Morgunblaðið - 25.08.1970, Blaðsíða 21

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 25. ÁGÚST 1970
21
Leningrad 1941—42. llarn kalið í kuldununi þennan vetnr.
Laun norrænna hjúkr-
unarkvenna samræmd
— Leníngrad
Framhald af bls. 14
lögðu íbúðarhús. Á sunnudögum
og öðrum frídögum skutu Þjóð-
verjar á markaðstorg borgarinn
ar og stórverzlanir, þar sem
margt manna var saman komið.
Það sem verra var, hungrið strá
'felldi fólkið. Fæðuskorturinn,
taugaspennan og kuldinn ollu
maga- og nýrnasjúkdómum.
STAÐFESTA OG SAMH.IÁLP
Mér finnst ég verða að minn-
ast í fáeinum orðum á þann hug
arstyrk og göfgi Leníngradbúa,
sem kom hvað bezt í ljós á hin-
um hryllilegu timum umsáturs-
ins. Það var þjáningarfullt að
sjá fólk, nær dauða en lífi með
augun djúpt sokkin. Það var
eins og sjálfur dauðinn horfði á
mann þessum augum. . . Það
mátti sjá fullorðna menn detta
á göngu sinni, en það fór eng-
inn framhjá, án þess að rétta
hjálparhönd, hversu máttfarin
sem hún var. Hægt, en af festu
reyndu Leníngradbúar að hjálpa
samborgurum sínum, og fyrir
gat komið að sá sem datt og
hinn, sem reyndi að hjálpa
bæru þar beinin hlið við hlið.
Kvenfólkið reyndist sterkara
en karlmennirnir, en hungrið
gerði sitt, og oft mátti sjá kon-
urnar sofnaðar svefninum langa
í köldum ibúðunum, eða við úti-
dyr húss síns með tóma inn-
kaupatösku sér við hlið.
En þótt neyðin væri mikil gáf
ust Leníngradbúar ekki upp.
Þeir lifðu til að starfa fyrir her-
inn, framleiða vopn og hergögn,
gera íkveikjusprengjur óvirkar,
lækna særða hermenn, hjúkra
sjúku fólki og börnum. Að þessu
unnu bæði konur og ungar stúlk
ur, aldraðir menn og unglingar.
Leníngradbúar lifðu því þrátt
fyrir allt margbreytilegu
lífi með áhuga fyrir andlegum
þörfum og umhyggju fyrir dýr-
gripum menningar og listar. Mig
langar til að taka hér nokkur
dæmi um það. Oft mátti sjá bæði
óbreytta borgara og hermenn
kaupa bækur, bæklinga eða dag
blöð i söluturnum á götum borg-
arinnar. Sinfóníuhljómsveit Len
íngrad og Óperettuleikhúsið
héldu starfsemi sinni áfram,
jafnvel á erfiðustu tímum umsát
ursins. Það kann að þykja ótrú
legt, en einmitt þá sá ég ásamt
öðrum Leníngradbúum hina
léttu og lifsglöðu óperettu
„Káta ekkjan" og fleiri og hlust
aði á hina hátíðlegu 7. sinfóníu
Shostakovitsj, sem var samin í
umsetinni Leníngrad. Þetta og
margt annað hjálpaði Leningrad
búum að varðveita hugarfestu
sína, elska lífið og berjast fyrir
því af meiri þrautseigju.
Það er líka staðreynd að það
tókst að vernda menningarverð-
mæti Leníngrad fyrir eyðilegg-
ingu herja Hitlers. Sýningar-
gripir Ermitasj safnsins voru
fluttir í burtu í tæka tíð. Stytt-
an af Pétri mikla og fleiri stytt-
ur og egypzku sfinxirnar (þær
voru fluttar til Pétursborgar ár
ið 1832, en í stríðinu voru þær
gcymdar í borginni í kössum
fylltum sandi) voru faldar á ör-
uggum stað. Leníngradbúar
vissu, við hvers konar óvini var
að fást. Nasistar eyðilögðu t.d.
stórkostleg menningarverðmæti
í sumarhöll Péturs rhikla. Stóra
höllin, sem Katrín II, dóttir Pét-
urs mikla, átti á sínum tíma var
lögð i rúst. Eina hallarbygging-
una notuðu Þjóðverjar fyrir
hesthús. Gosbrunnarnir frægu í
Péturhoff skemmdust illa. Þjóð-
verjar stálu styttunni af Sam-
son, sem var stolt hallarinnar
og sendu hana til Þýzkalands.
Hún gat nefnilega komið að not
um, — öll gerð úr gulli. Ennþá
er unnið að viðgerðum á Stóru
höllinni í Péturhoff.
LENÍNGBADBÚAB
STÓÐUST ÞOLEAUNIBNAB
Frá byrjun bardaganna um
Leníngrad var allt gert til að
hjálpa borginni og ibúum henn-
ár. Til dæmis var meh-ihluti
barna, unglinga og gamalmenna
fluttur i burtu, áður en borgin var
umkringd. Að vísu voru margir
sannir Leníngradbúar, sem ekki
vildu flýja borgina. Þeir gátu
ekki hugsað sér að óvinunum
tækist að vinna borgina. Eftir
ís á Ladogavatni lá sú leið, sem
tengdi Leníngrad við umheim-
inn, þ.e. við aðra hluta Sovét-
ríkjanna. Þessi leið var með
réttu kölluð „Vegur lífsins".
Með bílum og öðrum flutninga-
tækjum voru matvæli, föt og
skófatnaður flutt til Leníngrad
eftir þessari leið, undir kúlna-
hríð óvinanna. Þennan veg fóru
hermenn og liðsforingjar á víg-
stöðvarnar, eftir að sár þeirra
höfðu gróið á sjúkrahúsum i
Leníngrad. Sömuleiðis fóru þeir
borgarbúar, sem ekki vildu eða
gátu farið úr borginni árið 1941,
en .urðu nú að fara af heilsu-
farsástæðum.
Vegna aukinna matvælaflutn-
inga til borgarinnar eftir „Vegi
lífsins" var brauðskammtur
verkamanna, verkfræðinga og
tæknimanna aukinn í 350 gr á
dag frá 1. jan. 1942 og dag-
skammtur þjónustufólks og
fólks sem ekki var í föstu starfi
varð nú 200 gr. Mikið gladd-
ist fólkið. Ókunnir föðmuðust og
óskuðu hver öðrum til hamingju.
Nokkru seinna kom nýtt gleði-
efni: Verkamenn fengu 500
grömm af brauði á dag, þjón-
ustufólk 400 grömm og gamal-
menni og börn 300 gr.
í umsetinni borginni var veru-
leg hætta á farsóttum, en það
tókst að koma algerlega i veg
fyrir þær. Vorið 1942 sótthreins
uðu unglingar borgarinnar með
aðstoð hermanna á batavegi alla
þá staði, sem gátu verið upptök
að farsóttum (götur, húsagarða,
stigapalla, geymsluloft og kjall-
ara o.fl.).
ENGINN OG EKKEBT
MÁ GLEYMAST
Þegar gengið er um Piskarov
grafreitinn, valda minningarnar
um fallna vini og félaga ólýs-
anlegum sárindum. Dagbókin
hennar Tönju, — átta ára Lenín
gradstúlkunnar kemur manni i
hug: „Savítsjev fjölskyldan er
dáin. Allir dóu. Tanja er ein eft-
ir.“ Taugarnar bresta og tárin
brjótast fram. Enn einu sinni
verður maður hrærður yfir þeim
sorglegu örlögum, sem nasistar
Hitlers skópu milljónum manna.
Það má sjá, hvernig gestir Sov-
étríkjanna drúpa höfði i virð-
ingar- og viðurkenningarskyni
við fallna Leníngradbúa, og
leyna ekki tilfinningum sinum
og tárast jafnvel. Hér kemst
fólk ekki hjá því að hugsa um
þá ábyrgð, sem það ber gagn-
vart friði og gagnkvæmum skiln
ingi.
(Zakharov er yfirmaður rússn
esku fréttaþjónustunnar Novoti
í Reykjavík).
í FINNSKA blaðinu Huvudstads-
bladet er frétt um norrænt
samkomulag um sameiginlegan
markað fyrir hjúkrunarkonur á
Norðurlöndum, en samningurinn
gekk í gildi í Svíþjóð, Noregi,
Danmörku og Finnlandi 15.
ágúst. Segir í fréttinni, sem höfð
er eftir Toini Nousainen, tals-
manni finnsku hjúkrunarkvenn-
anna, að fsland hefði ekki enn
samþykkt samninginn, en hafi
látið á sér skilja að það vilji
vera með. En hjúkrunarkvenna-
skortur sé á íslandi og gæti það
verið orsökin.
í saimningi þessum felst að
hj úkruniarkonur, sem vinna í
öðru landi á Norðurlöndum en
sínu eigin, fái fuil laun og sama
rétt til eftirlauna. En áður var
nokkur rnunur þarna á, t. d.
höfðu Svíar krafizt þriggja mán-
aða námskeiðs af öðruim hjúkr-
unarkonium en sænskum áður en
þær fengu þar full réttindi.
Hengd og
stungin
Los Angeles, 22. ágúst. — AP.
LÍKSKOÐARINN i Los Angeles
bar vitni í gær við réttarhöldin
í morðmáli leikkonunnar Sharon
Tate og fjögurra vina hennar.
Sagði hann að leikkonan hefði
bæði verið hengd og stungin.
Hann sagði að áverkar eftir
reipi hefðu fundist á hálsi og
vinstri kinn leikkonunnar auk
16 hnífsstungna. Hann sagði
einnig að fimm stungur hefðu
nægt til að valda dauða. I lok
vitnisburðarins sagði likskoðar-
inn, Thomas T. Noguchi að barn
ið sem Tate bar undir belti, hefði
verið sveinbarn og að það hefði
1 lifað i 15-20 mínútur eftir lát
Tate.
Toini Nousiainen segir í við-
talinu að gegnum rannsóknir á
vinnuimarikaðnum, sem nú verði
nauðsynlegar,-verði hægt að færa
til vinnukraftinn, ef skortur
verðiur á hjúkrunarkonum í ein-
hverjum staðnum og fylla upp
í götin annars staðar frá. Elkki
sé að vænta mikiils tilflutnings
af þessum sökum. En í framtíð-
inni verði sjúkraihúsin neydd til
samikeppni um hjúkrunarkonur.
Því auðvitað sæki þær þangað
sem þær fái bezt kjör.
— Dreifibréf
Framhald af bls. 17
tel ég það li'tílu máli skipta fyrir
mig.
Það situr sízt á Sjálflstæðis-
manini, að vanmeta gildi sam-
keppninnar. En hún er því að-
eins jákvæð, að fylgt sé reglum
drengskapar og heiðarleika.
Menn skiptast í stjómmálaflo'kka
fyrist og fremst eftir skoðunum
á því, hver'su beri að skipa efna-
hags- og atvinnumálum þjóðar-
innar. Vist em slík stefnumál og
hugmyndafræði sú, sem þeim
liggur að baki mikilvæg og sæti
sízt á mér, stöðu minnar vegna,
að reyna að draga úr gildi þeirra,
þó að útsendarar dreifiþréfsins
sýnist þar á öðru máli.
En mikilvægara öllu slíku eru
þó þær hugmyndir, sem menn
hafa um leikreglur þær, sem
fylgja beri í samskiptum manna,
að þær séu á hverjum thna i sam
ræmi við hugsjónir réttlætis og
drengskapar. Og ég játa hrein-
ski'lnislega, að svo fastur er ég
ekki í minni trúarjátningu, á
einkaframtak o.s.frv., að ég kjósi
ekki heldur, ef því er að skipta,
að vinna með góðum drengjum,
þótt aðrar skoðanir hafi en ég
á leiðum til úrlausnar efnahags-
vandamálum, en þeim, sem eru
beggja handa járn, þótt þeir játi
sömu trú og ég.
Ólafur Björnsson.
Hermaður kaupið sér miða tll að Iilýða á Sjöundu sinfóníu
Sjostakovits, sem samm var er Leningrad var umsetin.