Morgunblaðið - 03.09.1970, Blaðsíða 10

10
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 3. SEPTEMBER 1970
á slóðum
u
m
s
æskunnar
J
o
n
stefán halldórsson
og
sveinbjörn s. ragnarsson
Pop-músíkin úr s j álfheldu?
i pop-heiminum hafa nú um
nokkurt skeið farið fram miklar
umræður meðal lærðra og leikra,
hversu komið sé fyrir þró-
aðri pop-músik eða „progressiv
music", eins og hún er nefnd
meðal enskumælandi þjóða, þar
sem hún á upptök sín. Flestir hall-
ast að því, að hún sé að staðna
eða þegar stöðnuð, og hljóm-
sveitirnar séu farnar að endur-
taka sig æði rnikið.
En meðan þessu fer fram hefur
skotið upp nýrri hljómsveit í Eng-
landi, sem margir vænta að geti
orðið til þess að koma hinni þró-
uðu pop-músik úr þeirri sjálfheldu,
sem hún virðist nú í. Hljómsveit
þessi er „The Soft Machine" og
nýlega er komin á markaðinn úti
ný hæggeng plata með henni —
„Third". Hefur hún viðast hvar
fengið afbragðs dóma, enda kveð-
ur þar við talsvert nýjan tón.
Einn þekktasti jazz-pop gagn-
rýnandi Dana, Erik Wiedemann,
fjallaði fyrir skömmu um þessa
nýju plötu „The Soft Machine" í
Information. Hann bendir á í upp-
hafi umsagnar tinnar, að fyrir fá-
einum árum hafi verið nánast
„einskis manns land" milli jazzins
og beat-músíkur, þ. e. að engin
tengsl hafi verið þar á milli. En
síðustu árin hafi orðið mikil breyt-
ing þar á og tilhneigingin sé nú
orðin sú, að báðar þessar greinar
hinnar rytmisku músikur sæki
stöðugt meira hvor tíl annarrar.
Jazzleikarar leiti eftir endurnýjaðri
rytmiskri einföldun í gegnum
„beat"-ið og jafnframt auknum
krafti en „beat"-leikararnir sækist
hins vegar eftir útv kkun á tján-
ingarháttum sínum í gegnum áhrif
frá hinum nýja jazzi. Hann bendir
á nýjustu plötu Miles Davis „Bit-
ches Brew" sem dæmi um hið
fyrmefnda en á „Third" sem dæmi
um hið síðarnefnda. Telur hann
þá plötu eina hina athyglisverð-
ustu frá pop-hljómsveit. sem hann
hafi heyrt um langt skeið. Hann
segir, að Soft Machine leiti víða
fanga og nefnir Frank Zappa, John
Coltrane og Terry Riley, sem
dæmi um áhrifavalda. Á plötunni
sé að finna margbrotnari og frum-
legri músík en yfirleitt sé að venj-
ast af „beat"-hljómsveit, sem sýni
aðeins hvil.kir möguleikar séu enn
ónotaðir innan þessarar músíkteg-
undar. „Að „The Rolling Stones"
undantekinni er engin brezk hljóm-
sveit uppi um þessar mundir, sem
ég vildi kynnast frekar", segir
Wiedemann í lok greinarinnar.
Búast má við, að með „Third"
fái Soft Machine loks viðurkenn-
ingu í pop-heiminum. Síðustu 3
árin hefur hljómsveitin verið dæmi-
gerð brezk neðanjarðarhljómsveit;
átt fámennan en traustan hóp að-
dáenda. ekki hvað sízt í Frakk-
landi, þar sem hún hefur oft leik-
ið. en tiltölulega óþekkt i hinum
almenna hlustendaheimi þessarar
músíktegundar. Tvær fyrstu plötur
hljómsveitarinnar voru gefnar út
af Probe —>■ lítt þekktu banda-
rísku fyrirtæki (CPLP 4500 og
4505) en „Third" er gefin út af
CBS (66246).
Rætur sínar á hljómsveitin að
rekja til Simon Langton Boys
School í Canterbury, þar sem Mike
Ratledge. orgelleikarinn, Hugh
Hopper, bassagítarleikari, og Rob-
ert Wyatt, trymbill, stunduðu allir
nám. Siðar lá leiðin til Oxford, þar
sem þeir héldu áfram að leika með
ýmsum hljómsveitum, m. a. jazz-
hljómsveit er nefndist Daevid All-
en Four. A þessum tíma var það
jazzinn, sem átti alian hug þeirra.
og hann lagði grundvöllinn að því,
er síðar varð „The Soft Machine".
Að loknu námi i Oxford kom
THESOFT
MACHINE
ER
HÚN
ÞAÐ
SEM
KOMA
SKAL
?
óreglulegt timabil varðandi músik-
iðkun þeirra félaga, en Mike Rat-
ledge vann þá t. d. að rannsókn
á vegum London School of Ec-
onomics á orsökum unglingaaf-
brota. Loks tók að hilla undir nýju
hljómsveitina, er Ratledge gekk í
hljómsveit Daevid Allen, sem
nefndist „The Head". Upp úr
henni varð svo Soft Machine til
með Ratledge, Wyatt og Allen á
bassagítar, Kevin Ayers á rytma-
gítar og Larry Nolan á sólógítar.
Nolan hætti litlu síðar, og skiptu
þá Ayers og Allen um hljóðfæri.
Þvi næst hélt hljómsveitin til St.
Tropez, sumardvalarstaðar í Frakk-
landi, og vissu þeir ekkert um
frægðina, sem beið þeirra þar.
Þeir ætluðu sé einungis að njóta
lifsins, bragða á frönsku vínunum
og leika ofurlitið músik. En þetta
fór á annan veg. Þeim var boðið
að leika í uppfærslu á leikriti Pic-
asso „Désir Attrapé par la Queue",
sem stóð til að flytja í St. Tropez.
Þessi uppfærsla vakti skyndilega
þjóðarathygli begar borgarstjórinn
v saði öllum leikflokknum úr borg-
inni, þar eð hann óttaðist að verk-
ið væri „pornógrafía", og gæti
skaðað ferðamannastrauminn.
Flokkurinn flutti sig litið eitt út
fyrir borgina, og þar voru sýning-
ar á hverju kvöldi með þátttöku
hljómsveitarinnar. Auglýsingin sem
leikflokkurinn fékk fyrir tilstilli
borgarstjórans, dró stóran hóp
menntamanna að sýningu þessari,
og þegar þeir komu aftur til París-
ar var vart um annað talað en
músík hljómsveitarinnar. Þetta
nægði til að hljómsveitin varð
fræg um allt Frakkland og nánast
tízkufyrirbrigði í menntaheiminum
þar. A eftir fylgdi svo sjónvarps-
þáttur og hljómleikar. Enn voru
þeir þá nánast óþekktir í heima-
landi sinu
Þegar þeir félagarnir komu aft-
ur til Englands um haustið urðu
þeir að skilja Allen eftir, þar eð
hann er Astralíumaður og fékk
ekki atvinnuleyfi í Englandi.
Sveitinni fækkaði þar með í þrjá.
Þessu næst var þeim boðin ferð
til Bandaríkjanna með Jimi Hend-
rix, en það var svo dapurleg
reynsla, að hljómsveitin leystist
upp á eftir.
Ekki stóð það þó lengi. því að
þeir endurreistu hljómsveitina
litlu siðar, en nú hafði Ayer helzt
úr lestinni og Hopper tók við.
Gamla skólatríóið — Ratledge.
Hopper og Wyatt voru þar með
aftur komnir saman. Þeir létu
strax fara frá sér hljómplötu, sem
fór á markaðinn í Bandaríkjunum
og á meginlandi Evrópu — en
ekki í Bretlandi, sem varð enn til
að seinka viðurkenningu þeirra
heima fyrir,
I lok síðasta árs fengu þeir
glæsilega viðurkenningu í Frakk-
landi, er r kisstjórnin þar veitti
þeim sérstök verðlaun fyrir hljóm-
plötuna. A þeim tíma léku þeir um
allt meginlandiö, og fengu þeir
sérstaklega góðar viðtökur í
Frakklandi og Hollandi. Hróður
þeirra var loks tekinn að berast
til Englands.
Hljómsveitin er þó enn langt
frá þv. að vera alþekkt á heima-
vígstöðvunum, og hljómplötufyrir-
tækin voru afar sein til að opna
þeim dyr sínar. Þeir sendu frá sér
aðra hæggenga plötu, sem þeir
tóku upp á eigin kostnað, en hún
leiddi svo til þess að samningur
fékkst við CBS. Þriðja platan var
gefin út með þeim hraða sem um
stórhljómsveit væri að ræöa.
Þrátt fyrir þetta allt líta þeir fé-
lagarnir ekki á sig sem pop-hljóm-
sveit. „Við I tum út eins og pop-
Framhald á bls. lfi