Morgunblaðið - 06.02.1972, Side 16
16 MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 6. FEBRÚAR 1972
0*g®fandl hí. Árvialkui', R’&yToJavfk
FVia'rríkvæmda&tjórí HaraWur Svein&son,
Riöatjój-ar Matfiías Johannassen,
Eýjólifur Konráö Jórisson.
Aðstoöarrrtstjórt Sjtymnlr Gunnarsson.
Ritstjórnarfulltiríil ÞorbSörm Guðmundsson.
Fréttastjórl Bjarn Jóhannsson.
Augliýsingia&tjörl ÁTnl Garðar Kristinsspn.
Ritstjórn og afgreiösia Aöalstrætt 6, sími 1Ö-100.
Augiýsingar Aöalstrsati ©, sínií 22-4-SO.
Aslkdftargjatd 225,00 kr 6 miSirtuði innaniands
I (laiusasðiru 15,00 Ikr eintakiö.
BLEKKINGARTILRAUN
LÚÐVÍKS
Mynd þessi var tekin í Dunsgiven á Norðnr-írlandi fyrir nokkrum dögum, þegar farin var hóp
ganga með 13 krossa til þess að mótmæla atburðunum í Londonderry sl. sunnudag, er 13
manns biðu bana.
St j órnskipan
N-írlands
17'iðskipti ríkisstjórnarinnar
* við BSRB hafa varpað
ljósi á viðhorf stjómarinnar
til launþegasamtaka og dreg-
ið fram í dagsljósið sérstæð-
ar hliðar á samskiptum ráð-
herranna. Þegar ríkisstjórn
Ólafs Jóhannessonar neitaði
að taka upp viðræður við
BSRB í kjölfar þeirra kjara-
samninga, sem gerðir hafa
verið á hinum almenna vinnu
markaði, bar sú neitun auð-
vitað vitni um mikinn hroka
gagnvart launþegum. Starfs-
menn ríkisins áttu kröfu á
því, að við þá væri rætt, hitt
var svo allt annað mál, hver
yrði afstaða ríkisstjórnarinn-
ar til kröfugerðarinnar.
Á fjölmennum fundi, sem
BSRB efndi til fyrir nokkr-
um dögum brá hins vegar
svo við, að einn ráðherra í
ríkisstjórninni, Lúðvík Jós-
epsson, sjávarútvegsráðherra,
kannaðist ekki við, að
stjómin hefði neitað BSRB
um viðræður. Hann komst
svo að orði á fundinum, að
það hefði „hreinlega komið
yfir sig eins og vatnsgusa að
ríkisstjórnin hefði neitað
BSRB um viðræður" og
kvaðst hann ekkert kannast
við það. Þessi ummæli Lúð-
víks Jósepssonar vöktu að
vonum mikla athygli á fund-
inum, ekki sízt vegna þess,
að skömmu áður hafði Ólaf-
ur Jóhannesson, forsætisráð-
herra, viðurkennt í þingræðu,
að ríkisstjómin hefði ekki
viljað ræða við BSRB en gaf
á því svofellda skýringu:
C’n Lúðvík Jósepsson gerði
meira á fundi BSRB en
að reyna að blekkja ríkis-
starfsmenn. Hann reyndi líka
að slá sig til riddara í augum
ríkisstarfsmanna á kostnað
samstarfsmanns síns í ríkis-
stjóminni, Halldórs E. Sig-
urðssonar. Á fundinum í Há-
skólabíói sagði hann einnig:
„Samningagerðin fellur ekki
undir mig og ég játa að ég
hef ekki fylgzt með málinu
eins og ef til vill hefði verið
rétt að ég gerði. í starfi eins
og mínu er við ýmislegt að
fást.“ Við þessi furðulegu
ummæli bætti hann svo
þeim orðum, að hann væri
sannfærður um, að sam-
komulagsgrundvöllur væri
fyrir hendi, „ef gengið er að
slíkum samnineum með full-
„Það er vegna þess, að ef
slíkar viðræður hefðu verið
teknar upp, þá hefði það ver-
ið óbein viðurkenning á því,
að skilyrði væm fyrir hendi
til endurskoðunar á þessum
samningi. En svar ríkisstjóm
arinnar var skýrt, hún taldf
að skilyrði væra ekki fyrir
hendi til endurskoðunar.“
Hvernig má það vera, að
forsætisráðherra gefi slíka
yfirlýsingu í þingsölum en
sjávarútvegsráðherra lætur
svo á almennum fundi, að
honum sé ekki kunnugt um,
að ríkisstjómin hafi neitað
um þessar viðræður? Er skýr
ingin sú, að Lúðvík Jóseps-
son hafi verið fjarstaddur,
þegar þessi ákvörðun var
tekin í ríkisstjórninni? Hafi
hann verið fjarstaddur vakn-
ar auðvitað sú spuming,
hvort hann hafi engar fregn-
ir haft af þessari neitun síð-
an. Sannleikurinn er auðvit-
að sá, að hvort sem Lúðvík
Jósepsson hefur setið þann
ráðherrafund, sem um mál-
ið fjallaði upphaflega eða
ekki, er ljóst, að honum var
fullkunnugt um þessa ákvörð
un ríkisstjórnarinnar. Ræða
hans á fundi BSRB er ein-
kennileg tilraun til blekk-
inga, svo að ekki sé meira
sagt. En tæplega er hægt að
treysta orðum ráðherra 1
öðrum málefnum, sem gerir
svo augljósa tilraun til þess
að snúa við staðreyndum og
blekkja ríkisstarfsmenn eins
og Lúðvík Jósepsson hefur
reynt að gera í þessu máli.
um vilja af beggja hálfu.“
Og Lúðvík Jósepsson tók það
fram, að með þessum orðum
vildi hann ekki undanskilja
ríkisstjómina.
Ekki er hægt að skilja orð
sjávarútvegsráðherra öðru
vísi en svo, að hann hafi ver-
ið að veita fjármálaráðherra
opinberar ákúrur og gefa í
skyn, að Halldór E. Sigurðs-
son hafi ekki haft „fullan
vilja“ í þessu máli. Tæpast
getur slík yfirlýsing talizt
drengskapur í garð samráð-
herra. En sjávarútvegsráð-
herrann gekk lengra. Hann
kvaðst ekki hafa fylgzt nægi-
lega vel með störfum fjár-
málaráðherra og taldi ber-
sýnilega, að málin hefðu snú-
izt á annan veg, hefði hann
gert það. Líklega eru yfir-
ÞEGAR brezka þingið tók
endanlega ákvörðnn um það
árið 1920, að skipta frlandi
í tvö írsk ríki, lá þar að baki
aldagömul saga bióðugra
átaka. Sjálfstæðisbarátta fra
átti hvergi harðari andstæð-
inga en í Ulster — þar sem
mörgum öldum fyrr var hvað
harðast barizt gegn yfirráð-
um Breta. Ekki sízt á 17. öld,
þegar þeir gengu ötulleg-
ast fram í því að fiytja til
landsins skozka menn og
brezka, er lögðu undir sig
beztu landsvæðin og ýttu írsk-
um ibúum miskunnarlaust
niður samféiagsstigann.
Norður-lrland tekur yfir
verulegan hluta hins gamla
Ulsters; héruðin Antriim, Ar-
magh, Down, Fermanagh,
Londonderry og Tyrone, auk
borgarsvæðanna Londonderry
og Belfast.
Með lögunum um stjóm lr-
lands árið 1920 voru gerðar
sérstakar ráðstafanir til þess
að Norður-lrland fengi
nokkra sjálfsstjórn í eigin
málum, jafnframt því sem
tryggt var, að það kæmist
ekki undir meirihlutastjóm
írskra kaþólikka — og þegar
lýðveldið írska varð til árið
1949 hélt Norður-lrland áfram
nánu sambandi við Bretland.
Þá samþykkti brezka þingið
sérstök frlandslög, þar sem
skýrt var kveðið á um, að
Norður-írland væri hluti
Stóra-Bretlands, lyti stjórn
þess og undir engum kringum
stæðum skyldi nokkur hluti
þess hætta að lúta yfirráðum
brezku krúnunnar, án sam-
þykkis þings Norður-frlands.
xxx
Stjórnarfar á Norður-ír-
landi hefur síðan verið með
þeim hætti, að þar hefur ver-
ið h'eimastjórn og heimaþing,
sem hefur haft yfirráð í ýms-
um innanríkismálum, en lotið
stjóm Breta í veigamiklum
lýsingar af þessu tagi eins-
dæmi í samstarfi milli ein-
stakra ráðherra og ólíkra
stjórnmálaflokka í ríkis-
atriðum, svo sem öllum mál-
um er lúta að yfirráðum og
erfðum krúnunnar, ölium mál
um er varða herþjónustu,
stríð og frið, málum er varða
samskipti við eriend ríki, þar
á meðal lönd innan brezka
samveldisins, heiðurstitla,
landráð og útlegð, innflytjend-
ur, póstþjónustu, urnsjón
siglinga- og fluguimferðar.
Skattalög gilda hin sömu
um Norður-íriand og Bretland
og renna skattagreiðslur til
brezka fjármálaráðuneytisins,
sem sér síðan um dreifingu
fjárins til ýmissa þátta þjóð-
lífsins undir umsjón sérstakr-
ar nefndar beggja aðila.
íbúar Norður-írlands eru
nú um það bii hálf önnur
miiijón talsins. Tveir þriðju
hlutar þeirra eru mótmælend-
ur, þar af flestir Presbyteri-
anar, rúmiega 400.000 — og
tilheyrandi írsku kirkjunni
u.þ.b. 350.000. Þriðjungur íbú-
anna er kaþólskur.
XXX
Þing Norður-íriands, Stor-
mont, er að skipan svij>að
brezka þinginu. í neðri mál-
stofu siitja 52 þingmenn, sem
kjömir eru i einmennings-
kjördæmum og 26 skipa öld-
ungadieild, 24, sem kosnir eru
hiut faillskosn i n gum, en einn
ig sitja þar borgarstjórarnir
í Belfast og Londonderry. —
Málsmeðferð er svipuð og í
brezka þinginu, en þegar lög
hafa verið samþykkt þar, eru
þau lögð fyrir brezka lands-
stjórann til staðfestingar.
Þar fyrir utan kjósa Norð-
ur-lrar 12 þingmenn á brezka
þingið.
Mikil óánægja hefur ríkt
meðal kaþólskra manna á fr-
landi með það misrétti, sem
þeir hafa verið beittir við
kosningar, einkum við bæjar-
og sveitarstjórnakosningar,
þar sem kosninigaréttur var
stjórn. Og varla hefur Hall-
dóri E. Sigurðssyni verið
þakklæti í hug, meðan sam-
ráðherra hans gerði það sem
til skamms tíma a.m.k. háður
sitöðu og eignum. Einhverjar
úrbætur munu hafa verið
gerðar í þeim efnum á síðustu
þingum til þess að reyna að
draga úr ólgunni 1 landinu.
En kaþólskir menn hafa
einnig deilt hart á kjördæma-
skipunina i landinu. Að þvi
er brezka blaðið „The Sunday
Times" segir, mun ástandið
í þeim efnum hvað verst í
Londonderry. Þar eru til
dæmis 14.325 kaþólskir menn
á kjörskrá og 9.235 mótmæi-
endur, en kjördæmin eru
þannig skipulögð, að mótmæl-
endur geta fengið meirihluta
í nægilega mörgum þeirra til
þess að ráða lögum og lofum
í borgarstjóminni.
Þetta misrétti gengur svo
áfram í stöðuveitingum I
borgarstjórnum. f borgarskrif
stofunum í Londonderry eru
allir deildarstjórar mótrnæl-
endur og af 177 starfsmönn-
um eru 145 mótmælendur
með saimtals um 124.400
sterlingspunda tekjur, en 32
kaþólskir menn með samtals
um 20.400 sterlingspund.
Helztu stjómmálaflokkar á
írlandi eru: Sambandsflokk-
urinn, sem fylgir svipaðri
stefnu og brezki íhaldsflokk-
urinn. Hann fékk í síðustu
kosningum 36 menn í neðri
málstofuna og 14 í öldunga-
deiíldina. — Flokkur sósíal-
demókrata og verkamanna er
róttækur flokkur, sem stefnir
að sameiningu við frska lýð-
veldið. Hann fékk I síðustu
kosningum 6 menn kjöma í
neðri málstofu og 1 mann
í hina. — Þjóðernissinnar
eru hlynntir sameiningu við
írska lýðveldið. Þeir fengu 4
menn kjörna í hvora deild.
Þá er hægri fiokkur mótmæl-
enda og sambandssinna —
flokkur Ians Paisleys. Harrn
fékk tvö þingsæti í neðri mál-
stofuna í síðustu kosningum.
Kaþólskur ráðherm hafði
aldrei átt sæti i heimastjóm
Norður-írlands fyrr en sl.
haust, er fyrsti fulltrúi ka-
þólikka var skipaður í stjórn-
ina — valinn utan þings.
unnt var til þess að auð-
mýkja hann opinberlega. Ber
er hver að baki, Halldór,
nema sér bróður eigi.
Ber er hver að baki, Halldór
nema sér bróður eigi