Morgunblaðið - 11.10.1970, Blaðsíða 15

MOR.GUNBLAÐLÐ, SUNNUDAGUR 11. OKTÓBER 1970
15
Rúmení a f y rir Rúmena
Nicolae Ceausescu fylgir óháðri utanríkisstefnu — en
heima fyrir ríkir stalínismi og skoðanakúgun
EINS ag fraom. hefuir komið
í fréttuim, er gert ráð fyrir
að Nicolai Ceauiaescu, forseti
Rúmeníu og leiðtogi rúm-
eniaka komm únistaf lokk si nis,
haifi á momgun stuit'ta viðdvöl
hér á liandi ásaimt fleiri rúm-
eniskum valdamöninium á lieið
þeiirra vestur til Bandaríkj-
arnia. Ceaiusescu varð leiðtogi
rúmiemSka kommúndstaiflokka-
ins árið 1965 og tóik þá við aif
Cheorgiu-Dej. Mun hinm síð-
arnefrudi hafa ráðið mik'liu þar
um. Ceauisescu var þá 47 ára
gamall og átti þegar langan
stj ónnmálaferil að baíki. Eftir
að banin tók við æðstu völd-
um í landi símu hefur stefna
hans verið sú samia og hjá
Qheomgiu-Dej: „Rúmenía fyrir
Rúmemia“. Hefur Ceausescu
fyigt sjálfstæðri utamríkis-
stefniu, kommiúnismi'nm í iamdi
hans hefur verið mium þjóð-
legni en í öðrum A-Evrópu-
ríkjum oig hanm hefur unmið
mairfcvisst að því að efLa sjálf-
stæði rúmemska komm'únista-
ílakksins gagmvart Savétríkj-
unum.
Þannig varð Rúmienía fyrsta
kammúndstaríkið til þess að
stafnia tiil stjómmálasambands
við Vestur-Þýzkafand. Þá
hefur Ceausesou lagt rniklia
áherzlu á að haida algjöru
hlutleysi í deilium Sovét-
maminia og Kínverjia. Á morgni
imnirásarinmar í Tðkkóslóvakíu
21. ágúst 1968 ávarpaði
Ceausescu þúsundir manmia,
sem safnazt höfðu saraan á
götum úti og fordæmdi inm-
rásiinia. Taldi hainn inmrásina
ógna friði í Evrópu ag fram-
þróun sósíalism'ans. Afstaða
Ceauisescus þar var því eim-
unigis röfcrétt frambald á
þjóðillagri stefmu hams og
ávanin hamm sér þar hylli þjóð-
ar sinmar í ríkara mæld em
mafcfcm sinni fynr.
Ceausescu er bóndasonur,
fæddur og uppalinin í Scomnii-
cesti, sem er afáfcefcfct fjallia-
þorp í summanverðum Karpata
fjöllum. Láf bæmdatfólksins í
þessum fjallaþarpum var fá-
tæfcllegt og fábreytt, mögu-
leikar á mennitumi nánast
unuim milli 1936 ag 1938 sat
bann tvisvar í famigelsi
skamman tíma í semn, en árið
1939 var hainn dæmidur til
þriggja ára famgelsisrvistar af
rúmeruskum herdómstóli fyrir
andstöðu við fasistastjóm
Amtonescus marákálks. Hamin
sat því í famigielsi, þegar
Rúmenar héldu út í heims-
styrjöldina sem bandamenn
Þjóðverja, en á' stríð'sárurvuim.
var hamm flu'ttur í ilkæmdar
famgabúðir fyrir pólitísfca
famgia í Tirgu Jiu. Þar var
eimimig Cheorgiu-Dej og hófust
þá kynni þéirna, en Ceausescu
leit alla tíð á Cheorgiu-Dej
sem læriföður sinm ag fyrir-
mynd. Rótt fyrir stríðslok
tókst þeiim báðum að losna
úr prísumdimni.
Að styrjöldinmi lokinni
lagði Ceausescu hart að sér
við vinou og nám. Safcir mik-
illa niámsgáfna og að því er
saigt er, ótrúlegs minmis, tóksit
honium aið atfla sér roenntum-
ar á skömimium -tíma. Auk
Nicolae Ceausescu
emgir, enda niáði skólaBkylda
efcki til barna í þessum þorp-
um um þær munidir, er
Ceausescu var að alast upp.
Einlhvern vegimm tófcst þó
Ceaiuisesou að læra að lesa og
skrifa. Aðeins 11 ára gamall
fór hanm að heiiman og hélt
til hafuðborgarimmar, þar sem
hamn sá fyrir sér sjálfur sem
hanidlan'gari og lærlingur.
Þetta voru homum erfið ár,
því að hamm vair lítill vexti og
efclki sterkbyggðuir og laumin
auk þess svo litil, að hann mum
oft hafa soltið heilu og há'lfu
humgri.
Árið 1933 gerðist hamin með-
limur æslkulýðssamtaka komm
únistaiflokksins og feamst þar
fljótt til metorða og þar kom,
að hanm var gerður að fram-
kvæmdastjóra samtalkanna.
Sama ár og hamm gerðist
flokksbundinm kommúnisti,
var bamin í fyrsta sinm bamd-
'tekinm og fangelsaðiur fyrir
stjómmálaafgkipti sín. Á ár-
þess skorti banm að sögn
hvorki sjálifstrau'St né stjóm-
málavit. Honum var trúað
fyrir margvíslegum störfum
intruan rúmenska kommúnista-
flökksinis og gerður að yfir-
manind stjómmáladeildar hers-
inis V'arð hanm þá herdhöfð-
ingi að nafmbót.
Árið 1948 var hann kjörimn
fulltrúi í miðstjórm rúmenstoa
’kommúnistaflofcksinis og sama
ár skipaður aðstoðarl'andþún-
aðarráðherra. Aðstoðarher-
málaráðherra varð hamn 1950
og fullltrúi í stjórnmiálanefnd
fjiok'ksin.s 1955. Árið 1954 tók
hanm sæti í framfcvæmidaráði
miðstjómniair flakksimiS. Hamm
vann aðallega að skipulagis-
og imnanríkismálium, en var
samt sendur sem fulltrúi á
ráðstefnu kommúmdstaríkj-
anna í Moskvu 1957 og á 21.
flafcksþimg rússnieskiria komm-
únista í Moskvu 1959. Árið
1965 varð hanm svo formað-
ur fcommúnistaflokksins og
tveimur árum síðar jafnfiramt
forseti landsins. Va-r sú skip-
un í samræmi við áfcvörðun
rúmenska kommúnistaflofcks-
ins haustið 1967 um samein-
ingu floklksræðis og ríkis-
valds. Sa'mlfcv. því heyiúr rúm-
ensfca lögreglam einmig beint
undir hann og floklksstjárm-
ina.
Sagt er, að Ceausescu minni
helzt á vestræman fram-
kvæmdastjóra í fraimgöngu og
háttum. Hanm er mjög ná-
kvæmur í klæðabuirði og
velur hálsbindi sín atf kost-
'gæfni. Hanm hefur látið reisa
sér og fjölskyldu sinná glæsi-
legan sumarbústað við
Svartahatfið og er þar eiuka-
sunid'liaiug í garðinum. Eigin-
konia Ceausescus er háskóla-
menntaður efnafræðirugur.
Son sinn sendu þau hjónám til
Camibridge í Englamdi til
framihaldsnáms. Er sagt, að
Ceausescu sýni þessum syni
síniuim nokfcurt eftirlæti og
hafi m.a. gefið honum útlend-
an sportbíl, sem Ceausescu
ynigri þenur um götur Búka-
rest.
Þrátit fyrir þjóðemdsstefmu
Ceaiusesou's hefuir hanm aldrei
leyft þegmium lands sínis það
frelsi, er Tékkar leituðust við
að ’korna á hjá sér fyrir inm-
rás Varsjárbanidalagsríkjamna
fimim 1968. Fjölimiðluniartæki
í Rúmieniíu gegna því einu
hlutverki að lofa aðgerðir
kommúnistastjórnairiinmiar. Þar
líðst eragin gagriirýni og emgin
líðst engin gaignrýni og
eniginn skoðanamunur. Engin
óánaagjurödd má heyrast.
S'tjóirnarskráin áskilur að vísu
prentifrelsi og frelsi til funda-
bailda og fcröfugaragnia — öll-
um nema þeim, sem andvígir
eru sósíalisma.
'l
i
Ceausescu hefur látið reisa sér veglegan sumarbústað við Svartahaf og gæti hver vestrænn
auðjöfur verið fullsæmdur af.
— Þingmanna
minnzt
Framhald af bls. 8
þtngmaður á Alþingi 1942—■
1946 í veikindaforföllum aðal-
manns, átti sæti á 4 þingum alls.
Þóroddur Guðmumdisson er
kunnaistur fyrir þátttöku sína í
íalenzkri verfealýðshreyfingu.
Hann var einn af helztu forystu-
mönnum verbalýðsins á Norður-
landi, var um skeið forseti Verka
lýðssambamds Norðuriands og
stóð tíðum fremstur í flokki í
kjarabaráttu verkalýðsins, þeg-
ar hún var sem hörðust. Hann
var hugdjarfur verkalýðaforingi,
einbeittur stjórnmáiamaður,
ósvibull í baráttu og harðskeytt-
ur ræðumaður. Vetitvangur ævi-
starfs hans var á Siglufirði. Þar
átti haran í bæjarstjónn frum-
kvæðið að mörgum framfara-
málum eða veitti þeim stuðning
sinn. Haran átti um aldarfjórðung
sæti í stjórn stærista atvinnufyrir
tækis í bænum, og á fundi þeirr-
ar stjórnar var hann hér syðra,
þegar hann féll frá.
GÍSLI JÓNSSON
Gísli Jónsson var fæddur 17.
ágúst 1889 að Litlabæ á Álfta-
nesi. Foreldnar hans voru Jón
bóndi þar, síðar kaupfélagsstjóri
og fcaupmaður á Bakka í Arnar-
firði og víðar, Hallgrímsson
bónda á Smiðjuhóli á Mýrum
Jónssonar og kona hans, Guðný
Jónsdóttir bónda að Grashúsum
á Álftanesi Pálssonar. Hann
stundaði sjómennsku og sveitar
störf fram undir tyítugt, var við
járnismíðanám á ísafirði 1908—
1909, var kyndari 1910—1911 og
vélstjóri á togurum 1911—1913.
Veturinn 1913—1914 var haran í
véltfræðidei’ld Stýrimannaskól-
ans í Rey’kjavík, 1915—1916 í
Vélstjóraiskóla íslands og braut-
skráðist fyrstur marana úr þeim
skóla vorið 1916. Á árunum
1914—1924 var hann vélstjóý,
fyrst á strandferðaskipum, síðan
á .sfcipum Eimskipafélags íslands.
Á árinu 1924 gerðist hann um-
sjóraarmaður skipa og véla og
gegndi því starfi síðan fram á
árið 1968. Annaðist hann teikn-
iragar og samninga um smíði
akipa fyrir einstaklinga og ríkis-
sjóð, meðal annars allra togar-
anna, sem amíðaðir voru á veg-
um ríkissjóðs á árunum 1945—
1950. Hann stofnaði og rak hér
í Reykjavík, á Bíldudal og víðar
um land mörg fyrirtæki til út-
gerðar, fiskvinraslu og verzlunar,
og var sá atvinnurekstur hans
mjög stór í sniðum um skeið.
Gíal’i Jónsson gegndi ýmsum
trúnaðanstörfum öðrum en þeim,
aem talin hafa verið hér að fram
an. Hann var formaður Véistjóra
félags íslands 1912—1924 og for-
maður stjórnar Sparisjóðs vél-
stjóra 1960—1963. Hann átti sæti
í sjó- og verzlunardómi Reykja-
ví'kur 1933—1937. Hann var skip
aður í skipulagsnefnd Skipavið-
gerða 1942, í milliþinganefnd um
skipasmíðastöð í Reykjavík og
Skipulagningu strandferða, milli
þinganefnd um póstmál Pg Reyk
hólanefnd árið 1943 og var for-
maður síðasttöldu nefndarinn-
ar. Formaður stjórnar viatheim-
iliisins í Breiðuvík var hann
1946—1953 og sat í milliþinga-
nefnd um vernd barna og uingl-
inga á glapstigum 1947—1948.
Hann var formaður Þingvalla-
nefndar 1950—1957, átti sæti í
milliþinganefnd um rannsókn á
afkomu útvegsins 1953—1956, í
byggðajafnvægisnefnd 1953—
1956, í milliþinganefnd í skatta-
málum 1953, í kosningalaga-
nefnd 1954, í milliþiraganiefnd í
sjávarútvegsmálum 1956 og í
skattalaganefnd 1960. í stjórn
landshafnar í Rifi átiti hann sæti
frá 1951. Á Alþingi sat hann á
árunum 1942—1956 og 1959—
1963, sat á 21 þingi alla. Hann
var fórseti efri deildar Alþingia
1953—1966. í Norðdrlainidiaráðd
átti hann sæti 1952—1956 og
1959—1963, og var á síðara tíma-
bilinu formaður íslandsdéildar
ráðsiras.
Gísli Jónsson var mikill at-
hafnamaður, viljasterkur og af-
kastamikill. Öll þau störf, sem
hoinum var til trúað, vann
hann af alúð, var skyldu-
rækinn og ósérhlífinn. Hann
lagði á sig mikla vinnu við þirag-
störf, sótti þingfundi manna
bezt, kynnti sér hvert þingmál
vandlega, var sjálfstæður í skoð-
unum Qg tók oft þátit í umræð-
um. Hann var formaður fjárveit-
inganefndar á árunum 1945—
1953. Sýndi hann í því annasama
starfi mikla stjórnsemi og rösk-
leika. Hann lét sér mjög umhug-
að um opinberar framkvæmdir
í kjördæmi sínu og kom þar
miklu til leiðar. Heilbrigðis- og
félagsmál voru honum hugleik-
in. Hann var áhugasamur um efl
ingu almannatrygginga í þágu
aldraðs fólks og öryrkja. Sam-
bandi íslenzkra berkiasjúkl'inga
veitti hann mikinn stuðning í
víðkunnum framkvæmdum þess
og var kjörinn heiðursfélagi
þeirra samtaka. Hann fékkst
nokkuð við ritstörf, samdi minn
ingabækur og fékkst síðustu ár-
in af miki'lli elju við Skáldsagna-
gerð.
Ég vil biðja þingheim að minn-
ast Bjarna Benediktissonar og
ástviha hans og hinna sjö fyrr-
verandi alþingsmanna, sem lát-
izt hafa á þessu sumri með því
að rísa úr sætum.
— Ráðuneyti
Framhald af bls. 1
leiga nýtit ráðuinieyti. Það hefur
nú verið gjört með þeiim hætti,
sem ég hietf Skýrt frá. Ég leyfi
mér séreitakliaga a)ð bjóð'a velkom
imn til stfarfa 'hinn raýja diómis- og
kirkjiumiálaráiðhierra, frú Auði
Auðuinis, ©n það er söguiegur at-
burður er toon'a sezt í fyrsta sinin
í ráðherraisitól á Aiþimigi.
Ég þakka forseta íslands árn-
aðaróskir í garð hins nýja ráðu-
neytis og ríki'sstjórnarinnar í
heild. Til þess að firra miisskiln-
ingi vil ég taka fram, að hér er
raunar ekki um myndun nýrr-
ar ríkisstjórnar að ræða, heldur
fnaimlhald þesis stijórniarsam-
starfs milli Sjálfstæðisflok'ksins
og Alþýðuflokksins, sem hófst
með myndun ríkisstjórnar Olafs
Thors hinn 20. nóvember, að af-
lokraum alþiragiskosnmgum haust
ið 1959 og fram hélt við mynd-
un ráðuneytis Bjarna Bene-
dikfcssonar hinn 14. nóvember
1963, er Ólafur Thora hafði beð-
izt lausnar, sem forsætisréð-
herra af heilsufarsástæðum.
Enig'u að síð'ur eru þetta mikilvæg
stjórramálaleg tímamót, er við
eigum á bak að sjá eiraum mik-
ilhæfasta forystumanni íslenzkra
stj órnmála um langan aldur, sem
sem gegnt hefur ráðherraemb-
ættum um tvo áratugi og verið
í fararbroddi."
— Kosningar
Framhald af bls. 1
áður ©n hægt verður að hverfa
aftur til þingræðis, sagði Ge-
orgailas, og það er fásiniraa að
tala 'Um niolkkur tíimatatomiörfc í
daig. Breýtiragarnar fimm sem
hann tilraefndi voru: 1) Meðaíl-
tekjur yrðu að hækka úr 800
dolliurum á ári upp í 1100, til að
ná efnialhaigsil'e'gu sjáMstæði. 2)
Ljúka yrði við þá endurskipu-
lagningu á stjórniinini og stjóm-
arstofn'unuim, sem nú steradur yf-
ir. 3) Miinnka yrði stéttaskiptirag-
una. 4) Ljúka yrði endurbótuim
á meninitakerfiniu. 5) Vissi yrði að
vera fyrir því að heilbrigt stjóm
málalíf gæti þrifizt.