Morgunblaðið - 26.02.1971, Side 14

14
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 26. FEBRÚAR 1971
Útgefandi hf. Árvakur, Reykjavik.
Framkvæmdastjóri Haraldur Sveinsson.
Rilstjórar Matthias Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Aðstoðarritstjóri Styrmir Gunnarsson.
Ritstjórnarfulltrúi Þorbjörn Guðmundsson.
Fréttastjóri Björn Jóhannsson.
Auglýsingastjóri Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn og afgreiðsla Aðalstræti 6, simi 10-100
Augiýsingar Aðalstræti 6, simi 22-4-80.
Áskriftargjald 195,00 kr. á mánuði innanlands.
f lausasölu 12,00 kr. eintakið.
VISITOLUSTIG
egar verðstöðvunarlögin
voru sett á Alþingi var
gert ráð fyrir því, að laun-
þegar tækju á sig frestun á
greiðslu allt að tveggja vísi-
tölustiga til loka verðstöðv-
unartímabilsins, þ.e. til ágúst-
loka í ár. Upphaflega var ætl-
azt til, að þessi frestun yrði
frá 1. desember sl. en svo
varð ekki, heldur voru niður-
greiðslur á brýnustu lífsnauð
synjum auknar það mikið, að
vísitalan hélzt óbreytt 1. des.
Nú hefur kauplagsnefnd
reiknað út kaupgjaldsvísitölu
miðað við 1. marz n.k. og
kemur þá í Ijós, að hún hef-
ur hækkað um 1,31 stig. Sam-
kvæmt verðstöðvunarlögun-
um verður þessari greiðslu
frestað til 1. september n.k.
Raunin hefur því orðið sú,
að a.m.k. nú nær þessi hækk-
un ekki þeim tveimur vísi-
tölustigum, sem heimilt er
Öllum til
Alþingi hefur nú samþykkt
frumvarp, sem heimilar
hinu opinbera að innheimta
fyrri hluta árs 60% af álögð-
um opinberum gjöldum árs-
ins áður. Það er mikill mis-
skilningur hjá dagblaðinu
Tímanum, að þessi breyting
verði skattgreiðendum til
óþurftar, eins og blaðið held-
ur fram í gær. Þvert á móti
er fyrirsjáanlegt, að þessi
breyting leiðir til þess, að
innheimta gjaldanna jafnast
meira yfir árið en verið hef-
ur og virkar að því leyti svip-
að og staðgreiðslukerfi skatta
mundi gera.
Það er alkunna, að miklar
sveiflur eru í tekjum manna
milli ára hér á landi og á það
ekki sízt við um sjómenn til
dæmis en einnig um land-
samkvæmt lögunum að fresta
greiðslu á til haustsins. Hér
er því um sóralitla fórn að
ræða fyrir launþega, en á
móti koma verulegar hags-
bætur vegna verðstöðvunar,
lækkunar á verði nauðsynja-
vara og stórhækkaðra fjöl-
skyldubóta. Þrátt fyrir þetta
hafa nokkrir forystumenn
verkalýðssamtakanna brugð-
izt illa við og Alþýðusamband
íslands hefur farið fram á
það, að vinnuveitendur
greiði þessar verðlagsbætur.
Vinnuveitendur hafa hafnað
því. Nú liggur að vísu ekkert
fyrir um það á hvern hátt
ASÍ hyggst bregðast við
þeirri afstöðu. Hitt er ljóst,
að við íslendingar þurfum á
öðru að halda nú en ófriði
milli launþega og vinnuveit-
enda. Þess verður að vænta,
að miðstjórn ASÍ geri sér
grein fyrir þeirri staðreynd.
hagsbóta
verkafólk. Á undanförnum
árum hefur það margsinnis
komið fyrir, að skattgreið-
endur hafa kveinkað sér und-
an því að greiðsla opinberra
gjalda legðist of þungt á síð-
ari hluta ársins. Með þeirri
breytingu, sem nú hefur ver-
ið gerð, mun þessi munur
jafnast. Einnig er á það að
líta, að það er verulegt hags-
munamál sveitarfélaganna,
að þau fái auknar tekjur
fyrri hluta ársins. Það auð-
veldar þeim framkvæmdir
og margvíslega þjónustu við
íbúa viðkomandi sveitarfé-
laga. Það verður því ekki
annað séð, en að þessi breyt-
ing sé til bóta, bæði fyrir þá,
sem gjöldin greiða og hina,
sem við þeim taka.
Gyðingar í Sovétríkjunum
¥Tndanfama daga hefur stað-
ið yfir í Brússel alþjóða-
ráðstefna Gyðinga, þar sem
m.a. hefur verið fjallað um
nlutskipti Gyðinga í Sovét-
ríkjunum. Mönnum kann að
þykja það nokkurt undrun-
arefni á árinu 1971, að vanda-
mál séu á ferðinni varðandi
Gyðinga í Evrópu, en engu að
síður er það staðreynd að
svo er.
Þeir, sem yngri eru að ár-
um þekkja ekki nema af af-
spurn hlutskipti Gyðinga í
þriðja ríki Adolfs Hitlers.
Sú gereyðingarherferð, sem
nasistar hófu gegn þessu
fólki á valdatíma þeirra er
svo viðbjóðsleg, að erfitt er
að gera sér grein fyrir því,
að siðmenntaðir menn skuli
hafa staðið að slíku.
Sovétríkin em ekki í dag
sökuð um sams konar glæpi
gagnvart Gyðingum og nas-
istar Hitlers gerðu sig seka
um. En alþjóðaráðstefna
Gyðinga hefur varpað ljósi á
þá staðreynd, að Gyðingar,
sem búsettir em í Sovétríkj-
unum fá yfirleitt ekki leyfi
til að hverfa úr landi. Raun-
ar fá sovézkir borgarar al-
mennt ekki leyfi til þess og
þegar af þeirri ástæðu er
það réttnefni að kalla Sovét-
ríkin stórt fangelsi.
En Gyðingar em sérstæður
þjóðflokkur, sem á sér langa
og merka menningarlega
sögu að baki. Þetta veit Sovét
stjómin ósköp vel og henni
er alveg ljóst, hvers vegna
Gyðingar í Sovétríkjunum
vilja hverfa úr landi. Sú
staðreynd, að þeim er samt
sem áður meinuð brottförin
segir sína sögu.

Þormóður Runólfsson
Þankabrot
Einka-
rekstur
Ríkis-
rekstur
MARGIR hafa það fyrst ög fremst á
móti einíkarekstri, að þeir eru hræddir
um og öfundast yfir gróða einsitaikra
mainna. Telja þeir eðlillegra að ritoið
reki fyrirtæki'n og hirði aif þeiim (>ann
gróða sem tiil feOIIiur. Þamniig sé hægt að
koma í veg fyrir aiuðsöfnuin einstalkra
maruna, jafna Olífistojör þjóðfélagsþegn-
anna og minntoa stéttamiismiun.
Það er vissiú aga hægt að færa fyrir
því mörg og siterk rök, að svona ætti
þetta að geta verið. Hverigi eru Slík rök
betur útfærð en í kenningum K. Marx,
F. Engels, W. Lerins og annarra spá-
manina kammúni'simanis. En miegin und-
irstaða kenninga þessara manna er af-
nám hvers konar eintoareksturs og ein-
statolinigsbundinna eigna. I staðinn
skyidi koma samifélagslliegur reksbur og
samfélaigsfeg eiign á öliium hliuitum. Eft-
ir að sOlíkt fyrirtoomulag hefði veriö upp
tekið áttu svo hinar fögru hugsjónir um
frelsi, jafnrétti og bræðralag að verða
að verufeitoa — naestuim atf sjállfu sér.
Ekki þarf að hafa um það mörg orð,
að afniám einikareksturisimis hefur ekfci
megnaö að láta þesisar hugsjónir ræt-
ast, svo siem á'Standið í homimúnista-
ríkjuniuim sannar áþreiifamlega. 1 stað
freiisis hefur komiö afnám hvers konar
manniréttinda í ritoairi mæli en áður hef-
ur þektozt, og er þá Þýztoaiamd Hitfers
ekihi undanstoiiið, í stað jafnréttis hefur
toomið meiri laiunamismiuniur miilli hæst-
og iæigstlaiuniuðu stétt-a en annars stað-
ar er viitað um og i stað bræðraliags
hefur fcomið na'uöumigarvinma, fangels-
anir og morð miiljóna saklaiusra
manna.
Ástæðan fyrir þessu liggur e.t.v. ekki
í auguim uppi, en er þó ekki svo mjög
torskiliin ef menn á annað borð reyna
að grafast fyrir um orsatoimar. 1 hinium
svokölliuðu „kapí'taildstou“ ríikjum eru
lögrnál þau, er gilda uim Æramboð og
eftirspurn, aðalgerandi hvers konar
efnahagshreyfinga, og helzta eimkemmi
þessa fyrirkom'ulaigs er hin harða sam-
keppni uim framfeiðsta og söliu á hveirs
konar vairmimigi og þjómusitu til hins
breiða fjölda; þ.e. all's aimeniniinigs. Þessi
samkeppni hefur í för með sér stöð-
uga vi'ðfeitnii hinna einstöikiu fyrirtækja
í þá átt, að framileiða og selja sem
ódýrasta og bezta vöru, eða með öðr-
uim orðum þaö, sem fólto Viill og getur
keypt. Sá, sem ekki fullnægir kröfunum
um verð og gæði, er ósamtoeppnisifær,
og féHur úr leifc. Þannig er það eiibt aðal
eintoenni hins kapítal'iska kerfis, að sem
eigendur og stjómendur fyrirtækja velj-
ast þeiir fynst og fremst, sem hagsýn-
astir eru og dugtegastir á því sviði, og
að ávalllt sé til nóg a.f ódýrum og góð-
um vörum á mankaömum. Eftirliitið með
kerfliimu annasit fóllkið sjálft, aimemn-
iimgur, meö þvi að velja og haifina, játa
og neita.
1 þeim löndum, þar sem ríikið er allit
í öllliu — þar sem a.lílt er rekið og öllu
stjórnað á vegum þess opinibera — er
þessurn mállum á alllit annan veg farið.
Hér er það etoki lenigur viiji fóliksins
sem ræður, héldur eru aiflair ákvarðanir
uim framiMiðSliuma, hvað skuflii framileitit
og hve mitoið af hverju tetonar af þröng-
um hópi pólitístora valdsmann'a, hinni
nýju stétt, sem svo hefur verið nefnd.
Hér miðasit laun vertoaimanna etoki leng-
ur við það, hvað atvinouvegirnir eru
raumveruflega færir um aö greiða, held-
ur ákvarðast þau af vegflyndi alUsráð-
andi stjómmiálamanna, sem hvarvetna
hafia látið afikomu aflmennimgs siitja á
haikamum, en hlaðið auð og völdum á
sjálifa sig í þeim miun ríkari mæli. —
Það hefiur sem sé komið í Ijós, að aöal-
atriðið er etotoi hver á fyrirtækin, held-
ur hver stjómar þeim. — Hér stoipta
hæfilleiíkar ekki lengur ölfliu máli þegar
valdiir eru menn till stjómiunar fyrir-
tækja eða annarra mamnaiforráða, heldur
póliitísk þjónikunarsemii við vaildhafiana;
Skriðdýrsháttiurinn og já-mienmstoan eru
vérðflauamd, en hæflifeiitouniuim kastað á
glæ. — Þetta siðasta á ekki aðeins við
um framámenn í atvinniurekstrinium,
heidur og ölllium öðrum stéttum þjóðfé-
lagsins og má i þvi samibandi t.d. benda
á baráttu rússneskra riithöfunda fyrir
ritfrolisi i landi síniu. — Hér er ekki
ltengur uim neitt að ræða, sem heitir
frjálst val hins aimenna borgara, held-
ur stjómar rílkjandi valdastétit með
haiðri hendi, og með hjálp hinna gömilu
kúgunartækja miöaldanna — her, lög-
regliu, fanigeflsum og þrælabúðum —
hefur hún afkomu oig ilíif hvers eimasita
þjóðfélagsþegns í hendi sér.
Þeim, sem finnst hér of hairt að orði
kveðið, skail bent tifl þeirra atburða, sem
nú eru að geraist í PóKandi, og svipaðra
atburða sem áður hafa gerzt, bæði í
Pólflandii, Tékikóslóvakíu, Unigverjalandi,
A-Þýzkalandi og víöar. — Það er ekki
að gammi sínu að verkamenn ganga með
bera hmefana móti gapandi faldtoyssu-
kjöftum skriðdretoa og véltoysisum svo-
kalliaðra hermanna, sem eru raunveru-
lega ekkert aranað en lauinaðir feigu-
nmorðimgjar ríkjandi vaMastébtar. Til
slliEkra ráða grípa miemm ektoi fyrr en lif-
ið er orðið þedm óbæritegt.
Því stoal það endurtekið, siem áður
hefur verið sagt hér í „Þamkabrotum"
að hinar komimúnisku bylitinigar ald-
ar vorrar eru eimhver hroðalegus'tiu mis-
tök mamnlkynsins. Alfliar huigsjóndr um
bætt þjóðskiputog og betra og ham-
imgjurítoara Mf hljóta að byggjast á
aukmum félagsþrostoa fóltosins sjálfs.
Auikinn félaigsþroski hlýbur afbur á
móti að grundvalllast á vaxandi bróð-
urkærleika manna hvers til annars í
amda orða Krists og anmairra trúar-
leiðtoga. Bylit'ingar, sem stjómast af
hatri, mainnfyrirli'tniingu og blóðþorsita,
geita afldrei feitt af sér auikinn félags-
þroska og kærfeiika mianma á meðaíl.
Þvert á móti eru sllikar byltingar —
og uppþot í þeirra amda í Týðræðisrikj-
uim — eimhver stærsta orsök vaxandi
óham’inigju alfls mannkyms.
Land í mótun
Ný bók um byggðaþróun og byggða-
skipulag eftir Áskel Einarsson
LAND í MÓTUN heitir ný bók
eftir Áskel Einarsson fyrrum
bæjarstjóra á Húsavík, sem Sam-
band ungra Framsóknarmanna
gefur út um þessar mundir. Fjall-
ar bókin um byggðaþróun og
byggðaskipulag, en Áskell Ein-
arsson hefur haft náin kynni af
þessum málum, sem mjög hafa
verið til umræðu meðal þjóðar-
innar á undanförnum árum, en
sjaldan verið gerð hlutlaus skil
fyrr.
Þóbt bókin ®é gefiin út af
póliitídkum saimtökum, er ekki að
fiinmia í henni áróður fyriir stefou
þeirra, heldur er bókimni ætlað
að vera ópólitískt iinmiegg í taim-
ræður um þessi mál.
Forimála fyrir bókiinni skrifar
dr. Ólaifiur Ragnar Grímssion, og
skýrði hanm. frá efmi bókarimmiar
á bliaðaimamnaifiumdi, sem Sam-
banid ungna Fnaimsótonarmainna
efndi til í tiflefmi útkomu hennair.
Land í mótum er skipt í 11 meg-
imíkafl'a, en bókim er 167 biað-
síður að stærð. Kaflamir heiita:
Þróum byggðaskipuflagsiins, Aldia-
hvörfin, Stnaiumhvörfin, Orsakir
og afleiðin.gar byggðarösbumiar,
Leiðin til jafnvægiis byggðamma,
Atvinmiujöfnium og Byggðaiþrówm,
Framli. á bls. 21