Morgunblaðið - 26.02.1971, Side 15

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 26. FEBRÚAR 1971
15
Óþarfi að ræða um Nordek,
það er búið að vera
— segir Karjalainen, forsætisráðherra Finn-
lands í viðtali við Borgþór S. Kjærnested
MORGUNBLAÐINU hef-
ur borizt viðtal, sem Borg-
þór S. Kjærnested, Íslend-
ingur, sem búsettur er í
Finnlandi, tók við Karja-
lainen, forsætisráðherra
Finnlands, í lok janúar-
mánaðar. í viðtali þessu
lýsir Karjalainen m.a.
þeirri skoðun sinni, að
Nordek sé búið að vera.
Viðtalið fer hér á cftir:
— Hvað felst i Paasikivi-
Kekkonen stefnunni?
— Góð samskipti við Ráð-
stjórnarríkin og Skandinavtíu,
virk og vinsamieg Mutleysis-
stetna gegnvart öl'lum þjóð-
um. Hún þýðir ósk um að
styrkja friðsamlega samvinnu
við aillar þjóðiir og að Fiiwi-
land taki meiri og meiri þátt
í efnahagslegri, menningar-
legri og tækinifræðilegri sam-
vinnu.
— Hvað er það í finnskri
lilutleysisstefnu, sem hefur
unnið traust stórveldanna?
— Finnland hefur reynt að
vera sjálfu sér samkvæmt í
öllluim tiilviteum. Bæði stór-
veldin eru virt á sama hátt,
báðum aði'lium er sagt hið
sama, Finn'land reynir að vera
heiðarlegt, en ekki alltof
framgjarnt.
— Treysta Bandaríkin utan-
ríkisstefnu Finnlands til
fulls?
—- Við höfum aldrei fengið
neinar atlhugasemdir eða orð-
sendingar frá Bandaríkj'unum.
Vitanlega höfum við ræðzt
við og haft ðlfikar skoðanir á
vissum máiluim, en Bandarikin
virða okkur og það metur
Finnilaind mjög milkilis.
— Hver er lielzta ástæðan
fyrir þ\i, að Finnland tekur
nú virkari þátt í allieinis-
stjórnmálum, bæði í Evrópu
og hjá SÞ, t.d. með sendi-
ferðum Ralfs Enckels, sendi-
herra?
— Þetta er eðlli/leg þróun
hlubieysisstef n unnar. Ferðir
Ahti Karjalainen
Enckels eru þátfcur í fram-
kvæmd hennar. Við erum
þeirrar skoðunar, að þrátt
fyrir smæð lancls og þjóðar,
höfurn við vissa möguleika til
að byggja brú milli austurs
og vesturs. Það er vitaskuld
mjog tiilfinninganæmt og
áhættusamt verkefni, en ef
við getuim eiittíhvað gert til
verndar friði í heimmum þá
viljuim við gera það.
— Hvaða möguleika liefur
verðstöðvunin til áframhald-
andi álirifa á efnahag lands-
ins?
— Stærsta vandamál Finn-
lainds í dag er iausn járniðn-
aðarmantnadeiliunin'ar, e-n ég er
ennþá vongóður iim, að tek-
izt hafi að koma á góðum
verðstöðvunargrunmi næstu
fimmtáin mánuði. Þróun verð-
lagsins hefur ekki verið of
hröð, ef miðað er við heiims-
þróunina og samlkeppniismögu
leikarnir hafa batnað mjög.
Það getur verið, að þjóðar-
framleiðisltan aulcisit ekki eints
mikið og í fyrra, vegna þesis,
að kjarasamningarnir hafa
orðið í hæsta lagi, en aukn-
ingin verður næsbuim því eins
mikil þrátt fyrir það, eða 4—
4,5%. Atvinna er nóg og viss
ofþanigla á sér stað, sem
seinna meir þarf eitthvað að
gera við og hægja á.
— Hvaða erfiðleikar hafa
steðjað að vegna verðbólgunn-
ar í Evrópn?
— Viss þrýstingur á inn-
fluttar vöruitegundir hefur
orðið, að öðru leyti etokert sér-
sibakt. Hins vegar steðja
nokkrir örðugieikar að í sam-
bandi við viðskiptajöfnuðinn.
— Hvað er átt við með þró-
unarsvæðum?
-—■ % h'luta Finni'anda, sem
aðallega eru norður-, austur-
og miðhl'utar landsins. Ur
þesisum landsihliutum eru fóllks
flutninigamir mesitir; þar
vantar iðn.greinar, sem á raun
hæfan hátt geta veitt ibúun-
um atvinnu. í fjárlögum
þessa árs eru lagðir fram
peningar í stóran sjóð til
stofnunar iðn'fyrirtækja á
þessum svæðum og með ti'liliti
til verðlagsþróunarmnar eru
góðir möguleikar á jákvæðum
áramgri. Til er sérstök stofn-
un, sem stöðugt vinnur að
nýjunn úrlausnuim fyrir þessi
svæði og í núverandi ríkis-
stjórn situr í fyrsta sinn sér-
Stakur ráðherra, svokallaður
efnahags- og áætlunarráð-
herra, sem starfar undir
stj órn utanrlkisviðskiptamiála-
ráðherra Mattila, og hann hef
ur sýmt þessum málum mik-
inn áhuga.
— Álítur forsætisráðherr-
ann stjórnarsamstarfið víð-
tækt?
(Þess má geta hér, að
stjórnarflokkarnir eru fimim,
en tveir eru í stjórnarand-
stöðu. 1 rikisstjóm sitja
Sósía'ldemókrataiflokkurinn,
Lýðræðisbandalaigið (kamm-
únistar), Miðfiokkunnn,
Frjálslyndi þjóðfloikikur-
imn, en í sitjómarand-
stöðu er Þjóðlegi sameining-
arflokkurinn (ihaldssamur)
og Sveitabyggðaiflokkurinn,
sem vann 17 þimgisæti í síðustu
kosmimgU'm og heifur nú 18).
— Finnland þarf á breiðri
rikiiSistjórn að halda, vegna
þess, að sum lagafrumvörp
þurfa % aibkvæða meiriMiuta
á þimgi, en breiðri rikisstjórn
hættir oft til þess að líða aí
innri andstæðuim og það lend-
ir oft á forsætiisiráðherra að
miðla málum milHi flokkamna.
Allra flokka stjóm væri bezt,
en er ómöguteg í Finnlandi
í dag vegna þess, að Samein-
ingarflkykkurinn og kommún-
istar geta ekki setið í sömu
ríkisistjóm. Ég hef persónu-
lega tekið þáibt í mörgum rík-
isstjómum og sumar þeirra
verið myndaðar af einum
flokki. Samvinnan og andinn
innan Slíkrar rílkisstjórnar er
alllur annar en í stjórn, sem
mynduð er á breiðum grund-
vei'li, en siík ríkisstjórn á í
öhemju örðugleikum í þing-
inu.
— Er framtíð rikisstjórnar-
innar björt og hver er þátt-
ur Lýðræðisbandalagsins í
henni?
-— Fyrir jðl áttum við í
vissum erfiðieikum vegna
ástandsims á vinnumarkaðih-
um. Þá áttu kormmúmiistar í
vissum aðlögunarerfiðieikum,
og slíkir erfiðleikar munu
verða í framtíðinni líika, en
með viðræðum og málamiðl-
un er hægt að ná árangri.
Hættu á, að stjórnarsamvinn-
an rofni, álíit ég ekki fyrir
hendi.
— Hvaða áhrif hefur liugs-
anieg kaupgjaldsbarátta á
stjórnarsamstarfið?
— Hún getur haft vissa erf-
iðleitea í för með sér, en það
er of snemmt að segja nokk-
uð um það ennþá, en við mun-
um örugglega yfirvinna þá
ilika,
— Á hvaða þáttum norr-
ænnar samvinnu hefur Finn-
land mestan áhuga?
— Öllum þáttum hennar.
Efnahaig, stjórnmálum, menn-
ingu, fðlagsm. og við erum
komnir langt á þessum svið-
um samvinnu, en meiri sam-
vinnu er þörf í framleiðsiu og
markaðsmiálum. 1 febrúar
mun Heisiimgforssamningur-
inn verða undirritaður í Kaup
miannahöfn, þó eitthvað
breyttur.
— Getur Finnland hugsað
sér að taka þátt í Nordek á
öðrum grunni en áður, án
þess að hugsa um EBE?
— Það er óþarfi að ræða um
Nordek, það er búið að vera.
En það þýðir ekki, að við
séum hæbtir að auka efna-
hagssamvinnu landsmanna.
Borgþór S. Kjærnested.
Hvað lásu þeir í útlöndum 1970?
Brezka blaðið „Guardian" hef
ur valið úr nokkrar bækur, sem
það telur verðugar þess að kall-
ast bækur ársins 1970. Fyrir því
vali hafa staðið gagnrýnendur
þeirra og segir Guardian m.a.:
„Við höldum þvi ekki fram, að
þessi skrá sé tæmandi yfir þau
verk, sem eru í fremstu röð
þeirra sem komu út á s.l. ári.
En allar þær bækur, sem við
leyfum okkur að geta hér sér-
staklega eru óumdeilanlega með
þvi betra, sem ýmsir höfundar
létu frá sér fara á árinu. Við er
um þeirrar trúar að þeir sem
hafa lesið — þó ekki væri nema
helminginn af þessum bðkum —
séu menn víðsýnni á eftir.
Crow eftir Ted Hughes. Ein-
hver forvitnilegasta bók, sem
enskur höfundur hefur skrifað
um áraraðir. Þegar Peter
Porter reit dóm um þessa ljóða-
Vvonue Chauffrin
bók sagði hann: „Upp frá þess-
um degi er ég þeirrar trúar, að
fáir munu geta lesið, hvað þá
skrifað ljóð nema í skugga þess-
arar bókar, svo mjög hlýtur
hún að sækja á hug þess sem
henni kynnist til nokkurrar hlít
ar“.
Tlie World of Charles Dick-
ens eftir Angurs Wilson. Af öll-
II. grein
um þeim bókum, sem hafa verið
skrifaðar um samtíð Dickens —
og þær eru bæði margar og ýms-
ar merkar — er þessi í algerum
sérflokki. Hún er ákaflega vel
unnin, efnið hugsað niður í kjöl-
inn og það er sett fram á þann
hátt að hrein unun er að lesa.
Við gerum okkur einnig betur
grein fyrir, hversu drjúgur er
hlutur Dickens í seinni tíma
verkum, eftir að hafa lesið hana.
Population: Resources: Issues
in Human Ecology eftir Paul og
Anne Ahrlich. Þessi bók er ekki
sérstáklega aðgengileg; það þarf
talsverða áreynslu til að geta
komizt til botns í henni. Hún
fjallar um þær ógnanir sem líf-
inu á jörðinni er búið fyrir
áhrif nýrra afla, það eru ekki
lengur náttúruöflin sem geta
lagt lífið í rúst, það eru upp-
finningar mannsins. Ein bezta
bók sem um þetta hefur verið
skrifuð.
You Must Know Everything
eftir Isaac Babel. Þessar sögur
hafa ekki fyrr komið út á ensku,
eftir hinn mikla meistara bylt-
ingartímabilsins. Um hann skrif
aði Ehrenburg á sínum tíma:
„Hann sagði jafnan að hann
legði mest kapp á einfaldleika
I skrifum sínum. Einfaldleiki
hans er áreynslulaus með öllu
— tær og hljómfagur."
Slaughterhouse Five eftir
Kurt Vonnegut jr. Hrollvekj-
andi og sérstæð frásögn af því,
þegar Dresden var lögð í eyði.
Frásögnin er sögð af bandarísk-
um hermanni, sem varð fyrir
er líkust martröð, hún er flókin,
illkvittnisleg og fyndin."
When Did You I.ast See Your
Father? eftir Margaret Blount.
Skemmtileg saga, kannski ívið
loftkennd um bernsku ungrar
stúlku sem er alin upp úti í sveit
á enskri grund. Það vill stund-
um gleymast að það búa ekki all-
ir íbúar Englands I stórborgum.
Þessi einkennilega og eftirminni
lega bók fékk bókmenntaverð-
laun „Guardian" fyrir árið 1970.
The Collected Essays, Journal
isni and Letters of George
Orwell 1920—50. Það er slæmt
grín að kalla þessa bók kilju
ársins, en vegna þess að
Penguin endurútgaf allt safnið í
vasabókaútgáfu á árinu, gátu
margir eignazt verkið og enginn
verður svikinn af því.
Mr. Sammler’s Planet eftir
Saul Bellow. Er þetta alvöru-
saga? Eða er höfundur að gera
skop að lesendum sínum. Lík-
lega ekki. Hann er að vísu hald
inn óseðjandi þörf til að espa
lesendur sína og æsa, en þvílík
vinnubrögð sem hann notar.
Þau ein sér gera bókina að verð
Michel Déon
þeirri reynslu að taka þátt í árás
inni og lifði hana af. Síðan tók
hann að fást við ritstörf með
góðum árangri á stundum.
Counting the Steps: An Auto-
biograpliy eftir Jakob Lind.
Önnur bók eftir mann, sem lifði
af ógnarstjórn nazista. Þarna er
sögusviðið Austurríki. Robert
Nye sagði um þessa bók: „Hún
Andrei Anialrik
ugu lestrarefni. Þegar ofan á
bætist svo listfengi í mál og stll
má ljóst vera að þetta hlýtur
óhjákvæmilega að vera ein af
bókum ársins.
Night Lines eftir John
McGahern. Þetta eru smásögur
eftir hinn ágæta írska skáld-
sagnahöfund. Að vísu hafa sum-
ir gagnrýnendur haft á orði, að
þær væru full langar í báða
Framh. á bls. 19