Morgunblaðið - 03.07.1970, Side 15

MOBGUNBLAÐIÐ, FOSTUDAGUR 3. JÚL.Í 1970
15
Alþjóðafundur jöklafræðinga á Skógum:
Átta fyrirlestrar og 2 dagsferð-
ir og veður réð dagskránni
DAGANA 19,—26. júní var
haldinn alþjóðlegur fundur
jöklafræðinga hér á landi og
hefur það ekki áður gerzt að
slíkur fundur væri haldinn
hérlendis. Að fundinum stóðu
Glaciological Society, sem er
alþjóðafélag jöklafræðinga
með stjórnaraðsetur í Cam-
bridge, og Jöklarannsókna-
félag íslands. Fundarstaður-
inn var Hótel Edda í Skóga-
skóla og voru tveir dagar
ætlaðir til ferðalaga um land-
ið. Var fyrirfram ákveðið að
veður skyldi ráða þvi, hve-
nær fyrirlestarnir væru
haldnir. Var þetta gert til
þess að reyna að koma í veg
fyrir að björtustu dögunum
yrði varið til fyrirlestrahalda
en rigningardögunum til
ferðalaga þar sem allt veltur
á veðrinu.
Erlendir þátttakendur voru
23 frá 12 löndum. Sá lengst
að komni var prófessor F.
Loewe, búsettur í Ástralíu,
en hann hafði vetrarsetu á
miðjum Grænlandsjökli í
Wegener-leiðangrinum fræga
1929—30. Meðal annarra þátt-
takenda má nefna forseta
Glaciological Society, Valter
Schytt frá Stokkhólmi, sem
er íslenzkum jöklamönnum
áður að góðu kunnur, því
hann hefur komið hingað
nokkrum sinnum og m.a. tek-
ið þátt í haustleiðangri til
Grímsvatna, og J. F. Nye frá
Bristol, sem frægur er fyrir
skrif sín um hreyfingar jökla.
Átta íslendingar tóku þátt
í fundinuin í Skógum og
fluttu sex þeirra fyrirlestra.
Þeir þremenningarnir Bragi
Árnason, Páll Theodórsson og
Þorvaldur Búason frá Raun-
vísindastofnun Háskólans
fluttu erindi um tvívetnis- og
þrívetnisrannsóknir sínar á
Langjökli og Vatnajökli, en
þessar rannsóknir hafa vakið
mikla athygli erlendis. Gutt-
orrnur Sigbjarnarson á
Orkustofnun flutti erindi um
rýrnun jökla á íslandi og
Guðmundur Guðmundsson
erindi um samband rennslis
jökulvatna og ýrnissa þátta
veðurfarsins. Af erindum er-
lendra þátttakenda má nefna
erindi R. J. Price frá Glasg-
ow um rannsóknir hans og
fleiri á Breiðamerkursandi,
en þeir hafa m.a. gert mjög
nákvæmt kort af sandinum
öllum og prentað það í litum.
O. Orheim flutti erindi um
eldgos undir jökli á Deception
Island, sem er vestur af Gra-
hamlandi á 63. gráðu suð-
lægrar breiddar. W. Dans-
gaard flutti þarna ítarlegt
erindi um rannsóknir sínar
og Sigfúsar Johnsens á bor-
kjarna úr Grænlandsjökli.
Ferðir voru farnar austur
að Skeiðarársandi, í Þórs-
mörk og til Jökulheima, þar
sem fyrir var fólk úr Jökla-
rannsóknafélaginu er hafði
undirbúið veizlu góða. Vakti
það verðskuldaða athygli
hinna erlendu sérfræðinga,
hversu mikinn þátt sjálfboða-
liðar, karlar og konur, eiga í
starfsemi Jöklarannsókna-
félags Islands.
I heild þótti ráðstefnan
takast vel og fóru erlendu
þátttakendurnir ánægðir
heiin.
Mbl. hafðá tal af dr. R. H.
Goodimain, sem er jiöiklafræðiing-
ur frá Karuaidia, ag sat fuindinn
á Skóguim. Hainin er ísienzikur að
ætt. Paið'ir hiamis var fæiddur hér
á landi, hét Halldór Guðmu'nds-
sion frá Ólafsfirði. Og hefur dr.
Goodmain koimið 'hér áður, þó
eklki væri það í rannisóikiná.erind-
uim.
Dr. Goodimam kivaðist legigja
stuinid á naninisókiniir á jöklum í
Kiamada. — >ar höfuim vi'ð að
sj'álfsögíðu jöfcia, eiinfciuim í Norð-
ur-Kanadia, sagði harnn, Ég hefi
sérstaikLeigia uinnið við að mæla
iþytakt j'ö'kulíisBÍinis með natsijár-
tækj'uim. Um þær rainnsóknir
flutti ég fyrirlesibur í Dan.mörku
niú í miaií. Bn hér á ráðsfefnunni
talaði ég ekfci um þetta,
— Hverniiig ieizt yður á fund
jöfclafræiðimgia ’hér?
— Þetta var mjöig góður fund-
ur. Ég held að hiairan hafi tekizt
mijlöig vel oig miartgir álbuga.verðir
jöklaraninisókiraamenin voru þar
samianlkcimrair. Það vaktii athygli
olilkar allra, seim erurn a'ðfcom'nir,
hve almieraraimigur hér virðist hafa
mi'kiinn áihiuiga á að skilja jökl-
araa og hiagðun þeirra. Reyndar
veit ég að bændur á ísiaindi hafa
frá alda öðli fylgzt með gangi
jöikia og aflað sér fróðleiks um
þá. Einis voru allir hrifadr af því,
hve íslenzkiu vísindiaimennirniir
eru fjöihæfir. Þeir hafa áhuga á
svo mörgu og eru srvo víða
heirna. Það sýndist okkur reynd-
ar gilda uim ísienidiniga akniennit.
— Hér er alv'ag eimistætt að sjá
svonia hlið við hlið eldigos og
jöfcla, og fróðiagt a'ð sjá, hvermig
ísiemdimigar hafa alltaf átt og
eiga í baráttu við þessar höfuð-
sfcepnur. En þess mé geta, að ég
varð mjöig hiissa á að siá þessa
mikiu bjartsýni ag álh'uiga, sem
rikir m'eðal ísiemdiniga nú. Mér
virðist bjartsýniiin aimem'nt svo
miklu mein nú en var t.d. fyrír
5 árumn, þeg'ar ég kom hér siðast.
Persónulega hefur mér verið
iþað mi’kil áraægja að fá að koma
himigað ag kyniniast íslenzkum að-
stæ'ðuim ag íslemzkuim vísinda-
möninuim. Og ég mum klama aft-
ur. Bn þá verð ég a® læra ís-
lenzku fyrst.
— Eru j'ö/klariamirasókmir rekmar
með svipuðuim hætti í Kanada
sem hér?
— í Kamiada eru joklafélögin
e'iraniig mjög duigiag við að láta
fól'k fylgjast með í þessari grein.
Og bvað rammisófcmiuim m,írau.m við
kemiur, þá býst ég við að sömu
aðferðuim miætti beita við að
áíkvar'ða þykkt jöfcla hér. Hér
yrði sipurt söimu spiurmiraga, seim
'þyrfti að finnia svar við. Og
ástæðan. til jaklaranmsckna hér
er sú samna oig í Kamada, virkjun
fallvatnia.
í fréttirani aif alþjóðiafundi
jöklafræðiiniga á Skágium klemur
fraim, að tvívetinis- ag þrívetmils-
rammisólkmir hér bafa vafcdð at-
hygli erienidiis oig að vísinidlamiemm
irniir þrír, siem að þeim vinrnia á
Rauinivís'iinidastofnuin, fiuittu er-
inidi á furadinium um þessar ranm-
isóikmir. Þeir virania miokkurs kiom-
ar hópvininiu, en skiipta mieð sér
verkuim, þaoraig að Briaigi Árraa-
son sér um mæliingar á tvívetrai,
Páll Theodórssian urn miælimgiar á
þrí'vetmi oig Þorvaldur Búasiom
gerir stærðfræði'legt likan af
jiöiklumiuim.
Mbl. raáði smöglgvast tali af
þedrn Braga og Þorvaldi og
spurði ,'þá um þessiar rammsóknir,
sem þeir voru að sagja frá.
Þeir tótou fraim, að boranir hér
á jökluim séu eikítoi hliðstæðar við
boramir Daraa á Græmlandsjökli.
Þeir vinna á heimskauitaj ökli,
þar sem etok.i er bráðmum ag þeir
fá ísikjarmania upp óbreytta. Hér
bráðniar á sumrin ag leysimga-
vatraið hripar raiður í gegnum
snijóinn. Þagar þa'ð kemur nið-
ur í gagrnum ísiögdin, breytist
þuragavatrashlutfallið í vatninu,
sem hripar í gegm, ag srajóraum.
Þetta gildir jafmt um tvívetni ag
þríivetrai. Þetta viðfamigsefni verð
ur því miilkl'U flótoraara til úr-
viraraslu.
í eriruduraum á fundi jötola-
fræðiraga tovéðúist þeir bafa ver-
ið að segja frá ramraisókraum urad-
amfariraraa ára á þeissu. Tvívetn-
ismælimiganraar eru raathæfar til
að segja til um hve mikil heild-
arársúrkiomia safmiast á jötoulinn
sem ís. Þær vedta eimmdig upplýs-
inigar um, hversu mitoill hluti
renmur burtu þeglar fyrsta sum-
arið. Slífc átovörðun hefur verið
gerð á niorðairaverðum Lamigjökli
og á einium stað á Tumgmaár-
jökli. Bn þrívetndismiælingarnar
eru raataðar til að aldursátovárða
ís aftur til 19'50 og mé efLaust fá
upplýsdmigar ienigra aftur, sögðu
þeir.
Stærðifræðilegt lítoam, sem lýsir
þessium Stoiptum milli leysinigia-
vatnisimis ag jötou.lsinB stenzt mjög
vel rauraverulieikiamm, en þetta
stæirðfræðilega litoan byggist
bæði upp á tvívetnis- ag þrívetn
isramirasóknium.
Þeir þremiemmimigarndr bafa ver
ið a’ð vinna að þesisum ramrasokm-
urn í þrjú ár. Það befur verið
fruimlherjastarf, þar sem þeir
gátu ekki by'ggt á amraarra rann-
sókiraum, en nú er verið að byrja
þesisum aðferðum víðar.
Þeir hafa toomizt að raum um,
að á Bárðarbumigu í Vatraajökli
virðast þasisi sfcipti efcki vera í
jötolinium. Þar er jökiulís og
brá'ðraun ekki fyrir hendd. Því
er hæigt að raata íisimin á Bárðar-
bumigu á samia hátt og Grænlands
í DAG, föstudaginn 3. júlí, verð
ur kirkjumót Rangárvallapró-
fastsdæmis haldið að félagsheim
ilinu Hvoli kl. 21 stundvíslega.
Verður dagskrá mótsins, sem
hér segir:
Sr. Sigurður Pálsson, vígslu-
biskup, flytur erindi, sem nefn-
ist: Tæfcni og trú. Sr. Sváfnir
Sveinbjarnarson flytur ferða-
minningar frá Landinu helga,
Jón Kristinsson, bóndi í Lamb
ey, les andleg ljóð úr Rangár-
þingi, Þórður Tómasson, safn-
vörður í Skógum, flytur frásögn
af fornum helgistundum, sr. Sig
urður Haukdal, prófastur, fljrt-
ur ávarp og umglingar á Hvols-
Dr. Sigurður Þórarinsson
stjómaði ráðstefnunni.
jökulinm. Þar má talka upp bor-
kjannia ag miota hamm til að end-
unspagla veðurfarið 1000—1500
ár aftur í tímarm. Og hér höf-
um við öskulög í jöklimium, sem
hægt er að aldursátovarða. Þanm-
ig höfum við hér tímiaisietrairag-
uraa, sem vísiradaimienmirnir verða
að igefa sér rraeira ag m.inma á
Græralandsjötoli. Bn í öðrurn
j'ökluim, eiras og Lamgjakli,
Hofsjiökli ag aranars staðar á
Vatniajökli, er bráðiraun, sem
eyðileggur að slílkt sé hægt þar.
Raninisókrair á þeitm sitöðum hafa
aftur á móti verið gerðar í því
dkynd að á'kveða hlutfiall söfnun-
ar á jökulinm og ársúrkom-
uinmiar.
Þeir þremienningarnir fluttu 3
erindi um þetta efni ag urðu um-
ræður á eftir.
Þeir Bragi og Þorvaidtu
sögðu að feragur hefði verið að
þessum fuiradi jaklafræ'ðdraga hér.
Þekktir jökLafræðiragar hefðu
„toamið upp í toendurniar" á
miörarauim hér mieð erindi um
rannsótorair sínar. Fumdurinn
hefði tekizt mjag vel. Haran viar
uinidirbúiran mieð þeim sérstæða
hætti, að eragim dagskrá var örara-
ur en að flytja átti 8 erindi ag
fara í fierðir. Síðan fór efitir veðri
ag aðstæðum hvort fiarið var og
hvert e'ða setíð heknia og hlust-
að á erindi. Og það skilaði sér
allt, ferðir og eriradi, og féll
möraniuim mjög vel í geð.
velli lesa kvöldbænir. Allir
kirkjukórar Rangárvallaprófasts
dæmis syngja sameiginlega nokk
ur lög undir stjórn dr. Róberts
A. Ottóssonar og Magnús Jóra-
son, óperusöngvari, syngur ein-
söng, au.k þess sem hann syngur
með kórunum. Undirleifcarar
verða frú Anna Magnúsdóttir og
Eirílkur ísaksson, formaður
kirkj'ukóras'ambandsiras. — Þá
verður almennur söngur móta-
gesta og sameiginleg kaffi-
drykkja. Öllum er heimil þátt-
tatoa meðan húsrúm leyfir ag er
fóllk beðið að hafa með sér sáLrraa
bækur.
Kanadiski jarðfræðingurinn dr. Goodman og Páll Theodórsson,
eðiisíræðingur.
Mælir þykkt jökul
íssins með ratsjá
Viðtal við dr. Goodman
Eðlisfræðingarnir Þorvaldur Búason og Bragi Arnason.
Mælingar til að ákveða
hlutfall söfnunar á
jökul- og ársúrkomu
á sams tooraar rararasókmum með
Kirkjumót í Rangár-
vallaprófastsdæmi