Morgunblaðið - 19.09.1970, Blaðsíða 19

MORGUjSTBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 19. SBPT. 1970
19
Fræðslunámskeið
dýralækna, sláturhússtjóra
kjötmatsmanna og kjöt-
iðnaðarmanna
FRÆÐSLUNÁMSKEIÐ dýra-
læikna, sláturhússtjóra, kjöt-
miatsimaninia ug kjötiðniaðairmanna
var haldið í Borganntesi uim mán-
aðamót ágúst-september.
Tekiö var fyrir:
Búfjársilátrun, afuirðir oig kröf-
ur kauipenda, aðstöðumumur,
framtíðarislkiipiulag.
Ég var þama áðieAnis óviðkom-
andi áheyramdi, en þó að nokkru
gamialkunnur störfum þeseara
mætu mamma, sem þarna þinguðu
um vanidiamál framanakráðra
atriða.
Fyrir 1920 mam ég því miðui'
etftir aflífum saulðfjár á blóðivelli
án motokurra dreifinigia, stórgrip-
ir voru þó skotniir með hagla-
byissiuim eða mæman stunigin í
sumduir mieð svotköllúðu svæfinig
arjárni. Á stumidium vildi þetta
þó mistakiaist. Heligríimia var lenigi
niotuð á samðfé, riffilislkiot oig nú
að mesitiu loftbysisur. Fláninig ag
inmanúrtalka á blóðvelli var lengi
vel mjög frumstæ’ð og skilyrð-i
til alls hreinlætiis mjög oft eikki
heppilag til vöruvöndumar.
Nú í ágústloik eru um 70 manns
hvaðansefa að af landinu staiddir
í Borgammeisi. Þar er edtt nýtízsku
lagaisita sliáiturhús 6 landinu og
byiggt með það fyrir augum að
geta fullnægt sívaxamdi kröfutn
erlandra kaupandia. Staðraynd er
það að efcki er haagt að stkella
skölleyrum við þasisum síauknu
gæð'aikröfum og' braytimigum um
bætta meðferð til að gera vör-
una aðigensgilaga fyrir kiaupend-
ur, jiafnvel a’ð koma vöruinná sem
rnost matbúinni á borð neytanidia.
Áheyrandd oig í viðtali við fund
armenin fann ég að rnargir voru
vonsviknir yfir ástamdi þeirrar
vöru, sam þetta nýja sláturhús
sikilaði. Heyrði ég þar helzt tal-
að um hreiindæti kroppanna og
sumir töldu sízt minni vörugæðd
litiu sliáturhúsianma, þeirra sem
aðeinis mættu siátra til bráðia-
birgða eða emð undamíþágu mieð-
an annað fullkomnara væri ekki
fyrir hendi. Nei, þeir töldu ýmis-
legt í framlkvæmd þessia nýtízfcu
slátur'húsis ekki til fyrirmymdar.
Bn nú víkjum vi'ð að umisöign
forystu- oig ráðaimiamraa þessa
fyrirtækis.
I þessu húsi, siem er fyrst hér
á landi með ýmsa nýbreytni, er
vitaniega mangt, sem enniþá er
á tilrauiniaistigi og verður alð
þredfa sig átfram með og bæta
úr ýmsuim ágöllum, sem fram
komia í framikvæmd verkia og út-
búmaðar. H-ér eru sömu vanda-
mál oig í öllum öðrum sdáturbúis-
um, að starfsfóik kemur að
hausti óþjálfað eftir árs fjar-
veru frá þessuim störfum —
bæindur, sjóimienin, jiá, jafnvel fólk
úr mörgum stéttum, sem er að
afla sér penimga til lífsviður-
væris eð-a skólakostimaðar. Þá
tefcur alltaf noiklkra daiga að siam
æfa fólki'ð. Oft kioim-a niýir m.enn
eða komur í stað ann-arra, því
fólki þarf að kenna hanidtö-k og
vimnu, sem það hefir kamnsiki
ald-rei smert á áðu-r. Þesis vegina
er eklki sannigj-a-mt -að dæma af-
köst og vinnugæði efti.r fyrsita
eða amn-an diaig slátrumar.
Áreið-anle-ga voru þó rnargir
þessara miannia, sem þarna voru
á þinigi ekki ámæigðir með ýmsa
verktilhögun á siátur'húsumum
yfirleitt,. t.d. vatnisaustur á kjöt-
ið, Af því að ég minndist á þe-tta
atriðd lamigar mig tid að seigja frá
ummiæluim Halldórs Asigeirsson-
ar, yfirkjötmatsmamms, vi'ð mig
fyrir allmörgom áruim, sem alveg
hefir bomið hieiim við mí-na
reynislu. Ef óhreinindi komia á
kro-pp í flánimigu eðia blóð o@ gor
við ininianiúrtölku þá er næstum
sam-a hve m-iklu vatai er ausið,
það næst illa af oig kjötið veirð-
ur alltaf útlitsljótara við m-ik-
iinin vatns'austur. Kjötið á að vera
hreint úr flánimgu og inniamiúr-
töku, en þurrtoa má það rne'ð
grófu bandlklæði. Hárin, sem oft
vilj-a loð-a við nást bezt með
grófuim dúk, éða burstia 1-étt yfir
með næionbuirsta. Þetta sagði
þesisi gamalreynidi sómam-aður,
,sem áreiða-nlega hefir m-anna
mest fenigdzt vi'ð kjöt og kjöt-
iðm-að.
Sá háttuir var eitt sinn tek-
inn upp að senda þjálfaðia flán-
imgsmenn á milli slíáitortojúsannia
til að ledðbeina fyrstu d-aga siátr-
unar. Ednihver-n veginm fétkk fólk-
ið þá ien í sig strax að vanda
störfin. Mér 1K aði þetta vel og
taldi jafnve-1 meira gaigm af þesis-
a-ri ke-nnclu en fjölmenin-um ráð-
saimkomium, sem oft gera minma
gagn em ætlazt e-r til.
Vitanleiga e.r aðstöðumiunur
mikill á hverjum s-tað oig m-arg-
u-r vaindi, sem hver og einn slát-
urihússtjóri og kjötm-atism-aður
vedður að leysa af sinini reynislu
undir yfirstjórn yfirmats.
Er éig hugsia um framtíðar-
skipulag þessara mála dylst
m-ér ekki að sfcór og fiullkomin
slátuii'toús verða byggð í fjár-
flesrbu héruðunium, þ-ar sem bú-
Oskufall
Með ýmsu móti auglýsa menn
skilning sinn á almennum mál-
um og aðsteðjandi eða yfirstand
andi erfiðleikum. Sannast þetta
m.a. á siðgæðispostula Mánu-
dagsblaðsins, sem þann 10. júlí
s.l. sendir okkur Húnvetningum
kurteislega vinarkveðju. Þótt
Mánudagsblaðið sé án efa hið
merkilegasta blað, á sína vísu,
hefði ég samt sennilega látið
kveðju þess ósvarað af minni
hálfu, sérstaklega þar sem svo
langt er umliðið, ef þessi „rödd"
væri sú eina, sem heyrist í svip-
uðum dúr. En þar er raunar
ekki og því meiri ástæða að
kvitta fyrir og geta þá aðrir,
sem líkt eru umræddir, einnig
tileinkað sér þessa kvittun, frá
minni hendi. Þótt Mánudagsblað
ið sé trúlega af ýmsum mikils
metið, mun þó útbreiðsla þess
lítil hér sum slóðir. Elskulegheit
þess hafa því farið alveg fram
hjá okkur flestum að minnsta
kosti, og var það af hreinni til-
viljun, að ég sá blaðið fyrir
skömmu, en af því leiðir hversu
seint er hér af stað farið.
Svo virðist sem klausah í
Mánudagsblaðinu sé öll byggð á
sögusögnum, nánast svipuðum
þeim, sem kenndar eru við hina
virðulegu frú, Gróu á Leiti. Að
visu er ekki tekin upp setning-
in, „ólyginn sagði mér,“ en talað
er um, að á lofti séu allháar
raddir, að skemmdir af völdum
öskufalls í Húnavatnssýslu séu
mjög orðum auknar. Er leitt til
þess að vita, að blaðið skuli láta
glepjast af sögusögnum og bæja
slúðri. Þannig getur samt stund
um farið fyrir þeim, sem saklaus
ir eru og einfaldir í sinu hjarta.
Hverjir það eru, sem ýkt hafa
svo mjög skemmdirnar af ösku-
fallinu, er ekki beint sagt, þó
má skilja, að það séum við Hún-
vetningar og þá aðallega bænd-
urnir, sem komu fram í sjónvarp
inu. Ferðamenn úr Húnavatns-
sýslum hafa fært höfundi ein-
hverjar fréttir, en ekki er lík-
legt, að þeim, sem ekur um hér-
aðið á bifreið sinni, gefist
fullnaðarsýn um ástandið eins
og það raunverulega var. Mikið
er það líklegra, að þeir sem dag
lega önnuðust störf í penings-
húsum og gegnum svarta jörð,
vissu ger um tjón og erfiði en
aðrir. Samt held ég endilega, að
þeir sem lögðu t.d. leið sína um
Vatnsnes, Vesturhóp eða Víði
dal, morguninn eftir öskufallið,
hafi orðið varir við næsta mikil
umskipti frá deginum áður.
Þann dag var veður blítt, vor í
lofti og góðar vonir vaknaðar,
að hafís og harðæri undangeng-
inna ára væri að þessu sinni
víðs fjarri. En umskipti verða
stundum snögg. Svo fór að
þessu sinni. Að áliðnu kvöldi
mátti líta uggvænlega sjón og
óhugnanlega, þegar öskuský
ið nálgaðist. Sorti þess var svo
mikill, að engum mun úr minni
líða. Askan dundi svo yfir,
þrungin eiturefnum fyrir dýr og
gróður jarðar, en svíðandi sár-
sauka í augu og öndunarfæri
þeirra sem úti við voru. Við
voru. Við blasti svo að morgni
svört jörð, og öskulagið það
þykkt að ekki varð greint, hvort
undir var snjór eða gróið land.
Þá má öllum ljóst vera, að slíkt
hefir nokkur eftirköst og þau
eigi lítil fyrir alla, sem við eiga
að búa.
Þegar visindamenn tóku til við
athuganir sínar hér norðan-
lands, kom fljótlega í ljós, að
flúoreitrun var miklu meiri en
skaðlítið gat talizt. Nægir að
vísa til þeirra skýrslna, sem þeir
hafa gefið út. Að vísu fór eitr-
unin nokkuð minnkandi, er fram
liðu stundir, en reyndist þó
lengi veruleg. Enn er aska í
þeim heyjum, sem verið er að
afla til vetrarfóðurs og óséð
hverjar afleiðingarnar verða.
Bæði vísindamenn og harðær-
isnefnd lögðu áherzlu á, að bú-
peningur væri hafður sem lengst
á innistöðugjöf að tök væru á.
Af því leiddi að sjálfsögðu mjög
aukinn fóðurkostnað, en hefir
vafalaust miklu bjargað, þótt
eigi að síður væri mikið um veik
indi í fénaði og dauða af völd-
um eitrunarinnar. Til þess svo
að bjarga uppvaxandi nautgrip-
um, kvígum og kvígukálfum frá
áhrifum og afleiðingum eitrun-
ar, var að því horfið, eftir
áeggjan sömu aðila, að flytja
gripina á ómengað land. Hafði
þessi ráðstöfun talsverðan kostn
að í för með sér, en þótti óhjá-
kvæmileg öryggisráðstöfun þar
þar sem byggja verður á naut-
griparækt meir en áður, ef sauð-
fé fækkar að mun. Talið er, að
ásetningur lamba á öskufalls-
svæðinu komi ekki til greina og
jafnframt að lóga verði vetur-
gömlu fé. Falla þá alveg burtu
tveir árgangar af fjárstofninum,
sem er út af fyrir sig alvöru-
mál. Grasbrestur er raunar hér
um slóðir eins og víðast hvar
um landið og mun fénaði fækka
af þeim sökum. Sízt bætir þó úr
Framhald á bls. 20
Kaupum hreinar, 1 f|)|
EFTSTUSKUR
stórar og góðar LlÍ!
HtonrftUttli Iftfrifr
prentsmiðjan
peminigiur verðiur fluittur að uan
lemgri leiðir en áður hefir verið.
Kjötið frá þessuim húsuan, sem
viðunkieminid verða af útlemdum
og oft vainidfýsnium kaiupendium,
verður sent á erlendan markað.
Mjög möng sláturhús, sem _nú
eru reikin me'ð umdaniþágu verða
að fá siláiturleyfi áfram til iininiam-
lamdisisölu, því það hefir sýnt
siiig að þaðam kemiur einindig ágæt
vara. Enda hygg ég að furðu
sjaldan hafi komið til yfirmats
á kjöti yegima slátruimargalla.
Saltkjötið okkar er herra-
miamrns matur og á að sérhæfa
sérstöbu sláturtoús til að fram-
lieiða það. Vel má vera að það
sé gert að eintoverju leyti, þó
mér sé þa’ð ekki kumnugt.
Þó að við viljurn giera stór-
áfcök í byglgimgum eims og t.d. í
Borgarnesi, þá verðum við lik-
lega að smíða okfcur þar stakk
eftir vexti. Við erum fátækir otg
smiáir á heimismælifcvarða og
verðuim að klífa brattamm í áföinig
um, jafnvel prófa okkiur áfram
eins og Borgfirðingar ertt að
gera.
Framtíðin verður auðvitáð full
komin vöruvöndun, hiin bezta,
hátt verð fyrir vandaða vöru,
seim skapar góðatn efmahag fram-
leiðeriidia. Eitt óttaist ég þó, — að
á þesisari hraðfleyigu framfara-
öld höfum við ebki fjártoiagslegia
getiu til að fylgjaist með örum
og sívaxandi kröfuim útlendra
og innilendra meytenda. Með
þekn sitórstíigu frarmföruim, er ég
miam á fleistuim siviðuim, væri
ekki útilokað áð hið nýtízkulega
sláturhús í Borgarmesi verði
úrelt orðið þá tíraar lðía.
Björn í Bæ.
Hljóðlæruverzlunin Tónovnl si.
Opnar í dag laugardag.
TÓNAVAL SF.,
Óðinsgötu 7, sími 25805.
GRÆNMETI
Haustmarkaðsverð.
Miklatorgi,
Sigtúni,
Hafnarfjv.,
Breiðholti,
sími 22822,
sími 36770,
sími 42260,
sími 35225.
1
I. DEILD
Leikir laugardaginn 19. september.
MELAVÖLLUR kL. 14.00.
Fram
KR
VESTMANNAEYJAVOLLUR KL. 16.00.
Í.B.V. - Í.A.
1
II. DEILD
HAFNARFJARÐARVÖLLUR KL. 16.00.
F.H. — Völsungar
BIKARKE PPNIN
Leikir laugardaginn 19. september.
KÓPAVOGSVÖLLUR KL. 14,30.
BreiBablik — Se/foss
MELAVÖLLUR KL. 16,30.
Þróttur — Armann
AKRANESVÖLLUR KL. 17,30.
UMSB — Hörður ísaf.