Morgunblaðið - 25.11.1971, Blaðsíða 17

MORGU1NfBLAB[Ð. PLMMTUDAGUR 25. NÓVEMBER 1971
17
Samtök raforkunnoteiida á Norðurlandi:
Samtenging orkuveitna
fjórðungsins fyrsta skrefið
Akureyri, 22. nóvember.
STOFNFUNDUR Sanitaka raf-
orkunotenda á Norðurlandi var
haldinn að Hótel KEA á laugar-
daginn. Frunimaelandi og' fund-
arstjóri var Bárður Halldórsson,
menntaskóiakennari, en fundar-
boðendur auk hans voru Hall-
gríniur Skaftason, Haukur Árna-
son, Jakob Ó. Pétursson, Jón
Helgason, Jón B. Rögnvaldsson,
Vilhelni Forsteinsson og Þorvald-
ur Jónsson. Fundinn sóttu 80—
1.00 nianns, þótt hann væri siæ-
iega auglýstur.
Frummælandi kvað hér um að
ræða hreyfingu áhugamanna og-
hagsmu nasamtök almennings,
sem óskaði eftir sem öruggastri
og ódýrastri raforku, algerlega
An flokkssjónarmiða. Samtökun-
um væri ekki beint gegn rikis-
stjórninni sem slikri, enda stæðu
að fundarboðinu tveir menn frá
hverjum stjórnmálaflökki nema
Alþýðubandalaginu, en þaðan
hefði ekki tekizt að fá menn til
samstarfs.
Sams konar fundur átti að vera
á Húsavík sama dag, og fundir
í Skagafirði og Húnavatnssýsl-
um eru í undirbúningi. Um allt
Norðurland verður efnt til undir-
sk r i f tasö fn u n a r til fylgis við
virkjanir heima i fjórðungnum
og samtengingu þeirra og sjálfs-
ákvörðunarrétt Norðlendinga i
virkjunarmálum sínum. — „Bar-
áttan stendur' milli hagsmuna
almennings og fáeinna sérgæð-
inga, milii landlausra og landeig-
enda,“ sagði frummæiandi.
Lögð var fram, rædd og sam-
þykkt svofelld ályktunartillaga,
sem jafnframt er yfirskrift undir
skriftalistanna, sem bornir hafa
verið og bomir verða um Akur-
eyri og nágrannabyggðir:
„Við undirritaðir raforkunot-
endur á Norðurlandi lýsum því
yfir, að við teljum fyrsta skrefið
í raforkumálum Norðlendinga-
fjórðungs vera samtengingu
orkuveitna fjórðungsins af ör-
yggis- og hagkvæmnisástæðum.
Við bendum á f jölmarga mögu-
leika i virkjanagerð í fjórðungn-
um og skal þá fyrst og fremst
skírskotað til Laxárvirkjunar
III, sem unnið hefur verið að og
I hefur verið lagður milkiH kostn-
aður.
Það er álit okkar, að Laxár-
virkjun skuli aukin og nýtt til
þess marks, sem yfirstandandi
líffræðilegar rannsóknir telja
skaðlaust.
Jafnframt teljum við nauðsyn-
legt, að kannaðir verði aðrir
virkjunarmöguleikar, — svo sem
við Svartá og Jökulsá eystri í
Skagafirði, Dettifoss og I Skjálf-
andafljóti.
Við teljum sjálfsagt, að sam-
tenging orkuveitna landsins fari
fram á næstu árum, en nauðsyn-
legan undanfara þess teljum við
fullkomna könnun á virkjunar-
möguleikum norðanlands með
eignaraðild Norðlendinga fyrir
augum að hugsanlegum virkjun-
um.
V-íslendingur forstjóri
rannsóknastöðvar
LÖGBERG-Heimskringla 3kýrir
frá því að dr. Fred K. Kristjáns-
son frá Winnipeg hafi verið skip
aður forstjóri rannsóknastöðv-
arinnar í Ottawa, en hann er við-
urkenndur vísindamaður á sviði
dýrarannsókna og erfðafræði bú-
fjár. Hann er sonur hinna vei-
þekktu Vestur-íslendinga Jak-
obs Kristjánssonar og Steinu
Kristjánsson í Winnepeg. Hann
er kvæntur Lenu dóttur Óskars
Gíslasonar í Leslie í Sascatuan
og konu hans.
Dr. Kristjánsson tók próf i bú-
fræði við Manitobaháskóla 1947,
meistaragráðu í vísindum við
Minnesotaháskóla 1948 og dokt-
orsgráðu frá Minnesotaháskóla en
grein hans var erfðafræði bú-
fjár. Hann starfaði á opinberu til
raunabúi og fékkst þar við vís-
indalegar rannsóknir á búfé.
1959 var komið upp nýrri rann-
sóknadeild til að rannsaka kyn-
bætur búfjár, þar sem hann tók
við störfum, varð stjórnarfor-
maður 1969, og gegndi oft for-
stjórastörfum einnig.
Dr. Kristjánsson er þekktur
vísindamaður á 3Ínu sviði, ekki
*
Islenzkur
sportfatnaður
ALÞJÓÐLEG sportvörusýn-
ing verður haldin í Miinchen
dagana 9.—12. marz. Meðal 600
sýnenda er eitt IsLenzkt fyrir-
tæki, Álafoss, sem sýnir vetr-
arsportfatnað. Tvisvar áður
hafa íslenzk fyrirtæki tekið
þátt í þessari sportvörusýn-
ingu, og var SÍS þar í fyrra
ásamt Álafossi.
248 erlend fyrirtæki sýna á
Ipso 72, eins og þessi sýning
er nefnd og 355 þýzk. FLest
sýna vetraraportfatnað og
sportvarning, en nokkur
sportvörur fyrir sumarið, eða
til noba allt árið.
aðeins í Kanada heldur víðar.
Hann hefur getið sér orðstír fyr-
ir rannsóknir og tilraunir með
svín og annan búpening og 1962
var hann kvaddur til starfa hjá
Sameinuðu þjóðunum með öðr-
um vísindamönnum á því sviði.
Hann er m.a. i ritnefnd blaðs er
fjallar um rannsóknir á blóðflokk
um og lífefnafræðilegum erf ðum
við Univei-sity of Guelp Gradu-
ate studies í Guelph í Ontario.
Við teljum fráleitt, að ráðizt
sé í mikiilvægar raforkufram-
kvæmdir á Norðurlandi án sam-
ráðs við Norðlendinga sjálfa."
Ræðumenn voru flestir á einu
máii um stuðning við ályktunar
tillögu þessa.
Bjarni Einarsson, bæjarstjóri,
gat uim samþykkt Fjórðungssam-
bands Norðlendinga i ráforku-
málum og taldi sennilegt, að
nefnd yrði skipuð bráðlega, sem
gera ætti tölulegan kostnaðar-
samanburð á raforkuverði Lands
virkjunar miðað við línu frá Sig-
öldu annars vegar og verði á raf-
orku frá virkjunum norðanlands,
þ.á m. Laxárvirkjun, hins vegar.
Taldi hann verðmuninn fyrir-
sjáanlega verða mjög mikinn
norðlénzkum virkjunum í hag,
svo að nema mundi tugmiiljón-
um króna árlega. Margir fjár-
magnsliðir yrðu þar að auki eftir
heima í héruðunum í stað þess
að renna suður.
Ingólfur Árnason, rafveitu-
stjóri, taldi, að nauðsynlegt væri
að heima í héraði yrði byggt
upp það grunnafl, sem treysta
mætti á, jafnhliða þvi, sem lína
yrði lögð að sunnan, en hann
væri þeirri línu í sjálfu sér alls
ekki andvígur.
Bragi Sigiu-jónsson, banka-
stjóri, taldi, að bið yrði á virkj-
unum á Norðurlandi, ef línan að
sunnan yrði lögð fyrst, þær
kæmu raunar aldrei. Auk alls
annars yrði eftir á Norðurlandi
mikið fjármagn vegna virkjunar-
framkvæmdanna sjálfra. Þær
mundu stuðla að aðstreymi
vinnuafls, menn flyttu fremur til
Norðurlands en þaðan, en all
mikill búferlaflutningur átti sér
stað héðan af Norðurlandi meðan
Búrfellsvirkjunin var í smíðum.
Hér væri í raun barizt um sjálf-
stæði landshlutans. Ef ekki yrði
virkjað hér, yrði Norðurland allt-
af nýlenda Reykvíkinga og ann-
arra Sunnlendinga I raforkumál-
um.
Sigurður ÓIi Brynjólfsson,
kennari, taldi ályktunina byggj-
ast eingöngu á virkjun Laxár III,
sem ekki væri sannað að væri
ódýrasta tilhögunin fyrir landið
í heild vegna verðjöfnunar-
ákvæða, og því gæti hann ekki
fylgt málinu.
Hallgrímur Tryggvason, prent-
Sjálfsmorð
W allenbergs
veldur miklu uppnámi
Bjarni Einarsson, bæjarstjóri, í ræðustól. Bárður Halldórsson er
honnm á vinstri hönd.
ari. hvatti til meiri kynningar
staðreynda í sambandi við virkj-
un Laxár, svo að blekkingum
yrði síður við komið af andstæð-
ingum hennar.
Gísli Jónsson. menntaskóla-
kennari, taldi samanburðarrann-
sóknir hafa sýnt svo langt sem
þær næðu, að framhaldsvirkjun
Laxár væri ódýrasta rafmagns-
öflunin, sem völ væri á fyrir
Norðlendinga, og svo væri ein-
sýnt að stefna að henni. Ef það
yrði ekki gert, yrðu Norðlending-
ar að viðundri.
Undirskriftasöfnun hófst hér á
Akureyri nú um helgina, og er
þátttaka fólks mjög almenn og
viðbrögð jákvæð.
— Sv. P.
V opnakaup
vanþróuðu ríkjanna
Stokkhólmi, 23. nóv. — NTB.
UPPHÆÐ sú, sem löndin í svo-
nefndum þriðja heimi — það er
vanþróuðu löndin — hafa varið
til vopnakaupa, hefur á undan-
förnum 20 árum vaxið nærri tvö-
falt örari en þjóðarframleiðsla
þessara ríkja, að því er segir í
skýrslu friðarrannsóknastofnun-
arinnar, SIPRI.
í skýrslu sinni segir stofnunin
að meðan stórveldin sjálf reyni
að forðast árekstra sín í milli,
stuðli þau að árekstrum í van-
þróuðu löndunum með því að
selja þangað vopn, og auka þann
ig á hættuna á alþjóða kjarn-
orkustyrjöld. Bent er á að styrj-
aldir undafarins aMarfjórðungs
hafi allar verið háðar í þessum
heimi, en að barizt hafi verið
með vopnum frá stórveldunum.
Á árunum frá 1950 hefur vopna-
salan til vanþróuðu ríkjanna
rýmlega sjöfaldazt, og nam á
fyrra ári rúmlega hálfum öðrum
milljarð dollara. Hefur aukning-
in þannig numið rúmlega 9% á
ári, sem lætur nærri að vera rúm
lega helmingi hærri tala en hag-
vöxtur þessara ríkja.
Á árunurn 1950—1970 keyptu
vanþróuðu ríkin um 90% vopns
sinna frá Bandaríkjunum, Sov
étrikjunum, Bretlandi og Frakk
landi.

SJALFSMOR® erflngja Wall-
enberg-auðæfanna i Svíþjóð,
Marc Wallenberg, hefur vald-
ið miklu uppnámi í sænsku
viðskiptalífi. Einn þeirra, sem
er talinn koma til greina með
tímanum í stöðu hans sem
bankastjóri Enskilda-bankans,
kjarna Wallenberg-samsteyp-
unnar, er Curt Nicolin, kunn-
ur kaupsýsliimaðiir, sem var
forstjóri SAS 1961—’62 og er
góður vinur föður hins látna
og höfuðs ættarinnar, Marcus
Wallenbergs, og bróður hans,
Jacob Wallenbergs.
Skýringin sem er gefin á
sjálfsmorði Wallenbergs er of
mikið vinnuálag. Lík hans
fannst i skógarrjóðri skammt
frá Stokkhólmi og hafði hann
skotið sig í höfuðið með veiði-
byssu. Hann hafði verið á
súlfalyfjum í tiu daga vegna
hita og kvefs. Fyrir tveimur
mánuðum skarst í odda með
honum og Jacob Wallenberg
vegna yfirlýstrar andstöðu
hins síðamefnda við 3amein-
ingu Enskilda-bankans og
Skandínaviska bankans, en
sú sameining verður að veru-
leika um áramótin. Marc
Wallenberg átti að verða vara
bankastjóri hins nýja banka.
Hann naut mikils álits fyrir
að vera duglegur kaupsýslu-
maður, bæði heima og erlend-
is.
Wallenberg-ættin er kunn
um allan heim fyrir auðæfi
sín og völd. Með Enskilda
Bank stjórnar Wallenberg-
ættin stórum útflutningsfyrir-
tækjum, en þeim «r aftur
stjórnað með fyrirtækinu
Incestment Bolag. Höfuðstóll
ættarinnar er talinn nema
einum milljarði sænskra
króna, en raunverulega ræð-
ur hún yfir ennþá stærri upp-
hæðum. Næstum öll helztu
útflutningsfyrirtæki Svia eru
talin heyra tij Wallenberg-
samsteypunni, og þar við
bætast mörg dótturfyrirtækí,
meðal annars í Kanada, Suð-
ur-Ameriku og Suður-Evrópu
Marc Wallenberg
Mikilli valdabaráttu er nú
spáð i ýmsum stórum fyrir-
tækjum Wallenberg-samsteyp
unnar, og veldur þetta umróti
í sænsku viðskiptalífi. Fjár-
málafréttaritari Svenska Dag
bladets segir, að þrátt fyrir
hæfileika sína hafi Marc
Wailenberg oft ráðfært sig
vegna fjölskyldutryggðar við
föðurbróður sinn og föður,
Jacob og Marcus, áður en
hann tók mikilvægar ákvarð-
anir. Þannig hafi aðstaða hans
verið örðug og þar við bættist
deila hans við Jacob um
bankasamateypuna.
fréttir
i stuttu máli
Svifnökkvinn
Ailt bendir tii þess að svif
nökkvar hefji reglubundnar
ferðir milli Kaupmannahafnar
og Málmeyjar um mánaðamót
i in marz—aprffi á næsta ári.
I Gert er ráð fyrir að tveir svif-
nökkvar verði notaðir í þess-
ar ferðir fyrst um sinn, og
1 tekur hvor þeirra um 300 far-
I þega. Ferðin yfir sundið tek-
, ur bálifa kliukkuistund, og far-
gjöld verða þau sömu og með
öðrum ferjum á þessari leið.
Kosninga-
sjóður
Washington, 23. nóv. NTB
ÖMungadeild bandariska
þiingsins samþykktí í gær-
kvöldi lög, sem heimila skatt
greiðendum að greiða einn
1 dollara af tekj uskatti sámum
til stvrktar fonsetaefni þess
flokks, sem viðkomandi viM
' styðja við forselakosningar.
' Þingmenn repúbtikana hafa
I verið andvígir þessu nýmæM,
sem gæti leitt til þess að demó
kratar fengju um 20 miilijónir
1 dollara í kosningasjóð til að
I styrkja frambjóðanda sinn
I gegn Nixon forseta haustið
Í972.
10% tollur
afnuminn
Mexico City, 23. nóv. NTB
Ronald Ziegler, blaðafuM
trúi Nixons Bandaríkjafor-
seta, sagði í Mexico City í dag
að Bandarilkjastjórn mundi á
næstunni smám saman felta
niður tiu prósent innflu'tninigs
i toMinn, sem verið hefur í
giildi að undanförnu í Banda-
rikjunium. Ekiki gat Zieglier
þess hvaða vömr verða fyrst-
ax undanþegnar tiolMnum