Morgunblaðið - 24.02.1971, Blaðsíða 13

MORGUNBLAÐIB, MIÐVIKUÐAGUR 24. FEBRUAR 2971
13
Haraldur V. ólaf sson:
Vernd listtúlkenda og
framleiðenda
listaverka?
Nú hefur -veriS lagt fyirir Al-;
þingi (nunwp tíi höfundalaga,
er kveði á wum réttindi hofumda
og awnaurra ílistskapemda, túlk-
einda eða Estfflytjjenda og fraim-
leiSemda listefois aS þvi er
vartSar ©pimberan flutning þess.
Hefur Jeaagi staSið í£L, að ffrum-
varp þetta yrði 3agt fram og
hefur þaS dregizí oeSiilega
lengí. Væmtanlega verSur þaS
nú saamþyfckt, þar seam svw varB
ist, aS fyrir hemdi se g&Sur
skalaaiaagittr alþingismamaia, tbvar
í ÐokM sem þeir st.anda.
ívsrSi Eyjórrssyrii, fyrrverandi
haestaréttardámara, vatr » aina-
um tíma falið að sækja þing í
Rómarborg um rétt listtúlkenda
hljómplötuframleiðenda og höf-
unda. Var á því þamgi saaaaþykkt
ur svokallaSur Rómarsáttmáli
um höfundarétt (1961). Munu
þeir fe&rS.ur Eyjólffssom og Sig-
urðaar K. iRétaarssDm hrL, soaa
mikiS heffur aanmiS að þessum
naáhaim ffyrir STEF, vera þeir
menm hér á lamdi, sern jmesta
þekkimgu haía á höfumdaretítá
og ckyidum naálum.
f tfraaaah.'aidá af ffcrS saiaaaai til
Rómar var ÍÞöa-Sa Eyjolfssysai
faliS að seamiia fnanwaírp tiil Al-
þingis aaam hðfundarett o.fi. og
hafSi hajnai loki'S því sfcaa-ffi áraS
1962. HaíSi hamm hiiðsjón af
dÖRsfcum lögum am höfunda-
rétt, " Ophavsretsloven, seaaa
höfSu verið saaaaiim af Tiœrlbeaa
Lund. Tókaa þaaa gáMa í Dam-
mörkaa áriS 1863. Eamsaig vaa^
hliSsBÓaa ftaoffS aff JbliSstaeSjaaaa
löguiaa á mimaiam NiorSJirloiadaaaa-
um, sem tókaa gakJá meðdknu
aeiiama. SíSan faetraar ffraianvarpa.S
veriS eaadairsfcioSa® ameS hiaSsjón
af þearra toreylimgaa á Bermarsátf-
málaaaaaaaa aaaaa hfoffuaadaaTéítt, seaaa
gerS var í Stokfchölami áráS 1967
og aæffaad heirur veriS Stokk-,
hólmsgexS hams. Er því aaag-
Býnaáega w°riS aS gera titaaaam
131 þess aS saaaarsema aMMTaeaaa,
Jöggjraff iuaaa þetsta <effnaiL
ÞaS er vissulega kominn tarna'
til að þessum matom «é komiS
í rétt horf með lagasetningu,
þar sem ég teí, aS við ísJend-
ingar séiutn orömir aftur úr öðr-
um þjóðum Evrópu og víðar í
þessu efni.
Kiiis «g kunntifít or hafði
S.T.E.F., og þá sérstaklega for-
•tjóri þess, Jón Leifs tónskáld,
tneð góðum stuðningi SigurSar
R. Péturssonar hrl. komið rétt-
iaidum höfunda tónverka og
eigenda flutnmgsréttar í gott
horf með sérstökaam dugnaSa og
framsýni. Mun það hafa tekið
S.T.E.F. 10 ar aS koma mitam
eínum í rétt hoæf, en »ú munu
jBamningar við S.T.E.F. wa-a aS
fullu mótaSir. f hinum norr«rra
höfundalögaam og á fraaaaavaTjpa
því, sem MB hefaar s«r&S lagt
fram, er kveðiS k aaam pétt á
fleiri sviðum. Eraa i ffnumwarjp-
Inu áfcvæði um:
1. Réfttindi Mj'ompiöíbuÆraamleiS-
enda, þaamig aS hijómp'iötffir,
sem hera list feöffuaada ogtaalk
eaada til aifflœaa'iaianigs aaaaa aát-
varp eða aSra fjxiJiimiðla, njóti
verndar.
2. Rétt túlkenda, þ. e. þeirra
sem leika eða syngja á
hljcaaaplötur.
3. Réttindí til handa .öSrum list
skapendum, s. s. arkitektum,
ljösmyndurum, myndhöggv-
urum o.s.frv.
Eftir að hafa lesið frumvarp-
jS sýmist amér, aS foýsna vel
llaffa veriS séS ffyrar 'osfcum rat-
liöl'ii'iida, og lel ég þaS vissu-
lega amaklegt. Afftaar á amótí vítS
ist mói', af> listtúlkendum Ag
framleiSendaaaaa HSaltwerkai aé
«kki mikil vernd veitt, ef ekki
er um þaS að raeSa aS Rómar-
sáittmáilaiain verSi lagður fyair
Alþingi og hann samþykktur.
HljómptötuframleiSeaadur hafa
natiomal Federatáoai of the
aaæS sér aiþjóSasaimbaaad <Iiater-
Phonographic Indmsitry^ og er!
deáild aár þva sambamdá starfandi
hér á laaadi, og eru í heraaai þeir
aSilar flestir, sem gefa aát hljóm
jafötMx hérieaadas. Ailþj óSasaan-;
baiad þetta spanaaar yffar naestan
hJuta heims nema Sovétríkin og
a5 aaoklkraHm íatata Bandarákin,
sem þó greiða ha?ðí túlkendum
©g MjómplötuframleiSemdum,
s^^o og höfundum, ákveðin gjöld
fyrir opiaafeeran flaitmimg hljóxm-
platna þeirra, þótt á annan hátt
sé, Réttiiidi þessara aðila hafa
þannig veriS tryggS maeS lögum
og —"T»'»»iyHi||i afis staSar í Kvr-
ópa aatam Sovéítrafcjaaaaaa, »s» og
á Afríku, Asíu, Ástraliu, SuSur-
Aiaaeriku ©g aS wissu leyti . í
Bamdaríkjunum.
ÞaS' liggur nokkuð rjost fyrir,
að hofundur tóitverks getur
ekki komið listsmíð efta bug-
vtrki síbu á framfaerí nema
meS þvi
1. aS gefa þaS út á mótmn, aem
mun mú vera fremur áhrifa-
litiS hér á Jandi
2. aS fá þaS leatöð eða sungið
á opiraberaaaa vettwaaagi, td. í
útvarpá eSa sjónvarpi
3. aS fá þaS geffiS út á hljöm-
plötuam, sem ég teð áhrif a-
naestu leaSiaaa tal að kyiuia
verkið almeaamimga, innanlands
og utan.
Jónas heatimm ÞurbeagaMon,
fyrrveraaada aatvarpssljóri. hafði
skilnBag á þessaaaaa amáiaam.
Samda haaaaa viS AlþjóSasam-
baaadiS um saaoávægáaega
greiðsiu, rnjög hagstasSa fyrir
RíkisútvarpiS, éraS 1940 fyrir
flutning hljómplatna í útvarpL
Er mér tjáð, að hiiaa haifi veriS
greidd til áTsims 1"95S. Efftár þann
tíma taldí næsta útvarpsgQórí
og lögfræðingur hans, að íslenzk
um aðilum bæri ekki meim
skylda til að greiða slík gjöld
fyrir flutning hljómplatna i Rik
isútvarpinu. 196i baS ifis Mast-
er's Voice i London mig uaaa að
taka upp samninga við þáv. út-
varpsstjóra til að fá þessuna
málum komiS í lag. íítvarpæ-
stjóri tók þessum málum með
vinsemd og skihaimgi, em niður-
staðan var þvá Kaiður engin.
Þanaaig hefur Ríkisútvarpið aaot-
að allar ísienzkar hljómplötur
án nokkuira takmarkama ailan
þennan támaa án nokkurrar
greiðslu, og einnig aHar erlend-
ar hljómpíötur á sama háit.
Þetta er nokkuð sem útvarps-
stöðvar liágranrjaiandanna láta
sér ekki saema lengur, emda
verða þaer að hlíta lagaákvaeð-
um landa sinma aaú orðið þar aS
lútandi.
HaraUuir V, Ólafsson.
P. S.
Ef frekari upplýsinga er ósk-
að eru þær til reiðu. Tjd- má
geta þess, að aaorskur hæsta-
réttardómur liggur íyrir, er
staðfestir rétt hljómplötufram-
leiðenda um aS ekki aaaegi aaota
hljómpiötur á opiiaberum veti-
vangi aua heimildar eða að
greiSsla komai fyrir.
Augljóst er hversaa mikill
kostnaðarmunur þaS er fyrir
fjöimiðla að nota hljóðritanir
með beztu listamönnum heims
og á að kaupa þjónustu þeirra
sjálfra, jafnvel þótt eitthvaS
væri nú greitt fyrir aaotkaua
slíkra hljóðritana. Fi'amleiðend-
HaraJdur V. Olafsson
ur listve-rka selja þau einstakl-
ingum, og miðast verg þeirra
viS það en hér hefur Rikisnt-
vai'pið taliS sig hafa rétt til að
raota siik verk. eins og t.d.
iii.'tóít! 'itanir. endurgjaldslaust
seam efnivið á dagskrár sínar,
era tekur svo aítur gjald fyrir
af almenmingi í formi afnota-
gjalds. Ætti ölluma að geta verið
Ijést óréttmasti sliks fyrirkonru-
lags.
Sjúkrasamlagið greiði
tannviðger ðir
— tillögur pess ef nis ræddar
í borgarstjórn
TILLAGA ÖdMu Báru Sigfós-
áéttm nm grei&slu Sjúkra-
samisgs Krykjavikur á faum-
•Fa^erSam var ttil fyrsta nm-
borgairstjórn sl.
liIISga ^ess-
ari ásaumt brrytíi^íaurtilHgu
Xrist jáns I. Gaaiinarssonar og
tillögu frá Eiaari ÁgTÍ.stssyni
vaur TÍsa^i til
ráVSs «g auuuurraur
IwMgirstjýtm.
'TaMfflgr öddaa a^Braa Sagffiisaétt-
ur Mjóðar svo:
„Borgarstjórn beinir því til
stjórnar Sjúkrasamlags Reykja-
váfccrr, aS haám taki upp greaSsiair
til •saanllag'samaaTma vegrm taim-
viðgerða og miði fjárhagsáeetíhan
ársins 1972 við það, að þessari
þjónaasítn verrS komáS a í hyTJnm
þess árs.
BorgaBrsttjóraa leggair tii, *8
greiðsilur .tai sajmla)gsrriammjL swrSi
með þeim hætti, að þeir fái end-
urgaaeiddam hluta af tekiaiisfcostn-
aði við ataæiant viStvaild tamma,
sajimfcvseimt rieiikningá hverju
siaariL^'
Breytámgau-tiliaiga Kristjáaaíi J.
Guminarssoríar &c sv.oiaij^Saaadi^
.„BiorgarstjóinR heiraár þvi tU
stjjiéaTnar Sjj.iíkrasa<iaala,gs Reykja-
vífcur aS vianaa;a að því, aS greiðsl-
ur íaJ. siaaaailafsmaniaa vegaa* al-
mennra tannviðig,er3a ver,ði tekn-
ar aiiM> og að því stefnt að a.uka
þæer í áfoaagum ,úr 20—Æ0% .af
fullri greiSshi á kostaaaði skv.
reiknijaigi hverju .sáaani, enda .séu
siíkar eaadurgreiSsilur bornar
uppi af s&na-u a/ðaiium ag með
sataaa h8e.tti og almennar sj'úkra-
tryggmgar.
iBoaTg.ars'tj,ória toeinir því þess
wegma tii 'Stjórmar Sjúkrasaralags
Reykjavákur:
a. aS ieita etftir saroþykki
trygSJaagaráðs og hlutaðeigaaadi
ráðuneytis til breytinga á sarn-
þykkt Sjúkrasamlags Reykjavík-
ur sem feli i sér, að heimilt sé
aS teaadijírKreiiSa »$ iatafca knasitjraað
vaS alhTieiHairar taaaiaviðgierSir, rfbr.
Iqj mr. «0 frá 1363.
fe. aið ieatta. saimaaiiaga vi5 Tamn-
itekiaaÆéllaLg Istaaads aœm hicmarks-
gjaldsíkrá fyrir tamaavaSEierSar.
c. að semja reglur uim til hvaða
tanaaviSgjerSa emdurgreiðsilur
taka.
d. að semja áætlun um útgjölð
saanlagsins vegna greiðslu á tania
viðgerð'urn.
e. að miða fjárhagsáætTun árs-
ins 1972 við það, að fyrsta stiga
iþessarar þjióaaaastm verSa toomið á
i byrjaaaa þess ,árs, eiada hatfi þá
verdS ffaalliaaegt þeim skilyrðum,
er aana getaipr í staifilið & og i».
Þá heaaair teorgarstjiórn þvi til
toorgarráSs, aS svo fijiótt sem
fengizt hefur awsktkaar reynsila aff
þeirri þjónustu, sem hér er lagt
tal aarh, teeM borgarráS sér fyrir
iþvá, að healbra'gðas- og tryggÍTiga-
aaaaílaráSuaaeytið láti i saamráSi við
IheiirforigSisstJÐm senaja frumvarp
tál laga, er lagt verítá fraan á Ai-
þingi tma skápaaa þessara naála tll
fraambúðar.'"
Einar Ágústsson lagði fraim
¦MbrCmnÉÍ tá'rVsgaa-.
„Borgarstjóraa Reykjavíkur
skcmar á Aiþiaagá að breytta l&g-
aana aaam aitermiamattryggimgar nr.
40 1963 á þann veg, að í 49. gr.
laganma verði tekiiaaa .upp nýr lið-
ur ,urn taamtekiaingar."
Adda Bára Sijrftisdóttir skýrSi
frá þvi, að borgarf.ulltraáar A3-
þýð,utandalagsins befðu í októ-
ber 1969 fhatt; tillögu svápaSs effi-
is ©g aaú.. 1 áli±sg<er.ð, sema borizt
heíði frá Taaamlaakmafélagi Is-
lands wegaaa þeirrar itiMögu, hef Si
kamið frajraa., að taaaaalæknar
hefðu ekkert við það að athuga,
að 'lsriamlœkaaatostriaðiir yrSi
gaTeiddur aS
hiuta eða ölloa
leyti. Stjórm
Sjaákrasamlags
Reykjavíkair
hef ði einrrig sent
frá sér ítarlega
7 gneinargerS i
*f\; " þessu samhanda.
?»? I ¦ mi far k3T\^s
xram, að ailt fra
árinu 1943 hefði verið heimild til
þess að ákveða greiðslur vegna
kostnaðar við tannviðgerðir að
fengniu samþykki ráðherm. Slík-
,ar greiðsl'ur ættu að miðast við
.alimennit viðhald taaana, en ekki
stærri aðgerðir. Stjörn Sjúkra-
samlagsins teldi ermfremur, að
gera yrði ráo^afanir til tann-
verndar og greiðslurnar yr&u að
vera jainar fyrir alla gagnstætt
þvá, seam framia kíemí bjá tarnn-
Mknanu
SíSan sagSi Adda Bára, aS
borgarraS hefði skipaS mefiad 2.'
des. 1999 tíl þess að g«ra ffrek-
ari atthaagamir i þessoaaTa effniutm-
Niefritilin hefSi hins vegar aHdrei
veriS köUl'uS samaaa til ffaamda.
iNiSurstaSa sám 'vaerá sai, aS
heppilegast væra, aS aaaeaan femgju
endiirgreiðslaar saamkvæamt reikaa-
ingá. ÞaS væai m}8g brýmt, aS
þetta n'æði til barma á stkóaaaldii.
Tanmlækaaariaár ættu aS viaaaaa á
iæfcnaamaSsttiöðvaami, sem komtt
yrði aipp í boagwimi.
Aliir vissu, hvað tamnlækna-
kostnaður kæmi þungt niður á
Pyngju manna. >ví vaeri það töJaá-
verS bót aS fá þetta endurgreitlt
af sjúkrasamlagi, þó að iðgjöld
kasrau vitanl;ega til rmeS aS
hækka.
Kristján J. Gunnarsson sagðist
harma þafi, að nefndin, sem
fékk það verkefni að kanna má'l-
áð„ hefðá ekka umnið aS því. Það
væri tarnabært að taka þetta mál
nai til aamræðaa i borgarst.íðrn.
SiSan benti Kristjan a þarrn
sköðanamásmun, sem koamið
'heffín fram á airrum TanmTækna-
ffaagsins og stjórnar Sjáakrasaan-
lags Reykjavá'kur. TamnlEekrm-
félagað teidi, að greiSsilurmar ætta
að miða við þá, sem minnsta
greiðshagetia heffSoa, en st.iörn
Sjáákrasamlagsims teldi, aS greiSa
ætti öllum jaffnt.
Krástján taída,
aS 'ekki væri
mikið atriSi aS
taka tffliat tíi
óska Tarrnl'eekna
féilagsaias OTm
þaS,- aS flokka
menn eftir efn-
um og ástæSum.
Hann væai sam-
má'la því sjónarmiSi aS miSa
greiðslurnar við almennar tamn-
viðgerSar fyrst og fremst. Eðli-
legt væri 'þó að tafca inn á þetta
greiðsHaar fyrir ákveðin lifcams-
láti, t.d. vegn'a fannskekkju.
i>aS væri •gnmdva.il'arafriSi aS
setja hámarks gjaldskrá fyrir
tanniækna, eff fcoma ættá þessari
þjðmastai á. ff»ví betri sem tann-
verndin væra hjá himojam ynigri
aidurshópum, þeim mun rninni
yrSi váSJaaldskostmaSurinn hjá
þeim eldri. Siikar ráSsitaíaaair
hefðu þegar veriS gerSar af háiffu
Reykjavikurborgar, en deila
hefði hins vegar staðið viS rikis-
valdið um greiSste kostniaSar
vegna þessarar þjónaastu. Nú
værtt 118?0 þSrn á skykS«máms-
stigirnu. Reykjavíkurijorg hefði i
fprhagsáætíun ákveðið að verja
18 mijijj. kr. til þessa starfs en
framlag rikissjóðs væri 6 miDj.
kr. eða um 30%.
Vafalaaast vaeraa aiiir saaraniáila
um nauðsyn .þessa máis, en
nauðsynlegt vasrí, aS kostnaður-
inn jafmaoast aaiðtur á sömau aðíia
og araaar sjúfcrak'ostBaaSur. Méð-
an ekfci iaetfðaa vteráS eandursköð-
aftar i-eglur um tekjuskiptingu
rikis og sveitarfélaga, þá yrðu
sweiíarfféiogim að ffara. varlega í
það að taka á sig auknar byrð-
ar.
Síðaaa sagði Kristján, að við
framkvæmdina yiSfi að tryggja,
að sömu reglur giltu um greiðsthi
kostnaðrr og nm almermaT
sjúkratryggingar. Tryggja þyrfti
eins og nú eetfi sér stað, að tann-
vernd færi fram hjá yngrí aldurs
rlokkum. Setja yrði hárrtarlcs-
gjaldskrá fyrir tanmlíekna. Setja
þyrfti ákveðnar regiur um,
hvaSa taaanviðgserðÍT ætti að
greiSa og hve háar greiðslurnaT
aeittu að vera. Lofcs yrði að setja
sérstaka löggjöí aam þetta effrn.
Kinur Ágústssnn lýsti þerrri
skoðun sínni, að hann teldi fra-
leitt að greiða ekki tannviðger&a-
kostnaS aff sjaakrasarnlagi. Siðan
sagði EinaT, að
á Alþingi heföu
oft og tJSum
veriS fhatt frum-
vörp aam þetta
efni og á rrverjtt
þingi meðan Al-
freð Gásiason,
læknir, átti saeti
á þingi. Þessi
fraamvörp hefSu
hins vegar H verið feffld. Frum-
varp Alfreðs væri -unnt að frytja
að nýju þegar í stað. Síðan lagSi
Eimar til, að borgarstjórn ^sor-
aði á ATþingi að samþykkja
frumvarp um þetta eína. Hann
sagðist hafa traa á því, aS Aiþihgi
myndi samþykfcja stíkt ffnim-
varp, eff horgarstj&rn samþykkta
ásfcornn með fullu fiSi.
Þ<að vasri ávaiít imatsatriði,
hvernig standa nM.ti aS fram-
kvseaaad.um., en aðaJatriðið vasri að
leggja unidirstöSunaL
Halldór Steinsm sagði, aS ekkí
eetti aS setja þaS skalyTSi, að
saamnímgar tækjust um gjaidskrá
miMi Sjúkrasamlags ReykjavlfE-
aar annars vegar og Tammtaekjsa-
félags ísiands hans vegar. Sjúkrat-
samOagið ætta eimffalkHega að
set|a gjaidskrána .upp á eigin
spýtaar og greaSa siðam hluta *%
tam-n!læknakostaaaSi í samrsBmf
vaS það. l»vá iegSi hamn tt, «S ttl-
laga Öddu Bái-u Sigfúsdórtur
yrði samþykkt Sbreytt.