Morgunblaðið - 16.02.1971, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR lfl. FEBRÚAR 1971
Minning;
Halldóra Guðrún
Halldórsdóttir
Faedd 6. janúar 1912.
Dáin 6. febrúar 1971.
1 dag fer fram frá Fossvogs-
kirkju jarðarför frú Halldóru
Guðrúnar Halldórsdóttur Anda-
kílsárvirkjun.
Halldóra var fædd að Odda-
stöðum í Hnappadal í Kolbeins-
staðahreppi 6. janúar 1912.
Foreldrar Halldóru voru Hall-
dór bóndi þar Jónsson frá Hlíð
í Hnappadal, verða ættir hans
ekki raktar hér, en 5. maður var
hann frá Finni biskupi í Skál-
holti.
Um bróður Halldórs, Jón í
Skjálg hefur listamaðurinn Rík-
arður Jónsson ort mikið og gott
kvæði, gert af honum mynd, og
sagt skemmtilega frá honum, hin
um meinyrtu snillisvörum
Jóns þegar við hann var rætt.
Ekki voru þeir í þessu ólíkir
bræður Jón og Halldór á Odda-
stöðum.
Móðir Halldóru, kona Hall-
dórs var Guðríður Jónsdóttir
borgfirzkrar ættar fædd að Dals
mynni í Norðurárdal, en fluttist
bam að aldri með foreldrum sín
um Jóni Jónssyni og Guðríði
Guðmundsdóttur að Landbroti i
Hnappadalssýslu.
Upp úr aldamótunum, eftir
eins árs búskap í sveitinni flutt-
ust foreldrar Halldóru að Odda-
stöðutó, harðbýlli fjallajörð en
með veiðivatni.
Svo til eignalaus taka þau
jörðina á leigu, og má segja að
það helzta sem þau hafi flutt
með sér þangað, hafi verið bjart
sýni, kjarkur og dugnaður, því
fátt var um kvikfénað til að
byrja með.
Sívökul árvekni og þrotlaust
starf bjargaði þessu öllu, og það
svo rækilega að síðar keyptu
þau jörðina, og voru ávallt veit-
endur en ekki þiggjendur, þrátt
fyrir vaxandi ómegð.
Af ellefu börnum þeirra hjóna
komust átta til fullorðins ára.
Gestagangur var alltaf mik-
ill á Oddastöðum, jörðin lá við
alfaraleið er fara skyldi fjall-
vegina Heydalsveg og Rauða-
melsheiði, var þá mikið ferðazt
um báða þessa fjallvegi. Þó að
gestagangur væri mikill á Odda-
stöðum var gestrisnin þó miklu
meiri.
• Þegar systkinin á Oddastöðum
voru komin á unglingsár, var
það ekki sjaldan að við unga
fólkið neðan úr sveitinni eins og
það var kailað færum fram að
Oddastöðum um helgar á sumrin
og oftar, var þá e.t.v. tekin upp
harmonikkan eða aðrir leikír
hafðir í frammi, verið gat, að
báðir húsbændumir væru nieð í
leiknum, víst var um það að
aldrei var vandað um við okkur
vegna hávaða, en gleði okkar
imga fólksins var ánægja hús-
bændanna. Þó komu veitingam-
ar (kræsingar) án þess að gest-
ir yrðu varir við fjarveru
húsmóðurinnar, svo hljóðlega
og látlaust veitti hún gest-
um sínum beina, þetta sér-
staklega fyrirferðarlausa lát-
leysi gestrisninnar hafa allar
þrjár dætur hennar erft ríku-
lega.
Sagt var það um Jón í Land-
brotum móðurafa Halldóru, að
er honum fannst tilbreytingalít-
ið á vetrum hafi hann í vöku-
iok gengið út fyrir dyr, horft til
allra átta og óskað sér gesta.
Oft sátu þar gestir næsta dag
eða kvöld.
Ég hef dvalið nokkuð við
æskuheimili Halldóru heitinnar,
sem stafar af því, að þaðan á
ég sjálfur svo góðar minningar.
Þótt Oddastaðir séu nú komnirí
eyði, (en ekki úr eign fjöl-
skyldunnar) þykir mér silung-
urinn úr Oddastaðavatni beztur
ef ég borða hann í gamla bæn-
um á Oddastöðum með systkin-
unum, þó þau geti nú líka boðið
ið hann á sínum ágætu heimil-
um.
Við þær aðstæður, sem al-
gengastar voru í sveítinni ólst
Halldóra upp, þá var ekki um
það að ræða almennt að foreldr-
ar í sveit gætu kostað dætur
sínar í skóla, aðal undirbúning-
ur þeirra undir lífið og hús-
freyjustörfin var oftast að kom-
ast á góð heimili, og þá helzt í
Reykjavík, þessa naut Halldóra
eins og fleiri.
Þegar Halldóra var um tví-
tugt bar fundum hennar saman
við ungan Hafnfirðing Óskar
Eggertsson sem þá var hér við
nám. Leiddi það til þess, að hún
var heitbundin honum þegar
hún kom heim næsta vor.
Hún sagði lika frá þvi, að
þessi ungi maður væri sveitungi
sinn, þvi fæddur var hann í
Kolbeinsstaðahreppi þó að flutzt
hefði til Hafnarfjarðar ungur að
aldri.
Um þessar mundir fékk
Halldóra óvænt boð frá frænd-
um og vinum í Ameríku, (en
þangað höfðu systkiní beggja
foreldra hennar flutzt á sínum
tima). Buðu þeir henni frítt far
og dvöl þar hjá sér og varð það
að ráði milli hennar og unnust-
ans og fjölskyldu hennar, að
hún þægi boðið meðan hann enn
væri við nám.
Fátt er betra fyrir unga
stúlku, sem ekki á kost á námi,
en að fá að sjá og reyna líf
og starf annarra þjóða, og fá
þannig innsýn í starf húsmóð-
urinnar og víðari sjóndeildar-
hring á fleiri sviðum.
Eftir heimkomuna eða í des-
ember giftist Halldóra unn-
usta sínum Óskari Eggertssyni
Benjaminssonar frá Hróbjargar-
stöðum í Kolbeinsstaðahreppi
sem þá var orðinn vélstjóri. Var
það gæfuspor beggja.
Búskapur var hafinn í
Reykjavík, síðan á írafossi, en
frá þvi að fyrstu vélar komu í
Andakílsárvirkjun hefur heimili
þeirra staðið þar, eða um tutt-
ugu og fímm ára skeið, þar sem
Óskar hefur frá upphafi verið
rafveitustjóri Andakílsárvirkj-
unar og er það enn.
Heimili þeirra hjóna bar hús-
freyjunni fagurt vitni um frá-
bæra snyrtimennsku og um-
gengni alla.
Ekki er því veitt eftirtekt
sem skyldi, að konur embættis-
og sýslunarmanna í strjálbýli.
sveitanna eru í allt annarri að-
stöðu en stalisystur þeirra.í þétt
býli. T.d. hvert er farið með þá
mörgu gesti sem óhjákvæmilega
koma vegna stöðu og starfs
slíkra manna í kaupstaðnum? Á
hótel, en í sveitinni inn á einka-
heimilið.
Það er því ekki lítill styrkur
og stuðningur sem Halldóra
heitin hefur veitt manni sínum
á þessu sviði og þar með aukið
á farsæld hans og lífsgæfu,
enda er mér kunnugt, að það
kunni maður hennar vel að meta.
Hve mikill styrkur er það ekki
húsbóndanum í miklum umsvif-
um sínum, að geta gengið beint
til komumannsins, hvort sem hér
er um að ræða menn í embættis-
Lokað
verður eftir hádegi miðvikudaginn 17. febrúar vegna jarðar-
farar bræðranna Elíasar og Ragnars Stefánssonar.
BUKKSMIÐJAN GRETTIR.
erindum vegna stöðvar og starfs!
hans, eða annarra erinda og leitt
þá fyrirvaralaust til stofu, þvi
þar var allt til reiðu, jafnt þó
húsfreyja yrði fyrst gestsins
vör í andyri heimilisíns.
Gátu þvi gestirnir jafnt notið
hinna gestrisnu hjóna, hvort
sem hér var um langa eða
skamma dvöl að ræða.
Alltaf viðbúin, þannig starf-
aði hin vökula húsmóðir, þannig
starfaði samstilltur hugur og
hönd þeirra hjóna, er báru
gagnkvæmt traust og virðingu
fyrir hvort öðru, og störfuðu
á þann hátt saman að velferð
og sóma heimilisíns.
Gestanauð er hvergi nema
þar sem gestum er fagnað, þess
vegna var aldrei gestalaust hjá
Halldóru og Óskari, það vitum
við sem reyndum.
Halldóra var fríð kona og vel
á sig komin, viðrasðugóð og
skemmtilegt að vera með henni,
átti gott með að blanda geði við
annað fólk, jafnan hógvær, en
átti líka gott með að láta mein-
ingu sína í ijós, því skaplaus
var hún ekkí.
Um félagsmál hennar er mér
ekki kunnugt, vissi þó að hún
var í reglu Oddfellow-systra á
Akranesi
Þótt andlát Halldóru heitinnar
hafi borið fyrr að en
okkur varði, þá var það öllum
ljóst er hana þekktu bezt að
fjöldamörg ár eru liðin frá því
að hún fann fyrst til þess sjúk-
dóms, sem ekki varð við ráðið.
Margar sjúkrahúsvistir, og
ferðir til annarra landa hafa
verið reyndar, nú síðast
gengið undir mikla aðgerð á s.l.
hausti í London. Hitt er okkur
vinum hennar hulið, hve mikilli
vinnu hún gat afkastað, með oft
marga menn í heimili auk gesta
og annarra umsvifa.
Sálarþrek hennar var mikið,
sérstaklega var það eftirtektar-
vert hve lítið hún ónáðaði aðra
með sjúkdómstali, og hafði
hún þó oft ríka ástæðu til þess
svo sem heilsu hennar var hátt-
að. Þar kom líka til eins og áð-
ur er sagt hin gagnkvæma vin-
átta hjónanna.
Með rósemi og traustleik tók
maður hennar fylista þátt í
sjúkdómsstríði konu sinnar og
öllum tilraunum til bættrar
heilsu. „Þátttaka mannsins míns
og fórnfýsi í sjúkdómsbaráttu
minni er minn bezti styrk-
ur,“ sagði Halldóra eitt sinn við
mig.
Halldóra andaðist á Akranes-
spítala aðfararnótt laugardags-
ins 6. febrúar, en á Akranes
kom hún daginn áður í heim-
sókn til manns síns, sem þá lá
þar á spítaianum.
Þrjú eru börn þeirra hjóna:
Rósa gift Sverri Hallgrímssyni
1. vélstjóra í Andakílsárvirkj-
un. Alda gift Magnúsi Sveins-
syni bónda á Slitvindastöðum á
Snæfellsnesi áður gift Georg
Ólafssyni véistjóra, og Kolbeinn
er enn býr heima.
Fjögur eru barnabörnin.
Harmur er nú kveðinn að
systkinum Halldóru heitinnar,
börnum, barnabömum og tengda
fólki, en mest hefur sá misst,
sem mest átti. Megi minningin
um góða konu og vissan um end-
urfundi vera þér huggun í
harmi. Ykkur öllum sendum við
hjónin og fjölskyldur okkar,
innilegar samúðarkveðjur.
Signrður Árnason.
HEIMILI frú Halldóru og henn
ar ágæta eiginmanna Óskars
Eggertssonalr, stöðvarstjóra er
löngu iandsþekkt fyrir rausn og
myndarskap. Halldóra var traust
og góð kona, sem vildi öllum
gott gera, það sýndi hún bæði í
orði og verki. Ég gleymi ekki
þegar dóttir okkar átti í miklum
erfiðleikum, þá bauð Halldóra
henni að koma til sín með börn
in og dvelja hjá sér. í þessu sem
öðru kom ávallt í ljós hjálpsemi
hennar. Við vinir hennar viss-
um, að hún var lengi búin að
þjást af lasleika, en hún lét lít
ið á því bera. í staðinn reyndi
hún ávallt að hjálpa öðrum, sem
hún taldi að ættu í meiri erfið
leikum en hún sjálf. Ég gleymi
heldur aldrei þegar ég síðastlið
ið sumar varð fyrir óhappi og
varð að 'leggjast inn á sjúkrahús
Akraness, og er Halldóra frétti
það, þá kom hún strax að heim
sækja mig, þó vissi ég að Hall
dóra var sjálf nýkomin heim
frá sjúkrahúsi. Svona var hún
alltaf tilbúin til að hjálpa. Við
heimili hennar eru tengdar marg
ar og góðar minningar. Þar var
gott að koma.
Með þessum fáu línum vil ég
þakka Halldóru fyrir tryggð
hennar við mig og fjölskyldu
mína. Vini okkar Óskari og fjöl
skyldu harvs og öðrum vanda-
mönnum sendum við okkar inni
legustu samúðarkveðju.
I. I.
„Sumarglaðir svanir kvaka
suður um heiðavötnln blá“.
HNAPPADALURINN á Snæ-
fellsnesi er fögur sveit, en ef til
vill nokkuð harðbýl. Hrikaleg
fjöll, mikílúðug hraun, fagurblá
vötn prýða landið og Rauðamels
heiði liggur upp frá byggðinni.
Oddastaðir er einn af innstu
bæjum í sveitinni. Þaðan er fög
ur útsýn, en erfitt til búskapar.
Þar bjuggu um langt skeið hjón
in Guðríður Jónsdóttir og Hall
dór Jónsson, og munu þau
mörgum minnisstæð, er þar áttu
leið ura. Veraldarauður þeirra
var að vísu oft af skornum
skammti og stundum ekki meiri
en til hnífs og skeiðar. Slíkt
var ekki óalgengt hér á landi
fyrir svo sem hálfri öld. En
samt sem áður voru þau rík.
Auðæfi þeirra voru fólgin í
stórum og mannvænlegum barna
hópi. Þau voru fólgin í miklum
dugnaði og útsjónarsemi í því
að sjá stóru barnaheimili far-
borða og ekki sízt kom ríkidæm
ið fram í gestrisni og myndar-
skap, svo að af bar. Höfðings-
lund hefur jafnan einkennt ís-
lenzka bændastétt. Og hún réð
sannarlega rikjum hjá þeim
Guðríði og Halldóri á Oddastöð
um.
Hjónin á Oddastöðum eignuð-
alls 11 börn, þar af komust 8
til fullorðinsára. Eitt þeirra var
Halldóra Guðrún. Var hún
fimmta bamið í þe&sari stóru
fjölskyldu.
Halidóra ólst upp heima á
Oddastöðum, en um tvítugsald-
ur fór hún til Reykjavíkur, var
einn vetur í Samvínnuskólan-
um, en dvaldist eftir það um
tveggja ára skeíð hjá frænd-
fóiki sínu í Kanada. Þaðan kom
hún haustið 1935 rneð aukið víð
sýni og reynslu. Ári síðar, hinn
19. - desember 1936, giftist hún
eftiriifandi eiginmanni sínum,
og sveitunga, Oddi Óskari Egg
ertssyni frá Hróbjargarstöðum.
Hafði hann lokið vélstjóraprófi
þá um vorið. Stofnuðu þau heim
ili, þótt efni væru af skornum
skammti, og bjuggu í Reykja-
vík til ársins 1943. Þá fluttust
þau að Ljósafossi, þar var Ósk
ar vélstjóri til 1946, en þá var
hann ráðinn forstjóri hinnar
nýju Andakílsárvirkjunar í Borg
arfirði og hefur verið það síð-
an.
Börn þeirra Halldóru og Ósk
ars eru þrjú, tvær dætur og
fóstursonur. Rósa Guðríður sem
gift er Sverri Hallgrímssyni vél
stjóra í Andakílsárvirkj un og
eiga þau tvo syni, Óskar Eggerts
og Hallgrím. Alda, sem gift er
Magnúsi Sveinssyni bónda að
Slitvin dastöðum í Staða^sveit.
Hún á tvær dætur, Guðrúnu
og Halldóru. Kolbeinn er kjör
sonur þeirra. Hann er um tví-
tugt og er ókvæntur heima.
Þegar Oddfellowstúka fyrir
konur var stofnuð á Akranesi,
var Halldóra eitn af stofnendum
hennar og studdi starf hennar
af alúð. Hún bar mjög fyrir
brjósti hvers konar líknarmál,
m.a. sjúkrahúsið á AkranesL
Hafði hún forgöngu um það, og
átti sjálf þar stóran hlut, að
konur í Andakílshreppi gáfu
sjúkrahúsinu sjóð að upphæð
75 þúsund kr., og átti að verja
honum til tækjakaupa.
Á þessu ári eru liðin 25 ár
síðan að þau Halldóra og Óskar
fluttust í Borgarfjörð. Þau hafa
átt þátt í því meira en nokkrir
aðrir, að orkuverið við Anda-
kílsá hefur verið rekið með
framúrskarandi dugnaði og hag-
sýni. Raforkunni hefur á þess-
um tíma verið dreift um gjör-
vallan Borgarfjörð og __ hún
reynzt örugg og ódýr. f öllu
uppbyggingarstarfi þarf að
leggja fram hug og hönd. Það
gerðu þau hjón bæði af mikl-
um dugnaði og einlægum áhuga.
Oft var þá gestkvæmt á hinu
fagra heimili þeirra. Þar fór
vel saman ágæt þekking og at-
orka forstjórans og myndarskap
ur og gestrisni húsfreyjunnar.
Þar mátti glöggt greina einkenn
in frá Oddastöðum, góðvild,
myndarskap og höfðingslund.
Um alllangt árabil hafði Hall-
dóra ekki verið heil heilsu. Það
var æðakerfið til höfuðsrns, sem
ekkí var í því lagi, sem vera
óttL Leitaði hún margra lækna
utan lands og innan, og sl. haust
gekk hún undir áhættusaman
uppskurð í London og fylgdi
maður hennar henni þangað.
Uppskurðurinn lánaðist að vísu,
en hún fékk ekki þann bata,
sem hún hafði vonazt eftir.
Banamein hennar var heilablóð
fall. Kveðjuathöfn fór fram frá
Hvanneyrarkirkju 11. þ.m.
Hana flutti sr. Sigurður Pálsson
vígslubiskup á Selfossi. í dag
er hún tii moldar borin í Foss-
vogskirkjugarði í Reykjavík.
Halldóra Guðrún var fríð
kona og frjálsmannleg. Hún
undi sér vel í vinahópi, en var
ekki gjörm til þess að láta mik-
ið á sér bera. Verkin hennar
voru vel af hendi leyst og með
skörungsskap. Það var gott að
vera gestur þeirra hjóna, Hall-
dóru og Óskars. Hún var trygg-
lynd og vinaföst. Manni sínum
var Halldóra svo traustur og
heilsteyptur lífsförunautur, að
vart verður á betra kosið. Sjúk-
leika sinn bar hún framúrskar-
andi vel, og oftast urðu gestir
hennar ekki annars varir en að
hún væri alheil heilsu.
Margir vinir þeirra hjóna
hafa þessa síðustu daga sent
Óskari Eggertssyni hlýjar sam-
úðarkveðjur og gert sitt til að
styrkja hann og fjölskyldur
þeirra í þungri sorg. Slíkar
hugsanir og bænir hafa vissu-
lega áhrif í þá átt, sem þeim er
bernt í, og það hefur einnig átt
sér stað hér.
Fyrir hönd vina þinna og fé-
laga vil ég að lokúm mtóma þig
á þetta: Þú ert fátækur við
missi góSrar eiginkonu, en þú
hefðír verið miklu fátækari, ef
þú hefðir aldrei eignazt hana.
Hvanneyri, 15. febr. 1971
Guðm. Jónsson.
Hún Dóra frá Oddastöðum er
dáin. Frá bernsku hennar 1
Hnappadal höfum við ailtaf
kallað hana þvi nafni, þó hún
héti fullu nafni Halldóra Guð-
rún.
Við fráfall hennar verður mér
hugsað til Hnappadals, þessa
óreglulegá og sundurleita dals
■við innsta hluta Snæfellsnes-
fjallgarðs að sunnanverðu, sem
tekur þó flestum öðrum dölum
fram að fjölbreytni í landslagi
og náttúrufari. Þar eru háar og
hrikalegar fjallseggjar og gníp-
ur með hamrastöllum og djúp-
um gljúfrum, eldgígar og
brunahraun, stórir hraunhellar
og neðanjarðarvatnsföll, hamra-
borgir og sandfelL En þar eru
Framhald á bls. 18.