Morgunblaðið - 04.05.1971, Blaðsíða 15

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 4. MAl 1971
15
Ræður þjóðhöfðingjanna i gærkvöldi
Réttilega
kallaðar
br æðr aþ j óðir
Ræða Ólafs Noregskonungs í tilefni
*
heimsóknar forseta Islands
Kristján Eldjám, krónprinsessa Sonja og Ölafur koniuignr.
Herra forseti.
Það er mér mikil ánægja að
bjóða yður, herra forseti og frú
Eldjám inmilega velkomin í
þessa fyrstu opimberu heismisókn
yðar til lands vons. ísland og
Noregur heyra til þeim hópi
ríkja, sem nefndur er Norður-
Idnd. Með margháttaðri noirr-
ænsni samvinmu hafa bundizt
traustari bönd á málli þesssara
landa en ef til vill nokkurs
amnar3 hóps sjálfstæðra ríkja i
heimdnum. Þessi nárua norræmia
samviima, sem byggist á sjálf-
stæði hvers lands og gagn-
kvæmiri virðingu fyrir sérkesnin-
uim hverrar þjóðar og skoðun-
um, hefur orðið til mikils gagns.
Þetta er samvinna, sem nýtur
álits — eiinnig utain Norður-
landa, og er að margra Skoðun
eftirbireylnivert fordæmi.
Vegna hinma sérstöku sögu-
legu tengsla mdlli íslands og
Noregs erum vér réttilega kall-
aðir bræðraþjóðir.
Frá fsrrsta landnámi íslands,
þegar Ingólfur Arnarson frá
Fjölum settist þar að 874, fylgdu
margir Norðmerm næsstu árin í
fótspor hans frá Noregi til ís-
lanids. Á þeim meira en 1000 ár-
um, sem síðan eru liðin, hafa
ísland og Noregur treyst ten.gsl-
in og samvimnunia sín í tnilli.
Þeir tímar komu þó fyrr, að á
tengsl þjóðanna skarti og sá
skortur varð báðum þjóðum til
skaða. Það er þess vegna milkið
ánægjuefni að geta samræmt
þau góðu tengsl og þá nánu
samvinmu, sem ríkt hefur með
löndum vorum nú um langan
tíma og ég er sanmfærður um,
að hefur orðið oss öllum tii góðs.
Hér í Noregi finnum vér, að
Islendingar standa oss nærri.
Norska þjóðin mun aldrei
gleyma því, að nonskir hermenn,
sem voru á íslandi á erfiðum
tíimum í sögu lands vors, nutu
góðs af gestrisni íslenzku þjóð-
arinmar.
Oss tiil ánægju höfum vér nú
um áraraðir tdkið á móti ís-
lonaku námisfólki, samtímis því
sem norslku námsfólki hefur
veitzt aúkirnm skilningur á sam-
eiginlegri. sögu vorri með dvöl
á íslandL
ísland er land með langa og
sterica lýðræðisvenju. íslending-
ar geta verið stoltir af því.
Ekkert þjóðþing á svo lamga
sögu að baki sem Alþingi ís-
lendinga, sem 1930 hélt upp á
þúsund ára afmæli sitt.
Með réttu kallast ísland Sögu-
eyjan, því að ekkert land og
engim þjóð getur hampað svo
auðugum og ágætum fornbók-
menntum.
íslendingasögumar eru veric,
sem ávallt munu skipa háan
seas í heimsbókmermtunum.
Yðar hátign.
Ég þakka hlý ávarpsorð yðar
til konu minnar og min og við
urkenningarorð yðar um ís-
lenzku þjóðina. Við fundum það
undir eins í morgun, þegar við
komum til Noregs, að við vor-
um meðal vina, við höfum fund
ið það alls staðar í dag, við
finnum það þó bezt nú, er við
höfum hlýtt á ræðu yðar hátign
ar.
Það sem við áður vissum hef
ur verið staðfest, að samkennd
og vinátta milli Norðmanna og
íslendinga er svo sem sjálfsagð
Norðmenin hafa sérstaka ástæðu
til þess að hafa áhuga á og vera
þalkklátir fyrir bódcmemntir ís-
lendinga, þar sem bróðurpartur-
inn af fomi sögu Noregs vaT
ákrifaður á Sögueynmi og án
þessara sagnia væri einnig lamd
vort stórum fátæikara. Bók-
memintaáhugi er enm meiiri á Is-
landi en kannski í nokkru öðru
landi og óhætt er.að fullyrða, að
fombókmenntir íslendimga eru
raunveruleg þjóðareign þeirra
með þeim hætti, að hliðstæður
fimmast engar. Vér Norðmenn
gleðjumst því nú, þegar hand-
ur hlutur, enda örugg staðreynd.
Mikið haf skilur að vísu lönd
vor, og fjarlægðin milli þeirra
hefur komið í veg fyrir náin
samskipti. En hafið, sem er báð
um þjóðunum sameiginlegt,
sameinar um leið og það ekilur.
Það hefur um aldir verið alfara
leiðin miUi landa vorra, það hef
ur verið báðum þjóðum sami
raunveruleiki og sama lífsupp-
spretta og er það enn. Það er
auðvelt fyrir norskan og íslenzk
an sjómann að skilja hvor ann-
an.
Og hnattstaða landanna sam-
ritin íslenzku koma aftur til ls-
lands.
íslendingum hefur einmig
tekizt að halda bólkmemmtaarfin-
um við til vorra tíma. Skýrasta
dæmi þessa er Nóbelsverðlaunia-
hafinn Halldór Laxmess sem
hefur stuðlað að því að ryðja
íslandi rúm í heimisbókmenmtum
samtímams.
Með sögu sína að bakhjarii
hefur íslenzka þjóðim byggt
land sitt til nútíma velferðar- og
iðnaðarríkis og fslendimgar talka
drjúgan þátt í alþjóðlegu sam-
starfi, í Sameimuðu þjóðunum,
einar. Vér búum í norðlægum
og nokkuð harðbýlum löndum.
N áttúruskilyrðin krefjast þraut
seigju og harðfylgni við að afla
lífsnauðsynja. Þetta hefur sett
sitt mark á þjóðir vorar. Norski
og íslenzki bóndinn eiga margt
sameiginlegt. Lífsbarátta þeirra
að ýmsu leyti svipuð. Hvorugur
þeirra hefur mátt liggja á Mði
sínu í tímanna rás.
Og sagan sameinar. íslenzka
þjóðin er frá hinni norsku runn
in, ísland byggðist af NoregL
Það vekur oss því aðeins gleði
og stolt, þegar Noregur er nefnd
ur feðraland fslands. Orðin
norskt og íslenzkt hafa ekki allt
af haft nákvæmlega sömu merk
ingu báðum megin hafsins, þeg
ar um fornan norrænan menn-
ingararf er að ræða. Stundum
er ekki heldur auðvelt að orða
nákvæma skilgreiningu. En ein
mitt þetta sýnir, hve samanof-
in forn menningararfur þessara
þjóða er.
í stórum dráttum eru Mfshætt
ir líkir í löndum vorum. Vér er
um hvorir um sig hluti af sama
menningarsvæði. Vér aðhyllumst
sömu hugsjónir um mannréttindi
og lýðræði, þjóðfélagslega og
stjórnmálalega eigum vér margt
sameiginlegt. Vér eigum einnig
að nokkru leyti við svipuð
vandamál að etja. Úr norðrinu
er sjónarhornið til hins stóra
heims álíka,_ hvort sem er frá
Noregi eða fslandi.
Ég nefni þetta allt til þess
að leggja áherzlu á, hve eðli-
legt það er, að samkennd sé
með þjóðum vorum. En vináttu
skal rækja, meðal annars með
gagnkvæmum heimsóknum, svo
segir í Hávamálum, sem bæði
eru norsk og íslenzk. Ég minni
á það með gleði, að þér, herra
konungur, hafið heimsótt land
í NATO, í Norðurlandaráði og
í Fríverzlunarbandalagi Evrópu.
Það var einniig Norðmönnuim
mlkil gleði, að Norðurlandaráð
skyldi ákveða að reisa Norræna
húsið í Reykjavík. Þetta hús er
þegar orðið miðpunktur sam-
bandsins milli íslands og hinmia
Norðurlandanina, einkum á sviði
menmingarimála.
Ég vona, að heimsókn yðar hér
í Noregi muni veita yður góðar
og yndislegar miininingar. Ég
skála fyrix yður, herra forseti,
konu yðar, íyrir íslandi og fyrir
allri íslenzlku þjóðinmi.
vort, fyrst sem krónprins, fremst
ur í flokki margra ágætra Norð
manna úr stjórnmála- og menn
ingarlífi, er til landsins komu á
Snorrahátíðina 1947, seinna sem
konungur 1961, fyrsti og einl
norski konungurinn, sem sótt
hefur land vort heim. Þeasi
heimsókn, norska konungskom-
an 1961, vakti óblandna gleði og
áhuga íslenzku þjóðarinnar. Hin
ir fornu norsku konungar, sem
sumir voru um leið konungar ís
lands, komu þangað ekki sjálf-
ir. Áhugi á þeim var þó ef tll
vill hvergi meiri, og það var
einmitt á fslandi að um þá
voru skrifaðar miklar bækur.
Norðmenn hafa oft látið í ljós
þakklæti til fslendinga fyrir
þessar fornu sögur, sem íslenzk
ir lærdómsmenn miðalda skráðu,
en hefðu annars ef til viU aldrel
verið skráðar. Á vorum dögum
hafa svo norskir lærdómsmenn
dregið fram í dagsins ljós þá
árþúsundalöngu sögu, sem þjóð
stofn vor átti í Noregi áður en
ísland hyggðist og þar með gef-
ið íslendingum forsögu sína.
Ég þakka yðar hátign fyrir að
hjóða okkur til þessaxar opin-
beru heimsóknar til Noregs. fs
lendingar hafa fagnað þessu vin
áttubragði sjálfs þess vegna, en
einnig af því að íslenzka þjóðin
vill taka þátt í samstarfi þjóð-
anna. Hið unga lýðveldi vort
leggur i það metnað sinn, þótt
vér séum á ýmsan hátt í sér-
stöðu. Þér hafið ætíð, herra
konungur, skilið þetta, og sýni-
legt tákn þess skilnings er þetta
boð.
Með mikilli virðingu fyrip
hinni norsku grannþjóð, sem er
tengd þjóð minni svo mörgum
böndum lífs og sögu, óska ég
Noregi allra heilla og skála fyr
ir yðar hátign, norsku konungs
fjölskyldunni og Norðmönnuru
öllum.
Forseti Islands, herra Kristján Eldjám og ólafur Noregskonung ur skoða heiðursvörð við upphaf
heimsóknar forsetahjónanna til Noregs.
Samkennd með þjóðum vorum
*
Ræða forseta Islands í Noregsheimsókninni