Morgunblaðið - 17.02.1972, Blaðsíða 28

28 MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 17. FEBRÚAR 1972
I SAGAIXI ~
TVITIÍG
.STULKA
OSKAST..;
í þýðingu Huldu Valtýsdóttur.
Kitty talaði alltaf i þessum tón.
Og fram yfir varir hermar kom
bara: „Það er svo langt síðan
við höfum séð þig.“
Ég samsinnti því og áður en
ég vissi af, var hún farin að gefa
mér nákvæm fyrirmæli um,
hvernig ég gæti hæglegast kom-
izt þangað, sem hún var. Hún
sagðist þurfa nauðsynlega
að tala við mig og tók það sem
sjálfsagðan hlut, að ég kæmi
askvaðandi á stundinni. Nú,
jæja, ég fengi þá að hitta Roy.
„Er Roy heima?“ spurði ég, þeg-
ar ég komst að.
„Ekki þessa stundina. Reynd-
ar er það . . ." ég sá fyrir mér
að hún leit laumulega yfir öxl-
ina áður en hún hélt áfram,
„. . . vegna hans, sem ég þarf
að tala við þig. Hann er að búa
sig undir að fara á stjá aftur,
Douglas, ef hann er þá ekki þeg
ar farinn."
„Nærbuxurnar aftur?"
„Já. Skrítið að þú skulir
muna eftir því.“
„Ég gleymi því ekki.“
Hvernig átti ég að gleyma
því? Enda þótt ekkert væri
ábótavant við snyrtimennsku
Roys, var hann þó enginn sér-
stakur þrifaköttur, nema þegar
hann var að undirbúa, eða þeg-
ar kominn á það sem Kitty
kallaði „stjá“, öðru nafni ástar-
ævintýri. Þau giítust árið 1961
og síðan hafði hún lært
að marka fyrirboðann á nær-
buxnastafianum í skúffunni
hans. Skyndileg og ör lækkun
í staflanum samfara ótímabær-
um og flausturslegum útskýring
um um viðtöl við erlenda blaða-
menn úti í bæ, síendiurteknum
fundum með hljómplötuútgef-
endum o.s.frv., var órækur vott-
ur um, hvað væri í bígerð. Kitty
hafði sagt mér þetta fyrir mörg-
um árum, þegar ég var ritari
hljómsveitarinnar, sem Roy
stjómaði. Fyrir bræðralagshug-
sjónina varaði ég hann við
þessu, en hann virtist hafa
gleymt því, þótt ég hefði ekki
gert það. Eða hafði hann gleymt
því? Hvernlg gat hann gleymt
því?
Ég velti þessu fyrir mér, á
meðan ég hlustaði á og talaði
við Kitty. Það var komið fram
að hádegi. Henni datt ekki i hug
að spyrja mig, hvaða ráðstafan-
ir ég hefði gert um tirna minn
þennan dag. Ég hafði hugs
að mér að ganga upp
Fleet Street og fá mér samloku
með reyktum laxi og nokkur
glös af Rínarvini. Síðan ætlaði
ég að fara yfir plötur, sem ég
þurfti að skrifa um fyrir „Hljóm
plötuleikarann" heima hjá mér,
borða síðan kvöldverð á Biagi,
áður en ég færi á Bach-Hándel-
tónleika. Auk þess beið alltaf
hálfkarað handritið að bókinni
sem ég var að skrifa um Web-
er. Þó átti ég ekki í meinni innri
baráttu. Forvitnin bar auðv.eld-
an sigur úr býtum, eins og allt-
af þegar Vandervane-fjölskyld-
an átti í hlut. Ég hafði þó vit
á að viðurkenna það ekki fyr-
ir sjálfum mér strax. Hefði ég
spurt Kitty í símanum, hvað ég
gæti gert fyrir hana, hefði það
kostað tuttugu minútna upptaln-
ingu á hálfkveðnum visum. Ég
sagðist mundu koma strax og
spurði fyrir forvitnis saikir:
„Hvernig vissirðu, að hægt
var að ná i mig hér?“
„Gilbert sagði mér það. Hann
er alveg dæmalaust fundvís."
„Hver er Gilbert?"
„Þú kemst að þvi.“
Ég var á leiðinni út, þegar
umbrotsritstjórinn, Coates, feit-
laginn maður með ljótan hósta,
sneri sér að mér:
„Hvernig var hans hágöfgi?"
„Veiztu það ekki sjálfur?“
„Jú, ég spurði bara, hvernig
þér hefði fundizt hann.“
Ég hugsaði mig um: „Hvaða
lýsingarorð mundir þú nota um
mann, sem með ýtrustu kurteisi
tekur ekki nokkurt mark á því
sem þú segir og er skítsama þótt
þú sért að reyna að vinna verk
þitt vel?“
„Ég mundi segja að hann væri
með hundshaus, en það er e'k'ki
að marka mig. Ég er einföid sál.
Rak 'hann þig?“
„Nei, ekki í þetta sinn. Fór út
í stjórnmál."
Coates dró að sér sígarettu-
reykinn og hóstaði öll ósköp um
leið. Hann virtist aldrei setja
þetta tvennt í samband hvað við
annað. Þegar hann hætti
að hósta sagði hann:
„Geturðu ekki fengið grisku
herforingja.stjórnina til að
stofna með sér sinfóníuhljóm-
sveit og koma hingað? Þá yrði
honum verulega heitt í hamsi.
Sjáumst í næstu viku, ef guð lof
ar.“
Ég fór í vagn númer 11 og
síðan í Norður-Vestur-lest-
ina. Hún kom út úr neðanjarð-
arhvelfingunni við Golders
Green. Aprilsólin sendi geisla
sina jafnt yfir grænar lendur og
einhver hrófatildur, sem áttu
víst að heita hús. Ég fór að
hugleiða þessa ásókn Roys í ást
arævintýrin. Sennilega mátti
telja, að hún hæfist fjórum ár-
um eftir giftingu hans og Kitty-
ar. Þó átti hún eitthvað lengri
forsögu, eða frá skilnaðinum við
fyrri eiginkonuna. Kitty hafði
sagt mér, þegar við hittumst síð-
ast, að þetta hal'laðist æ meira
á ógæfuhliðina, því stúlkurnar
yrðu sífellt yngri og ómerki-
legri, en Roy þeim mun hrifn-
ari. Ég var sammála henni. Þá
var hann nýkominn úr helgar-
fríi, en helginni hafði hann eytt
með einhverju fyrirbæri, sem
kallaði sig söng og dansmeyju,
enda þótt enginn hefði nokkru
sinni heyrt henmar getið i slíku
gervi. Kitty sagðist lifa í eilíf-
um ótta um, að nú væri komið
að því að hann færi fyrir fullt
og allt, hún sagðist ramba á
barmi örvinglunar og ég trúði
henni. En ég vissi líka, að allt
mótlæti óx henni gifurlega í
augum. Henni gat fundizt heim-
urinn blátt áfram vera að far-
ast, ef ræstingakonan kom ekki
á tilteknum tírna. Kitty var
46—7 ára og ég þóttist skilja
hana vel. Þeim mun erfiðara
fannst mér að skilja Roy. Hann
var 54 ára (tuttugu árum eldri
en ég) og mér var fyrirmunað
að skilja, hvers vegna vitglóran
í honum þurfti að minnka um
leið og aldurinn hækkaði, án
þess þó að ég væri að ætlast til
þess að vitið héldi áfram að
vaxa.
Lestin nam staðar við enda-
stöð og ég sté út ásamt nokkr-
um öðrum. Ég hringdi úr síma-
klefa samkvæmt fyrirmælum og
sagðist vera kominn. Kvenleg
eða kveifarleg rödd sagði, að ég
ætti að leggja af stað gangandi,
bíll yrði sendur á móti mér. Ég
var spurður, hvernig ég væri út
lits og ég sagðist vera rúmlega
meðalmaður á hæð, rauðhærður
og með gleraugu.
Ég lagði af stað. Fyrsti sprett
urinn var á fótinn, en síðan lá
vegurinn um strjálbýlt úthverfi,
fram hjá garði með tilbúinni
tjörn og plastöndum siglandi á.
Brátt renndi nýleg bifreið
upp að mér og stanzaði snöggt.
Sá sem ók, var umgur maður,
þeldökkur, klæddur á borgara-
lega visu, í dökkum jakka,
hvítri s'kyrtu og með röndótt
hálsbindi. Ég þóttist vita, að
þetta væri Gilbert og rödd hans
hefði verið sú sem svaraði mér
fyrst í símann. Ég settist iran við
hlið hans. Hann hvorki virti mig
viðlits eða svaraði kveðju minni
en sneri bílnum og gaf í.
„Fyrirtaks bill,“ sagði ég. „Átt
þú hann ?“
„Heldurðu að auvirðilegur
negri hafi ráð á að kaupa svona
stöðutákn ?“
„Satt segirðu. Það væri furðu
legt.“
„Roy á bílinn . . . langi þig til
að vita það.“
„Sá er orðinn stöndugur."
Við ókum upp ávala hæð og
komum síðan á skógivaxið
svæði. Þá tók við óbyggt land
á aðra hönd en stór einbýlis-
hús á str jálingi á hina.
„Hvaðan ertu?“ spurði ég.
„London".
„Það var og.“
„Þér má líka vera sama.“
Nú kom í ljós tjörn og i þetta
sinn frá náttúrunnar 'hendi. Bíll
inn sveigði út af þjóðveginum
og inn á hejmreið. Beggja
vegna voru stór ker með ródó-
dendron-runnum. Ég mundi að
Roy hafði sagt mér, að hann
hefði fengið húsið fyrir gjaf-
verð. Ég vissi þó ekki, hvað
hann kallaði gjafverð. Ég
hrökk upp úr hugleiðinigunum
við að billinn stöðvaði við blá-
málað hlið. Félagi minn og vin-
velvakandi
0 Hákon Loftsson skrifar
um — unum, — onum
„Kæri Velvakandi:
Lengi hefi ég hugsað um
þetta með sjálfum mér, en einn
ig talað við marga, hvað þeim
finnist um, — en það er fram-
burður sá, er oft heyrist í end-
ingunni ,,-unum“ (þágufall,
fleirtölu m. greini); endingin
er þá borin fram með tveim
u-um.
Ég hygg, að þorri fólfcs segi
•onum, en þegar það ætlar að
vanda sig, eins og t.d. í út-
varpi eða sjónvarpi, á fyrir-
lestrum eða í ræðum, þá er sagt
-unum.
Fyrir mörgum árum las ég í
þýzkri kennslubók i norrænu
(eftir dr. Heusler, minnir mig),
að einkenni norrænunnar
væru þau að láta hljóðstafi
skiptast á í beygingum, t.d.
bókarinnar, götunnar, þvi norr
æn eyru voru, og eru enn,
mjög næm fyrir fögrum hljóm-
um og hljóðum í máli, stöðu
þeirra, og, hvort þau eru löng
eða stutt.
Eftir því, sem ég bezt veit,
varð endingin -unum til úr
-onom, þegar o hafði núver-
andi ó-hljóð. Þetta breyttist síð
an í o-hljóð og loks i u-hljóð.
Þó hélzt gamla o-hljóðið i fyrra
u-inu, eins og enn er í venju-
legu tali manna á meðal. Þetta
virðist vera i samræmi við það
lögmál norrænunnar, er ég
nefndi áðan, þ.e. að láta mis-
munandi hljóðstafi skiptast á í
orðum og endingum.
Ég held ekki, að skólafóiki
sé kennt, né þess krafizt af
þvi, að það beri bæði u-in
fram sem u, — en ég er afar
forvitinn um það, hvers vegna
nú síðustu 25—30 árin
ber meir á u-framburðinum í
hátiðartali en áður. Ættum við
ekki að halda o-hljóðinu . . .?
Það er eyranu áreiðanlega ljúf
ara lag og eldra mál, og það
hefur sitt að segja, þó að sjálf-
sagt sé að spyrna eigi við eðli-
legri hljóðþróun málsins.
Hákon Loftsson."
0 S. skrifar um gott starf
AA-samtakanna
„Kæri Velvakandi.
Mikið hefur verið rætt og rit
að um áfengis- og eiturlyf jamál
að undanförnu. Vitað er að
áfengisvandamálið er stærra
heldur en almenningur vill
vera láta.
Of sjaldan er þó minnzt á
þau samtök, sem mestu hafa
fengið áorkað að mínu viti, i
þessum efnum, en það eru AA-
samtökin.
Sannleikurinn er sá, að hin-
um almenna borgara verð-
ur það helzt á, þegar vanda-
málið er orðið honum ofvaxið
að leita iæknis vegna sins
heilsufars eða prests til að
leita úrbóta á sínu fjölskyldu-
vandamáli, sem skapazt hefur
vegna drykkjuskapar hans.
Læknirinn getur í flest-
um tilvikum ráðið bót á likam-
legri vanheilsu sjúklingsins og
presturinn einnig leitt honum
fyrir sjónir hvaða voði er á
ferðum. En oftast er það hug-
arfarsbreytingin, sem hver og
einn þarf mest á að halda, sem
vill verða erfiðasti þröskuldur
inn í vegi fyrir raunverulegum
úrbótum. Þennan hluta sjúk-
dómsins er bezti læfcnirinn að
mínum dómi maðurinn sjálfur
með aðstoð þeirra manna sem
hafa reynslu af slikri baráttu
og þekkja leiðir sem hafa dug-
að vel til betra og hamingju-
saanara lífs. Þvi miður er farið
leynt með það ómefamlega starf
sem unnið er innan þessara
samtaka af þeim mönnum sem
finna sig knúða til að reyna
að hjálpa samborgaranum i
kyrrþey. Þeir fara heim til
þeirra, ræða við þá, gefa þeim
ráð og hjálpa þeim að fínna
leiðir út úr ógöngunum. Þess-
ir menn hafa af eigin reynslu
þurft að horfast í augu við alls
konar hörmungar og sigrazt á
þeim og eru fúsir að leiða aðra
sama veg ef sá hinn sami vill
reyna að hjálpa sér sjálíur.
Þeir læknar og prestar sem
hafa margir haft mikið saman
að sælda við þetta vandamál og
vita flestir að AA-samtökin
eru til, ættu að láta það eftir
sér að kynnast starfi þessara
samtáka því ég er fullviss
um að þar finna þeir það bezta
meðal sem hugsazt getur til að
hjálpa mönnum til sjálfshjálp-
ar. Fundir eru haldnir fiesta
daga vikunnar og ætti hver
og einn, sem sannur er að
því að vilja gera eitthvað í mál
um þessum að kynna sér þetta
meðal og miðla öðrum. Við s'kul
um ekki gleyma því að þau eru
ekki fá heimilin sem áfengið
hefur lagt í rúst og margir
hjónaskilnaðir eiga rætur sín-
ar að rekja til þess sjúkdóms
sem ofneyzla áfengis er. Ef við
getum lagt hönd á plóginn þá
munar þjóðfélagið mjög um
hvern þann samborgara sem er
heill í lífi og starfi.
Sími AA. er 16373 í Tjarnar-
götu 3c.“
Velvakandi getur vel tékið
undir þessa hollu hugvekju og
vonar að sem flestir leggist á
eitt um að hjálpa sjúkum, hver
svo sem sjúkdómur þeirra er.
Það eru ekki einasta drykkju-
sjúklingar, sem þurfa á hjálp
að halda til að rétta sig við,
heldur eru það margir sem
þurfa á andlegum styrk að
halda, eftir miklar líkamlegar
þjáningar. Þeir eiga engin
AA-samtök, því miður.
0 Til hjálpar einmana
fólki
„Kæri Velvakandi.
Þakka margar góðar greinar.
Langar aðeins til að segja álit
mitt á dálkunum, sem birtast
undir þessu nafni, Velvakandi.
Mér finnst fólk mætti skrifa
undir dulnefni. Má ekki kasta
bréfum sem eru ruddaleg eða
meiða einhvern? Eða í því til-
felli setja fullt nafn við þau,
svo fólk viti, að það getur e'k'ki
sett hornin í aðra í skjóli dul-
nefnis.
Svo mætti birta hin bréíin
undir dulnefnd, sem eru rabb
um hitt og þetta. Góðar ábend
ingar og ráðleggingar um guðs-
trú og góða hluti. Nú vil ég
koma á nýmæli. í Morgunblað-
inu fimmtudaginn 20. jan. 1972,
spyr Kristín Guðmundsdótt-
ir um klúbb fyrir einmana fólk.
Oft hef ég þaulhugsað þetta
mál. Ég veit um marga, sem
standa á barmi örvæntingar af
einmanakennd. Ég hefi haft
hug á að hafa samband við
áhugafólk á öllu landinu. Það
vaari hægt að byrj’a á bréfa-
skiptum, helzt i sambandi við
dagblað.
Stofna mætti deildir, nokk-
urs konar andlegar hjálpar-
sveitir. Því ekki að fá pres^-
ana til aðstoðar? Erlendds hafa
hliðstæð samtök jafnvei bjarg-
að mannslífum, er fólk hefur
ætlað að svipta sig lifi, von-
laust og einmana.
Fólk gæti eignazt sína penna-
vini og síðan átt aðgang að
vinnu og skemmtiklúbbum í
Reykjavík, Akureyri, svo eitt-
hvað sé nefnt. Einmanaleiki er
ekki bundinn við höfuðstað-
inn. Heimsóknir út á land og
í kaupstaði gætu stuðlað að
samkennd félaga, hvort sem um
Reykvíkinga eða aðra er að
ræða.
Vinátta, góð ráð og tilhdöfck
un að fá bréf, er ekki einskis
vert einmana sál.
Til að fyrirbyggja misskiln-
ing, skal það tekið fram, að
þetta er ekki frá minni hendi
sfcoðað sem neinn giiftdnga
klúbbur. Þetta tek ég sérstak-
iega fram, vegna þess, að til er
fólk hér á landi sem hefur það
að atvinnu, að pússa saman ein
mana manneskjur, fyrir góða
þóknun. Nú vil ég ekki fá nafn
mitt birt, en væri einhver ein-
mana sál, sem hefði áhuga á að
ná til annarra, væri ég fús að
leggja lið, t.d. konunni sem
spurðd 20. jan.
Með þökk fyrir væntanlega
birtingu.
Vinsamlegast.
Huldukona."