Morgunblaðið - 16.05.1971, Blaðsíða 14

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 16. MAl 1971
14
$
Verra en Biafra:
Minnst hálf milljón manns
drepin í Austur-Pakistan
Orð fá ekki lýst hörmungunum
segja fyrstu erlendu fréttarit-
ararnir sem hafa kynnt sér
ástandið eftir styrjöldina
FYRSTU vestrænu frétta-
mennirnir, sem hafa fengið
að fara til Austur-Pakist-
an síðan bann var lagt við
fréttasendingum þaðan fyr
ir rúmum einum og hálf-
ura mánuði, segja að
hörmungarnar í landinu
séu meiri en orð fái lýst,
Hrægammar, sem hvíla sig
makindalega á hökkum
Ganges-fljóts, eru tákn-
rænir fyrir ástandið. Þeir
eru svo feitir að þeir geta
ekki fiogið. Hálf milljón
Pakistana hafa verið myrt-
it síðan borgarastyrjöldin
hófst 25. marz, og þeir hafa
fengið nægju sína.
Manndrápin og eyðilegging
ara eru ótrúlegar, og landið
er á barmi gjaldþrots, Enginn
veit með vissu um fjölda
þeirra fjölskyldna, sem her-
inn skaut til bana né þeirra
aðkomumanna, sem bengalsk
ir aðskilnaðarsinnar myrtu.
Varlegasta áætlunin er um
hálf milljón, en vel getur ver
ið að meira en ein milljón
manna hafi týnt lífi.
Mort Rosenblum frá AP-
fréttastofunni var einn úr
hópi sex erlendra frétta-
manna, sem fengu að fara til
Austur-Pakistans fyrir
skömmu til þess að kynna
sér ástandið, hinna fyrstu síð
an 40 blaðamenn voru reknir
úr landi 26. marz. Frásögn
hans sem byggist á athugun
um hans sjálfs og félaga
hans, frásögnum yfirvalda og
sjónarwtta, fer hér á eftir:
MARKVISSAR AÐGERÐIR
Allan marzmánuð hrjáði
stjórnmálaflokkur Mujibur
Rahmans fursta, Awami-
bandalagið, herforingj astj órn
ina með baráttu sinni fyrir
sjálfstjórn og auknum fram-
lögum frá Vestur-Pakistan,
Þjóðernisofstæki Bengala
brauzt stundum út í morðum
á Vestur-Pakistönum, Fiokk-
Tikka Khan, landstjóri
i Austur-Pakistan
ur Mujibs hafði unnið 167
sæti af 169 sætum Austur-
Pakistans á þjóðþinginu í
kosningum, sem nýlega höfðu
verið haldnar, og hann var
áhrifamesti stjórnmáialeið-
togi Pakistans, en samninga-
viðræður við A. M. Yahya
Khan forseta um endurreisn
borgaralegrar stjórnar fóru út
um þúfur.
Yahya sneri aftur til Vest-
ur-Pakistans 25. marz. Um
kvöldið lét herinn til skarar
skríða, og Austur-Pakktan
stóð í logum.
Hermenn réðust á tvær
heimavistir háskólans í Dacca
sem róttækir béngalskir stúd
entar höfðu gert að aðailstöðv
um sínum, vopnaðir riflflum,
vélbyssum og byssustingjum.
Þeir réðust inn í híbýli
prófessora og stúdenta, sem
fyrir fram var ákveðið að
ráðast gegn og líflétu um 14,
að minnsta kosti einn af mis
gáningi. Herflokkar gerðu
skotárásir á ritstjórnarskrif-
stofur tveggja dagblaða og
kveiktu í þeim.
Að svo búnu lét herinn til
skarar skríða gegn almenn-
um bengölskum borgurum. —
Um tólf markaðstorg voru
eydd með eldi og að minnsta
kosti 25 saimbýlishús lögð í
rúst. Skrautmunavérzlanir
Hindúa í hverfinu Shakari
Pathe voru sprengdar í loft
upp, og múhameðskir her-
menn réðust í næstum því
heilögu stríðsæði á tvö göm
ul Hindúaþorp á kappreiða-
vellinum í Dacca. Samkvæmt
áreiðanlegum frásögnum
voru að minnsta kosti 10.000
manns skotnir eða brenndir
til bana nokkrar fyrstu næt
urnar, og byggist sú tala á
talningu líka í fjöldagröfum.
Opinberir talsmenn segja
að látið hafi verið til skarar
skríða til þess að koma í veg
fyrir uppreisn, sem hefði ver
ið áformuð kl. 3 um nóttina,
og halda því ákveðið fram að
enginn hafi verið drepinn.
nema hann hafi skotið á her
menn. En liðsforingjar, sem
ekki höfðu fengið fyrirmæli
um hvað þeir ættu að segja
Efri myndin sýnir Austur-Pakistana bíða eftir matvælum
frá Indlandi. Á neðri myndinni bíða Indverjar frétta frá
Austur-Pakistan og búa sig undir að hjáipa við matvæla-
fiutninga. Nú hefur járnbrautin frá Kalkútta verið loksa®
og búizt er við hungursneyð í Austur-Pakístan á næstu máu
uðum
Þrjár konur, þrjú böm og gamall maður, sem pakistanskir hermenn drápu með byssu-
stingjum i Jessoro.
blaðamönnum, skýra frá því
að aðeins hafi verið gert ráð
fyrir því sem möguleika, að
uppreisn hafi verið áform-
uð. Sjónarvottar sögðu, að
mörg hundruð fórnarlamb-
anna hefðu verið konur, og
þúsundir óvopnaðir borgarar
voru miskunnarlaust skotnir
til bana án þess að gengið
væri úr skugga um hvort þeir
væru saklausir eða ekki. „Ég
greip til harðra ráðstafana til
þesa að koma í veg fyrir
meira mannfall síðar“, sagði
landBtjórinn, Tikka Khan hers
höfðingi.
SKIPULÖGÐ MORÐ
Dacca var fljótlega á valdi
hersins, en skipulögð morð
og rán héldu áfram. 2. maí
fóru hermenn inn í úthverfi
og skutu allt kvikt sem þeir
sáu — 200 manna — til þess
að hefna fyrir skemmdar-
verk, sem höfðu verið unnin
á járnbrautarlest I rúmlega
þriggja kílómetra fjarlægð.
Fréttin um aðgerðir hersins
í Dacca breiddist eins og eld
ur í sinu um allt Austur-Pak
istan, sem er eitt þéttbýlasta
land heimsins, og þúsundir
bengalskra hermanna, lög-
reglumanna, heimavarnarliða
og landamæravarða gerðu
uppreisn. Liðhlaupar og vopn
aðir sjálfboðaliðar fylktu sér
undir fána „Bangla Desh“
(Bengal-ríkis), gerðu gagn-
árás og lögðu undir sig stór
landsvæði, sem vestur-pakist
anski herinn (hann var skip-
aður 11.000 mönnum I fyrstu)
tók ekki herskildi.
Fyrir einhverja dularfulla
tilviljun hófu bengalskir borg
arar og hermenn úr hinum
nýja „Frelaisher" Bangla
Desh fjöldamorð á Móhajír-
um-Indverjum, sem fluttust
til Austur-Pakistan fyrir
skiptingu Indlands í ríki
Hindúa og Múhameðstrúar-
manna 1947 — og Vestur-Pak
istönum, Þeir þustu í hópum
um markaðstorg og sveita-
þorp, stungu fólk með hníf-
um, skutu fólk til bana og
lögðu eld að húisum. Stund-
um fóru þeir ruplandi og ræn
andi og nauðguðu kvenfóiki.
Víða voru útbúin vandlega út
sérstök sláturhús til þess að
myrða fólk í.
VERRA EN I BIAFRA
Þegar herinn náði aftur
undirtökunum, voru stór-
skotaárásir gerðar á borg-
ir og bæi og skotið á allt
kvikt. Sannanir eru fyrir því
að aðgerðir hersing hafa ver
ið langtum hryliilegri en
dæmi er um úr borgarastyrj-
öldinni í Nígeríu. Evrópu-
menn líktu tjónina og ógn-
aröldinni við ástandið á þeim
vigstöðvum þar sem harðast
var barizt i siðari hehnsstyrj-
öldinni.
Síðasta borg Bangla Desh
féll 5. maí þegar landgöngu-
lið og hermenn tóku bæinn
Cox’s Bazar, syðsta bæ Aust-
ur-Pakistans, suður af hafnar
borginni Chittagong, sem
var hertekin 11. apríi.
Gott dæmi um ástandið var
Jessore, mikilvæg miðstöð
vega- og járnbrautasam-
gangna 38 kílómetra frá ind-
FramhaW & Ms. 15-