Morgunblaðið - 16.02.1971, Blaðsíða 11
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 16. FEBRÚAR H>71
11
BOKMENNTIR - LISTIR
BÓKMENNTIR - LISTIR
BÓKMENNTIR - LISTIR
„Dirfstu aö lifa þar
til birtir aftur“
Lárus Már Þorsteinsson:
Nóvember.
Almenna öókafélagið.
Reykjavík 1970.
Ég veit eklci, hvers vegna höf
undur þessa ljóðakvers hefur
vaiið því nafnið Nóvember. Helzt
datt mér í huig, þegar ég hafði
lesið ljóðin einum tvisvar sinn-
uim, að höf'undurinn vildi tákna
með því hugarástand sitt. Það
getur sem sé varla myrkara ver-
ið. Annars heldur enn áfram að
stytta daginn, eftir að nóvember
lýkur, en þess ber að gæta, að
undir lok desembermánaðar fer
dag að lengja:
Mér fannst eiginlega hörmu-
legt til þess að vita, hve emdieg
líðan hins seytján, átján ára
unga .'kálds er bágborin . . . En
svo dettur mér þá i hug, að það
sé karmski ekki eins vonlaust og
ætla mætti af þessari bók, og
sannarlega g’eður það hjarta
mitt. Ég minnist þess, að þegar
ég og sumir félagar mínir á svip
uðum aldri og Lárus Már, vor-
um að birta :jóð eftir okkur i
Landinu og Fréttum — já, og
fleiri blöðum, sem í þann tíð voru
gefin út, vorum við kallaðir grát
skáld og ungur og ötull kaup-
sýslumaður, sem hafði yndi af
bókmenntum, skrifaði grein um
grátskáldin og þótti þau bera sig
illa. En við létum okkur alls
ekki segjast að sinni, og eins og
Lárusi Má voru ástarharmar
okkur næsta erfiðir. Við tókum
ekkert tillit tii þess, sem Þor-
steinn Erlnigsson segir: „ . . . það
er góugróður, viraur minn, sem
grær oft fljórt, en stendur skjald
an lengi" — og ekki heldur til
hins, sem reynslan sannarlega
sýnir, „að alltaf má fá annað skip
og annað föruneyti." Hvað á-
stand mitt gat verið hörmulegt
má marka af því, að ég skrifaði
sögukorn, sem byrjaði svona:
„Ég var að reyna að deyja í alla
nótt.“ Skömmu áður hafði ég
skrifað ævintýri um dreng, sem
alltaf hló, þegar harmar steðj-
uðu að, og þegar ég lét hinn mun
eldri og þroskaðri vin minn,
Freystein Gunnarsson, heyra
þetta hvort tveggja, kvað hann
ekki upp neinn dóm, kímdi út í
annað munnvikið og mælti síðan
eftir stutta þögn:
,Hagalín á heldur bágt,
hans hafa meinin fjölgað skjótt,
Hagalín, sem hló svo dátt
hann var að reyna að deyja í
nótt.“
Og ekki var ég nú verr hald-
inn af lífsleiða og sviknum ást-
um en það, að ég hló að vísunni
og meira að segja kenndi hana
félögum mínum. Sannleikurinn
var líka sá, að ég og þeir gátum
verið hjartanlega glaðir, þegar
fundum bar saman, og við litum
hreint ekki grátnum augum til
framtíðarinnar, þó að í þann tima
væru blikur á lofti í veröldinni,
rétt eins og nú, og við vissum,
að okkar biði enginn dans á rós-
um, enda yfiiieitt hagir þjóðar-
innar þannig, að ekki var nema
tvennt til: að duga eða drepast
— enginn millivegur þar!
Það er sitthvað í þessari bók,
sem bendir í þá átt, að höfund-
ur hennar sé skáld, en mér virð-
ist hann ekki geta gert hin ömur
legu svartsýnisviðhorf sin svo
persónuleg, að lesandinn taki
þau alvarlega. Og það form, sem
hann velur sér, reynist honum
víðast ofviða. Hann hefur ríka
tilhneigingu til að gera það
myndrænt og torrætt, hyggst á
Lárus Már Þorsteinsson.
þann hátt — eins og fjöldi nú-
tíðarhöfunda — gera hugsanir
sínar og tilfinningar skáldlegri
og eftirminnilegri, en er ekki
enn, sem varla er og að vænta,
nægilega rökvís og gagnrýninn.
Þetta er þegar augljóst af fyrsta
ljóðinu í bókinni. Það hefst
þannig:
„Þegar við hiuumst að nýju
minntistu á síðustu nóttina
og kvaðst harma að ást þín hefði
orðið bráðkvödd
skömmu síðar.
En þrátt fyrir það vildirðu vekja
hana upp aftur
seiða hana úr gröf sinni
með lokkandi orðum.
Og þú vildir að ég veitti þér
aðstoð við að meitla andlit
draugsins
1 klettavegg sem reis undir
forvitni
skyhningamannsins."
Hvaðan er höfundi kominn
þessi skylmingamaður? Siðar í
sama ijóði:
„Þrúgandi myrkur sem breiddist
yfir borgina
og heltók hjörtu grátkvenna sem
stumruðu yfir
hvarfi sínu . .“
Hið háfleyga og óhætt að segja
víðfleyga ljóð Myndhvörf er
stutt. Það fer hér á eftir:
„Sólir fljúgandi um rökkvaðan
þrívíddar geim
berast um fölbiáan himin.
Mynda þér úthöf í auga?
Fljúgandi sólir á flótta undan
alheimsins dómi.
Sveimandi handan hins eilífa
dags.
Mynda þér úthöf i auga?"
Mér gengur illa að meta ann-
að eins og þetta og eins er um
f jölmargt fleira. Til dæmis:
„Og við munum aldrei hætta
að ræna hvor anr.an lífi.
Nema þá aðeins: við skiptumst á
augum
ég og þú
augum, vörum og viðjum —
leggjum eld að grönnum fæti
fjallsins
sem skilur okkur að.“
Nú — og kvæðið Ástarljóð
endar svona:
„Niðurlag:
allar næstu nætur munum við
virða þögnina að vettugi
en regnið mun njóta sannmælis
enn sem fyrr jafnvel
þó að dauðinn
látist sitja i fyrirrúmi."
Svo læt ég staðar numið með
kvæðinu Morðtngi nótt, sem sýn
ir sosum, hve höfundurinn er sár
kvalinn:
„Ó morðingi nótt. Ég finn er þú
fellur
á rústir mins fannhvita jarðlífs.
Finn hve þitt hatur í sál mina
ristir
með taumlausu frumstæðu afli
sín blóðugu tákn.
Ég finn hve þú lýstur mig dauða
ó, morðingi nótt
þú ein ert miit skjól.
Ég dauðvona ieita þíns fjöreggs
með íífvana höndum.
Ó morðingi nótt!“
Líklega fannst okkur veröldin
litlu skárri, sem vorum að yrkja
innan við og um tvítugt á árun-
um 1917—‘20 -- það er að segja
þegar við vorum búnir að setja
okkur í skáldlegar stellingar og
andinn átti að koma yfir okkur!
En hart er það að eiga sér ekki
annað skjól er; nóttina, svo iila
sem Lárus Már ber henni sög-
una.
Hann vill auðsjáanlega fljúga
hátt og skyggnast djúpt, og það
er engan veginn ólíklegt af sum
um Ijóðunum í þessari bók, að
vilji hans og metnaður beri á-
vöxt, þegar honum hefur vaxið
svo þroski, að hann hafi myndað
sér sjálfstætt iífsviðhorf og ieit-
að til þrautar þess forms, sem
honum hentar.
Guðmundiir Gíslason Hagalin.
Guðmundur G. Hagalín -i skrifar um 1 BÓ KM [] EN (N n riR
l
Tónlist:
SINFÓNÍU-
TÓNLEIKAR
Sagan segir að Prokof jeff hafi
samið „klassísku sinfóníuna" til
að sanna tónsmíðakunnáttu sína
í hefðbundnum stíl, á sama tíma
og hann var í óða önn að finna
sinn eiginn tón í verkum sínum.
sem á þeim tíma voru langt frá
því að geta talizt hefðbundin,
og víst er að þar tókst honum
sérlega vel upp. Klassíska sin-
fónían er gott dæmi um það, hve
sinfóníur geta verið bráð-
skemmíilegar — þegar flutning-
ur er góður — enda sennilega
oftast leikin af öllum þeim sin-
fóníum, sem samdar hafa verið
á þessari öld. Hún er skýr í
formi og aðgengileg hverjum
þeim sem hefur sæmilegt eyra,
kímin og spennandi. „Orkestra-
sjónin" er mjög gegnsæ, sem
veldur því, að hver hrukka og
hnökri í flutningi kemur mjög
greinilega í ljós, og því miður
var allt of mikið af slíku á tón-
leikum Sinfóníuhljómsveitar-
innar s.l. fimmtudagskvöld. 1
þetta sinn var „hin klassíska"
ekki sú skemmtun, sem hún ætti
að vera, og virðist Wodiczko
engan veginn hafa þau tök á
hljómsveitinni nú, eins og oft
áður.
Ljósi punktur kvöldsins var
einleikur Halldórs Haraldssonar
í þriðja pianókonserti Bartoks,
en þar vann hann eftirminnileg-
an sigur. Þeir, sem fylgzt hafa
með ferli Halldórs uiradanfarin
ár, dyist ekki að hann er greini-
lega vaxandi i list sinni, sem má
eiginlega merkilegt telja, þegar
haft er í huga hve sárasjaldan
heyrist til hans. Hún gefur í
engu eftir sumum þeim rándýru
útlendu virtuósum, sem hingað
eru fluttir inn, og mætti beina
þeirri ósk til forráðamanna Sin-
fóníuhljómsveitarinnar og Tón-
listarfélagsins einnig i fullri al-
vöru að nýta betur jafn ágæt-
an listamann og Halldór er. En
eins og Haildór lék vel,
af vandvirkni, tæknilegu öryggi
og innlifun, verður hlutur hljóm
sveitarinnar þveröfugur, og var
langt frá því að geta talizt við-
unandi.
Tónleikunum lauk með
„Iberia" svítu spænska píanist-
ans Albéniz í hljómsveitarbún-
ingi Arbos. Músík, sem hefur
Halldór Haraldsson.
sinn sjarma, en innihaldið frem-
ur fátækiegt, og oft mikill háv-
aði af litlu tilefni. Það er langt
síðan Sinfóníuhljómsveit íslands
hefur átt jafn slæman dag.
Egill R. Friðleifsson.
NauðungaruppboÖ
sem auglýst var í 64., 66. og 68. tbl. Lögbirtingabíaðsins 1970
á jörðinni Hrauni Hofshreppi þinglýst eign Árna Jóhannssonar,
fer fram eftir kröfu Búnaðarbanka íslands í sýsluskrifstofunni
Víðigrund 5 Sauðárkróki þriðjudaginn 23. febrúar 1971 kl. 14.
Sýslumaðurinn í Skagafjarðarsýslu.
Nauðungaruppboð
sem auglýst var i 63., 64. og 65. tbl. Lögbirtingablaðs 1970
á hluta í Skeifunni 5, þingl. eign Egils Óskarssonar, fer fram
eftir kröfu Borgarskrifstofanna á eigninni sjálfri, föstudaginn
19. febrúar 1971, kl. 14,30.
Borgarfógetaembættið i Reykjavik.
Húsnœði óskast
1000—1200 fermetra húsnæði óskast til kaups eða leigu.
Má vera á tveimur hæðum.
Tilboð merkt: ,,Húsnæði — 6690" leggist inn á afgreiðslu
blaðsins fyrir 18. þessa mánaðar.
. ■ ■■ ■
“f
w mm .. r yt*
- 2.5s,»>
,:.V:
yW ,..f | . J
Til
fjölmorgra
hluta
Nytsamlegar
-ÓDÝRflR -
H
BRIGGS&STRATTON
MILWAUKEE, WIS , U S A
I
Fjórgengis bensínvélar
Stærðir 3-14 hö.
Bezt að auglýsa í Morgunblaðinu