Morgunblaðið - 03.07.1970, Blaðsíða 14

14
MORGUN'BLAÐIÐ, FOSTUDAGUR 3. JÚLÍ 1-970
Útgefandi hf. Arvakur, Reykjavík.
Framkvaemdastjóri Haraldur Sveirvsson.
Ritstjórar Matthias Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Ritstjórnarfulltrúi Þorbjöm Guðmundsson.
Fréttastjórj Björn Jóhannsson.
Auglýsingastjón Ami Garðar Kristinsson.
Ritstjóm og afgreiðsla Aðalstræti 6. Sími 10-100.
Auglýsingar Aðalstræti 6. Sími 22-4-80.
Áskriftargjald 165,00 kr. á mánuði innaniands.
I lausasölu 10,00 kr. eintakfð.
UMBÆTUR í SAMNINGAGERÐ
Díkisstjórnin hefur óskað
s-amstarfs við verkalýðs-
samtökin og vin-nuveitendur
um athugun á leiðum til þess
að koma í veg fyrir, að víxil-
hækkanir k-aupgjalds og verð
lags í kjölfar hinna nýju
kjarasamninga leiði til þess,
að gi-ldi kauphækkana rýrni
og að atvinnuvegunum verði
íþyngt um of. Ermfremur hef-
ur ríkisstjórnin ós-kað sam-
vin-nu við þessa aðila um
könnun og tillögugerð í sam-
bandi við undirbúning og
gerð kjarasamninga.
Þessi ósk ríkisstjórnarinnar
er eðlilegt framhald af at-
burðum síðustu vikna í kjara
málum og gerð kjarasamn-
inga. Sjaidan hafa hinir stór-
felldu gallar í fyrirkomulagi
samningsgerðar komið jafn
berlega í ljós og einmitt að
þessu sinni. Á undanfömum
árum hefur samningaviðræð-
um yfirleitt verið hagað
þannig af hálfu verkalýðs-
samtakanna, að hin einstöku
verkalýðsfélög eða landssam-
bönd ákveðinna greina hafa
tilnefnt fulltrúa í eina alls-
herjarnefnd undir forystu
ASÍ. Frá sjónarmiði verka-
lýðsfélaganna hefur þetta
kerfi haft ýmsa ókosti. í slíkri
allsherjamefnd em fulltrúar
fyrir mismunandi hagsmuna-
hópa og starfsgreinar, sem
búið hafa við mismunandi
góð kjör. Stundum hafa hin-
i'r lægst launuðu í verkalýðs-
félögunum átt kost á kjara-
bótum, sem ekki hefur þótt
eðlilegt að bjóða þeim aðil-
um innan verkalýðshreyfing-
arinnar, sem búið hafa við
betri kjör. Þe-gar um sameig-
inlega samninganefnd hefur
verið að ræða hafa hinir
hærra launuðu hins vegar
ekki viljað fallast á, að
ákveðnir hópar innan verka-
lýðssamtakann-a fengju meiri
kjarabætur en þeir sjálfir.
Þetta er tvímælalaust höf-
uðástæða-n fyrir því, að í
samningunum í vor, voru
verkalýðsfélögin margskipt.
Ekki var um sámeiginlega
samninganefnd að ræða, sem
hefði umboð til samninga fyr-
ir öll félögin, heldur hafði
hvert verkalýðsfélag eða
landssamband fyrir sig sér-
sta-ka, og oft fjöJmenna, samn
inganefnd. Kröfugerð milli
verkalýðsfélaga í sömu grein-
um var í sumum tilvikum
mjög mismunandi. Þessi skip-
an mála af hálfu verkalýðs-
samtak-anna leiddi til þess, að
mjög erfitt reyndist fyrir
Vinnuveitendasambandið að
halda uppi stöðugum viðræð-
um við þessar mörgu samn-
inganefndir, þótt það hafi
verið reynt svo se-m kostur
var. Enginn vafi er á því, að
þetta skipulagsleysi varð til
þess, að samningsgerðin tafð-
ist mjög.
Þá hefur það og verið gagn
rýnt við gerð kjarasamninga
að þessu sinni eins og oft áð-
ur, að alvarl-egar samninga-
viðræður hafi byrjað seint,
kröfugerð hafi ekki í öllum
tilvikum legið fyrir, fyrr en á
síðustu stu-ndu og verkföll
hafi verið boðuð mun fyrr
en eðlilegt gat talizt, miðað
við stöðu samningaviðræðna
og skammar viðræður. Öll
þessi atriði þarf að taka til
athugunar. í fyrsta lagi er
nauðsynlegt að athuga, hvern
ig sjálft samningakerfið á að
vera skipulagt, bæði af hálfu
atvinnurekenda og verkalýðs
fél-aga til þess að hægt sé að
koma við eðlilegum og árang-
ursríkum vinnubrögðum. í
öðru lagi er nauðsynlegt að
ná samkomulagi um, að
kröfugerð verkalýðsfélag-
anna verði samræmd í upp-
hafi, svo að ekki þurfi að
eyða miklum tíma í það, eftir
að viðræður e-ru hafnar og
verkföll jafnvel skollin á. I
þriðja lagi er eðlilegt, að það
verði ræ-tt, að kröfugerð
komi fram tíman-lega og að
tóm gefist til alvarl-e-gra sa-mn
ingaviðræðna áður en boðað
er til verkfalla. í fjórða lagi
er ástæða til að kanna, hvorí
hægt er að haiaa stöðugu og
skipulögðu sambandi milli að
ila vinnumarkaðarins á s-amn
ingstímanum sjálfum, þar
sem m.a. verði ræ-tt um ýms-
ar smærri lagfæringar á
samningum og að ekki þurfi
að eyða tíma í s-lík mál, þegar
samningstíminn er úti.
Það er Ijóst, að æskilegast
er, að sa-mkomulag takist
milli aðiJa um umbætur í
þessum efnum. Sjáifsagt tek-
ur það sinn tíma og ekki verð
ur öllu breytt í betra horf í
einu. En fyrsta skrefið hefur
verið stigið og vonandi Jeiðir
það til góðs. Önnur hlið á
þessu máli er svo sú, s-em
snertir hið in-nra skipulag
samtaka verkalýðs og vinnu-
veitenda, svo sem það, með
hverjum hætti ákvörðun um
verkföll og verkbön-n er tek-
in, hversu stór hópur félags-
manna á þar að eiga hlut að
máli. Sú hlið þessa máls
þarfnast einnig endurskoðun-
ar.
0BSERVER >f 0BSERVER
Deilan um
Spænsku-
Sahara
Magreb-ríkm sameinast
gegn Spánverjum
SPÁNVERJAR r-áð-a e-nin yfi-r
100.000 fe-rimiílinia eyðlimieirikiuir-
svæði í Nonðiuir-Afiriílkiu (Riiio
d-el Oro), þ-air sem b-úia 33.000
-Miriðiiinlgj-ar -aiuik mioiklkuir þú-sutnid
spæmislkiria borigairia og h-er-
miainiraa. Fáiir -höföu á'h-ulga á
þessu svæðli -uiniz þair 'fuindust
fyrlir sj-ö ánuim eiinhvar-jair
meisitiu fasfetíbirigiðiir hie-imisins.
Spán-verjiair voriu eklkí seiinir
að ge-ra séir grein fyiráir þýð-
-inigu þeisisiaira geiy-sfiimiiklu aiulð-
lilnid-a, og máginaniniaríkin Mia-r-
ok'kó, Al-sLr oig Máriitia-náia, sem
sa-maiigiinlega gainlga uinidir
ina-fin-iiniu Maigreto, sanirafæióðlu-sit
alit í eiin-u uim það, að þaiu
höfðu ih-ver't -um siilg lagmiæitt
'tilkall til þesisia eyðfmieirk-uir-
svæðiis.
Spæinaka stjóirinin he-fiuir
h-aldið vel á spiluirauim í þeiriri
-refdkák, s-em sibaðiið hie-fuir urn
eyðliimieirkiuinslkifcaran, oig viint'iist
-tiil Sbaimimis timia viss um sflg-
uir. Ástælðiain vair etklki sizit sú,
að Miagnab-ríkán hafa veirið
sjálfuim sér suiradiuirlþykk. Ma/r-
obkó heifuir meitiað -að viðuir-
benna Márliltianliu seim ríkli og
átt í höriðiuim 1-ainid-amiænadieiil-
um Við Alsír. Spiánivieir-jium
hefu'r á ihiinm bógúnin töbizit til
sbarrm's -tíimia að viðfrnalda vin-
samteguim samskáiptium v-ið
M-air-okkó, ekki slíat í krafitii
gamialla söiguleigir-a og mieir.ln-
inigairtegna 'tiemigsLa. Sp-ánveirj-
ar haifia fallizit á, -alð finam fia-r-i
þjóðainatk-væ'ð'algrieiðislia til þess
-a-ð gaimga úr skiuigga uim vHj-a
íbúain-raa, éins og siamþyibbt
h-e-fiuir verið á yeittvaingi Sam-
dirauiðiu þjóðianina, o-g þótit
mangt h-aifi hneyitzit, eir eiranþá
ráð fyriiir því gert, -að húin fiani
finaim í 'haiuist. Spánverjar ótlt-
iaisit -ebbi þessa -aitk'væ'ða-
gnéilðslu: þeliir Ihiafa l’ítiið slbipf
sér af -m/álefinium ilbúiainma og
itelja þá friemiuir kjósa- ótorey-tt
ásltiaind -an dintniElmuin í M-aiglrieto.
EINING
MAGREB-RÍKJANNA
Skyinditeg brieyitinig (heifluir
ofiðlið á ástanddiniu vegna þesis
að Miaigriab-rihin haifia á'kvöðiið
að leggja ágneiniiragsm-ál stín á
-hilluina o-g siaimieliiraaisit uim að
r-eba Spátravarja buiritiu úir
Sathama. Fyrsita -slbnefiið -í þes®-
a-r.-i þrióiuin v-air. að Ma-rakbó-
dbj-óirin ákvaið -slkyindlitega í vor
áð viðiuiriberinia Mláritainlíu, og
í miad bcmst Hiasaatn II miair-
Obkó-ikaniunig-uir a® saimkioimiu-
laigi -v'ið Roiumied'iianinie Alsíirs-
for-selta. Mairioklkó-sltijórn v.inð-
islt j-aifnvel 'haifia álbveðiiið að
-mótmæla fyrlirh-uigiaðini þjóðiair-
latkvaeðlalgreliðislu. Þeigair Mar-
Ofckó hlatuit sóálfisit-æðli á síniutm
-tlíma fé/fck lainidiið yfimriáð y-fir
-stónuim 'hkutia Salhiaina-eyðii-
mlerkiuirliiraraar, og dbjóirinlin í
Rabalt helduir því fir-aim, að -um
7-0.00-0 ibúiar Sahiama, aem enu
tækiraileiga sóð miairaklbóií'sklir
bongamar, eigi aið taba þátit í
slíhu þjóðairiaitibvæðti.
Sbyndlileg saimiéiuimlg Magr-
eb-ríkj-airana hefiuir kiomið Spán
verjum gersamlaga í opnia
skjöld-u. FyirSinsóáaintegt er, aíð
F-nainco hienslhöifðdinigi láti seran
iaf völduim, endia er hianin orð-
-iran 77 ána gamiall, og því
geisair höinð valdabarlátlta að
itjaldaba/bi í Maidnid, en þrláltt
fytrlir iranlbyrnðliis ágrieliinirag -enu
Spánverj-ar gnöitnlilegia eklki á
því aið -afsala -sár hagsmiuirauim
sírauim í Satana baráttulauist.
Gnegoriio Lopez Rnavo ultiain-
irtíbisnáðherina fór mýlega í
hieiimtsiókin til Márit-anlíu, en
varð -ebki ágeinigt. Spáiniv-e-rjiar
hafiá -nýleiga laulbið fij'árveiting-
-ar siraair 'til Sahama, o-g þar
enu miú 10.000 spæiniski-r og
lirarafæiddliir hjerimetrara, seim hiafia
orð fyiriiir að vena hamðlir í Ih-orin
að tafca. Spáinverjiar vilja aiuig-
sýrailega efcki beita valdi, en
þeiir náða yfii-r ö-fluigluim heir,
cig þeliim er þveirt uim gieð -að
láta kúiga ság tlil uippigjiaifiair,
all-na sízlt þa-r -sem þedir tielj-a
Siig 'hafa lögmiæf rétitánidi að
venja og n-jóita stulðn.iinigs
Sáh-aTialbúia.
Spáravenj-ar líta svo á, að
-samkomiulaig Miaigr-elb-iriílbjiainina
iristii ignuinirat, því -a-ð þaiu -séu
sammiála -uim það -eiitít, -að neiba
þá á 'brotit frá Salhiama. J-aifin-vel
þótt Spáiniveróair fæiriu á brott,
-enu líitfil lífciindli falin til þe-ss
í Madirid, að MiariOkkó, Alsir
og Máriitamiía gæfiu komiið sér
saiman uim Sbiiptinlgu hemfamigs-
iras fymr an seint og urn aíðiir.
En ébbeirit bendir til þess, að
Spáraveró-air ibverifli frá S'ah'arla
í fyirlimsij-áainleigrá fnamtíð, og
af því leliðiiir 'að -hælttt-a eir á
sty-rjöld. Bailnini s'tyirjöld veirð-
uir þó árieliðianlleigia forðiað, en
ekki er h-ægt að úitilcfca miöigu-
lailba á la-ragviiiniraum skæinuim,
sem gætu -spillit finaimlkvæmid-
uim Vilð fiasfiatfriaimiLeiiiðisLuina,
sem hafia kosfiað Spámverja
offj-ár.
OBSERVER >f OBSERVER
Samstarf gegn verðbólgu
Á stæða er til að fagna því
frumkvæði ríkisstjómar-
innar að óska viðræðna við
verkalýðs-samtök og vinnu-
veitendur um leiðir til þess
að koma í veg fyrir nýja verð
bólguöldu, sem rýri þær
kjarabætur almennings, sem
nú hefur verið samið um og
valdi v-andræðum í atvinnu-
lífinu. Eins o-g Morgunblaðið
hefur margsinnis bent á, er
mikil hætta á því, að hinar
mifclu kauphækkanir, sem
launþe-gar fá nú, leiði til auk-
inniar verðbóJgu.
Hér er um mjög vanda-
samt viðfangsefni að ræða,
sem við þekkjum vei af
langri og dapurri reynslu og
aðrar þjóðir eru nú að giíma
við einni-g um þe-sisar mund-
ir. En víst er um það, að sam-
starf ríkisistjórn-ar og Alþing-
is annars vegar og verkalýðs-
s-amt-a'ka og vinnuveitenda
hins ve-gar, e-r a-Jgjör forsenda
þess, að ok-kur takis-t að ráða
við verðbólgudrauginn í
þetta sirnn.