Morgunblaðið - 24.07.1970, Blaðsíða 15

MORGUNBLA.ÐIÐ, FÖSTUDAGUR 24. JÚL.Í l’B70
15
Fór úr kartöf lugar ðin-
um í dýralækningar
Rabbað við Vestur-íslending-
*
inn dr. Pétur Olafsson
Ég veit að ykkur finnst að
ég ætti heldur að halda mig
heima í ruggustólnum mínum,
en að vera að þvælast hér,
sagði hinn 73 ára gamli Vest-
ur-íslendingur Dr. Pétur Ól-
afsson þegar blaðamaður
Mbl. náði tali af honum er
hann var hér á ferð fyrir
nokkrum dögum.
Pétur er dýralæknir að
mennt og er vel þekktur í
Bandaríkjunum fyrir störf
sín í sambandi við rannsókn-
ir á sjúkdómum í dýrum. Hef
ur hann gert ýmsar merkar
uppgötvanir á því sviði og
hlotið margs konar viður-
kenningu fyrir. Hefur hann
m.a. verið kjörinn dýralækn-
ir ársins af stóru félagi sem
nefniist New Yorik State Vet-
erinary Medical Society fyr-
ir vel unnin störf í sam-
bandi við heilbrigði á mjólk-
urkúm.
Pétur stundaði nám við
North Dakota State Agricult
ural College og lauk siðan
háskólaprófi frá Cornell
háskólanum árið 1926. Strax
að námi loknu var hann ráð-
inn aðstoðarmaður við dýra-
lækningadeildina í Cornell.
10 árum síðar varð hanm
kennari við deildina og yfir-
maður hennar eftir önnur 10
ár. Árið 1965 komst hann á
eftirlaun og gerðist þá ráð-
gjafi á sviði dýralækninga og
ferðaðist víða í sambandi við
það starf. M.a. var hann í
Nígeríu um skeið til þess að
koma þar á fót dýralækn-
ingaskóla og þaðan fór hann
til Argentínu til þess að ann-
ast kennslu undir M.S. stig í
dýralækningum. Hefur hann
nú látið af þessu starfi.
— Eftir að ég hætti starfi
mínu sem ráðgjafi erlendis
hefur enginn viljað mig, seg-
ir Pétur og glottir við. Við
nánari eftirgrennslan kemur
þó í Ijós að Pétur fer enn
vikulega til Cornell-háskól
ans til þess að yfirfara
skýrslur um rannsóknir sem
gerðar hafa verið í sambandi
við sjúkdóma á skepnum þá
vikuna og miðlar þá jafn-
framt kennurum og nemend-
um af þeirri reynslu sem
hann hefur hlotið á hinum
langa starfsferli sínum. Auk
þess rekur Pétur, ásamt
konu sinni, sem er ensk að
uppruna, lítið bú skammt frá
skólanum. Kallar Pétur
þann búskap „hobbíið sitt“.
Ekki segist hann gæta þessa
bús vel og til frekari sönn-
unar máli sínu segist hann
hafa misst rétt um daginn
kindur, sem voru bitnar af
hundi. Var konan hans þá á
ferðalagi í Englandi og hann
átti að sjá einn um búrekst-
urinn.
— Ég vona að konan mín
gæti búsins betur á meðan ég
er hér á íslandi, en ég gerði
þegar hún fór til Englands,
bætir hann við.
Pétur er fæddur í janúar
1897 í Garðabyggð í Norður
Dakota og eru foreldrar
hans báðir íslenzkir. Talaði
Dr. Pétur Ólafsson.
(Ljósm. Kr. Ben.)
Pétur eingöngu íslenzku þar
til hann fór til náms í dýra-
lækningum árið 1922.
Og íslenzkan hans er enn
lýtalaus, þó Pétur hafi haft
mjög fá tækifæri til þess að
tala íslenzku síðan hann fór
að heiman úr Garðabyggð. —
Pétur er ættaður úr Eyja-
fjarðarsýslu, en segist vera
manna ófróðastur um ætt-
ir og viti um fáa ættingja hér
á íslandi. I>ó þekkir hann
einn frænda sinn, Steindór
Steindórsson skólameistara á
Akureyri og hefur hitt hann
á ferð sinni hér.
— En þó ég viti ekki mikið
um ættina mína, þá veit ég
samt að gott fólk stendur að
mér, því amma mín sagði mér
oft að langbezta fólkið á ís-
landi væri frá Norðurlandi
og henni trúi ég betur en
öllum öðrum.
Faðir Péturs var bóndi og
þurfti Pétur snemma að
hjálpa honum við búið og um
það tímabil segir Pétur:
— Pabbi var með mikla
kartöflurækt og unnum við
oft myrkrainna á milli,
enda komumst við filjótt vel af
þó að pabbi byrjaði með tvær
hendur tómar. Það var heima
á búinu sem ég fékk áhuga á
dýrum og vandamálum í sam-
bandi við þau og ég ákvað
því að verða dýralæknir. For
eldrar mínir voru ekkert
ánægð yfir ákvörðun minni,
því þau vildu að ég yrði
prestur. En ég lét það ekki
á mig fá, heldur hélt mínu
striki og fór í dýralækninga-
skóla svo að segja beint úr
kartöflugarðinum.
Um himn langa starfsferil
sinn á sviði rannsókna á
sjúkdómum í dýrum segir
Framhald á bls. 13
Morgunblaðið verður að skilja:
Sérhver Jósep ber ekki
ættarnafnið Stalín —
Hafið þið teik ð eftir því, að daiglblöð
eru dálítið eine Oig fiólk? Þau em mis-
lynd og ólíkt hyggin við að haga sér
eftir aðstæðuim og nema slög atburða.
Við kcimmumsit öll við þrjózika mamm-
inn, sem tólk eitt sinn> Skakkan pól í
hæðina og miðaði síðan allt sitt líif vlð
htamn. Þammiig bygigði hamn líf sitt á vit-
lausri forsendu, ramigeygðist, skaut oft-
ast yfir markið og þar kiom, að orðuim
hans var alls staðar úthýst.
Og þar sem dagblöð eru dálítið eims
og fiólk, kemiur stundum fyrir, að þa>u
taka skakkan pól í hæðina. En vilji
þau ekki hljóta sömu örlöig og hann
kunningi okkar, verða þau að hafa
þroaka og sjáfMsivirðimgu, tiil að geba
endursk>oð>að afisböðu sinai, leiðrétta mis-
tiölk sín og snúa við blaðimu.
Á íslandi býr fiámenn þjóð, sem nem
ur fróðleik sinn um rá3 viðiburðanna
úr 5 dagblöðum, auk útvarps og sjón-
varps. Þau undur hafa gerzt, að dag-
blöðin, sem öll eru meira eða minina
pólitísk, telja sig sjiálfisikipaða vemdiara
hlutleysis þessara fréttastofnama, þ.e.a,s
úbvarps oig sjónivarps. Er sivo komið, að
fréttasendimgar þessara tveggja fjöl-
miiðla eiinlkemmasit aif hræðisiiu við dubtl-
umga og slkoiðianir daiglblaðanima.
Til að mynda, þor.r naumast hvorug
stafnunin að skýra frá því lemgur, hvort
ails konar móbmæli fari friðsamlega
fram eða ekki, því að sum blöðin, og
þó eimkum það öfgafyllsta, hafa fiul/1-
yrt, >að me'ð 'því mióti sé teikim afstaðia
gegn miótmæilunum. Það er þó ljóst, að
hinn almenni hlustandi, viil mjög gjarn
an fá frébtir um, hvort móbmælin fiari
friðsamlega fram eða ekki.
Þegar hlustendur verða varir við ótta
hjá fréttamiðhim. Ótta við að særa eim-
hvern, er hætt við að þeim f.nnist, að
kenningin um;að satt s'ku'li kyrrt liggja,
ráði rmestu í fréttaflutinimgi þeirra. Þebta
verður til þesis, að þeir byrja að van-
treysta þesisum fjöimiðlum og finmst sí-
feliit, að undan sá lætt og hyimt yfir.
En gagnirýni diaiglblaiðaninia einna, ©r
ekki till að sfce'lfa þessa opinberu fjöl-
miðla, aðrar ástæður eru fyrir hendi,
og þá eimkum hve íslenzkt þjóðLJf er
gegrasósa af 'kreddum og pólitík.
Hér temst sú lenzkan bezt að halda
sér í rnáð nni. Eina voniin til þess að né
langt á íslandi, virðist vera, að öðil-
ast náð í augum áihrifam.anna og tapa
henrni ekki aftur. Flokksræði er sá máð
arfaðmur, sem ís'lendimgurinn þarf að
ha.fa opimn, vilji hanm láta sólargæfuna
Leilka dálítið um berain kroppimin.
Það er mjög eðlilegt, að dagblöð n
vilji vernda hiutleyisi hljóð'varps og
sjómvarps, gaillinn er bara sá, að þau
gera það ekiki frjálislega, heldur út frá
eigim hliutdrægni.
Verði sú spurning á vegi ókkar, hvaða
þæbtir mianinlifsiinis hafi irnótað mieisit svip
undanfarinna ára, er mér næst að haida,
að svar o/klkar filestra yrði: Stúdenta-
óeirðir og uppeisnarhugur unga fiólks
ins. Séum við ekki að horfa á myndir
úr fyrsta sjónvarpsstríði sögunnar, hinu
hörmulega stríði í Víet Nam, ber bar-
áttu stúdenta við lögreglu og óeirðir
námsmanna hoizt á góma. Við mimmumst
Rauðiu varðil’iðanna á torgi hins him.n-
eska friðar, áta'ka við háskóiana íKali
fionmíu og síðar um ÖLI Bandaríkin, upp-
þotanna geign einræði Francos og síð-
ast en ekki sízt „Næstum því by'Ltingar-
innar“ í París í maí 1968.
í upphafi hefur oftast verið um að
ræða umibótakröfur á eigin högum,
kenn.S'luháttuim og aðstöðu. En> nær því
undanteikningarlaust hefur barátta
stúdemta verið útfærð af pólitískum öfl
um. Annað hvort vegna þes3, að ábveðn
ir aðilar hafa séð sér hag í að virkja
þá skriðu, sem sbúdentar hrinda af stað,
eða þá að þeir er við stjórnartaumana
sá'tu hafa tekið á kröfum þeirra af
þröragsýni og jafnvel sigað á þá lög-
reglu, hundum og hermönnum; — og
þröngvað þá þannig óviljuga, annað
hvort yfir í öfigaihópa vinstri eða bægri
manna.
Þannig hafa mál stúdenta oftaat þró-
azt úr jlákvæðum kröfium, sem fyllsta
sanngirni hefði verið að gamgast við,
yfi.r í hörðustu an.dúð og hatur á þjóð-
fiélaginu.
„Næsbum því byltingin“ í París er að
ýmsu leyti gott dæmi um þetta, Reglu-
gerðir firamskra hás'kóla höfðu uim langt
árabil venið rnieð fiádærmum úreltar otg
þrömgsýnar. Skapaiðar af ófrjálslegum
kerlingum og halldið við af geldingum.
í þrjú ár höfðu stúdenbar barizt fyr-
ir 'því, að aifiniumdar yr'ðiu þær reglu.r,
sem giltu um samgang kynjanna á stúd
entagörðum. En á stú.dentagörðunum
ríkbu sömu realur og þekktar eru í
kla.ustrum og eiga að kama í veg fyrir
að mumkar og nunnur auki kyn sitt.
Karl- oig kvenisbúidieinitum var stranigleiga
banmað að heimsaékja garða, þar sem
eimstaiklingar andstæðs kyng bjuggu. Á
milli garða kvenna og kar>la var hlut-
laust svæði, lákt og finna má á landa-
mærum óvinveittra þjóða.
Fynsta uppþotið gegn aðskilnaði kynj
anna varð hauistið 1965, er 1790 stúd-
entar komu í veg fyrir byggingu skýl-
is fyrir gæalurmenn við kven.stúd.enta-
garð noklkurn. Viðkomandi relktor kall-
aði á lögregllu-lið, sem mætti vígreift
og reisti tjaldbúðir á staðnum. Fór það
ekki fyrr en byggimgunum var lokið.
Ekki leið á löragu, áður en barátta
um svefnsitaáilana náði til Nanterre, þar
sam Cöhn Bendit og fiélagar stunduðu
nám.
Um páskaleytið fréttu skelfimgu lostn
ir foneldnar, að sitrákanrair í Nanterre
hefðu hertekið og setzt að á gömgum
kvenmagarðamna og hygðust dvelja þar
í framtiðinni. SLökkvilið og lögregla
voru þegar send á vettvang til að fjar-
lægja þessa æsimgamenn, „sem hlutu að
vera kynóð;r“ eins og eim kvíðafuilil móð
irin komist að orði. — Gg 14. febrúar
1968, á degi sankti Valentinu brutust
út óeirðir um allt Fraikiklan.d, til stuðn-
in.gs kröfunni um frjálsan saitnigang
miili kven- og kanLstúdentagarða. Næst
um við hvern einasta háiskóla tóku pilb-
aimir kveimniaigarðiamia hierskildi mieð
áhlaupi bil að móbmæla ríkjandi mið-
aldaskipulagi. Þetba var fyrsta hreyf-
iragin, sem U.N.E.F. (Union matiomal
des étudiants de Franoe) skipulagði um
allt Frakkland
Uppiauisnarástand rikti í viku, en þá
setti menntamállaráðlherrann, Alain Peyre
fitte nýja reglugerð: Stú'lkur miáttu
dvelja til kl. 23 í herbergjum hjá piLt-
um, seim orðnir voru 21 árs gamíir. Hér
varð að vera um algjöram einstefmuakst
ur að ræða, því að dren.gir miáttu alls
dkki koimia í hierbengin til stúlkmanoa.
Þetta útskýrði memntamiálaráiðtherrann
þannig: Piltar og stúlkur búa ekki við
sömiu áhiættuna. Vailið verður að vera
stú'Ikn.anna. Ef við hleyptuim piltunum
inn á kvenmavistirnar steypum við öll-
um stúlkunum í geypilega hættu. For-
dómar hrópuðu stúdentarnir og brátt
skall stormurimn á.
Þamnig má að nokkru rekjia atburð-
iraa í París í miaí 1068 til fáráinlegra og
kerlinJgarlegra viðbragða stjómiarvald-
anna við sanngjörnum kröfum, — þó
vitaskuld spiili margt annað inn í.
Hér heima hefur mönnum orðið tíð-
rætt um hvers vegna þessir örlagarítou
atburðir í París, sem létu framstot þj'óð
skipulag riðia til falls hafi ektoi komdð
fram í þjóðlífi okkar íslendinga, svo
sem varð hér áður fyrr, þótt tíðindi
væru lengur að spyrjast út hingað. En
eins og kunnugt er hefur Norðurreið
Skagfidðimga og Pereatiið verið rafcin til
atburða er áður urðu í Fraktolandi.
Ýmsir svara þessu þamnig: 1) Ástandið
í skiólamiálum hér á landi hefur verið
með öðrum hætti en erlendis. 2) íslend-
inigar búa ekki við herekyldu og því
hefur ofbeldið ekki verið fóstrað í
þeim. 3) Heig.ulsháttur eða Skortur á
jákvæðri framtakssemi. Þeir, sem síð-
asta 9varið eiga, bemdia á að Íslendimig-
ar hafa annaðhvort lumbrað hver á öðr
um eða grátið, þegar mikið lá við. Dæmi
um hið fyrra er valdabarátta Sturl-
ungaaldarinnar, sem Hákon gamli smjatt
aði á og um iþað síðara, grátur og gnístr-
an frómuistu íslendinga á Kópavoga-
fundi fiorðum.
En þó hafa íslendingar ekki farið alveg
á mis við uppreisnarfulla æsku. Er
skemimst að minn.ast þess atburðar er
varð í Stoikklhólmi í vor, er 11 íslend-
ingar fóru ófrjálslega inn í sendiráð ís-
lands á sitaðmium. Þessir 11 stúdenitar
hafa mú hlotið sénstakt heiti í máliinu:
eilefumenningarnir. Sumir munu vafa-
laust telja, að 11 órólegir stúdentar séu
ekki mienkilegt fraimlag af íslamds hálfu
til stúderataáeirða í beiminum, en þeim
sömu er bent á 9érstöðu þjóðarinnar,
hvað snertir fjölda íbúa. Það sem
gerði þessa „innrás“ öðru fremur ihuiga
verða, er ekki sú staðreynd, að stúd-
entarnir fóru imn í islenzkt hús í Stokk-
'hólmi oig dvöldu þar um stund óvel-
komnir, né heldur að sendiráðsritar-
anum var komið út úr sendiráðinu með
„Leiðandi ofbeldi?" Það sem mieista at-
hygli vekur er.u þau áhrif, sem þesai
atburður bafði 'hér hieimia. — Ritstjóri
Þjóðviil'jains re's upp í sölum Alþingis,
kvaddi sér hljóðs utan dagskrár, ogsak
aði rtkiiisstjiórniima um alð vera uindiiirrót
„innrásarinnar". Gaf hann í skyn að aU
ir stúdeintar í Svíþjóð stæðu að baki
„innrásinni" og reyndi um leið að eigna
sér hópinin. Ein það var þó etoki aðeins
hegðun ritstjóra Þjóðv .ljans, sem flurðu
vakti, heldur ekki síður vinnubrögð
Morgunblaðsins. Það var líkast því,
sem Morgunblaðið tryði, að sú sósíal-
ístíska bylting“, sem hópur nn fór fram
á að gerð yrði, þegar þj-óðin miætti vera
að, væri þegar hafin og yrði að bregð-
ast skjótt við, ef hún ætti ekki að breið
FranUiald á bls. 20