Morgunblaðið - 24.02.1972, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUÍDAGUR 24. FEBRÚAR 1972
ttogefendi hf ÁTvakur, R&ykiavík
Pramkvæmda&tjóri Hairal'dur Sveinsaon.
Rimsitjórar Mattihías Johanrressen,
Eýjótfur KonTáÖ Jórisson.
Aðstoðarritstjórl Styrmir Gunnarsson.
Ritstjórn'arfuil'trúí Þiorbijörn Guðrríundsson
Fréttastjóri Bjöm Jólhannsson.
Auglýsingastj’óri Árni Garðar Kriatinsson.
Ritstjórn og afgreiðsla Aðalstræti 6, sími 10-100.
Augiíýsingar Aðal'stræti 0, sfmí 22-4-80
Ás'kriftargjaid 225,00 kr á imiánuði innanlands
I lausasöTu 15,00 lkr eintakið.
FÆREYINGAR
OG LANDHELGIN
j gær gerði Norðurlandaráð
samþykkt um landhelgis-
mál, sem felur í sér almenna
viðurkenningu á sérstökum
réttindum strandríkja. Sam-
þykkt sú, sem Norðurlanda-
ráð gerði, var svo hljóðandi:
„Norðurlandaráð felur ríkis-
stjórnum Norðurlanda að
halda áfram og auka sam-
vinnu þeirra til lausnar
vandamálunum í sambandi
við löggjöf um hafréttarmál
þannig, að unnið verði að al-
þjóðlegri einingu um út-
færslu yfirráða yfir hafinu
og fiskveiðilögsögu og að
unnið verði að sérstökum
réttindum strandríkja eða
landsvæða, sem sérstaklega
byggja efnahag sinn á fisk-
veiðum og að ráðstafanir
verði gerðar til að koma í
veg fyrir mengun.“
Tæpast gátum við íslend-
ingar búizt við því, að við
hlytum beinan stuðning
hinna Norðurlandaþjóðanna
í baráttu okkar fyrir viður-
kenningu á 50 sjómílna
fiskveiðilögsögu. Hagsmunir
Norðurlandaþjóðanna rekast
á í þessum efnum. Norðmenn
hafa sérstöðu og bæði Danir
og Norðmenn verða væntan-
lega að taka nokkurt tillit
til sjónarmiða væntanlegra
bandalagsþjóða þeirra í Efna-
hagsbandalagi Evrópu,
í þessum efnum hafa um-
mæli Jens Otto Krag, forsæt-
isráðherra Dana, vakið sér-
staka athygli hér heima.
Hann sagði m.a. í ræðu sinni
á Norðurlandaráðsfundinum
sl. laugardag: „Við höfum ef
til vill sérstaka möguleika á
að skilja hvað býr að baki af-
stöðu og sjónarmiðum ís-
lands, því að við höfum svip-
að vandamál í Færeyjum. Ef
ekki verður unnt að halda
þar uppi fiskveiðum, þá er
enginn grundvöllur fyrir því,
að Færeyingar geti lifað þar.
Færeyingar geta ekki leyst
sitt vandamál með stækkun
fiskveiðilandhelginnar, því að
veiðisvæðin þar eru svo
þröng, að Færeyingar verða
undir öllum kringum stæðúm
að veiða við fjarlægar strend-
ur, m.a. við ísland og Græn-
land. Við treystum því að ís-
land muni sýna skilning á
þessum vandamálum, sem
sjálfsagt eru lítil í saman-
burði við vanda annarra
þjóða, en hafa úrslitaþýðingu
fyrir lífshagsmuni Færeyinga
í framtíðinni.“
Af orðum forsætisráðherra
Dana má marka, að a.m.k.
Danir gera sér gleggri grein
fyrir hagsmunum íslendinga
í landhelgismálinu vegna
þess, að Færeyingar eiga við
sama vandamál að etja. Þeg-
ar er Jens Otto Krag hafði
flutt ræðu sína var því lýst
yfir af nokkrum fulltrúum
íslands á Norðurlandaráðs-
fundinum, Jóhanni Hafstein,
Gylfa Þ. Gíslasyni og Bjarna
Guðnasyni, að að íslendingar
mundu líta með velvild á
hinn sérstaka vanda Færey-
inga. Þeim viðbrögðum ís-
lenzku fulltrúanna vill Morg-
unblaðið fagna. Það hefur
áður komið fram, að afla-
magn Færeyinga á íslands-
miðum nemur um 12 þúsund
tonnum á ári. Við höfum vel
efni á því að veita Færeying-
um viðunandi aðstöðu á mið-
unum og væntanlega verða
stórar og auðugar þjóðir ekki
til þess að líta á það sem for-
dæmi fyrir öðru, þótt ísland
taki sérstaka afstöðu til
vandamála þessarar vina- og
bræðraþjóðar.
LÉLEG-
ASTA TIL-
BOÐIÐ
Jens Otto Krag benti á þá
staðreynd á fundi Norð-
urlandaráðs í Helsingfors á
dögunum, að íslendingum
hefði verið gert versta og lé-
legasta tilboð í Brússel, sem
nokkurri þjóð hefði verið gert
af þeim, sem ekki sækja um
fulla aðild að Efnahagsbanda-
lagi Evrópu. Þetta eru orð að
sönnu hjá hinum danska for-
sætisráðherra. Viðbrögð Efna
hagsbandalagsins hafa valdið
miklum vonbrigðum hjá Is-
lendingum.
Óhjákvæmilega hljótum við
að líta svo á, að það sé ósann-
gjarnt og óréttlátt að tengja
útfærslu landhelginnar við
hugsanlega samninga okkar
við Efnahagsbandalagið, eins
og Jóhann Hafstein benti á
í ræðu þeirri, sem hann flutti
í almennu stjórnmálaumræð-
unum á fundi Norðurlanda-
ráðs. í þessu sambandi hlýtur
sú hugmynd Gylfa Þ. Gísla-
sonar að vekja nokkra at-
hygli, að íslendingar leiti á
þessu stigi eftir samningum
við Efnahagsbandalagið á
þrengra sviði en áður var fyr-
irhugað eða einungis varð-
andi fríverzlun með iðnaðar-
vörur.
Það er ekki einungis hags-
munamál okkar að ná hag-
kvæmum viðskiptasamning-
um við Efnahagsbandalagið.
Það er líka Evrópuríkjunum
í hag, að ísland, sem er eitt
í þeirra hópi, einangrist ekki
frá því viðskiptalega sam-
starfi, sem þar er hafið og
stöðugt fleiri þjóðir taka þátt
í. Þess er því að vænta, að
EBE-ríkin sjái að sér láti það
ekki spyrjast til lengdar að
minnstu þjóðinni sé gert lé-
legasta tilboðið af þeim ríkj-
um, sem nú leita samninga
við hina voldugu efnahags-
samsteypu.
Takmörk
vanþakklætisins
Eftir
C. L. Sulzberger
Nýju Delhi.
SKÖMMU eftiir að keisarinsi hafði
kallað til hermenn frá rússneska
keisaradæminu, til að bæla niiður
uppreian í Umgverjalaindi, var auatur-
riski kanzlarámm, Prim Schwarzen-
berg, spurður að því hvort stjórnin
í Vín, stæði nú ekki í óþolandi þakfc-
airskuld við Rúsaland.
— Vanþakklæti mitt verður tak-
markalaust, svaraði kanzlarinn. Hann
sannaði þetta svo rækilega, að frægt
torg í höfuðborginni var skírt
Schwarzenbergtorg. Núna, rneira en
öld síðar, kann sagan að sjá stór-
felda asiska eftirlílkingu af þessum
atburði.
Indira Gandhi, forsætisráðherra
Imdlanda, mjúkmælt en gædd stál-
vilja, fer allavega ekki dult með að
hún hyggst fylgja ámóta sjálfstæðrí
og vanþakklátri stefnu þrátt fyrir þá
gífurlegu pólitísku og hemaðarlegu
aðstoð sem Sovétríkin veittu landi
henuair í nýafstöðnu, sigursælu stríði
þess. Einis og hún segir, með daufu
brosi:
— Einm af göllum okkar er sá að
við erum ebki fser um að sýna
áþreifanilegt þakklæti. Ég held að þér
vitið það. Og ég get bætt því við
að það væri allt öðruvísi aðstoð, ef
hún væri byggð á því að búizt væri
við þakklæti fyrir hana. Lönd hjálpa
hvert öðru vegna þess að þau þarfn-
ast hvert annars. En ég held ekki
að saga okkar sýni tilhneigingu til
að sýna þakklæti í verfki.
Með öðrum orðum, það sem frú
Gamdhii er raunverulega að segja, er
að Indverjum dettur ekki eimu sinni
í hug að hverfa frá þeirri grundvall-
arstefniu að laindið sé óháð, hvað þá
að halla sér í áttina til Moskvu, bara
vegna þess að Sovétríkin voru svona
góður bandamaður, bæði hjá Sam-
einuðu þjóðunum, og við vopmosend-
inigar í átökunum við Pakistam. Ind-
land sannaði ekki hernaðarlegt sjálf-
stæði sitt til að mássa pólitískt sjálf-
stæði sitt.
Skoirtur á hæfileifcum til að „sýna
þafcklæti" er nokkuð sem Bandaríkja-
menn hafa oft minnzt mæðulega á á
liðnum árum. Bamdarískir stjórn-
málamenn voru stundum hissa á því,
þegar búið var að veita meiri aðstoð
hér en í allri Marshall áætluninni fyrir
Evrópu, að velgerðarmennirnir fengu
hvorki meira þakklæti né stjómmála-
stuðning en áður.
Kreml kann að yerða fyrir svipuð-
um vonbrigðum, en er ekki eims lík-
leg til að viðurkenna það. Vinátta
Sovétríkjanna og Indlamds var fyrst
„unniin“ að mairki á dögum Krúsjeffs,
þegar saimbúðin við Kína fór að
versnia. Moakva laðaðist að næst
stærstu þjóð veraldar af sömu orsök-
um og Washington upphaflega, —
sem mótvægi við Kíma.
Eftir að bandaríska stefnan hafði
riðað til falls undir stjóm Dullesar
og nær gufað upp eftir að við hætt-
um að senda vopn 1965, hélt Rúss-
land innreið sína. Rússar sendu her-
gögn fyrir 800 milljón dollara og
hjálpuðu Indverjum að setja upp
verfcsmiðjur til að smiíða MIG orr-
ustuþotur, skriðdreka og fallbyssur.
Þeir hikuðu ekki við að beita neitun-
arvaldi sínu í Öryggisráði Sameinuðu
þjóðamma, ef það var Indlandi í hag.
En ef Kreml hyggst senda reikning
fyrir þetta, eru vonbrigði vís. Hingað
til hefur Indland verið stórbrotið að-
eims fyrir raunir sínar, en nú hefur
ákapazt algerlega nýtt ástand. Það er
sambland af stríði, sigri og glæsi-
legri sitjórn frú Gandhi, sem hefur
leitt fram stærsta lýðræðialega kosna
pólitíska meirihluta sem heimurinn
hefur upplifað.
Það rí'kir hér ný tilfimniing fyrir
tilverunni og nýtt sjálfstraust. „Rök-
fimi“ valdsins hefur skapað nýjan
þrótt. Þetta land er breytt frá því
sem það var fyrir þrem mánuðum.
Það veit af stöðu sinini sem rauin-
verulegur valdpóll í Asíu.
Imnri sundrungaröfl gætu að sjálí-
sögðu grafið undan þessari stöðu, öfl
eims og byltinigarsinnaðir kfaa-komim-
únistar og hinir svonefndu naxalitar
(vestur-bengalskir marxistar).
Gætnir stjómmálafræðingar, eru
þegar famir að spá vaxandi erfið-
leikum, þegar bæði Kína og Sovét-
ríkfa reyna með öllum ráðum eð
hasla sér völl í þessu nýlega þrótt-
mikla ríki.
En eins og málin standa í dag,
hefur frú Gandhi öll völd í hendi
sér og flestir Indverjar eru himfa-
lifandi. Það er nú tími tiil fyrir Ind-
lamd — eina og frú Gaindhi talar um
— að sýna Pakistan sanngimi, og
leita eftir betri sambúð við Banda-
ríkfa og jafnvel Kfaa.
Það ætti líka að vera komfan tími
til, fyrir Washington og Pekfag, að
skoða Nýju Delhi í nýju ljóisí, og
nmeð því etau að boma vinsamlega
fram, hjálpa Indlandi að fram-
kvæma það sem það óskar eftir —
að losna undan því að vera óhóflega
háð Mosfcvu.