Morgunblaðið - 26.02.1971, Qupperneq 12

Japanir selja
þorsk til Breta
Myndin sýnir útlitsteikningu af liinni nýju fljótandi fiskimjölsverksmiðju sem Norðmenn Jiafa
nýlega selt til Bandaríkjanna f yrir 16 millj, norskra króna. Vo nast þeir til þess að fleiri slík
verksmiðjuskip fylgi á eftir,
Fljótandi fiskimjölsverksmiðja
til Bandaríkjanna
Norðmenn binda mikiar
vonir við nýja tækni
Norðmenn binda nú allgóðar
vonir við útflutniner á fljótandi
síldar- og fiskimjölsverksmiðj-
um. Hefur norskt firma nýlegfa
selt eina slíka verksmiðju til
Bandaríkjanna og er vonazt til
þess að fleiri komi i kjölfarið.
STÓRT FVRIRTÆKI
Bandaríska fyrirtækið sem
þessa fljótandi verksmiðju
keypti frá Noregi er Inter-
national Proteins Corporation.
Er það eitt stærsta fiskimjöls-
fyrirtækið í Bandaríkjunum og
stór innflytjandi á þvi sviði.
Auk þess á það fiskiðnfyrir-
tæki í Perú.
Hin fljótandi fiskimjölsverk-
smiðja getur unnið úr 5000 hektó
lítrum á sólarhring. Er nú ver-
ið að byggja stærri skip sem
geta unnið úr 10.000 og 15.000
hl. á sólarhring. Skipið er 65 m,
langt 17 m. breitt og kostar 16
millj. norskra króna.
1 HÖFN
Ekki er nein vél i skipinu, en
gert er ráð fyrir þvl að drátt-
arbátar sjái um að koma þvi á
ákvörðunarstað. Ákvörðunar-
staðurinn er þar sem fiskinn er
að finna. Hugmyndin er sú að
flytja skipið til eftir því sem
veiðist I stað þess að þurfa e.t.v.
að flytja hráefnið langar leiðir.
Meðan vinnsla fer fram í skip-
inu liggur það við bryggju. Hrá
efnið fær það annaðhvort frá
bátum sama firmans eða kaupir
það annars staðar frá. 1 skip-
inu eru geymar fyrir síldarolíu,
geymslur fyrir fiskimjöl og allur
annar útbúnaður, sem nauðsyn-
legur er talinn. Eru það útreikn
ingar Bandarikjamanna, að mun
ódýrara sé að reka slíka fljót-
andi verksmiðju en fasta í landi,
fyrir utan það mikla hagræði og
sparnað í flutningskostnaði
sem af henni leiðir.
Fram til þessa hafa slíkar
fljótandi fiskimjölsverksmiðj-
ur nær einvörðungu verið notað
ar við hvalveiðar í Suðurhöfum,
en hér er um merka tilraun að
ræða, sem fylgzt er með víða um
heim meðal fiskveiðiþjóða.
Norska firmað sem verksmiðj-
ur þessar selur er Stord Bartz
Industry A/S en fyrir það firma
byggir skipið A/S Frostad
Verft, Tomrefjord,
Eins og kunnugt er eru
Japanir önnur mesta sjávar-
útvegsþjóð veraldar. Fara
þeir vítt og breitt um heims-
höfin með flota sina og selja
sjávarafurðlr sínar um heim
allan. Jafnvel hér á Islandi
fást til kaups japanskar sjáv
arafurðir í verzlunum. Er þar
um að ræða niðursoðnar ostr
ur og kræklinga í dósurn, létt
reykt,
En nú eru Japanlr að færa
sig upp á skaftið á brezka
fiskmarkaðnum. Hingað til
hafa þeir ekld selt neitt
þangað nema niðursoðnar
sjávarafurðir. Nýlega hefur
japanskt fyrirtæki gert til-
raun til þess að flytja tan
þorsk til Englands, Er þetta
frystur þorskur sem veiddur
er í Kyrrahafi. Elnnig fryst-
ur lýsingur, sem Japanir
veiða í Atlantshafi. Er það
hið kunna brezka fyrirtæki
Maek Fish Company sem flyt
ur hinn japanska fisk inn,
Hyggst fyrirtækið selja
hann til „Fish and chips“
veitingastaða.
Japanir veiða allmikið af
þorski i Kyrrahafi. Nam
heildarveiði þeirra á þorski
á þeim slóðum alls 109.000
lestum árið 1968 og hafðt
aukizt úr 86,800 tonnum árið
1966.
Frá Noregi:
Mengunin skaðar fiskistofnana
Samtök norskra sjómanna og
útvegsmanna hafa nú vaxandi
áhyggjur af þvi að mengrun hafs
ins geti haft mjög skaðleg áhrif
á fiskistofnana, Norska blaðið
Norges Handels og Sjöfartstid-
ende skýrir nýlega frá máli
þessu undir fyrirsögninni: Meng
im Norðursjávarins skaðar fisk-
veiðarnar.
ÁSTÆÐA
SfLDARLEYSISINS?
Er þess þar getið að hin
mörgu skaðlegu efni sem í Norð-
Stóraukning í fiskiðnaði Perti
Fimm ára áætlun um 450
millj. dollara — Kaupa
fiskibáta og vélar í Evrópu
Gífurleg uppbygging í fisk-
Iðnaði Perú stendur nú fyrir
dyrum. Alls mun á næstu 5 ár-
um veitt til þessa verks 450
millj. dollurum. Fieirl hundruð
fiskiskip verða byggð á þessu
Saltfiskur
til Ítalíu
Á fyrra heimingi síðasta
árs fluttu fslendingar út salt
físk tU ftalíu að niagni tU
aUs 1.418 tonn, Bæði Noreg-
ur og Danmörb fluttu út
mun meiri saltfisk á þessu
timabiIL Noregur flutti til
ítalíu alls 5.146 tonn og
Danir alis 2.721 tonn.
Kanada flutti út 244 tonn
þangað.
Að þvf er varðar skreið-
ina voru hæstu iöndin Noreg
ur og fsiand, en Noregur þó
miklum mun hærri í skreiðar
sölunni á ftaliu. Fiuttu þeir
þangað á þessu tímabili 1.930
tonn en fslendingar ekki
mema 754 tonn. Önnur lönd
fluttu þangað samtais 143
tonn,
tímabili, fiskihafnir víðs vegar
um iandið, og niðursuðuiðnaður
settur á laggirnar, Þá verður
frystiiðnaður landsins einnig
byggður upp. f dag fer aðeins
1% af fiskafia Perú tii manneid-
is. Er ætiunin að gjörbreyta þess
um hlutföllum,
SENDINEFND FRÁ PERÚ
Norðmenn hafa mjög mikinn
áhuga á þvl að taka þátt í þess-
ari uppbyggingaráætlun Perú-
manna, þ.e.a.s. með þvi að
byggjá fyrir þá skip og selja
þeim vélar og tæki. Kom sendi-
nefnd frá Perú til Noregs síð-
ast i janúar til viðræðna um
þessi mál. Hefur hún verið á
ferð um Evrópulönd til þess að
kynna sér möguleika á lánsfé til
þessara aðgjörða og kaup á skip
um og vélum í þessum efnum.
Vilja Perúmenn sem mesta sam-
vinnu við aðrar þjóðir á þessu
sviði og hafa einnig samráð við
FAO um þessa heildaráætlun.
LÍTILL ARÐUR
Perú er mesta fiskveiðiþjóð í
heimi. En það segir ekki alla
söguna. Af þessum mikla afla
fara alls 91% í fiskimjöl, sem gef
ur lítið I aðra hönd bæði fyrir
sjómennina og verksmiðjurnar.
7,8% fara í fiskoliur en aðeins
rúmt 1% er notað til manneldi3.
Afleiðing þessa er sú, að þessi
gifurlegi afli nýtist mjög illa.
Verðmæti hans á siðasta ári var
aðeins 220 millj. dollara — en
gæti verið margfalt það ef meira
færi til manneldis. Er það kjami
þessarar nýju fimm ára áætlun-
ar perúskra stjórnvalda' að
breyta aflanum í verðmæta
manneldisvöru i sem stærstum
stíl.
150 NÝ SKIP
1 fyrsta áfanga verða byggð
150 fiskiskip frá 6—20 tonn að
stærð. Verður eitthvað af þeim
byggt i Perú en flest utanlands.
Jafnframt munu Perúmenn
þurfa að kaupa flest af vélum til
fiskiðnaðarins og frystihúsa er-
lendis frá.
Forstjóri norska fjárfestingar
félagsins Norinvest, Per Gust-
avsen er nýlega kominn heim
ti'l Noregs eftir dvöl i Perú
vegna fiskveiðiáætlunar sem
FAO stendur að. Birtist nýlega
viðtal við hann um þessi efni í
norska blaðinu Norges Handels
og Sjöfartstidende.
MIKLIR MÖGULEIKAR
Gustavsen skýrir svo frá að
miklir útflutningsmöguleikar
séu í Perú fyrir norskar skipa-
smíðastöðvar og vélaverkstæði.
Perúmönnum hafi þegar borizt
tilboð bæði frá Austur- og Vest-
ur-Evrópu og Japan um þátt-
töku í fimm ára áætluninni, það
er að segja lán til hennar gegn
sölu á skipum og vélum. Var
hann fyrst og fremst í Perú til
þess að rannsaka fjárhagsmögu
leika og þörf Perúmanna i þeim
efnum.
Bendir hann á að Noregur sé
eitt þeirra landa sem bezta
möguleika ætti að hafa til þess
að geta gert viðskipti við Perú
á þessum sviðum.
ursjóinn renna muni án efa hafa
miklu skaðlegri áhrif á fiski-
stofnana þar en hingað til hef-
ur verið haldið. Sé 'hugsanlegt
að hinar mjög minnkandi veið-
ar síldar og makríls eigi ræt-
ur sínar að rekja að nokkru
til þessarar orsakar.
Samtök útgerðarmanna I Suð-
ur-Noregi hafa nýlega á fundi
sínum gert ítarlega ályktun um
þessi mál sem beint er til
norsku stjórnarinnar.
MEIRI RANNSÓKNIR
í>ar segir að vandamál þetta
verði að taka föstum tökum bæði
af norskum yfirvöldum og einn
ig þeim alþjóðastofnunum sem
hér eiga hlut að máli. Auk þess
verði ríkisstjórnin að leggja
meiri áherzlu á rannsóknir á
þessu sviði en hingað til hafi
verið gert. Sé þar fyrst og
fremst að ræða um auknar rann
sóknir norsku haffræðistofn-
unarinnar og fiskimálastjómar-
innar, sem beinist að því ,að
kanna viðnæmi mengunarinnar
og magn hennar. Til alls þessa
þurfi að veita gildum fjárhæð-
um á næstunni.
SKAÐABÆTtTR
Þá lýsa útgerðarmennimir
nokkmm áhyggjum sínum
vegna oliuvinnslunnar út af
Noregsströndum. Þeir segjasf
gera sér fullljóst, að þar sé um
mjög mikilvæga efnahagsstarf-
semi að ræða, en á hinn bóg-<
inn sé nauðsynlegt að fyrir-
skipa hinum erlendu könnunar-
félögum að halda fram með
fyllstu gát og varúð. Leggja þeir
til að þau erlendu félög, sera
olíu mega leita og vinna við
Noregsströnd myndi með sér
sérstakan skaðabótasjóð sem
tstandi undir greiðslu skaða-
bóta ef að með þurfi og til slysa
eða óhappa komi.
— Vietnam
Framh. af bls. 1
að allar tilraunir þessa stórveld
is til þess að ná algjörum yfir-
ráðum í þeim heimshluta yrðu
aðeins til þess að stefna friðn-
um í hættu og Bandaríkjamenn
myndu ekki sætta sig við slíkt.
Forsetinn varaði þing og þjóð
við þvi, að stóraukinn kjarn-
orkuvopnamáttur Sovétríkjanna
gæti freistað sovézku leiðtog-
anna til þess að reyna á þolrif
Vesturlanda, svo að hætta hlyt-
ist af.
Forsetinn tók það skýrt fram,
að Bandaríkjamönnum væriþað
áhugamál að bæta sambúðina
við Kína, en eftir sem áður
héldi kommúnistastjórnin
áfram þeim áróðri, að Banda-
ríkin væru óalandi og óferjandi.
Hann kvaðst sannfærður um,
að með aðstoð gætu stjórnir
Laos og Kambódíu haldið velli.
Ef þessu ríki væru látin falla
afskiptalaust í hendur stjórnar-
innar í Hanoi, myndi það hafa
í för með sér, að meginhluti
þess 140.000 manna liðs frá
Norður-Víetnam, sem nú væri
í þessum löndum, yrði beitt til
hernaðaraðgerða í Suður-Víet-
nam.
Nixon sagði, að sérhverjum
varanlegum áfanga til þess aS
draga úr spennu í Evrópu, yrðl
ekki náð, án þess að samtímis
næðist árangur í þeirri viðleitni
að leysa þau vandamál sem
spryttu af skiptingu Þýzka-
lands. Lýsti forsetinn yfir stuða
ingi Bandaríkjastjómar við við-
leitni vestur-þýzku stjórnarinn-
ar til þess að bæta sambúðina
við ríki Austur-Evrópu. Forset-
inn sagði ennfremur, . að það
væri prófsteinn á vilja Sovét-
stjórnarinnar til bættrar sam-
búðar og sam3kipta, hvort ár-
angur yrði í Berlínardeihinni.
Skýrsla Nixons Bandaríkjafor
seta var 180 blaðsíður og 65.000
orð að lengd. Hafði hún veriS
í samningu í marga mánuði og
er önnur ársskýrslan hana varð-
andi utanríkis- og hermál
Bandaríkjanna um allan heim.
— Vonast eftir
Framh. af bls. L
hafa boðað ártð 1973 og sagði
að á henni yrði einstakt tæki-
færi fyrir þjóðir heimsins til að
sameinast um eitt mikflvægasta
verkefni, sem fyrir þeim laégi
í dag. Eitt af þeim málum sem
þar ber hæst, verður hvort gera
skuli alþjóðasamþykkt um 12
mílna landhelgi, og jafnframt
um rétt þjóða til yfirráða yfír
landgrunni.