Morgunblaðið - 13.02.1972, Blaðsíða 16

16
MORGÖNBLAÐIÐ, SUNINUDAGUR 13. FEBRÚAR 1972
Oitgefandl hf. Árvdkuc R'ö-y^avfk
Ft'.amkivæmdas.tíóti HaxaWur Svelnsson,
Riitatiórar Matíhfas Johanwessen,
Gýjóltfur Konráð Jórlsson.
Aðstoðarritstjóri styrmtr Gunnarssen.
Rftstjórnarfulto’ói ÞiorbiBm Guðmundsson.
Rréítastjóri BJóm Jófiannsson,
AuglýsIngöstjOrl Áml Garðar Krlstlnsson-
Ritstjórn og afgreiðsla Aðalstrastl ö, sfml 10-100.
Augl’ýsingar Aðalstraotl 6, sfmí 21-4-20
Ás'kriftargjatd 220,00 kr á imánuði ínnanland®
f fawsasöTu 16,00 Ikr eint'akið
FATLAÐIR KOMIST
LEIÐAR SINNAR
¥Jér á landi eins og annars
staðar fer fjöldi fatlaðra
vaxandi. Fötlunin getur átt
sér margvíslegar orsakir, svo
sem elli, slys, sjúkdóma eða
stafað af meðfæddri örkuml.
Æ ríkari áherzla hefur verið
lögð á að endurhæfa þessa
einstaklinga til þess að gera
þeim kleift að rækja störf sín
og njóta eðlilegrar tilveru. I
þeim efnum hefur þó einn
þátturinn orðið algjörlega út-
undan, sá, að auðvelda fötl-
uðum að komast leiðar sinn-
ar í umferðinni eða um opin-
berar byggingar. Þó er ein-
mitt þessu atriði gefinn æ
meiri gaumur erlendis, ekki
sízt í þróunarlöndunum, þar
sem verið er að leggja grund-
völl að nýjum borgum eða
borgarsvæðum.
Oddur Ólafsson vakti at-
hygli á þessu nauðsynjamáli
á Alþingi í haust með flutn-
ingi tillögu til þingsályktun-
ar, sem nú hefur verið sam-
þykkt. Ályktunin er tvíþætt.
Annars vegar á að gera sér
grein fyrir, hvaða leiðir
tryggi, að nýbyggingar eða
umferðaræðar, sem kostaðar
eru eða njóta styrks af al-
mannafé, verði hannaðar
þannig, að fatlað fólk komist
sem greiðlegast um þær. Hins
vegar á að athuga, hvort
ástæða sé til að veita nokkra
fjárhæð úr ríkissjóði árlega
til þess að bæta umferðar-
möguleika fyrir fatlað fólk
um þær byggingar, sem nú
eru í notkun, enda verði
kostnaðurinn greiddur að
hálfu af viðkomandi sveitar-
félagi.
Umbætur í þessum efnum
eru ekki útlátasamar í ný-
byggingum eða við gerð
skipulags, þar sem unnt er að
finna viðhlítandi úrlausn án
mikils kostnaðar, ef allir að-
ilar verksins hafa um það
samvinnu sín á milli. Þegar
um gamlar byggingar er að
ræða, er allt miklu örðugara
viðfangs. Þó má oft gera
miklar lagfæringar, t.d. með
því að, fatlaðir eigi aðgang
að einum útidyrum, en kostar
að vísu nokkurt fé.
Talið er, að hér á landi eigi
um 15 þúsund manns örðugt
með að komast leiðar sinnar
vegna ýmiss konar fötlunar.
Tillaga Odds ólafssonar lýt-
ur að því, að auðvelda þessu
fólki að gegna störfum sínum,
rækja erindi sín eða njóta
þeirrar skemmtunar, sem á
boðstólnum er, í leikhúsum,
kvikmyndahúsum eða annars
staðar, — í stuttu máli sagt:
gefa því kost á að lifa eðli-
legu lífi. Eins og fyrr segir
hefur þetta mál vakið vax-
andi athygli erlendis. Er þess
að vænta, að svo verði einnig
hér á landi. Og megum við
vel vera öðrum til fyrirmynd-
ar í málefnum fatlaðra, þess-
um sem öðrum, svo sem hátt-
að er lífskjörum hér á landi
og kunnugleika okkar á hver
annars högum.
Binding innlánsfjárins
Á árinu 1960 voru settar
reglur um það, að
hluti sparifjáraukningarinnar
skyldi bundinn í Seðlabank-
anum. Var þetta gert til þess
að stuðla að efnahagslegu
jafnvægi í landinu með varð-
veizlu og myndun gjaldeyris-
varasjóðs í Seðlabankanum,
um leið og bankanum var
gert kleift að standa undir
afurðarlánum til framleiðslu-
atvinnuveganna án verð-
bólguaukandi áhrifa.
Um síðustu áramót nam
binding sparifjárins í Seðla-
bankanum um 4 milljörðum
króna, en hins vegar hafði
bankinn veitt um 2 milljarða
króna í afurðarlán. Gjaldeyr-
isvarasjóðurinn var um 4,7
milljarðar króna.
Eins og menn rekur minni
til gagnrýndu núverandi
stjórnarflokkar, meðan þeir
voru í stjórnarandstöðu, fátt
jafnmikið og bindingu inn-
lánsfjárins og kölluðu fryst-
ingu sparifjár. Eftir stjórnar-
skiptin brá þó svo kynlega
við, að ekki var lengur á
þetta minnzt og hvergi er
þess getið í ÓlafsLveri. Af
þeim sökum rakti Magnús
Jónsson aðdraganda þessa
máls í fyrirspurnartíma á Al-
þingi á dögunum og spurði
alþingismaðurinn, hvort það
væri ætlun ríkisstjórnarinnar
að breyta gildandi reglum
um bindingu inniánsfjár í
Seðlabankanum og þá hvern-
ig. Jafnframt spurði Magnús
Jónsson, hver væru helztu
rök ríkisstjórnarinnar fyrir
stefnu hennar í þessu máli,
— og hver stefnan væri.
Eins og við mátti búast,
upplýsti viðskiptaráðherra,
að ríkisstjórnin hefði enga
ákvörðun tekið um breytingu
á bindingarreglunum og að
með öllu væri óvíst, hvort til
breytinga kæmi síðar.
XIST

tlÆMHS
„Einn frá-
bærasti list-
málari sem
við eigum
BANDARÍSKA stórblaðið The New
York Times birti þaren 5. febrúar sl. list-
dóm um sýningu íslenzku listakonunmar
Louisu Matthíasdóttur. Dómurinm er
ákaflega lofsamlegur og þykir mér því
ástæða til að birta hanm í þessum dálki.
Louisa er gift bandaæískum listmálara, L.
Bell, og búa þau ásamt dóttur sinmi, sem
einjnig er listmálari, í New York. Louisa
hefur dvalizt lengi erlendis, fyrst í París
og síðan New York. Hún sýndi hér á
ianidi, áður en hún fluttist til Bamda-
ríkjanma og eru ýmsar myndir henmar
til hér frá þeim tíma. Louisa er dóttir
Matthíasar Einarseonar, lseknis, og konu
hane, Ellemar Einarsson Johannessen,
sem bæði eru látin.
Umsögn New Yorlk Times ber yfir-
skriftina: „A Dour Lyricism Marks New
Paimtiingis of Iceland". Síðan segir gagn-
rýntamdinm Hilton Kramer: „í tvo áratugi
hefur Louisa Matthíasdóttir verið meðal
þeirra listamamna í New York, sem hváð
mesta alúð og rækt leggja við verk sín.
í list hemmar er elkikert ofhlaðið og húm
hleypur ekki eftir ríkjandi listastefnum.
Viðfangsefni hennar eru reyndar ákaf-
lega hefðbundim — landslag, fólk, kyrra-
lífsmyndir —- og túlkun hennar á efninu
fellur undir grónar hefðir í málaralÍ3t.
Það sem er eftirtektarvert við list Louisu
er ekki hvað hún gerir, heldur hvemig
hún gerir það, því að málverk henmar
búa yfir heilsteyptum, ákveðnum og
skýrum næmleika, sem er unaðslega
hrífandi án þesis að vera á nokkurn hátt
smeðjulegur.
Nýju málverkin hennar, sem hún sýn-
ir nú í Gallery Robert Schoelkoph, eru
með því allra bezta, sem húm hefur gert.
Fyrirmyndir að flestum verkunum sæk-
ir hún til íslands, en íslemzk mótív hafa
verið ráðamdi í verkum henmar upp á
síðkastið — því að hún er fæddur ís-
lendingur — og þetta afturhvarf lista-
konunmair til heimahaga sinna hefur haft
einkar örvandi áhrif á listsköpun hemm-
ar. í harðmeskjulegri sumarbirtu norð-
ursims er eitthvað, sem fellur vel að þeirri
ljóðræmu, sem setur svip á mymdir hemm-
ar og árangurinm er sá, að hún gerir hér
sínar stemkustu og skírustu myndir.
Á þesaari sýningu eru 38 málverk og
olíumyndir. Litlu myndirnar eru auðug-
Louisa Matthíasdóttir.
ar af leiftrandi leikni og bera vott um
eftirtektamskyn og hæfmi til að festa
mótív og hugmyndir á léreftið — þarma
eru málaðar hugsýnir, sem kristallaist á
lífirænan hátt á litlum flötum, sérkenmd,
sem augað greinir í ljósi og rúrni. í
stærri verkunum birtast þessi sömu sér-
kenini í öllu dirfskufyllri og stórbrotnari
myndbyggingu.
Á öllum lamdslagsmyndum henmar eru
mammverur, en það sem Louisa vill laða
fram er jafnan myndrænt en aldrei til
gamans gert eða í skreytingaskyni.
Ýmsar mynda henmar á þessari sýningu
— „Maðurinn í landslaginu", „Göngu-
ferð í Reykjavík“ og þó kammiski sér-
staklega „Strætisvagnastöð í Reykjavík“
— leiða huga okkar að stórbrotinmi reism
Edvards Munchs, þegar hanm er hvað
skírastur og Ijóðrænastur. Ekki þó sakir
þess að áhrifa gæti beinlínis (ég dreg
það í efa) heldur vegna þesis hvaða tök-
um hún tekur birtuna og efnið. Eins og
Munch hefur Louisa Matthíasdóttir
óskeikult auga fyrir þvi, sem sýnilega
gerist í heilsteyptum formum undir of-
urafli hinmar hörkulegu birtu norðurs-
irns.
List Louisu Matthíasdóttur fellur ekiki
undir neina strauma nútíma realisma.
Hún er fágæt urt — listamaður, sem
óháður er allri tízku — og hún mun
áfram vera einn frábærasti listmálari,
sem við eigum,“ segir Kramer að lokum.
h. k.

Elísabet Englandsdrottning er í heimsókn í Thailandi. Við komuna til Bangkok lögðu stúlkur
blóm í götu hennar. Bhumirol konungur er til hægri við drottninguna.