaigði Edda að
alls tæfcii um 70—80 börn þátt
í þessari bamadagskrá Lista-
hiátíðarininiar og verðd diaigakrá
in tvítekin á sunnuidaigirm kl.
15 og 17.
Búnað-
arþings
kosn-
ingar
— í Suðurlands-
kjördæmi
SUNNUDAGINN 28. júní flaina
fnam kosnliinlgair til Búoaiðiarþiinigs
í Búnia©ar»ambainidii Suðurlanids.
Tvéir listar eru í kjöri, B-liatd
Fnamsóikiniariflokksiiinis og D-lislti
Sjálfstæðisimianpa. D-listiran er
þamnlig slkipaðuir:
1. Láruis Áig. Gíslasora, Miiðlhúis-
um
2. SigmiuPiduir Sigurðigsiop,
Syðiria-Laniglhioliti'
3. Siggeir Björintsson, Hoitd
4. Bimiar Gesitisison, Hæli
5. Eggerit S. Haiufcdial, Bergþóms-
hvolii
6. Einfair Kj'arlfiainisigoin, Þóirijsholtii,
Mýrdal
7. Jón Magoú's®on, Hábæ, Veslt-
maniniaeyjum
8. Guinpiar Siguir'ðsisioira, Seljia-
fcuinigu
9. Magniús Gulðmiuiradssiop,
My'kj'uinies'i, Holtum.
10. Ólafiur Ste'iln.sson, Hvenagier'ði.
Lárus Ág. Gíslason
Siggeir Björnsson
Eggert S. Haukdal
Sigmundur Sigurðsson
Einar Kjartansson