Morgunblaðið - 16.05.1971, Blaðsíða 17
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 16. MAl 1971
17
Hvalveiðivertíðin nálgast
smiði. Nú hafa allar skipasmiða-
Illfærir vegir
Á undanförnum árum hefur
vaxandi kapp verið lagt á vega-
igerð og miklu meira fé varið til
nýbyggingar vega en nokkru
sinni áður. Menn hafa gert sér
grein fyrir því, að þar sem um-
ferð er mest, væru gömlu
vegirnir að gefa sig og mundu
allls ekki þola þann umferðar-
þunga, sem bætist við frá ári til
árs. Þess vegna er nú stórátak
gert til þess að fullgera fjölförn
ustu vegina suðvestanlands og
leggja þá varanlegu slitlagi.
Ættu allir að geta glaðzt yfir
þeirri framkvæmd, þvl að hún
kemur ekki einungis til góða
þeim, sem í fjölbýli búa, heldur
einnig sveitunum. Þannig verð-
ur vegurinn mil'li Reykjavíkur
og Selfoss auðvitað lyftistöng
fyrir allt Suðurland samhliða
því, sem hann þjónar Reykvík-
ingu-m. Á sarna hátt er gerð Norð
urvegar aðkallandi, enda þegar
ha'fizt handa við erfiðasta hjall
ann, þ.e.a.s. að komast út úr
Reykjavik og upp í Hvalfjörð.
Nú hefur vorað fyrr og bet-
ur en undanfarin ár, en hlýind-
in hafa verið svo mikil, að flest
ir vegir, einkum Norðanlands,
vaðast upp, er klaki fer úr jörð.
Er nú svo komið, að meginhluti
aðalveganna í þeim landshluta
má heita ófær, og aðeins þeir
kaflar, sem á undanfömum ár-
um hafa verið endurbyggðir,
þola hina miklu uimferð sæmi-
lega. Vegir, sem áður þóttu með
þeim beztu á landinu, eru nú
sundur skornir af mikilli um-
ferð, og svo alvarlegt er ástand-
ið, að Vegagerðin fær við ekk-
ert ráðið, enda skemmast vegir
mjög, er bifreiðar Vegagerðar-
irtnar aka um þá til þess að
reyna að bæta úr, þar sem
verstu hvörfin eru. Auðvitað
varir þetta ástand ekki lengi, og
vegirnir batna von bráðar, en
engu að síður er ljóst, að eldri
vegirnir ganga óðfluga úr sér,
og þess vegna verður enn að
herða róðurinn og hraða fram-
kvæmdum við nýlagningu vega.
Sem betur fer er nú bjart yf-
ir í efnahags- og atvinnumálum
landsins og þess vegna skapast
þjóðarbúinu mikil auðlegð. Ljóst
er, að verulegum hluta vaxandi
auðs verður að verja til þess að
fulilgera vegakerfi, sem sbenzt
hina mifclu umferð, sem nú er
orðin. Um það ættu alllr að geta
sameinazt,
Islenzk
skipasmíði
Gjörbylting hefur á siðustu
árum orðið í Islenzkri skipa-
stöðvar yfirgnæfandi verkefni,
og ekki er einungis verið að
byggja smábáta, heldur er ráð-
izt til atlögu við stærri og stærri
skip.
Rétt er það að vísu, að skipa-
smiðaiðnaðurinn hefur átt í erf-
iðleikum, eins og verða viil með
nýgræðing, og er þess skemmst
að minnast, að sérstakar ráðstaf
anir þurfti að gera til þess að
bjarga Slippstöðinni á Akur-
eyri. Þar er þó um geysiþýðing-
armikið atvinnufyrirtæki að
ræða, og vonandi er, að Slipp-
stöðin eigi eftir að efflast.
Ekki þarf lengur um það að
deila, að íslenzkir handverks-
menn eru fullfærir um að smíða
skip, sem í engu gefa eftir því
bezta erlendis. Þess vegna á tak
markið ekki einungis að vera, að
við byggjum öll okkar skip
sjálfir, heldur einnig, að við hefj
um skipasmíðar fyrir aðrar þjóð
ir.
Á Akureyri hefur nú verið
lokið við smiíði strandferðaskip-
anna beggja. Við byggingu
þeirra höfum við öðlazt reynslu
og hana ber að hagnýta til að
takast á við enn stærri verk-
efni. Grundvöllurinn hefur ver-
ið lagður, ekki sízt fyrir ötula
forustu Jóhanns Hafsteins, iðn-
aðarráðherra, og nú ber að
byggja á þeim grunni.
Fjárfestingar-
félag Islands
stofnað
S.l. föstudag var stofnað Fjás-
festingarfélag Islands h.f., félag,
sem ætlað er að örva íslenzkan
atvinnurebstur fyrst og fremst
með því að auka eigin fjármagn
í fyrirtækjum. Hér er ekki um
að ræða venjulega lánastofnun,
heldur stofnun, sem mun beita
sér fyrir því, að þátttaka al-
mennings í atvinnulífinu aukist,
einkum með hlutabréfakaupum.
1 kjölfar stofnunar Fjárfest-
inganfélagsins mun riísa hér upp
kaupþing, þar sem almenningur
getur gerzt eignaraðili að at-
vinnufyrirtækjum, en jafnframt
breytt hlutafé sínu í reiðufé, ef
hann þarf á að halda til ein-
hverra þarfa.
Mjög hefur verið um það rætt
síðustu árin, að nauðsynlegt
væri að örva einkafjánmyndun
í atvinnufyrirtækjum. Með stofn
un hins nýja félags hefur verið
stigið mikilvægt skref til að
koma þeirri stefnu í fram-
kvæmd, en ekki er þó rétt að
búast við allt of skjótum
árangri. Skynsamflegra er að
fara gætilega af stað og fikra
sig áfram. Þess vegna mun sjálf-
sagt ekki bera ýkjamikið á störf-
um þessa félags næstu mánuð-
ina, þótt vissulega standi vonir
til þess, að það muni í framtiíð-
inni gegna mjög þýðingarmiklu
hlutverki í íslenzku atvinnulífi.
Arður af hlutafé
Með setningu nýrra skatta-
laga á Alþingi var ákveðið, að
arður af hlutafé, að upphæð
30.000 kr. hjá hverjum éinstakl-
ingi, skyldi vera skattfrjáls.
Þessi lagasetning miðar að því
að örva alþýðu manna til þátt-
töku í atvinnuliífinu og gera
hlut þeirra, sem áhættu taka og
verja fé sínu til hlutabréfa-
kaupa, betri en áður var. Svo
einkennilega hefur brugðið við,
að forustá Framsöknarflokksins
hefur snúizt gegn þessari
ákvörðun, og er reynt að halda
því fram, að þetta sé fyrst og
fremst gert til að bæta hlut
þeirra, sem betur eru settir.
Sannleikurinn er sá, að þetta
ákvæði er fyrst og fremst
miðað við þá, sem eru til-
tölulega smáir hluthafar. Samt
má e.t.v. segja, að þetta sé ekki
aðalatriðið, heldur hitt að nauð-
synlegt er að laða fjármagn til
atvinnulífsins, einmitt í foimi
eigin fjár, því að fjöldi atvinnu
fyrirtækja er aílltof háður lána-
stofnunum og á í sífelldum erfið-
leikum fjárhagslega vegna þess,
hve eigið fé er lítið. Þessi ráð-
stöfun á að gera það að verk-
um, að fleiri vi’lji nú en áður
verja hluta af sparifé sínu ti'l
hlutabréfakaupa. Ekki eru marg
ir áratugir síðan mjög hatramm-
lega var barizt gegn þeirri
stefnu Sjálfstæðisflokksins að
gera sem allra fflestum kleift að
eignast íbúðir. Þá var sagt, að
aðstoð við húsbyggjendur væri
einungis gerð tiil þess að gera
hina ríku ríkari, þvi að fátæk-
ir menn gætu aldrei eignazt þak
yfir höfuðið. Nú hefur þessi
stefna hins vegar sigrað ræki-
lega, svo að hvefgi í veröldinni
mun það vera almennara, að
fólk eigi sitt íbúðarhúsnæði en
hér er.
Seinna, raunar alveg fram á
síðustu ár, var barizt mjög gegn
því, að bílainnflutningur væri
leyfður. Þá var sagt, að aðeins
hinir ríku gætu átt einkabila og
þess vegna væri ástæðulaust að
vera að flytja slíkan lúxus til
landsins. Nú er sem betur fer
svo komið, að mikilil meirihluti
fjölskyldna getur veitt sér þá
ánægju og þægindi að hafa eig-
in bifreið, og þess vegna hafa
vinstri menn nú ’látið af þeim
áróðri, að bílaeign sé einungis
fyrir hina ríku.
Næsta skrefið í þá átt að effla
fjárhagslegt sjálfstæði borgar
anna er einmitt að gera sem
flesta þátttakendur í atvinnulíf-
inu. Ekki er óhæfilegt mark að
miða við það, að sem flestir geti
eignazt 300.000 kr. í hlutafé og
haft af því skattfrjálsan 10%
arð. Hjón mundu hins vegar
geta átt 600.000 kr. í hlutafé og
féngið skattfrjálsan 60.000 kr.
arð.
Að sjálfsögðu tekur nokkurn
tíma að örva þátttöku almenn-
ings í atvinnurekstri, en að þvi
ber hiklaust að stefna, því að
það er einn þátturinn í því að
styrkja fjárhag borgaranna og
draga úr miðstjórnarvaldi, sem
samfara er þvi, að öll auðlegð-
in safnist á hendur ríkisins. Er
slifc stefna engu minna virði en
sá árangur, sem náðst hefur að
því er varðar eigin íbúðir.
Orðsendingin
umdeilda
Stjórnarandstæðingar þrástag-
ast á þvi, að við Islendingar höf
um gert einhvern stórhættuleg-
an samning við Breta 1961. Sann
leikur þess máls er sá, að með
orðsendingum milli ríkisstjórna
landanna var fiskveiðideilan
leyst. Efni þeirrar orðsendingar,
sem utanríkisráðherra íslands
sendi utanníkisráðherra Bret-
ilands er á þessa leið:
„Ég leyfi mér að vísa til við-
ræðna, sem fram hafa farið i
Reykjavík og London milli rík-
isstjórna okkar varðandi fisk-
veiðideiluna mi'lli landa okkar.
Með tilliti tii þessara viðræðna
er ríkisstjórnin reiðubúin að
leysa deiluna á eftirfarandi
grundvelli:
1. RHkisstjórn Bretlands falii
frá mótmælum sinum gegn 12
milna fiskveiðilögsögu umhverf-
is Island, sem mæid er frá
grunnlínum samkvæmt annarri
grein hér á eftir og er þá ein-
göngu átt við fisfcveiðilögsögu."
Síðan koma upptalningar á
'grunnliinupunfctum, þar sem gert
er ráð fyrir mun stærri fisk-
veiðilögsögu en Islendingar
höfðu helgað sér, og þá eru
ákvæði um takmarkaðar veiðar
Breta innan fiskveiðitakmark-
annaí þrjú ár. Síðan segir:
„Ríkisstjórn Islands mun
halda áfram að vinna að fram-
kvæmd ályktunar Alþingis frá
5. maí 1959 varðandi útfærslu
fiskveiði’lögsögunnar við Island,
en mun tilkynna rikisstjórn
Bretlands slíka útfærslu með 6
mánaða fyrirvara og rísi ágrein
ingur um slíka útfærslu sfcal
honum, ef annar hvor aðili ósk-
ar, skotið til Alþjóðadómstóls-
ins.
Ég leytfi mér að leggja til, að
þessi orðsending og svar yðar
við henni, er staðfesti að efni
hennar sé aðgengilegt rikis-
stjórn Bretlands, verði skrásett
hjá framkvæmdastjóra Samein-
uðu þjóðanna, samkvæmt 102 gr.
í stofnskrá Sameinuðu þjóðanna
og að samkomulag á þessum
grundvelli gangi þegar 1 gildi."
Þetta og þetta eitt er efni þess
samkomulags, sem varð milli rík
isstjórnanna. Yfirlýsing is-
lenzku ríkisstjórnarinnar er tvi-
þætt, annars vegar að íslending-
ar muni halda áfram að helga
sér landgrunnið allt, og hins
vegar að þeir muni tilkynna
slífca ákvörðun með 6 mánaða
fyrirvara og vera reiðubúnir að
leggja málið undir alþjóðadóm-
stól.
Engum getur í alvöru dottið
í hug, að það sé réttindaafsal
að tilkynna útfærslu fiskveiðilög
sögunnar Bretum óg öðrum þjóð
um með 6 mánaða fyrirvara. Og
eftir stendur þá aðeins það
atriði, hvort við eigum að hlýta
alþjóðalögum og vera reiðubún
ir til að sæta úrskurði alþjóða-
dómstóls.
Ólafur og
Alþjóða-
dómstóllinn
Enginn maður hefur lagt á það
jafnrika áherzlu og prófessor
Ólafur Jóhannesson, núverandi
formaður Framsóknarflokksins,
að við Islendingar yrðum að
vera reiðubúnir að leggja mál-
efni okkar undir alþjóðadómstól
hvenær sem er. Verða hér enn
birt þau orð, sem prófessorinn
hafði um þetta efni á Alþingi 14.
nóvember 1960, en þau hljóða
svo:
„Og þess vegna eigum við
ekki að skorast undan því að
eiga orðastað við aðrar þjóðir
um þetta mál, og við eigum ekfci
að skorast undan því að taka
þátt i viðræðum við aðrar þjóð-
ir um það. Og ég verð að segja,
og vil iláta það koma fram í sam-
bandi við þetta, að ég tel raun-
ar eina veikleikamerkið í okk-
ar málstað hér vera það, ef rétt
er hermt, að við höfum neitað
að leggja þetta mál til úrlausn-
ar hjá alþjóðadómstólum. Ef það
er rétt, þá hefur verið haldið á
annan veg á þessu máli heldur
en var gert 1952, því að ef ég
man rétt, og það leiðréttist þá
hér á eftir, ef ég fer með rangt
mál, þá var það boð Islendinga
þá, að leggja það mál og þá
deilu, sem þar af spratt, undir
úrlausn álþjóðadómstólsins, þeg-
ar fjögurra sjómílna fiskveiði-
landhelgin verður ákveðin. Og
vissulega er það svo, að smá-
þjóð verður að varast það að
ganga svo langt, að hún geti
ekki alltaí verið við þvi búin
að Ieggja mál sín undir úrlausn
alþjóðadómstóls, því að sannleik
urinn er sá, að smáþjóð á ekfci
annars staðar frekar sfcjóls að
vænta heldur en hjá alþjóðasam
tökum og alþjóðastofnunum, af
því að hún hefur ekki valdið til
að fylgja eftir sínum ákvörðun-
um eins og stórveldin. Og þess
vegna hefði, að mínu viti, hvert
eitt spor í þessu máli átt að vera
þannig undirbúið, að við hefð-
um verið við þvi búnir að leggja
það undir úrlausn alþjóðadóm-
stóls."
Hefur Ólafur
breytt um
skoðun?
Þessi skeleggu orð prófessors
Ólafs Jóhannessonar eru vissu-
lega i samræmi við þá stefnu,
sem við Islendingar höfum leit-
azt við að fyilgja í viðskiptum
ofckar við aðrar þjóðir. Við höf-
um leitað réttar okkar og kraf-
izt ítrasta réttar og munum enn
gera. En hins vegar höfum við
ekki reynt að ganga á snið við
alþjóðleg lög og reglur.
Ekki er óeðlilegt, að menn
sþyrji, hvort Ölafur Jóhannes-
son, nú íormaður Framsóknar-
flobksins, hafi skipt um skoðun
í þessu efni, hvort hann telji nú
ekki lengur nauðsynlegt, að Is-
lendingar hagi málum sinum svo,
að þeir séu ætíð reiðubúnir að
leggja þau undir úrskurð al-
þjóðadómstóls. Telur Ólafur
Jóhannesson, að eitthvað það
Fram á bls. 18
Reykjavíkurbréf
----- Laugardagur 15. maí--