Morgunblaðið - 06.05.1971, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 6. MAÍ 1971 17 /
Ræður þjóðhöfðingjanna í gærkvöldi
Saga Svíþjóðar
fátæklegri og
illskiljanlegri
án íslenzku handritanna
Ræða Gústavs VI Adolfs,
Svíakonungs í tilefni
heimsóknar forseta íslands
Herra forseti.
Mér er það mikil ánægja að
bjóða nú velkomin til Stokk-
hölms íorseta Isttands, herra
Kristján Eldjárn, og frú Hall-
dóru Eldjárn. Þessi heimsókn er
okkur Svíum enn einn votturinn
um þau sterku tengsl, sem eru
milli landa vorra og þjóða.
Sá vinarhugur^ sem við Svíar
berum í garð íslendinga, er
sannur og einlægur. Tengsl
þjóða vorra eru líka aldagömul.
Þau eru þó ekki þess vegna
hjúpi hulin. íslenzkir sagnarit-
arar varðveittu handa nútíman-
um í stórkostlegum ritum og fal
legu máli minningar úr lífi forn
norrænna manna. íslendingasög
urnar varpa ljósi á líf og hugi
þessara manna. Fornsaga Sví-
þjóðar væri án verka íslenzku
sagnaritaranna fátæklegri og
illskiljanlegri.
íslenzka söguhefðin er þó einn
ig lifandi hefð Það vitið þér
herra forseti betur en flestir,
og sem sögumaður og fornleifa
fræðingur hafið þér unnið að
þessari hefð og skilað henni
áfram. Sjálfur sannreyndi ég lífs
kraft og þróunarmöguleika þess
arar fornu hefðar þegar ég heim
sótti hið fagra land yðar 1930
á þúsund ára afmæli Alþingis
fslendinga. Þessi kynni mín
styrktust þegar drottningin og
ég heimsóttum ísland 1957. Ég
minnist einnig með ánægju,
herra forseti, viðræðna okkar
þá í Þingvallaferð.
Söguleg hefð tengir þjóðir vor
ar saman, en tengsl nútímans
á sviði menningar og verzlunar
eru einnig sterk. Þau hafa auk
izt jafnt og þétt með bættum
samgöngum. Skilningur þjóða
vorra hvorrar á annarri á þvtí sem
þeim er sameiginlegt og sér-
kennum hvorrar fyrir sig hefur
dýpkað og aukizt. Hér í Sví-
þjóð hlökkum við mjög til þess
að fá meiri vitneskju um ísland
þegar fslandssýningin verður
haldin hér í Stokkhólmi í haust.
fslenzk frásagnarlist stendur
einnig hátt á okkar dögum og
vekur almenna athygli Svia.
Hún er verðugt framhald á auð
ugri og skapandi bókmennta-
hefð. Mörg nútíma bókmennta-
verk íslenzk eru einnig vel
þekkt utan Norðurlandanna.
Þörfin fyrir gagnkvæm skipti
milli þjóða nú á tímum opnar
nýjar leiðir til samvinnu utan
hinna formlegu tengsla. Þessi
þróun hefur einnig haft sína
þýðingu fyrir Svíþjóð og ísland
Innan ramma Norðurlandaráðs
keppum við ásamt öðrum norr
ænum frændþjóðum vorum að
betri samvinnu á skyldum svið
uim, að varðveizlu og þelkk-
ingu á sameiginlegum andleg-
um og veraldlegum arfi vorum
við nútímans aðstæður. Saman
leitast Norðurlöndin einnig við
að auka fjármunaleg tengsl sín
og þar með bæta lífsskilyrði
þjóða sinna.
ísland nýtur álits meðal heims
þjóðanna. Löngun fslendinga til
friðar og frelsis og kappsamt
starf þeirra — oft í erfiðri bar-
áttu við náttúruöflin — til að
þróa efnahag íslands og tryggja
aukna velferð sína vekur aðdá
un vora. Sem á menningarsvið-
inu forðum á kappsamt starf ís-
lenzku þjóðarinnar nú alla að-
dáun skilið. Við Svíar óskum
íslendingum alls góðs í baráttu
þeirra fyrir betri afkomu.
Með þeirri ósk og í von um
gæfuríka framtíð frændþjóðar
vorrar skála ég nú fyrir forseta
íslands, fyrir konu hans, og fyr
ir íslandi og íslendingum öllum.
Forseti fslands, herra Kristján Eldjárn og Sibylla Svíaprinsessa á leið til kvöldverðar í konungs-
liöllinni í gærkvöldi.
Sænskra áhrifa gætir
• • •
víða
bókmenntum
og listum
Ræða forseta íslands í veizlu
Svíakonungs í gærkvöldi
vorri,
Yðar hátign.
Ég þakka þau hlýju orð, sem
þér hafið mælt til konu minnar
og mín. Ég þakka einnig og ekki
siður viðurkenningarorð yðar
um íslenzku þjóðina. Ég veit að
þau munu vekja gleði á fslandi.
Þér hafið áður sýnt góðvild yð-
ar og skilning á högum lands
míns og þjóðar, fyrst sem krón-
prins, síðar sem konungur. Mér
er ljúft að þakka þann heiður
sem yðax hátign hefur sýnt okk-
ur hjónunum og íslenzku þjóð-
inni með því að bjóða okkur og
Svíakonungur, Gústaf Adolf og frú Halklóra Eldjárn á leið til kvöldverðar i komuigsliöllinni i
Stokkliólmi í gærkvöldi.
förunautum okkar að koma í op
inbera heimsókn til Sviþjóðar.
Land yðair er ekki á sama hátt
nágranni vor og sum önnur norr
æn lönd; það skilja oss bæði
lönd og höf. Saga íslenzku þjóð-
arinnar hefur ekki verið sam-
tvinnuð sögu Svíþjóðar gegnum
aldirnar. Eigi að síður hafa fs-
lendingar frá fornu fari haft
áhuga á hinni sænsku þjóð og
konungum hennar. Fornum is-
lenzkum sagnariturum tókst að
afla sér allmikils fróðleiks um
þá, sem þeir síðan festu á bæk-
ur. Fyrir þá sök vaknaði éihugi
sænskra lærdómsmanna á
hinu fjarlæga landi úti í haf-
inu á 17. öld. Á þeim frægðar-
tíma Svíþjóðar var leitað til fs-
lands eftir heimildum um forn-
konunga landsins. Eftir þeim
heimildum var fornsaga Svía
skrifuð og í þann efnivið sóttu
sænsk skáld síðari tíma efni I
söguljóð. En einmitt þess vegna
er undarlegt til þess að hugsa,
að elzta rituð heimild, sem geym
ir hið kalda nafn á landi voru,
er sænsk. Það getur að lesa á
litlum rúnasteini frá Gotlandi,
og hann er eldri en hin elzta ís-
lenzka skinnbók. Á þeim tíma
áttu þjóðir vorar ekki erfitt með
að skilja mál hvor annarrar. í
því sambandi er skemmtilegt að
minnast þess, að enn í dag er
margt í hinu hljómmikla sænska
tungumáli, sem lætur heimaleg-
ar en önnur norræn mál í eyr-
um vorum, sem búum lengst i
vestri þeirra allra.
Náin samskipti og kynni milli
íslendinga og Svía hafa aukizt
mjög verulega á síðustu áratug
um. Þau hafa meðal annars auk-
izt vegna vaxandi fjölda is-
lenzkra námsmanna við sænsk-
ar menntastofnanir og oss er
ljúft og skylt að þakka þann
aðbúnað og fyrirgreiðsiu, sem
þeir hafa notið. Þau hafa einn-
ig aukizt vegna vaxandi fjölda
sænskra menntamanna, sem
leggja stund á forn norræn
fræði og læra í því sambandi mál
vort. í þeim hópi eiga íslending-
ar marga góða vini, sænska
menn sem orðið hafa óopinber-
ir fulltrúar íslands í landi yð-
ar hátignar. En fyrst og fremst
hafa þó þessi sambönd auk-
izt fyrir vaxandi norrænt sam-
starf á öllum sviðum. 1 því sam-
starfi hafa sænskir stjórnmála-
menn kynnzt landi voru og öðl-
azt skilning á högum þess. Slíkt
er oss mikil nauðsyn. Það er
eins og vænta má, að vér, sem
erum fámennastir og búum
lengst úr þjóðbraut, eigum mik-
ið undir því að mæta skilningi
hjá frændþjóðum vorum og ekki
sízt hinni stærstu þeirra. Og á
fslandi er vel fylgzt með því
sem fram vindur í sænskum
stjórnmálum, félagsmáium og
menningarmálum. Sænskra
áhrifa gætir víða í löggjöf vorri
og ekki síður í bókmenntum og
listum.
Mér er Ijúft að geta þess og
leggja á það áherzlu, að sænska
konungsfjölskyldan nýtur mik-
ils álits og virðingar á fslandi.
Yðar hátign er eini sænski kon-
ungurinn sem heimsótt hefur
land vort. Þér nefnduð tvær
ferðir yðar til íslands og ég full
vissa yðar hátign um, að íslend-
ingar minnast beggja þessara
heimsókna yðar með mikilli
gleði. Þér hafið unnið hug ís-
lenzku þjóðarinnar. Vér vitum,
að í persónu yðar sameinast
konungleg tign og menntaðs
manns göfgi á hinn fegursfa
hátt. Það er oss í senn mikill
heiður og styrkur að vita göð-
an hug yðar til vor og rikan
skilning á málefnum vorum og
viðleitni.
Með mikilli virðingu fyrir
landi yðar og þjóð drekk ég skál
yðar hátignar, sænsku konungs-
fjölskyldunnar og fyrir heill og
farsæld sænsku þjóðarinnar.