Morgunblaðið - 24.02.1971, Síða 13

MORGUNBLAÐJÐ, MIÐVIKUDAGUH 24. FEBRÚAR 1371
13
Haraldur V. Ólafsson;
Vernd listtúlkenda og
framleiðenda
listaverka?
NÚ hefur verið lagt fyrir AJ-
þingi frumvarp til höfundaiaga,
er kveSi á ujh résttindi höfunda
<Xg annarra listskapenda, túlk-
enda eBa listflytjenda og fram-
leiSenda listefmis atS þvi er
varöar cq>ini>eran Dutning þess.
Hefur lemgi staöið tH, að frum-
varp þetta yrCi lagt fraim og
hefur þaS dregizt oeSlilega
lengi. Vaentanlega verSur þaS
nú samþykict, þar seæn »vo virC
ist, aS fyrir hendi sé góCur
flkilningvir alþingismarma, hvar1
í fBokki sesm þeir standa.
ÞótCi Eyjólfssyni, fyirveraindi
hæStaréttardómara, var á aán-
um tíma falið að sækja þing í
Hómarborg um rétt listtúlkenda
hljómplötuframleiðenda og höf-
unda. Var á þvi þingi siamþykkt
or svofcallaCur Róm arsáttmál i
um höfumdanétt <1961).. Muau
þeir IÞórður Eyjólfsson og Sig-
urður R. P-étursson 3nrL, sem
mikiC hefur uniniB aS þessum
málum fyrir STEF, vera þeir
menm hér á laodi, sem mesta
þekkingu h.aía á höfundarétítí
Og skyMum málum.
f frarahaldi af íerð sánmi tíl
Rómar var Þórði Eyjólf ssym
faliS aC semja frumvarp táil Al-
þingis tam höfur>darétt o.fI. og
hafði ihaiffln lokiS því starfi áriB
1962. ELafði hanm hliSsjón af
dönskum lögum um höfunda-
rétt, Qphavsretsloven, sem
höf&u veri© samin al Torteen
Lund .. Tóku þau .gMdi i Dan- j
mörku ári® 1961. Emnig var
hliðsjón itaöf® af toldCstaeSum
lögum á himim NorSurlömdun-
um, sem tóku gildi nokkru,
fleinma. SíCan toefjar frumvarpnS
veriC endurskoSaS raeS hliðsjón
af þeirri Ibreytángu á Bemarsátl -
málanum um höfundanétt, sem
gerð var í Stokkhólmi áráð 1967
og raefnd tafiær veriS Stokk-,
hólmsjgerð hans. Er þvi aug-
eýnilega verið ,a8 gera itilrœum
til þess að samrema norraena
Jöggjóíf tam þdtta efirai.
Það er vissulega kominn •trmi
til að þessum mátem «é kcnnið
í rétt horf með lagasetningu,
þar sem ég tel, aS við ísiend-
ingar séum orðnir aftur úr öðr-
um þjáðum Evxópu og víðar i
þessu efni.
Edns og kuinmugt er hafðd
S.T.E.F, og þá sérstaklega for-
fltjóri þess, Jón Leifs tónskald,
tneð góðum stuðningi SigunSar
R. Péturssonar hrl. komið nétt-
indum höfunda tónverka og
eigenda flutningsréttar í gott
horf með sérstökum dugnaði og
framsýni. Mun það hafa tekið
S. T.E.F. 10 ár a® koma mátem
flínum í rétt horf, en nú munu
samningar váð S.T.E.F.. vera aS
fullu mótaðir, f hinum noniemi
höfundalögum og í SrmmvaTpi
því, sem mú heffmr v«riS lagt
fram, er kveði® á um rétt á
fleiri sviðum. Eru í frumvarp-
inu ákvæði um:
1. Réttindi hljómplötuffraimlei©-
enda, þanmig a® hljómp'iötur,
sem hera slist höffunda ogtúlk
enda til almeæmimgs <■ út-
varp eða aWra J^jölmiðla, njóti
verndar.
2. Rétt túlkenda, þ, e. þeirra
sem leika eða syngja á
hljömplötur.
3. Réttindi til handa öðrum list
skapendum, s. s. arkitektum,
ljósmyndurum, myndhöggv-
urum o.s.frv.
Eftir að hafa lesið frumvarp-
ið synist ms&r, á® toýssma vel
haR veriB séS fyrmr óskum ritt-
höfuoda, og tel ég þa® visso-
lega maklegt. Afitrar á mótí vir®
ist awr, a® listtúlkendum og
ffamleiCemdiurm listverka sé
*kki mikil vernd veitt, ef ekki
er um það að raeða að Római
■sáttmálinn v«r®i Jagður fyrir
Alþingi og hann samþykktur.
Hljómptötuframleiðemdur hafa
national Federatíom of the i
með sér alþjóðasamband (Intex-
PhonogTaphie Industry), og er
deild úr því sambaudi starfandi
hér á landi, og eru í henni þeir
aðilLar flestír, sem g-eía út hljóm
þtötur hérlendis, Alþjóðasann-
hand þetta ■spamnar yfir mestan
faluía heims nema Sovétríkta og
að mokkrram Mrata Baradarifcjn,
sem þó greiða baeði túlkendum
Og hljómplötuframleifierntem,
sv>o 'Og toöffumdum, ákveðdn gjöld
fyrir opinberan ftataing hljóm-
platna þeirra, þótt á annan hátt
sé. Réttindi þessara aðila hafa
þanmig veri® tryggð me® lögum
<0g samnimgum «í1Tb stafilar í Evr-
ópu utan .Sovétr íkj amna, syo og
í Afiríku, Asmu, AatraMu, Soður-
TILLAGA Öddu Bám Sigfns-
dóltur um greiSslu Sjúkra-
samlags Reykjavíkur i tann-
vifigerftum tar tíl fyrsíu um-
raeSu I borgarstjórn sl.
fimmtudag TiIIogu þess-
ari ásarnt breytingart illögn
Xrist jáns J. Gunnarssonar og
tiliögu frá Einari Agú.tssyni
var vísað til beilbrigðismála-
ráðs ®g annarrar uniræðu í
bor ga rst jórn.
Tillagr (Övddu ftáiru Ságfiúsdött-
ur hljóðar svo :
„Borgarstjóm beinir því til
stjórnar Sjúkrasamlags Reykja-
vikrar, a® hrára taki rapp greiðslur
tiT saTnlagsnmarma vegna tann-
viðgerða og miði fjárhagsáaetten
ársins 1972 við það, að þessari
þjónrastra verði kroTmð á i hyT'jun
þess árs.
Borganrsttjóra leggur tíi, að
greiðsiur tál samlagsmamma verði
með þeim hætti, að þeir fái end-
urgneiddan hluta af teknisfccratn-
aði við ateraennt viShald tamna,
samikvgeimt neikningi hverju
stemi.'"
Breytin'gartiliLaiga Kristjima J.
Gaiminarasonar er svofal jóSamdi:
.„BwrgÆunst jónra toeindr því tii
stjióaTnar .Sjúkrasaimlags Reykja-
víkur aS viraraa að þvi, að greiðsl-
ur ,táJ sannlafsimararaa vegrwi al-
mennna tannviSigerða verfii tekn-
ar ujnp og að þ-vd stefnt að a.uka
þær í áföútagum úr 20—60% af
fullri greiðslu á kostmaði skv.
ceiknÍBijgd hve<rjiu .sinni, .erada séu
sjikar endurgreiðslur bomar
uppi af sömu aiðitem ag með
sama faætti og almenn'ar aj'úkra-
tryggingar.
Bor"g.arS'tj,órii bednir því þess
vegraa til 'S'tjórrjRr .Sjúkrasamlags
Rej'kjavikur:
,a. að leita etftir samþykki
tryggingaráðs og hlutaðeigaindi
ráðuneytós tii breytinga á sam-
þykkt Sjúkrasamlags Reykjavik-
ur sem feli i sér, að heimilt sé
Bíð lerodurgireiða að hluita ikositmað
v56 aHmemira'ar taimrav'ifjigerðir, »br.
lög rar. ttO firá 19S3.
b. að leita samninga við Taran-
lækmai'élag ístands ranra hámarks-
gjjddsteá fyirir termvi®g>erffir.
c. að semja reglur um tii hvaða
Baradar íkj urauira.
ha® liggur nokkuð Ijóst fyrir,
áfi hofundur tónverfcæ getur
ekki koTnið listsmíð efia hug-
verki sínu á framfaeri nema
mefi þvi
L afi gefa þafi út á nótum, sem
mun oú vera fremur áhrifa-
Jitíð hér á landi
2. afi fá þafi leikið eða sumgið
á opinberum vettvaimgi, Ld í
útvarpá eSa sjóravarpi
3. að fá þafi grfið út á htjóm -
pJötum. sm ég tel áhrifa-
mestu leafiina til afi kynna
verkifi almenningi, innanlands
og utau.
Jóuas heáíínn Þorheigsson,
íyrrverandi útvarpsstjóii, hafði
skilning á þessum iraálum.
Samdi harara vi® Alþjóðasam-
haradifi iwi smá væ-gi lega
greiöslu, mjög hagstæfia fyrir
Rákisútvarpifi, tárifi 194© fyrir
flutning hljómplatna í útvarpi.
Er mér tjáð, að húin hatfi verið
greidd til ársins 1906. Eftir þann
tíma taldi næsti útvarpsstjóri
og lögfræðingur hans, að íslenzk
um aðilum bæri ekki n«n
skylda til að greiða slík gjölð
tanravi'ðgerða endu rgre i ðsl ur
taka.
d. að semja áaetten um útgjöld
samlagsins vegraa greiðslu á tanm
viðgerðuim.
e. að miða fjárhagsáætTun árs-
ins 1972 við það, að fyrsta stigi
iþessarar þjiónustu venðd fcamið á
í byrjum þess árs, erada hafi þá
varifi fuTlmægt þeim skilyrfiunu,
«r m getuir í stafflið a ©g b.
Þá beirair Jwmegarstjórn því tíl
toorganáfis, afi svo fljótt sem
fengizt hefur raoikkur reynsla af
þeirri þjónustu, sem hér er lagtt
til um, beití toorgarráfi sér fyrir
þvi, »ð heiltorigðds- og try’gginga-
málaráðuraeytið láti í sarraráði vi®
heiöþrigffissttjó'm semja frumvarp
tffl laga, er lagt verfii fram á Al-
þdngi ram skipara þessara mála til
firamibúðar.‘“
Eiraar Ágústsson lagði fram
'eftirfararadi ti'i’Vögu:
„Borgarstjórra Reyk,javikur
sikorar á AJiþiraigá að breytta lög-
um uim ateniararaattryggimgar nr.
40 1963 á þann veg, að í 49. gr.
laganraa verði tekirara upp nýr lið-
itr ,um taranlækMÍrag.ar."
Adda Bára Sigfúsdólfir skýrSi
firá þvtf, að horgarfuiltrráar Al-
þýðu.handaLagsdms hefðu i októ-
ber 1969 fterttt tíllögu svdpafis eðl-
is eg mú. 1 áli,tsg.erS, sem horizt
hetfði tfraá Tamnlækraafélagd Is-
lands vegraa þeirrar tiiiögu, hefSi
komið fram, að tannlæknar
hefðu ekkert við það að athuga,
að tamnlækraa k.o straaður yrfii
greiddur afi
hluta efta öllu
leyti. Stjóm
íjúkrasamlags
Reykjavíkur
hef ðd einraig sent
frá sér ítarlega
gtœinargerð 1
þessu sambandi.
Þar kæsrai m.a.
fram, að alltt frá
árinu 1943 hefði verið heimild til
þess að ákveða greiðslur vegna
kos-tnaðar við tannviðgerðir afi
Æen,gnu samþykki ráðherra. Slík-
ar greiöslur ættu að miðast við
alimennt viðhald tarana, en ekki
S'tserri aðgerðir. Stjórn Sjúkra-
samlagsins teldi ennfremur, að
gera yrði ráðstafanir til tann-
vemdar og greiðslumar yrðu afi
vera jatfnar fyrir alla gagnstætt
fyrir flutning hljómplatna í Rik
isútvarpinu. 1961 toað Hú- Mast-
er’s Voice i Loradon mig urra a®
taka upp samninga við þáv. út-
varpsstjóra til að fá þessum
málum kraraið í lag. ttMvarpe-
stjóri tók þessum málum með
vinsemd og skilratagi, en niður-
staðan var þvá fraiður engin.
Þannig hefur Rikisú.tvarpið nte-
að allar íslenzkar hljómplotur
án nokkurra takmarkana allan
þeranan tíma án nokkurrar
greiðslu, og einnig allar erJemd-
ar hljóiraplöttur á sairaa hátt.
Þetía er nokkuð sera útvarps-
stöðvar nágrannaiandanna láta
sér ekki sæma lengur, eirada
verða þær að hlita lagaákvaeð-
um iarada sinraa mú orfiið þar a®
lútandi.
Haraldur V. Ólaísson.
P. S.
Ef frekari upplýsinga er ósk-
að eru þær til neiðu. Td. má
geta þess, að norskur hæsta-
réttardómur liggur fyrir, er
staðfestir rétt hljómpiöíufram-
leiðenda ram a® ekki megi raota
hlj'ómplötur á opáraheruira veltt-
vangi ára heimildar eða að
gredðsla koini fyrir.
Augljóst er hversu imikill
kostnaðarrraunur þafi er fyrir
fjölmiðla að nota hljófiritarair
með beztu listairaöraraum heims
og á að kaupa þjónustu þeirra
sjáifra, jafravel þótt eittfavafi
værí nú greitt fyrir raotkun
sJákra hljóSritana. Framleióeiad-
jivi, sem framn ksemi hjá taran-
iæknram.
Sífian sagfii Adda Báira, afi
borgarráfi hefðá skipafi nefrad 2.
des. 1969 tíl þess afi gera firek-
ari athragaraÍT 1 þessram etfnram.
Nefndin hetffii hirns vegar aldrei
verifi köllufi saman til ffrarada.
Nifiurstafia sira væri sú, afi
hep-pilegasrt væri, afi menn fengju
endrargreiðstar samkvsemt reikn-
ingi. Þafi væri mjög brýrat, a@
þetta næði til harraa á sikólaaldri.
Tannlækraarrair ættra afi vimraa á
lækraamifistöfivram, -sem koma
yrði rapp í toorgdmmí.
Allir vissra, hvað taranlækna-
kosrtnaður kasmi þungt niður á
pyngju rrtanna. Því væri það tölra-
verfi bót afi fá þetttia enduTgraeirtt
af sjúkrasamlagi, þó að iðgjöid
kaamu vitanlega tíl roefi að
hækka.
Kristjára .T. Gunnarsson sagðist
harma þafi, afi netfndin, sem j
fékk það ve-rkeffni afi kanna mál-
ífi„ heffii ekki unnið afi þvi. Það
væri tímatoært afi rtaka þertita mál
raú til ramræðra í boTgarsttjóTra. j
Slfian benti Kristján á þanra
sköðanamismran, sem komifi
hefffii fram i álitram Tannlækna-
fféJagsiras og stjómar Sjrákrasam-
lags Reykjavikur. Taranlækrm-
félagið rteldi, afi greiðsilurraar ættí
að miða við þá, sem minnsta
greifistagetra hetffiu, en sfjórn
Sjrákrasamlagsiras teldi, að greifia
ættí öllum jafnt.
Kristján taWi,
afi ekki væri
mikifi atriði að
taka tillit tíi
'óska TarmTækma
fféilagsiras ram
þa-ð, afi flofcka
merm efftír efn-
ram og ásrtæðuim.
Hanra væri sam-
mála því sjónarmifii að mifia
greiðslurnar við alimennar tarara-
viðgerfiir fyrst og fremst. EOli-
legt vasri þó að taka inra í þetta
greiðsllrar fyrir ákveðin Tikams-
iití, t.d. vegraa tannskekkju.
Það væri gTrandvaTlaratrifii afi
setja hámarks gjaJdskrá fyrir
tannlækraa, etf koma ættí þessari
þjónrastra á. Því hetri sem taran-
verndin væiri hjá hinram yraigri
aTdurs’hópum, þeim mun mirarai
yrfii vififaaldskostraafiuriTm hjá
þeim eldri. Slíkar ráfistafanir
heífira þegar verifi geifiar af hálffra
Reykjavíkurborgar, en deiTa
hetffii fains vegar staðið vifi ríkis-
valdið um greiðsta kosttnafiar
vegna þessarar þjónrasttu. Nú
værra 11S70 toörra á dkyktamáms-
stiginu. Reykjavikurhorg hefði i
Haraldur V. Ólafsson
ur hstsrcerka selja þau eiiiisttxikl-
ingum, og miðast verð þeirra
vifi þafi, en hér hefur Ríltisút-
varpifi tali® sig hafa rétt til afi
nota slík verak, etes og t.d.
hljóðriíarair, endrargjaidslaust
sem efaaivi® i dagskrár sínar,
em íekur svo aftrar gjakl fyrir
af almeniairagi í fornai afnota-
gjalds. Ætti öllum a® geta verið
ljóst óiéittmaeti sJíks fyrirkomu-
lags.
fjárhagsáætlun ákveðið að verja
18 miTlj. kr. tiT þessa sttarfs era
framlag ríkissjóðs væri 6 millj.
kr. eða um 30%.
Vafaia.ust værra aJlir samiraáJa
um nauðsyn . þessa ináls., en
nauðsynlegt væiri, a® kostriaður-
inn jafraafidsit ndður á sotnu aðiia
og arairaar sjúkrakostraafiur. Með-
an ekM hetffiiu verifi emdursköð-
aáar reglur .um tekjuskipítegu
ríkis og sveitarfélaga, þá yrðu
sveiitarfélSgiini afi ffara varlega í
þafi afi taka á sig arakraar byrð-
ar.
Síðam sagði Kristján, að vifi
framkvæmdina yrfií að tryggja,
að sörnu reglur giltu um greiðsTu
kostnafi:r og um almermar
sjúkratryggingar. Tryggja þyrfti
eins og nú ættó sér stað, afi taim-
vernd fassri fram hjá yngri aldrars
nökkum. Setja yrði hámarks-
gjaldskrá fyrir tarmlækna. Settja
þyrfti ákveðnar reglur um,
hvafia tannviðgerðÍT ættt að
greiða og hve háar greiðsTurnar
aettu að vera. Loks yrði að settja
sérsttaka Töggjöf um þettta eím.
Einar Ágústsson lýstó þeirri
skofiun sinni, að hann teldi frá-
leitt að greifia ekki tanrrviðgeröa-
kostnað aff sjúkrasamlagi. Síðan
........sagði Einar, afi
* Alþingi heffiu
offt og tifium
verið ftatt frum-
vörp um þetta
efni og á hverjra
þingi meðan Al-
ffreð Gisiason,
læknir, átti sætt
á þingi. ffæssi
frumvórp heffiu
hins vegar ÖJI verið feMd. Frum-
varp Alfreðs væri unnt að flytja
að nýju þegar í stað. Síðan lagfii
Einar til, að borgarstjórn skor-
aði á Alþingi að samþykkja
frramvarp um þettta efni. Hann
sagðist hafa trrá á því, að Alþingi
myndi samþykkja slíkt frram-
varp, ef toorgarStjöm samþykktí
áskorran mefi frallu Iifii.
Þafi væri ávalit m>a.tsiatriði,
hvenraig starada ættí afi fram-
kvaamdum, en aðalatriðið vseri afi
leggja undirst öfiuna.
Halldór Sttxdrasera sagfii, að ekld
ærttti að settja þafi skiiyriR, afi
samniragar tækjusrt um gjaldskrá
iraiilSi Sjrákrasamlags Reykjavik-
rar annars vegar <og Tanralækna-
ffélags íslands húns vegar. Sjúkiffl-
samiagið ærttó eirafáMTega afi
sptja gjaMskrána upp á eigte
■spýrtrar og greifia siðam hluta aí
taranlæknak'osttnaðd í samræmi
vifi það. Þvi Tegfii haran tíl, afi til-
Taga Öddu Báru Sigfúsdótttur
yrði samþykki óbraeytrt.
Sjúkrasamlagið greiði
tannviðgerðir
— tillögur þess efnis ræddar
í borgarstjóra