Morgunblaðið - 22.04.1972, Blaðsíða 10

10
MORGUTMSLAEHÐ, LAUGARDAGUR 22.. APRfL 1972
, U nnið þriðj ung starfs
ins með ungu fólki4
Rabbað við Carnien Dragon,
sem stjórnar f jölskylduhljóm-
leikum Sinfóníuhljómsveitar-
innar í Laugardalshöllinni
SVO óralangt virðist um lið-
ið frá því fyrst heyrðist tal-
að um hl.jómsveitarstjórann
Carmen Dragon, sem stjórn-
ar Sinfóníuhljómsveitinni i
Laugardalshöllinni I dag, að
ætia mætti, að hann væri nú
kominn í tölu öldung-a. En
það er nú öðru nær, þessi
frægi hijómsveitarstjóri vest-
urstrandár Bandaríkjanna er
enn á irezta aldri.
— Ég hef oft orðið þess var
í Evrópu, sagði hann, þegar
blaðamaður Mbl. hitti hann
að máli í gær, — að fólk þar
telur mig eldri en ég er. Ástæð
an er væntanlega sú, að ég
hóf starfsferil minn svo ung-
ur við útvarp, og átti það að
þakka hljómsveitarstjóranum
og tónskáldinu Meredith Wils
son, sem varð minn fyrsti
hvatamaður og stoð i starfi.
Ég kynntist Wilsson daginn,
sem ég útskrifaðist úr há-
Skólanum, en hann var þá tón
listarstjóri NBC-útvarpsstöðv
arinnar i San Francisco. Ég
hafði stefnt að þvi að verða
tónlistarkennari og átfci vísa
kennarastöðu í heimabæ min-
um Aritioch, þegar Wilsson og
örlögin tóku í taumana og ég
ákvað að reyna mig á vett-
vangi útvarpsins.
Fyrst starfaði ég í ár með
Wilsson í San Francisoo og
fylgdi honum síðan eftir til
Los Angeles.
Carmen Dragon er líklega
hvað kunnastur fyrir upptök-
ur og plötur, þar sem haran
stjórnar Holllywood Rowl-
hljómsveitinni. AlLs mun hann
hafa stjórnað leik þeirrar
hljómsveitar á 42 hæggeng-
um hljómplötum, þar sem
fyrst og fremst eru leikin
létt klassísk tónverk. Kveðst
hann sjálfur hafa annazt um
85% útsetninga á verkum,
sem sveitin iék. Nokkrar
þeirra hafði hann með sér
til Islands. En Dragon hefur
einnig stjórnað hljómplötu-
upptökum með Konunglegu
Philharmoníuhljómsveitinni í
London og Capitol-sinfóníu-
hljómsveitinni í Los Angeles,
en hún var skipuð færustu
tónlistarmönnum kvikmynda-
veranna í Hollywood.
Carmen Dragon hefur haft
aðsetur í Hollywood Sl. 30 ár
og starfaði áður mikið við
kvikmyndaverin. Þar kynnt-
ist hann konu sirani, er var
söngkona í kór sem hann
stjórnaði. Þau eiga nú 5 börn,
sem öll stunda hljóðfæraleik,
„Við höfum fimm píanó á
heimilinu,“ sagði hann, „og
allir spila eftir sírau höfði.
Synirnir þrir hafa spilað með
popphljómsveitum, tveir
þeirra eru nýfarnir í hljóm-
leikaferð um Evrópu með
hljómsveitinni Beach Boys.
Eldri dóttir mín er ágætur
hörpuleikari — og leilkur
með Glendale sinfóníuhljóm-
sveitinni og sú yngsta, sem
er tvitug leikur á flaiutu."
Carmen Dragon
Alls kvaðst Dragon hafa
samið tónlist eða útsett fyrir
þrjátíu kvikmyndir af ýms-
um tegundum. Hann fékk Osc
arsverðlaunin fyrir tónlistina
við kvikmyndina „Cover
Girl“, þar sem Gene Kelly
lék aðalhlutverkið. „Það var
ákaflega skemmtilegt að
vinna með Kelly, hann var
prýðismaður og vel að sér í
músík, svo að starfið varð auð
velt.“ Aðspurður um fleiri
kvikmyndaleikara, sem hann
hefði starfað með á þessum
árum, kvað hann erfitt að
nefna einn umfram annan,
en minntist þó sérstaklega
á Judy Garland, sem hann
hafði unnið með, „þegar hún
var fimmtán ára söragfugl.
gædd stórkostiegum hæfileik-
um. En svo fór hún að um-
gangast fólk, sem ekki varð
henni hollur félagssikapur og
og það varð upphaf endalok-
anna.“ Hollywood sagði hann
annars, að væri nú orðinn af-
skaplega rólegur staður.
Kvikmyndaframleiðslan hefur
flutzt til annarra staða og
breytzt. Launakröfur hinna
ýmsu starfsgreina, sem að
gerð kvikmynda störfuðu,
voru orðnar svo miklar, að
kvikmyndaframleiðsla upp á
gamla mátann var hætt að
borga sig.“
Starfssvið Dragons hefur
verið ákaflega fjölbreytt um
dagana og hann segir, að rúm
ur þriðjungur af starfi sínu
hafi verið með ungu fólki eða
fyrir ungt fólk. „Sagt hef-
ur verið: Ef þú vilt lifa lengi
og halda þér ungum í anda,
skaltu umgaragast ungt fólk
-— en ef þú vilt deyja ungur,
skaltu reyna að fylgja unga
fólkinu eftir.“ Á starfsferli
mínum hef ég haft sérstaka
ánægju af því að starfa með
uragu fólki, sennilega vegna
þess, að mig langaði upphaf-
lega að verða kennari. Ég hef
samið tónlist fyrir hljómsveit
ir og kóra ungs fólks og
stjórnað þeim og haft með
höndum tónlistarfræðslu —
(frá 1949 hefur hann stjómað
tón'listarfræðslu fyrir Stand-
ard-skólaútvarpið) — og ég
hef kynnzt mörgum framúr-
skarandi manneskjum i hópi
þessara ungmenna.
Dragon hefur einnig unnið
talsvert fyrir sjónvarp, bæði
í Bandaríkjunum og Evrópu.
Hljómsveitin, sem hann nú
stjórnar, Glendale-sinfónlu-
hljómsveitin, hefur árlega
gert f jóra þætti fyrir litasjón-
varp og fékk árið 1964 svo-
kölluð Emmy verðlaun fyrir
jólaþátt sinn. Glendale-hljóm-
sveitin sagði hann, að hefði
að jafnaði sjö tónleika á vetri
með sígildri tónlist, —
Brahms, Hindemith, Mahler
o.s.frv. og auk þess fjölmarga
barraa- og ungiingatónleika.
Siyrktaríélag hljómsveitarinn
ar 9tendur undir rekstri heran-
ar með hjálp einkaaðiia og
fyrirtækja, „og við höfum ver
ið svo heppnir, að yfirleitt er
uppselt á hljómlleika hjá okk
ur,“ sagði hann. „Margar
bandariskar hljómsveitir eiga
í f járhagserfiðleifcum og hafa
jafnvel orðið að hætta á miðju
tónileikaári. Kemur þar ým-
islegt til, m.a. áhugaleysi um
efnisval, kostnaður við leigu
á hljómleikasölum og þá ekki
sizt himinhár kostnaður við
að fá sólóista, stjörnur.
Um þessar mundir eru tals
verðar breytingar í banda-
rísku tónlistarlífi og gerðar
margs konar tilraunir þvi til
eflingar. Sumir hafa farið út
i að spila poppmúsík, en mér
finnst það hlægilegt. Sinfón-
íuhljómsveitir geta aldrei spil
að poppmúsík eins vel og
popphljómsveitirnar sjálfar.
Talsvert er um að hljómsveit
ir ráði unga hljómsveitar-
stjóra og reyni með því og
ýmsum öðrum hætti að draga
að sér unga áheyrendur. Það
virðist hafa sin áhrif á þá,
að stjórnandinn sé siðhærð-
ur og í peysu með rúllukraga.
Enn aðrir hafa tekið ljósa-
tsefcnina í sína þjónustu.
Ekki kvaðst Dragon sjálf-
ur flytja framúrstefnumúsík.
„Ég tel mig efcki vita nógu
vel, hvað mörg nútímatón-
Skáld eru að fara,“ sagði
hann, „og stundum er ég I
vafa um, að þau viti það
sjálf. Raunar finnst mér
vafasamt að tala um tilrauna
músik á borð við rafeindamús
ík og þess háttar sem „tón-
list“. Ég vil endilega halda
hinum gamla skilningi þess
orðs. Rafeindatónlist er fyrst
og fremst tilraunir með
„hljóð“ og formlaus. Ég lít
á þetta sem aðra listgrein,
en kannski vantar okkur nýtt
orð, sem sameiraar hugtökin
„tónlist" og „hljóð“ og nær
yfir þessa tilraunastarfsemi
og það sem út úr henni kem-
ur.“
Steingrímur Sigurdsson:
Um súperstjörnu og
stolinn kók
Athugasemd við smádálka
Tímans Á f jörum
.....það rikti mikil ham-
ingja fyrir rest þarna við
gufuhverina og mikil sól
(sic!) ...“
Svona skrifar sú hin nýja
súperstjarna þeirra dreifibýl-
is — fyrirgefið ég á við Tíima-
manna ------ í dálkunum „Á
fjörum" sl. sunnudag.
Síðar í sömu frásögn þetta:
„Og sólin skein. Mifcið lif-
andis ósköp var fallegt þen.n-
an dag . . .“ (Aith. Þetta er orð
rétt haft eftir smádálkahöf-
undinum til þess að lesendur
giögigvi sig á ritfærninni, is-
lenzfcukunnáttunni, málkennd
inni — öllum tilburðunum.).
Það er þegar lýðum ljóst, að
með svona ritmenrasku hefur
máilgagninu Tímanum bætzt
liðsauki, ekki úr Skagafirði í
þetta sinn, he ’ur hefur hann
borizt „á fjörur" blaðisins aila
Ieið frá London, beimt úr far-
rraiðasölu F.l. á Piccadilly.
Nú er þessi téði farmiðasali
orðinn atvinnu-gáfnaljós og
félagsráðgjafi lesenda Tlmans
með föstum dálkum, sem hann
Skrifar hvern sunnudag og
nefnir „Á fjörum“, trúilega af
því að hann er ættaður úr
Sfcerjafirði og heitir PáJll Heið
ar. Einhiver góður maður
sagði, að hugleiðingar þessa
TímaSkribents hefðu þegar
haft áihrif á gæði búvörunnar
í dreLfibýlinu.
Svo mikið er Vist, að Picca-
diilly-forfrömun („fcominn
heim eftir margra ára divöl
erlendis" gerði hann eifct sinn
heyrinkunnugit um sjál'fan sig
í dálkum sínum) með þeim
hætti, sem kemur fram í þæfct
inum „Á fjörurn", t.a.m. sl,
sunnudag er athyglisverð fyr-
ir þær sakir, að hún virðist
ekki hafa stuðlað að anöleg-
urn heiðarleik Mister Páls
Heiðars; einfcum og sér í lagi
er þetta áJberandi í frásögninni
af viðkomu hans í veitinga-
skála konunnar í Svftnahrauni.
Það liggur við, að þar sé beifct
heimskulegu ábyrgðarleyisi,
rangflærslu og tillitsleysi (sem
líklega stafar af Skorti á mann
þekkiragu).
Þegar Páll Heiðar hefiur
dregið upp myndir i ferðalýs-
inigu sinni á leið sinni til Krísu
vílkur um Hafnarfjarðar- og
Keflavífcurveg, sem er kapi-
tuli út af fyrir sig (rannsófcn-
arefni), með lýsiragarorðum
eins og snofcur („jaflnvel áliverk
smiðjan var bara snotur I
morgurasólinni") og fagur
(,)Hafnarfljörðurinn beinlírais
fagur á að líta) og undurfag-
urfc („Kleifarvatnið var sann-
arlega undurfaigurt“), þegar
hanin hefur lýst gufustrófcun-
um í Krísuviífc („það rifcti mik
11 hamingja fiyrir rest þarna
við gufuhverina o.s.JErv.“),
hræðslu lifcla ferðafióliksins í
bílnum sínuim, umferðinni í
bakaleiðinni, æir hann i Svúna
hrauni í skálanum þar: „Við
hélduim bara veizlu í skálan-
um í Svínahrauni og veizlu-
föragin voru ekki dónaleg —
appelsín og pylsur — svona
til að kóróna ferðalagið.“
Hann lýsir konunni, eigand
anum, á þann veg, að hann
virðist ekfci hafa tilfinningu
fyrir persónuleik hennar og
andrúmsloftinu, sem hún hef-
ur skapað með viðmóti við
„í’éttláta" ferðamenn. Þuraga-
vinnuivélamenn og fllutniraga-
bilstjórar á leið að austan og
austur og ýmsir aðrir flerða-
lamgar þekkja konuna betur
en Páll Heiðar. Þeir þekfcja
hana sumir til margra ára úr
ferðmm sínum á þessum slóð-
uim. Hún þarf ekki meðmæli.
Steingrímur Sigurðsson
Sumt fólk þarf ekki meðrraæli.
Og það er efcki hægt að nota
fyrirsagnir urn fólfc eins og
hana. Hún er lífið sjiálft —
ekfcert tilbúin né tilgerð —
heldur gullekta. Þessa konu
leyfir smádálkahiöfundurinm
að væna um viðbrögð, sem
enginn, sem hana þekkir, kann
ast við. Hún hefiur alltaf tek-
ið Mlfinu með æðruleysi, af því
að hún er hetja. Þjónustustarf
sitt hefur hún unnið, þ.e.
greiðasölustarfið, árum sam-
an með þókfka, svo að allir,
sem kynnast hennar, laðast að
staðraum hennar. Greiðasöluna
hefur hún orðið að stunda við
erfiðustu aðstæður. Hún hef-
ur aldrei misst kjai-fcinn. Það
hefur verið fcveiikt í sfcálanum
hennar, innbrot framin hjá
henni æ ofan í æ. Sfcálinn og
hiún lifa allt slitot aif. Þebta
skilur líklega Mr. Páll seimt
sem annað. Sumt fólk ber í
sér andlega auðlegð, ofar tiildri
og gljáa, sem elcki er hægt
að spilla né granda.
Svo leyfir PálH sér að nefna
stoálann götustrálkislegu naflni
eftir að hafa gefið í skyn, að
enigu verðmætu hafi verið
hægt að stela þama, í hæsta
la-gi fcók og eldhústoollum („þvl
þarna var svo sem etokert til
að stela nema kóto og stólar.“)
Svo segir hann: „Dettur
nöklkrum heilvita manni í hug,
að skúr á slíkum stað geymt
einhver verðmæti“?
Hvernig væri, að Páll Heið
ar (ihann er víst Jónsson)
reyndi að huigleiða, að sumir
staðir ásamt sumu fóltoi eru
gæddir sjarma, sem alls efcki
er hægt að kaupa — það eru
efltinsóknarverðustu verðmæti
í lí'finu — sem ekfki er hiægt
að selja eins og fluigifarmiða
eða skrafsfcjöðuútivarpsþætti
og smádáílfca.
Veitingasfcálinra í Svína-
hrauni er ekiki stór um sig,
en hann geymir verðirraæti,
sem eklki er hægt að afgreiða
með ódýrum s'krifum og ferða
fráisögn í stil Páls Heiðars,
sem hefur fccwnið á Picoadiiliy.
Það er hægt að leggja sér
til svolitið sfcoplegan enskuleg
an málhreim í íslenzku svipað
og Fíilías Fogg var túlkaður í
úfcvarpirau hér um árlð sællar
minningar — ég fcala nú etoki
um efitir „margra ára dvöl er
lendis". Það minnir á haliærís
stoúr með stolnum kióik og sfcól
fcolium.