Morgunblaðið - 01.07.1970, Blaðsíða 14

14
MORÖUNBiLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 1. JÚLÍ 1970
Útgefandi hf. Arvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri Haraldur Sveinsson.
Ritstjórar Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Ritstjómarfulltrúi Þorbjörn Guðmundsson.
Fréttastjór.i Björn Jóhannsson.
Auglýsingastjóri Ámi Garðar Kristinsson.
Rltstjóm og afgreiðsla Aðalstræti 6. Simi 10-100.
Auglýsingar Aðalstræti 6. Sími 22-4-80.
Áskriftargjald 165,00 kr. á mánuði innaniands.
í lausasölu 10,00 kr. eintakið.
VÖRN GEGN VERÐBÓLGU
í flestum vestrænum löndum
er nú við verulega verð-
bólgu að etja og virðist hún
fremur vaxandi en minnk-
andi. Orsakimar fyrir henni
eru mismunandi og gegn
henni er brugðizt með ýms-
um hætti. í þessum löndum
er þó yfirleitt gerður grein-
armunur á tvemns konar verð
bólgu. Annar vegar er verð-
bólga, sem skapast vegna
mikilar eftirspumar eftir vör
um og þjónustu. Mikil eftir-
spurn, sem byggist á rúmum
peningaráðum fólks, ýtir
verðlagi upp á við. Hins veg-
ar er verðbólga, sem skapast
vegna kostaaðaraukningar í
atvinnulífinu, sem er meiri
en nemur framleiðniaukn-
ingu og leiðir gjarnan til
kapphlaups mil'li kaupgjalds
og verðlags. Auðvitað er
aldrei hægt að draga skýrar
línur milli þessara tveggja
tegunda af verðbólgu, þær
blandast saman með margvís
legum hætti, þótt annar þátt-
urinn sé stundum veigameiri
en hinn.
Við verðbólgu er brugðizt
með ýmsum hætti eftir að-
stæðum hverju sinm. Á und-
anförnum áram hefur t.d.
bæði í Bretlandi og Banda-
ríkjunum verið tilhneiging til
að opinber stjórnarvöld
marki ákveðna launastefnu
og skýri frá því, hvað þau
telji að launahækkanir megi
verða miklar án þess að verð-
bólguhætta stafi af. Stjórnar-
völd í þessum löndum hafa
éinnig á ýmsum tímum gert
tilraun til þess að hafa áhrif
á verðlagshækkanir. Þekkt-
asta dæmi um það er þegar
Kennedy heitinn Bandaríkja-
forseti knúði stálfyrirtækin
þar í landi til þess að hverfa
frá fyrirhugaðri hækkun á
stálverði. í baráttu sinni við
verðbólguna hefur stjórn
Nixons ekki viljað beita slík-
um aðferðum, þótt örlað hafi
á breyttri stefnu forsetans í
þessum efnum í ræðu, er
hann flutti fyrir skömmu um
efnahagsmál.
í Bretlandi er nú mikil
verðbólgualda í uppsiglingu
og þar er mikið rætt hvernig
bregðast eigi við henni. Ýms-
ir aðilar þar í iandi telja, að
Heath. forsætisráðherra,
muni ekki veija þá leiðina að
hægja á hjóli efnahagslífsins
heldur leggja áherzlu á auk-
inn hagvöxt og aukna fram-
leiðni til þesis að vinna bug á
verðbólgunni með þeim hætti.
í Bretlandi ríkja hins vegar
þser aðstæður að þar er vera-
legt atvinnuleysi og hagvöxt-
ur lítill.
Hér á Tslandi hefur stefnan
i efna.hagsmálum á síðustu
mis"°rum veríð við það mið-
uð að auka umsvif í efnahags-
óg atvinnumálum. í því skyni
hefur verið lögð á það rík
áherzla að auba útlán og gera
atvinnufyrirtækjunum kleift
að nota þau tækifæri, sem
gengisbreyting, vaxandi afla-
magn og hækkandi verðlag
á afurðum okkar erlendis
hafa boðið upp á. Þessi stefna
hefur þegar borið þann árang
ur, að staða okkar gagnvart
útlöndum hefur stórbatnað
og gjaldeyrisvarasjóðurinn
vex hröðum skrefum. Nýr
kraftur hefur færzt í sjávar-
útveg og fiskiðnað svo og
verksmiðjuiðnaðinn og ó-
hifcað má fuTlyrða, að ef
ekki gætti áhrifa þeirra verk-
falla, sem enn standa yfir
væri hér næg atvinna.
Nú hafa verið gerðir og eru
í bígerð nýir kjarasamningar,
sem augljóislega gera ráð fyr-
ir meiri kauphækkunum en
staðið verður undir með
þeirri framleiðniaukningu,
sem orðið hefur í atvinnuveg
unurn og inn í þetta blandast
það vandamál, að einstakar
atvinnugreinar era mjög mis-
jafnlega undir það búnar að
taka á sig þesisar miklu launa
hækkanir. Af þessum sökum
er mikil hætta á að ný verð-
bólguaida sé í uppsiglingu í
kjölfar þessara launahækk-
ana, verðbólga, sem fremur
einkennist af þeirri tegund,
sem síðar var nefnd, þ.e. að
kostnaðarauknimgin umfram
framleiðniaukningu er veiga-
meiri þáttur í henni en eftir-
spurnaraukning.
Við þessari verðbólguhættu
verður að bregðast með ein-
hverjum hætti án þess að það
leiði til þess að vaxtaiþró-
unin stöðvist eða hægi á sér
um of. Hér verður um vanda-
samt verkefni að ræða. Þetta
verður að gera án þess að
dregið verði úr hinum öra
vexti í atvinnulífinu.
Að þessu sinni eru að því
leyti hagstæðari aðstæður
til slíkra aðgerða en oftast
áður, að almenningur gerir
sér nú betri grein fyrir verð-
bólguhættunni en fyrr. Að-
gerðir til vamar nýrri verð-
bólgu hafa meðal annars
það höfuðmarkmið að
tryggja að þær kjarabætur,
sem samið hefur verið um,
verði raunhæfar. Þess vegna
eru slíkar ráðstafanir laun-
þegum í hag. Þær eru líka at-
vinnuvegunum til hagsbóta
vegna þess, að ekkert hefur
átt jafn ríkan þátt í að rýra
stöðu þeirra á undanförnum
árum og einmitt verðbólgan.
Á það ekki sízt við um út-
flutningsiatvinnuvegina, sem
lúta markaðsverði erlendis
og geta ekki velt nýrri kostn-
aðaraukningu yfir í verðlagið.

*L7Í
m

j »»ri
ilfli
ail«
? 11
iiiilli

ÍÉ

*ÍfÍ
Höfuðstöðvar Efnahagsbandal ags Evrópu í Brussel. Þann 21. júlí nk. hefjast þar samningavið-,
ræður milli Breta og EBE, og þann 22. september milli EBE og hinna umsóknarlandanna. 1
Samningar um stækkun EBE: !
Meiri bjartsýni
farsæl endalok
um
ENN enu byrjiaöair staimlnclmga-
viðræiður uim ábælklbuin Bfinia-
hiaigsbianidaliags Evmópu. Að-
dmagiainidi viiðiriaa/ðlnianima, seim
Jiófiugt foirimleiga í g'æir, er
nokkiur anmjar en iaið fyirni viið-
næðiuim, og barun gefiuir voniir
um, að viðnæiðiuinniar inú beirii
eiinlbvarin rfaiuinlhæífiain árainiguir.
Bnetiair löglðlu fynsit friaim fionm-
laga uimisóikin uim laíðild aið EIBE
í júlí 1961. Utnnæiðuir uim uim-
sóikimiinia hófiuist þá þeigair oig
stóðu alit fnam í janiúiair 1963,
þeigair de Gaulle stöðvaðli þaer
mieð yfiirlýisinigum síinium á
bla'ðamiaininiaifiuindii, Ein það van
eiinmiiitlt í þessuim viiðmæiðiuim,
sam Edward Healtlh, oúveramdii
farsaatlisnáð'henna Briefia, vairð
varulaga kuininiuir í hiaiimialainidii
siiniu og 'Uítiain þess. Enda þótt
de Gaulle haíði þanmliig stöðv-
að þessia tiinaiuin Bndbai, gáfuislt
þaiir 'dktkii uipp. Bfitiir efimalbags-
örðuigleikania í Bretlainidi á ár-
iiniu 1965 jókisit lalfituir áhiuigi á
-aðild iað EBE. Þávenandi uitan-
nílkisnáðhienna Geonge Bnowin
hvatti Wdlson, forisiæitisnáð-
herna rnijöig bil þess iað emiduir-
iný ja uimsóikn Breltia um iaðild
tað bamdalagiou. í miaí 1'967
meynidi Wiisioln að nýju, en í
nióvem/ber samia ár hélt de
Gaulle emn blaiðtaimianiniaifumid
og garðli vanlir Bireltia a@
anigu, enida þótt þair Wilsoin
og Bnown befiðu fairilð í
heimisókn til lallna höfiuið-
bonga Bfin'ah'aggbanidialaigslaind-
amnia og hlotið já'kvseðiar uind-
irtetktóir hjá öliuim memia de
Gaulle.
Bneitiair diróigu uimistófcn sina
þó aldneii flil balka. Vonið 1969
lét de Gaulle aif völdiuim í
Fnakklandii, aftir aíð hafia taip-
aið í þjóiðainátlkvæðiaigneilðislu,
og Ponmpidou tólk viið. Á
iiðn/uim vetni héldu æiðisitiu
mienin Efiniah'agsibarudala'gsiaind -
ar.inia fiuind í Hlaiaig. Þar sýinidd
Pompidou, að banin var ékkii
einis ei'niStineiniginigslaguir í af-
stöð'u slimni til alðiilidair Bmeltia
áð bainidalaigilmu oig de Gaulle
hafði veriiið. Samkiomiulag mláð-
isfi uim þa® á þ.assuim fiuinidi, ®(ð
tiil saimin'inigaviiðiræðinia sikyldi
gengið við umisóikniairlönd/in
fjögutr, Briðtlanid, Danimlöirfe,
Nonag oig írliand, á þasisiu árii.
Þettia var viisisulega miilkilvæigt
slbn.ef, því 'áð ’þairmia fékikslt éiinis
konar trygginig fymiir því, a'ð
Briakfeiar myndiu elkki stö'ð'Via
saminiinigaiviiiðinæiSluirir.iair alð eig-
An geðþóitta.
U'misófeiniaria'ðlild Bmeitia réð
úrisliltiuim urn það, ‘slð ihiin þrjú
lanid.in tólku ákvöirð'uin uim að
saékja einlmiíg um aiðdld eið
EBE. Þau lögðu öll fram iað-
ildariuimisóiknir ár/ið 1967. Biæðii
þá og á árumiuim 1961—'11963
fóru fram miilkl/ar uimiriæðuir á
þiiiniguim þeliirna uim máiið. í
fyirra slkiipibilð vonu Norðuir-
lönidin tvö h/i&iaindii oig t'ólku
ékki. emdainleiga laflstöðu til
málisiins. Bfitiiir mifelair umiraéð-
uir á inioT'Ska sitóirjþimgliniu 1967
sóittii Noneiguir uim aðild 13.
júlí 1967. í síðluisitiu vifeiu vair
miálilð einm til uimræðu á stióir-
þiragimu. Tótou 96 þi'ngmieinin
þátt í uminæðiU'niuim, en í lok
þeiirna vair saimþyfelkt mieð 113:2
aitkv. 'gegn 17 alð 'Sitiafð'feisitia uim-
.sólkrainia frá 1967. Siböirfuim
dansik/a þiinigsiras iaufe nú í var,
án þess að EBE-imiálið yr@i
telki'ð til sié'rstiaikiriar uimiræðu,
'svo sjálfsalgt viirðist miöininiuim
það miú, 'a@ Danimlöirlk veirðli áð-
ili bainidalaigsinis. Afsltiaða Dain/a
befiur alltafi ver.ið mun sfeýna'rá
en afstalða Noirðmiairana eradia
éiiga þeiir miuin mieima umidir
viðskiiptuim símium við Bnetia
en Narðmieinin.
Hér verð'Uir e/klkii inæltlt uim
efnishllið þeirna saminiiiragavið-
ræðraa, sem inú enu 'a@ heifjiaisit.
Um þau imál v'eirðuir uinirat að
fjalla ýtarlegair, þagar 'hiiniar
(nauiraveriuleigu viiðinæðuir beifj-
ast og ter/öfiur ag ga/gnterö£uir
hafia teoimið friam,. Fumiduir-
iiran. í gær var fymst ag
framislti forimle/gur sielbrain/gair-
fiuinlduir, þar sem sfeíþzit var á
mieigiilnisjóiniairmiiðuim.. Þairan 21.
júlí /nlk. m/uintu Birietair isetjast
'til viðinæðnla við fulitirú'a Bfirua-
hagSbandlalagisIanidiEininia sex í
Bruissel, ag þarara 2'2. siepit-
'emlbeir nlk. kemiur svo röðin ,að
'hilniuim uimisótenla'naðiluiniuim. —
Síðar á áráinu veirða síðan
fiuindir miillli EBE oig þe/i'rra
Bfitia-lairadia, sem efetei 'Siæfej’s
um >aðild, ein vieirða iað
fá .eiinhvierijia úirlau'sn. Bauimar
igildiir þefitia uim öll Elfitia-löind-
iira, því að þau miuinu ekki
sætta sig yið það, að !tollmiúir-
armiir, sem Bfba 'riuddi úr vetgi,
rísi aftuir, þagar suim a/ð'ldar-
lörad Bfitia geir'aat .aðilar Bfima-
hisigbaind'alstgs.itns. Lífelagt er,
að ísla'nd táki þátt í við-
ræðiuim vúð BBE í lofe þessia
árs, þvií alð það getiuir 'hiafit ial-
vairleg álbriif á íliistkútflu'tinlinig
ís'laindis, að Noriaguir verðuir
alðili bsinidalaggiiras. Eirjgar lik-
uir eru á því, iað ísliatmd gariiat
aðili EBE eða siælkli uim áðild
,að bainidal/atgLntu, entdia þóitlt váð-
ræðuir vi'ð það uim isiénsltlök mál
kuinind að ve'rða iniaulðsiyinlegair.
Á l'iðnuim vetrii tectm það friaim
í uimmæð'uiniuim á Alþiinigi um
aðildliima að Elf't/a, að talsmenin
allra sitjórintmiálaflolkkia telja
aðild íslainid's að BBE óhuigs-
'aradi, eiinig ag méluim eir mú
háttiað.
Bnðdair gera sér voir.lir uim
það, a@ saminliinigaviiiðriæðiuiniuim,
sam nú er/u að hafjiasit ljútei
á niæsltia árii. Því miæst muind
löggj'afairlþing BBE-Iaindiaininia
og umisóteniarlsindiainmia stiað-
fesltia siaimfcarraulagið áirið 1972.
Þá yrðli efcfcetrt því til fyirdir-
siböðu, a@ Biretair geriðiuiat 'aðlilair
aið bainidalagiiniu í ársbyrijuin
1973. Saminiiiragsmie’nin EBE
vilja, áð öll uimisióteniairlöindiin
gerist aðilair á s'aimia tímia, þvd
,að þaininlig yrði aiuðveldair'a að
'Sammæimia ýmliis itímiaisiteilyirði.
Hitlt er htiinis vetgar fireimiuir
samirainigsiatrliði hverau aiðlög-
uiraa'rtímd eiinislt'alkiria iný’nra aðiia
vebðuir laniguir. Ósíkiir þeir.na
á því svdlðii eriu öinmlig mliis-
miuimainidi.
Það er uindlir miöirigu komdð,
hvort finamafnigreind tiímiaáætl-
uin rieyniiat nðtlt,. Þnóuin atjó'rin-
miála ar ofit dulttluinigum háð,
eims og skýmst kom finsm í
stjónniar.tíð de Gaulles. Hitlt á
leiininfiig efitliir að teornia í ljós,
hvont löggjiafiar'þ'iinig uimsólkin-
'airlanidaninia miuinii, þagair á
henðiiir, siæfita sig vi@, a@ veru-
leigrar hluitd valds þeirma kam-
ist í haniduir svoteallaiðiria
(„’auiroknata") í Btrtuissiel, Bn
hvað um það í uippbafi þriilðju
umiferðairfiiniraair í saiminliiniguin-
uim uim stækteufra Eflraabaigs-
baindialags Evnópu níkir mieiiini
bjiartsýnd uim flairsæl aradialofe
on nokteilu siranii fyrir.
B.B.
Rækjuvinnsla hafin
í Stykkishólmi
Stytolckihóimd, 26. júraí.
RÆKJUVINNSLA er nú hafin í
Stykkishólmi. Nýstofnað fyrir-
tæki, Skel h.f., hefur tekið við
rækju af nokkrum bátum og
hefur atvinna verið talsverð við
nýtingu rækjunnar.
Á sýslufuinidi Sraæfellsraess- og
Hniappadalslsýslu, sem haldimin
var hér í maí s;l. var sajmlþykkt
álytotuin, þar sem þeiim, er uim
rætejiuleit ag . rætej'uiveiðar við
Breiðafjörð hafa haft fortgöragu,
var þa@ þakkiað og það og við-
U'rkierant, að framtak þeirna hief-
ur þegar leitt til mdkillar verð-
m'æitasiköpuraar oig aUkiras at-
viraniuöryggis.
Þá sikoraðd fiuraduriinin á yfir-
stjórn hafranirasiófeniaimiála að láta
fara fram þegair á þeisisu ári
íbairlega rækijiuleiit á Breiðafmði.
Fréttaritiari.