Morgunblaðið - 19.09.1970, Blaðsíða 16

I 16 MOHGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 19. SEPT. 1970
\
— Grænland
Framhald af bls. 1Z
vélinni, sem er mikið hag-
ræði, þegar siglt er í þéttum
ís.
— Eru margir íslendingar
starfandi á danska verzlunar-
flotanum?
— Ég veit ekki hve marg-
ir þeiæ eru núna, en ég hygg
að það sé nokkuð iim það að
íslendingar ráði sig á dönsk
skip. Það liggur beinast við.
íslenzkh* stýrknenn og vél-
stjórar hafa sams konar
menntun og danskir og þeir
tala dönsku. Mér sýnist vinnu
Skilyrðin vera svipuð, nema
það er svolítið meira unnið af
skrifstofuvinmu á dönskum
skipum en þeim íslenzku,
sem ég hef siglt á. Til dæmis
innum við launagreiðslur og
launauppgjör álgjörlega af
hendi um borð í skipunum.
Það var nú eiginlega tilvilj-
un að ég fór í Grænlandssigl-
ingar. Það atvikaðist þannig
að ég var stýrdmaður á 12,000
lesta flutningaskipi, sem
flutti stykkjavöru, m/s
Nordvest. Sigldum við aðal-
lega með kanadískan pappír
um Karabískahafið, til austur
strandar Bandaríkjanna, —
til Englands og Frakklands.
Svo var skipið selt og þá
gafst mér kostur á stýri-
mannsstöðu á Grænlandsfari.
Ég hef alltaf haft mikinn
áhuga á Grænlandi, hafði
komið þangað nokkrum sinn-
um fyrir 15 árum, eða svo,
með íslenzkum togurum.
Ég sé ekki eftir því nú, þvi
þetta hefur verið lærdóms-
ríkt. Að vísu er mjög erfitt
að sigla þaraa, þetta er eins
og að sigla í tundurduflabelti.
Þokan liggur vikum saman
yfir isnum og það er aldrei
hægt að sigla neinar stefnur,
heldur verður sifellt að
krækja fyrir ís. Landið er
ægifagurt og fólkið elsku-
legt. Ég hef reynt eftir föng-
um að kynna mér sögu Græn
lendinga, sem er öðrum
þræði sorgarsaga. Skrælingj -
ar, eða Eskimóaþjóðin, sem
nú býr á Grænlandi og kall-
ast Grænlendingar hafa búið
í Grænlaodi í um 1000 ár.
Fornþjóðiimar Sarkukar og
Dorsetar bjuggu í landinu í
um 3000 ár þar á undan.
Grænlendingar eru taldir í
hópi þeirra þjóða, sem hverfa
frá steinöld til atómaldaT. Að
visu höfðu Eskimóar kynnzt
járni fyrir nokkur hundruð
árum, en allt fram undir ár-
ið 1950 var lifað mjög frum-
stæðu lífi í Grænlandi og lif-
að aðallega af selveiði og
hvalveiði (smáhvalir). Nú er
hins vegar verið að koma á
fót nýtízku fiskiðnaði og
framleiðslan er hraðfryst
fiskflök og rækja. Danir hafa,
gagnstætt því, sem þeir gerðu
á íslandi og í Færeyjum, fjár
fest mikið í Grænlandi undan
farin 17 ár og hafa gjörbreytt
grænlenzka samfélaginu. Það
er aðeins á smástöðunum,
sem enn er lifað að fornum
hætti.
— Hvað með olíu og
málma?
— Ja, það eru tvö skip
núna með olíuleitarflokka í
Grænlandi, varðskipið Al-
bert og norskur skuttogari.
— Um 80 vísindamenn,
aðallega jarðfræðingar, leita
að námum þarraa. Ekkert hef-
ur samt fundizt enraþá,
en boranir eru hafraar eftir
olíu á tveim stöðum á suð-
vesturlandiniu og eirnnig mun
eiga að bora uppi í Diskó.
Til þessa hefur kryolitið
verið það eiraia, sem skilað hef
ur arði. Það er svokallað
„Eyrasundsfélag", sem rekur
kryolit-námumar í Ivigtut.
Eru um 50,000 lestir af efn-
inu fluttar frá Grænlandi á
ári. Sagt er að um 2000 lestir
greiði allan kostnað við rekst
urinn, svo hagnaður hlýtur
að vera góður. Þá hafa til
skamms tíma verið brotin
kol í Diiskó. Blýraámunraar í
Meistaravik eru tómar. Uran-
ium og króm hefur fundizt í
Nassaq, en ekki hef ég heyrt
um, að námur hafi fundizt
nýlega eða vinmslu nýrra hrá
efna hafi verið kornið á.
Þetta virðist allt vera á
tilraunastigi hjá þeim enn,
nema útflutningur á marm-
ara, sem er hafiran fyr-
ir raokkru. Danir hafa trölla-
trú á Grænlandi og eru visa-
ir um, að þei/r eigi eftir að
finna verðmæti þar. Hins
vegar hefur fiskiðnaðuriran
geragið illa. Það hefur verið
mikið fiskleysd við Grænland
og framleiðslan lítil. Svo ger-
ir ísinn strik í reikninginn
líka. Núna er verið að simíða
6 stóra skuttogara fyrir KGH
og eiga þeiir að landa á stór-
höfnunum til skiptis, þ.e.
Holsteinsborg, Egedesminde,
Sukkertoppen, Godthaab og
Frederikshaab, svo fram-
leiðslan ætti að aukast. Ann-
ars eiga Grænlendingar einn
skuttogara, NUK, en hanm
aflar um 3000 lestir á ári. Er
skipið mannað Færeyiragum,
því Græralendingar fást ekki
út á togara. Þeir vilja vera á
minind fiskibátum, og eru þá
á rækjutrolli, skaki og
skytteríi svona sitt á hvað.
Bátaflotiran er ákaflega gam-
aldags. Mest 20—30 tonraa
kútterar (blöðrubátar), en
stærri fiskibátar eru örfáir.
Rækjuveiðin hefur gengið
bezt, en mikil rækju-
mið eru upp í Diiskó og í
stóru fjörðunum við Nassaq
og Julianehaab. KGH fram-
leiðir um 600 tonn af rækju
á ári og fyrirtæki í einka-
eign ekki minna. Og svo er
laxveiði í sjó milkil. Ég veit
ekki hve mikið er veitt af
laxi, en sennilega um 2000
tonra á ári.
— Hafa íslenzk fíiskiskip
nokkuð verið við Grænland í
sumar?
— Ég tel mig ekki hafa
orðið þeirra var á mínum ferð
um. Ég held að Þjóðverjar og
Færeyiragar séu harðdrægast-
ir við Vestur-Græland núna.
Það er alltaf nokkuð af stór-
um þýzkum togurum þama.
Þetta eru sterk skip og búin
ísvanniartækjum, ennfremur
hefi ég líka séð stóra enska
verksmiðj utogara á þessum
slóðum, en þessar veiðar
hggja niðri um vetrarmánuð
ina.
— Hvað tekur nú við?
— Þetta verður síðasta
ferðin. Grænlandsförin em
yfirleitt í ieigusigliragum á
vetumia. Sigla á hiraum frjálsa
fraktmarkaði. Lotte Nielsen
verður sennilega sett í sigl-
iragar milli Afríku og Mið-
Ameríku, eða í Miðjarðar-
haftssiglingar, en það er allt
óákveðið enraþá, en Progress
hefur siigliragar um allan
heim. Fyrst verður skipið
reyndar að fara í þurikví og
fá lagfært eitt og aranað, sem
hiefur skemmzt í ísnum.
— Þú skrifar auðvitað eran
sj óf erðaendurminniiigar ?
— Ja, ég er nú að ljúka við
samtíning úr ferðaminniirag-
um. Þar er sagt frá Græn-
landi og enirafremur talsvert
frá Vestur-Indíum og Mið-
Ameríku, og svo auðvitað
Evrópulöndum, en ég hef eim-
skorðað þetta við þrjú dönsk
skip, sem ég hef siglt á sem
stýrimaður raú um skeið, þ.e.
m/s Botnay, m/s Nordvest og
svo Grænlandsfarið Lotte
Nielsen. En nú verð ég að
flýta mér.
Við stöndum upp af bekkra-
um og Jónas stýrimaður
hverfur í mannþröngina í
salnum og út í sólskinið á
V esterbrogade.
— Sv. Þ.
— Lofsamlegir
Framhald af bls. 5
öldin virðist aðems vera sköpuð
af grjóti, vatni og hvelfiragu ’him-
insiras. í nærveru þessarair raátt-
úru virðaet mainni menndrnir svo
smáir en aftur á móti stórir við
hlið húsarma. Og hér sjást mynd-
ir þar sem forgrumrauriran á siran
sérstæða litalheiim, sem er í al-
gjörðri mótsetningu við bak-
gruraninn. Þetta er gert með
hreinum en ofsafengraum litum,
sem raá því eiragöragu að verða
blíðir og frjálsir vegna þess að
listamaðuriran hefur yfirvegað,
og haft vald á hljómborði lit-
araraa.
Það er raunverulega merlkilegt
á þessum tíma óhlutkenndrar liat
ar að sjá natúraiista — aið ytra
fortmi — meðlhöradla hin óhlut-
kenndu viðfangsefni málvenksins
rökrétt og með Ijóslifaindi skilin-
ingi, án þess að falla fyrir sjón-
hverfiragu og eiinihliðá eftirHk-
ingu fyrirmyradairinnar. Allt hjá
Guranlaugi er vaindlega yfirvegað
og stendur á föstum grunni. —
hvorki á broslegara né sorgleg-
Haran lýsir lífinu og kröfuim þess
hvorki á broslegan né sorgleg-
an hátt, en af alvöru og næmum
skilningi. Viðfamgsefni hams eru
stundum tekin frá hirðingaljóð-
uim, með bæn fjrir búsmala í
haga, eða sýrauim fóKksims. Stúlk-
am sem stendur á miðju búðar-
gólfinu iranan um allam varnirag-
inn og ungi maðurinn iranan við
búðarborðið, sjámaðurimn á úfrau
hafi, eða fólkið undir hiimrai
haustsins, allt eru þetta maran-
eslkjur bundnar lögmáld Mfsins.
Á sama hátt sem dýr hams og
fólk lifa sínu lífi í mynd'Um hams,
lifa og hvílast litir haras og form.
Það er aldrei Gunnlaugur Sdhev-
ing, sem listamaður eða einstakl-
ingur, sem skiptir máLi, því síð-
ur verkstæðiskænsika eða af-
burðaleikni, heldur myndin sjálf,
efrai hennar, eðli og uppistaða,
sem eru hér hinir þjónaradi and-
ar. Schevirag hefur alltaf haft
það fyrir augum að mynd er eitt-
hvað það, sem skapar mynd af
einihverju. Og með heirospeki-
legri festu heldiuir haran áfram
að taila við litina og stærðimar,
eiras og þetta hegðar sér inrabyrð-
is í sírauim eigin heiimi myradamna
og í raáttúrunni sjálfri. Hainn hef-
ur alltaf heiM imyndflatairins í
huga, er haran viranur og þess
vegna er myradin af „Búðirani“
og blóm amynd imar eim heild,
þrátt fyrir óteljandi smáatriðL
Sigurjón Ólafsson sýnir sex
sikúlptúra, og emda þótt verkiin
séu svo fá er Það áberamdd að
Sigurjón Ólafsson hefuir mjög
sterkt og lifandi samband við efn
ið sjálft, og djarft og nákvæmt
sattraband við reisn og stærð
slkúlptúrsins.
Hafnarf jörður íbúð vantar
Okkur vantar allar stærðir íbúða og einnig
einbýlishús.
Vinsamlegast hafið samband við okkur
nú þegar.
f/i
E!
FASTEIGNASALA - SKIR
OG VERBBREF
Strandgötu 1, Hafnarfirði.
Simi 52680.
Heimasími 52844.
Sölustjóri Jón Rafnar Jónsson.
AUÐVITAÐ
BRIDGESTONE
UNDIR ALLA BÉLA
Opinber stofnun
úti á landi óskar eftir að ráða til sín viðskiptafræðing eða
mann með reynslu í skrifstofustörfum.
Aðalstarfið er bókhald og umsjón með innheimtu.
Þeir sem kynnu að hafa áhuga á þessu starfi eru vinsamlegast
beðnir að leggja inn nafn sitt hjá Morgunblaðinu ásamt upp-
lýsingum um menntun og fyrri störf, merkt: „Opinber stofnun
— 4888".