Morgunblaðið - 07.05.1971, Page 13
Q
MORGUNBL.AÐIÐ, FÖSTUDAGUR 7. MAl 1971
13
Tíu alþingismenn kveðja nú Alþingi
„Gott heilum vagni
heim að akau
— segir Bjartmar Guðmundsson
arútvegairas og auk þess hafa
rafortkumál og vegaimál fyllt
vaxamdi rúm í huga mímum, og
þá hefur virkjun'iin í Lagarfossi,
sesm mú hefur verið áikveðin,
vertið þar efet á baugL“
„Hvaða mál eru þér eftir-
miimilegust?“
„Ég vil nefna frumvarp mitt
um happdrættislán til brúar-
geirðar á Skeiðaráæsandi, sem
lögfest vax á síðasta Alþingi.
Ég heyrðí um skeið að þetta
væri kosningamál, en það hefðí
tæpast verið talið kosnimgamál,
ef kosið hefði verið í haust. En
ef ég hefði átt setu á þingi á-
íram hefði ég barizt jafnt fyrir
því máli eftir mýafstaðnar kosn
ingar, eins og ég gerði í vetur.
Það eæ vegna þess að fyrst nú
er tímabært að hefja írama-
kvæmdir, því nýlokið er við að
gera bílfært austan frá að
Skeiðará með hinum miklu
brúarframkvæmdum í Austur-
Skaftafellssýslu. Auk þess er
evo sú velmegun hjá almenm-
ingL sem ómótanælanlega er og
vax árið 1970, að grundvöllur er
til fytrir slíkri fjáröflunarað-
ferð sem ákveðin hefua- verið.
Það má vera öllum ljóst að
á hínum erfiðu árum í al-
menmri 'kaupgetu árið 1967 og
1968, hefði verið vonlítið að
ætla sér að stofna til sölu
slíkra bréfa. Þá vil ég nefna
þingsályktumartillögu mína um
ékylduþjómustu ungmenna. Ég
flutti hana á fjórum þmgum
og iöksins undir þinglok nú,
var þesisi tillaga samþyikkt, en
að vísu aðeins til nefndarskip-
unar til athugunar málsins.
Sjálfsagt eru skiptar skoð-
amir um efni málsiins, en ég
hef barizt fyrir því að fá þessa
tillögu samþykkta af því að ég
tel málið vera mjög mikilvægt,
ef það mætti skýra betur fyrir
fólki skyldur og réttindi þjóð-
félagsþegnanma, en í því efnd
þarf sífellt að vera jafnvægi,
ef vel á að fara. Ef ég ætti að
nefna eiwhverja eimstaka fram-
kvæmd á AusturlandL sem er
staðbundin og ég beitti mér
fyrir af alefli, þá vil ég mefna
gerð hins mikla hafnargarðs á
Vopnafirði, sem ég trúi að
Sk ipti sköpum fyrir framtíð
þess staðar.
Svo eru auðvitað ýmis mál
óleyst, sem ég vildi leggja allt
það lið, sem ég mátti. Ti'l dæmis
að kama rafohkunmi til svo til
allra sveitabýla á Austurlandi.
Ég flutti á sínum tíma þings-
ályktunartillögu um málmleit
á Áusturlandi og stóriðju á
Reyðarfirði, Sú tillaga var sam
þyklkt á Alþimgi og sérstaklega
var kanmað kopanmiagn í
Lóni. En það gaf ekki svo góða
raun, sem vonir voru um og
sama má segja um biksteins-
raninsóknirnar í Loðmundar-
firði, en þar var gerð ítarleg
könnun, sem til var varið 3
millj. kr.
Það urðú m'ér líka mikil vom-
brigði að ekkert kom út úr þess
um ranmsókmum, en þær hafa
þó verið gerðar.
Ýmisir hafa haft í flimtimg-
um tal mitt um stóriðju á
Reyðarfirði. Það mál var þó
kamið nokkuð langt og var þá
verið með í athugun að reisa
kornforðabúr, eða korngeymslu
fyrir Evrópumarkað á Kanada-
hveiti. Kanadískir hveitifram-
leiðendur hefðu þá byggt
manmvirkin upp að mestu, en
tnaður var sendur til Kamada
til þess að kanrna þetta mál og
ég gat ekki betur skilið, en að
það væru ýmsir ljósir punktar
í því máli, en einhverra hluta
vegna ranm þessi viðleitni út í
aamdinm og óttast ég að það sé
m. a. fyrir of lítinm áhuga hér
heirna. Ég á dálítið erfitt með
að sætta mig við að þessi stór-
iðjuhugmynd sé úr sögunmi,
þvj að hér var ekki ál á ferð-
inmd, þó að í huga margra ís-
lendimga sé álið tákn fyrir atór
Bjartmar Guðmundsson al-
þingismaður sagðist hafa haft
lítil afskipti af stjórnmálum þar
til hann fór í framboð fyrir
Sjáífstæðisflokkinn árið 1959.
Hann sagðist hafa verið ákaf
ur bændaflakksmaður meðan
sá flokkur var uppi eftir 1930,
en frá árinu 1939 var Bjartmar
sjálfstæður bóndi og sem bóndi
sinnti hann mjög félagsmálum
bænda heima í héraði og sér-
lega í Aðaldalnum. Var hann
lengi í hreppsnefnd og oddviti
á tímabili, en í sýslunefnd hef-
ur hann verið síðan 1935 og
hreppsstjóri síðan 1944. í stjórn
KEA var hann frá 1937—1042.
Þegar ég spurði Bjartmar
um framboðið 1959, sagði hann
að hvi hefði verið tekið mjög
misA'fnlega í héraði, um leið
og hann brosti kankvdslega.
„Blaðið Dagur á Akuréyri",
hélt hann áfram, „réðst mjög
að mér út af framboðinu, en
ég hafði ákveðið að fara í það
eftir að Sjálfstæðismenn bæðí
i héraði og á Akureyri höfðu
beðið mig að taka þátt í fram-
boðinu. Ég var þá í 3. sæti og
náði kjöri, sem landskjörinn
þingmaður og siðan aftur 1963
og 1967. Það hafði mikil áhrif
á ákvörðum mina um að taka
þátt i kosningum til Alþingis
að ég kynni ef til vill með því
að geta á einhvern hátt unnið
eitthvað fyrir mín byggðarlög.
Sérlega þótti mér þá ganga
seint með rafvæðingu í minum
sýslum og vegagerð. Um þetta
leyti voru þær framkvæmdir
mjög á eftir því sem hafði ver-
ið i Eyjafirði á undan, en þar
voru þá þingmenn Magnús
Jónsson fyrir Sjálfstæðisflokk
inn og Bernharð Stefánsson fyr
ir Framsóknarflokkinn og þeir
kepptust um að gera sem mest
í þessum málum.
Þó að ég telji það ekki mér
að þakka þá hefur mikið áunn
izt í þessum efnum siðan, bæði
vegamálum og rafmagni. Má
segja í því sambandi um Suður-
Þingeyjarsýslu að þegar þessu
ári lýkur vantar rafmagn á að-
eins einn bæ í sýslunni. 1 Norð
ur-Þingeyjarsýslu eru þessi mál
þannig á veg komin að vel
hefur miðað og aðeins er eftir
að koma Þistiífirðinum inn á
rafldnu, en það tekst vonandi á
næsta ári eða þarnæsta. Varð-
andi vegi í Þdngeyjarsýsliu hef-
ur mjog skipazt á betri veg á
I iðju. Ef þessi hugmynd hefði
| orðið að veruleika, hefði hér
orðið um stórframkvæ'mid að
ræða, sem hefði umiskapað
IReyðarfjönð og veitt nýju lífi
um alla Austfirði. Við verðum
að átta akkur á því að stóriðn-
fyrirtæki verður, og ég vil
■ leggja á það áherzlu, verður
Iað setja upp víðs vegar í kring-
um landið. Án þess er hætt við
að allt jafnvægistal verði hjóm
I eitt.“
„Hvað um stöðu Sjalfstæðis-
Iflaklklsiins í komandi kosning-
uan?“
„Ég held að staða Sjálfstæðis
I flokksiins sé allgóð í væntanleg-
I um kosniingum. Ég var reyndar
Imótfallinm haustkosmingum og
mér finmst að frekar hafi ég
femgið staðfestimgu á þeimri
| skoðum mimmd síðam.“ — á. j.
Bjartmar Guðmundsson.
þessum áratug með tiikomu kís
ilvegarins og með góðum og
upphlöðnum vegi frá Húsavík
inn í Reykjadal og Kinnarvegi
fyrir Núp að Skjálfandafljóts
brú, Tjörnesvegi með þremur
brúm á verstu giljunum þar,
en síðasta gilið á að brúa S
sumar. Þá má nefna brú á
Fnjóská, sem byggð var fyrir
fáum árum og nú er verið að
undirbúa byggingu hraðbraut-
ar frá Akureyri að Fnjóskár
brú.“
„Hvað um skólamál í Þing-
eyjarsýslu?"
„í Suður-Þingeyjarsýslu
hafa verið fullgerð barnaskóla
hús í Skútustaðahreppi, Reyk-
dælahreppi, Bárðdælahreppi,
Svalbarðsstrandarhreppi og i
byggingu eru tvö mikil skóla-
hús, annað á Stóru-Tjörnum og
hitt á Hafralæk í Aðaldal.
Þessi hús eiga að vera fyrir
börn og unglinga á skóla-
skyldualdri í 5 hreppum og
unglinga í tveimur hreppum að
auki.“
„Hvernig hefur þér likað að
sitja á þingi, Bjartmar?"
„Það má segja að það hafi
vakið nokkra athygli þegar ég
fyrir nokkurs konar tilviljun
lenti inni á Alþingi og i tveim-
ur kosningum á eftir vann okk
ar listi verulega á. Á Alþingi
hefur mér liikað vel. Þar hef
ég kynnzt mörgu sem ég þekkti
ekki áður og þó að mér haíi
ekki líkað að öllu leyti þing-
setan, er ég mjög ánægður með
að hafa tekið þessa ákvörðun
1959. Samstarf okkar þriggja
Sjálfstæðismannanna á listan-
um í Norðurlandskjördæmi
eystra hefur verið einstaklega
gott og skiptir það mjög miklu
máli í framgangi mála.“
„Hvaða mál hafa verið þér
hugleilknust ?“
„Ég hef ekki getað sinnt mál
um jafnt á Alþingi og valdi
því þann kostinn að sinna frem
ur þeim málum, sem mér hafa
verið mest hugleikin. Fyrst og
fremst hef ég snúið mér að
landbúnaðarmálum og stuðn-
ingi við hinar dreifðu byggðir,
sem standa nú fremur fflla
vegna versnandi tíðarfars og
þeirrar óáranar, sem ræktunar-
menn hafa orðið fyrir vegna
kalskemmda í túnum, en þær
eru gifurlegar á stöðum í Norð
urlandskjördæmi eystra, sér-
staMega í N-Þingeyjansýslu
og útsveitum S-Þingeyjarsýslu
og Eyjafjarðar. Raunar má
telja það kraítaverk að þeir
bændur sem verst hafa orðið
úti í þessu efni skuli enn hald-
ast við á jörðum sínum. Þvi ég
veit þess mörg dæmi að á ein-
stökum jörðum og það nokkuð
mörgum hafa bændur ekki náð
nema hálfum heyskap hvað eft
ir auinað siðastliðim 5—10 ár.
Skylt er að geta þess að þeir
bændur, sem verst hafa orðið
úti, hafa fengið nokkurn styrk
frá bjargráðasjóði í formi lána
og óafturkræfra styrkja til hey
flutninga úr öðrum landshlut-
um. Ég tel að ef árferði hefði
verið i meðallagi síðustu ár og
kalskemmdirnar ekki jaín gíf-
urlegar og raun ber vitnL hefði
ástandið í sveitum norður þar
verið mjög gott“
„Hvað tekur nú við eftir að
þingmennsku lýkur?"
„Nú læt ég að eigin ósk aí
þingmennsku á þessu vori og
tel gott heilum vagni heim að
aka eftir 12 ára setu á Alþingi.
Þó tel ég að fleiri hænd-
ur hefðu þurft að vera 1 fram-
boði fyrir Sjálfstæðisflokkinn í
komandi kosningum, en þeir
verða 3 talsins auk landbúnað-
arráðherra, það er í Suður-
bar mikið á því að stjórnin
bæri fram mál, sem þingmenn
höfðu ekki tima til að kynna
sér til hlítar, enda voru mörg
þeirra ekki afgreidd á þéssu
þingi og ekki heldur til þess
ætlazt endilega."
„Hvernig finnst þér ástand-
ið vera í dag hjá þjóðinni?"
„Á árinu 1970 ag raunar
þessu ári líka, hefur ástand i
fjármálum þjóðarinnar verið
mjög gott. Stafar það af mjög
aukinni framleiðslu og hækk-
andi verðlagi á erlendum mörk
uðum, en samhliða þessari þró-
un hefur þannig tekizt til að
kaupgjald hefur hækkað og
var það raunar nauðsynlegt.
En til þess að einstaklingar og
stofnanir geti staðið föstum fót
um og vegnað vel má tilkostn-
aðurinn aldrei vera hærri eða
meiri en það sem aflað er, ef
vel á að fara. Er ekki laust við
að nókkur uggur sé í mér, ef
framleiðsla dregst saman og
verðfall verður, sem ég vona
þó að verði ekki, en þá kynni
að þrengja að hjá einstakling-
um og stofnunum.
Að lokum vil ég minnast á
það að ég tel að alþingismenn
eigi fyrst og fremst að vera úr
hópi framleiðenda og atvinnu-
rekenda, embættismanna og
verkamanna og ég tel að ekk-
ert geri til þó að einn og einn
bankastjóri slæðist með. Sem
sagt að til þingmennskíu ráðist
menn, sem handgengastir eru
atvinnulífinu og þekkja þar
bezt til. Ég er hins vegar al-
gjörlega andvígur þeim skoðun
landskjördæmi þar sem Ingólí-
ur Jónsson landbúnaðarráð-
herra er og Steinþór Gestsson
á Hæli og í Narðurlandskjör-
dæmi vestra þar sem eru séra
Gunnar Gíslason í Glaumbæ og
Pálmi Jónsson á Akri. Ég gæti
trúað því að það sýndi sig í
kosningunum á þessu vori að
bændastéttin sérstaidega í Suð
urlandskjördæmi og Norður-
landskjördæmi vestra myndi
eftir þessu."
„Finnst þér breytinga þörf á
starfsháttum Alþingis?"
„Helztu" galla á störfum Al-
þingis tel ég vera þá að fyrri
hluta þingtímans kemur fremur
lítið af málum fram og af-
greiðsla þeirra i nefndum er
ekki hraðað nóg. Hims vegar
berst mikill fjöldi af málum
þegar líða tekur á veturinn,
svo að þingmönnum gefst ekki
tími til þess að skoða málin
nógu vandlega. Sérstaklega bar
mjög mikið á þessu á síðasta
þingi þar sem stjórnarandstæð
ingar fluttu mi'kinn fjölda af
málum, sem segja má að hafi
verið kosningamál og ekki
hægt að ætlast til þess að þau
næðu fram að ganga. Einnig
um, sem rram naia Komio nja
sumum þingmönnium að undan-
förnu og einna gleggst hjá Ey-
steini Jónssyni, að þingmenn
eigi ekki að sinna öðrum störf-
um, en þingmennsku, því þá
held ég að þeir myndu losna.
meir úr tengslum við þjóðfélag
ið og það held ég að sé þeim
sjálfum og þjöðfélaginu fremur
til meins en ábata.
Þá vil ég geta þess að það
hefur verið dálítið gagnrýnt að
þingmenn hafi hækkað laurn sin
í lok síðasta þings með ágætu
samkomulagi innbyrðis, en ég
greiddi ekki atkvæði með
þeirri tillögu til hagsbóta þeim,
sem á eftir mér eiga að koma
inn í þingið. Það er ekki svo
að alþingiismenn hafi verið of
hátt launaðir, en bjarglega.
Þó að ég hafi nú lagt þetta
starf á hilluna 70 ára að aldri,
þá vona ég að ég finni mér
næg verkefni næstu árin og ég
geri ráð fyrir að halda heimili
minu norðan fjalla hér eftir
sem hingað til og að ég finni
mér þar og annars staðar verk
efni til að glíma við.“
Stúlkur — Atvinna
Okkur vantar 4 stúlkur til starfa í verk-
smiðjunni, ekki yngri en 18 ára.
Getum ekki skaffað húsnæði, en ókeypis
ferðir frá og til Reykjavíkur.
Upplýsingar í síma 66300.
ÁLAFOSS HF.
Enskir trollvírar
Höfum fyrirliggjandi enska trollvíra, 1%"
og 2", 300 og 350 faðma rúllur, merktir á
25 fm.
Þ. SKAFTASON HF.,
Grandagarði 9, símar 15750, 14575.