Morgunblaðið - 06.05.1972, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 6. MAI 1972
O.tgefandi hf ÁTvaJcui', R&ykJavJk
Fnsmkvæmdaatjóri Harafdut Sveinsson.
Rítistjói’ar Matthías Joharmessen,
Eýjóltfur Konráð Jónsson.
Aðstoðarrítstjóri SÍtyrrmr Gunrrarsson.
Ritstjórrrarfullitnúi Þorbljönn Guðmundsson
Fréttastjóri Björn Jóhannsson.
Aug.Iýsingastjöri Ámi Garðar Kristinsspn.
Ritstjórn og afgreiðsia Aðalstræti 6, sími 1Ó-100.
Augiiýsingar Aðaistræti 6, slmi 22-4-80
Áskriftargjaid 225,00 kr á rnánuði innanlands
I lausasöfu 15,00 ikr eintakið
tali, sem Morgunblaðið átti
við hinn bandaríska lögfræð-
ing og birtist í Morgunblað-
inu í gær, hafði honum ekki
auðnazt fram til þess tíma að
ná símasambandi við for-
svarsmenn Skáksambandsins
hér. Hvaða ástæður liggja til
þess, að Skáksamband ís-
lands vill ekki verða við
beiðni lögfræðings Fischers?
Það er nauðsynlegt að forseti
Skáksambandsins geri opin-
berlega grein fyrir því, þar
sem hér er mikið í húfi. Öll-
um er ljóst, að Robert Fisch-
SKÁKEINVÍGIÐ OG ÍSLAND
Okákeinvígi þeirra Fischers
^ og Spasskys um heims-
meistaratitilinn í skák
mun vekja heimsathygli.
Þetta einvígi verður einn af
mestu viðburðum ársins,
fjöldi skákunnenda um heim
allan mun taka sér ferð á
hendur til einvígisstaðarins
og sú borg, sem valin verður
fyrir einvígið, verður í heims
fréttunum vikum saman, ef
að líkum lætur. Af þessum
sökum skiptir það miklu máli
fyrir ísland, að einvígið fari
fram hér og af okkar hálfu
ber að leggja áherzlu á, að
báðir keppendur geti sætt sig
við þá ákvörðun, sem forseti
Alþjóða skáksambandsins
hefur tekið. Á því byggist
möguleiki okkar til þess að
standa fyrir einvíginu. Yerði
Fischer dæmdur úr leik er
líklegt, að einvígið um heims-
meistaratitilinn fari fram í
Sovétríkjunum milli tveggja
þarlendra stórmeistara.
Hér er til mikils að vinna.
Það vekur því óneitanlega
nokkra furðu, að forseti
Skáksambands íslands sér
enga ástæðu til að verða við
beiðni lögfræðings banda-
ríska stórmeistarans um að
skáksambandið sæki um 72
klukkustunda frest til Al-
þjóðaskáksambandsins til
þess að lögfræðingurinn geti
komið hingað til lands til við-
ræðna við forsvarsmenn
skáksambandsins. Skv. við-
er er ekki maður, sem lætur
segja við sig, að hans kostur
sé sá einn að segja já eða
nei.
Eftir afrek Fischers í skák-
listinni er ljóst, að héðan í
frá verður enginn heims-
meistari óumdeilanlega
krýndur, sem slíkur, í skák-
heiminum, nema sá sem teflt
hefur við Fischer. Það eru
því mörg rök, sem mæla með
því, að leitast verði við að
sýna bandaríska skákmeist-
aranum fulla tillitssemi, jafn-
vel þótt mönnum líki ekki
allar tiltektir hans. En frá
sjónarhóli okkar íslendinga
alveg sérstaklega þau, að
skákeinvígið hér mundi hafa
í för með sér einhverja
mestu landkynningu, sem um
getur. Þess vegna er nauð-
synlegt að Skáksamband ls-
lands, svo og opinberir aðil-
ar, sem hafa heitið því stuðn-
ingi, leggi sig fram um að
haga málum þannig, að af
einvíginu geti orðið hér á
landi. Og í því ljósi vekja
viðbrögð forsvarsmanna
Skáksambandsins við beiðni
bandaríska lögfræðingsins
nokkra furðu — svo að ekki
sé meira sagt.
STUDENTAR OG
ÖFGAÖFLIN
TTópur frjálslyndra stúd-
“ enta, sem er við nám í
Háskóla íslands hefur sent
frá sér yfirlýsingu, sem birt
hefur verið í fjölmiðlum þar
sem þeir firra sig allri ábyrgð
af þeim atburðum, sem urðu
við Árnagarð og á Álftanesi
í sambandi við heimsókn ut-
anríkisráðherra Bandaríkj-
anna. í yfirlýsingu hinna
frjálslyndu stúdenta benda
þeir á, að þessar aðgerðir hafi
ekki verið gerðar í umboði
neinna heildarsamtaka stúd-
enta. Þeir segja, að þessar
aðgerðir hafi verið skipu-
lagðar af fámennum hópi
róttækra manna, sem hafi
áður getið sér orð fyrir svip-
aðar tiltektir. Þeir vekja
athygli á því, að flestir stúd-
enta, sem raunverulega eru
við nám í Háskólanum, eru
nú í prófönnum. Fleiri ábend
ingar koma fram í yfirlýsing-
unni.
Áreiðanlega má fullyrða,
að frjálslyndu stúdentarnir
tala fyrir munn meginþorra
stúdenta, þegar þeir firra sig
ábyrgð af þessum aðgerðum.
Hér er aðeins um fámennan
hóp að ræða en hávaðasam-
an eins og svo oft áður þeg-
ar til áþekkra atburða hefur
komið. En þá er líka tími til
kominn að þessi meirihluti
stúdentahópsins geri hreint
fyrir sínum dyrum og sýni
vanþóknun sína á því athæfi,
sem þarna var um að ræða,
eins og frjálslyndu stúdent-
arnir raunar hafa gert með
yfirlýsingu sinni. Fáir atburð
ir hafa að undanförnu vakið
jafn mikla reiði meðal al-
mennings og þessi og er sann-
arlega ástæða til að komið
verði í veg fyrir, að ofbeldis-
öfl vaði upp með þeim hætti,
sem hér varð raunin á.
Eftir Valborgru Sigrurðardótt-
ur skólastjóra.
Morgunblaðið hefur farið
þess á leit við miig sem skóla-
stjóra Fóstruskólans, að ég
eða samstarfsfólk mitt skrif-
uðu nokkrar greinar um upp
eldi lítilla barna í blaðið
næstu vikur. Hef ég orðið
við þessari beiðni, og er mér
það kærkomið tækifæri til
þess að koma á framfæri ein
hverjum af þeim meginsjónar
miðum, sem uppeldisfræði-
kennsla Fóstruskólans bygg-
ir á, og raunar starfsemi skói
ans öll.
Það er kunnara en frá
þurfi að segja, að lítið sem
ekkert hefur verið gert af
hálfu hins opinbera hér á
landi til þess að veita hinum
almenna borgara fræðslu um
uppeldi bama sinna. Undan
tekning er, ef uppeldisfræði
er kennd í framhaldsskólum
öðrum en Fóstruskólanum og
Kennaraskólanum. Því er
ekki að leyna, að mörgum
finnst bættur skaðinn, þótt
þótt svo sé. Hins vegar er
ég þess fullviss, að vaxandi
fjöldi manna hefur brennandi
áhuga á að afla sér fróðleiks
um uppeldi barna og ungl-
inga og sálarlíf þeirra. Þetta
fólk er flest fordómalaust og
opið fyrir nauðsyn á breytt-
um uppeldisháttum.
Hvort sem okkur eldri kyn
slóðinni kann að líka það bet
ur eða verr, má ljóst vera, að
hefðbundnir uppeldishættir,
sem dugðu vel í fátækri, en
fastmótaðri og gróinni sveita-
menningu liðinna alda, duga
okkur skammt í borgarlífi nú
timans, þar sem allar breyt-
ingar eru örar og samfélags
hættir allir á hreyfingu. Kjöl
festan er horfin. Við blasir
sífelld hreyfing og breyting.
Sálarlíf hins heilbrigða
barns hefur væntanlega ekki
breytzt, en það lifir og dafn-
ar í allt öðru umhverfi en
áður — félagslegu, fjárhags-
legu, siðferðilegu )g menning
arlegu. Þess vegna verða
vandamál bamsins önnur, og
lausnir þeirra aðrar en áð-
ur. Við allt þetta, sem er ær-
ið nóg, bætist, að þekking
okkar á barnssálinni, heil-
brigðri og sjúkri, er miklu
meiri en riokkru sinni fyrr.
Breyttir lífshættir og aukin
þekking á bamasálarfræði
hlýtur að leiða til endurskoð
unar á uppeldisháttum og
uppeldismarkmiðum.
Foreldrafræðslu er því
þörf í íslenzku þjóðfélagi i
dag, og verður hún æ brýnni
í framtíðinni. Á þvi er eng-
inn vafi. Það er engan veg-
inn fullnægjandi, að ein-
göngu kennarar, fóstrur og
uppeldisfræðingar njóti
kennslu um barnauppeldi.
Það kann að hljóma eins og
þversöign, en ég álít, að for-
eldrum barna, sem dvelja á
leikskólum og dagheimilum,
sé ekki síður þörf á að fá
leiðbeiningar um harnaupp-
eldi, en þeim sem sjá um börn
sín algjörlega sjálfir. Ber
tvennt til þess. Annars veg-
ar það, að eftir því sem
barnið er minna með foreldr-
um sínum á daginn, því betur
þurfa foreldrar að kunna að
nýta þann dýrmæta tíma, sem
þeim gefst til að vera með
bömum sínum. Hins vegar
gefur auga leið, að ef tveir
Valborg Sigurðardóttir.
mismunandi aðilar eiga að
annast uppeldi barns, er höf-
uðnauðsyn, að þeir hafi skiln
ing hvor á annars uppeldis-
báttum og hafi samvinrau um
þá. Óneitanlega getur verið
skaðlegt fyrir lítið barn, sem
er 1 mótun, að verða fyrir
andstæðum uppeldisháttum
heima og á dagvistunarstofn-
uninni. Slíkt getur valdið ör-
yggisleysi og innri árekstrum
ef mikil brögð eru að. Góð
samvinna á milli fóstru og
kennara annars vegar og for
ráðamanna barnanna hins
vegar, er mikilvægur grund-
völlur fyrir vellíðan barns-
ins. Unnið er að slíkri sam-
vinnu með ýmsu móti t.d. á
leikskólum og dagheimilum.
En forsendan fyrir því, að
samvinnan biómgist og dafni
barninu til farsældar, er sú,
að foreldrarnir hafi ein-
hverja þekkingu á barnaupp-
eldi og skilning á því uppeld
islega hlutverki, sem leik-
skólastarfsemi á dagvistun
arstofnunum hefur, hvort sem
þær bera nafnið dagheimili
eða leikskóli.
Ég hef að undanförnu hug-
leitt allmikið, með hverjum
hætti unnt væri að koma á
raunhæfri uppeldisfræðslu,
sem næði nær undantekninga
iaust til allra, hvort sem
þeir verða foreldrar eða
ekki. Allt fullorðið fólk, sem
ungengst börn og unglinga,
hefur að sjálfsögðu bæði
bein og óbeim áhrif á mótun
þeirra.
Mun ég ræða hugleiðingar
minar um þessi mál nokkru
nánar hér á eftir.
UPPELDISFRÆÐSLA 1
FRAMHAEDSSKÓLUM
Fyrir um það bil 10 árum
var ég fengin til þess að
kenna um stuttan tíma upp-
eldisfræði við 2 gagnfræða-
skóla hér i borg, en það heyr
ir til undantekninga að svo
sé gert, eins og áður segir.
Þessi persónulega reynsla
mín af slíkri kennslu, þótt
takmörkuð væri, færði mér
heim sanninn um, að ótrúleg-
ur áhugi er hjá unglingum á
að öðlast þekkingu á eðlileg
um uppvexti eða þroskaferli
barna og unglinga og uppeldi
þeirra.
1 öðrum skólanum kenndi
ég síðasta tíma fyrir hádegi
á laugardegi, sem er án efa
lang óvinsælasti tími allrar
vikunnar hjá nemendum.
Engu að síður var áhugi nem
enda vakandi allam tímann og
meira en það: Nemendur biðu
færis eftir kennslustund til
þess að spyrja mig nánar um
viðfangsefni kennslustundar-
innar. Sýnir þetta gerzt,
hversu djúpstæð þörf er með
þessum ungmennum á að vita
eitthvað um sjálfa sig — og
að skilja og meta tengsl sin
við aðra, svo sem félaga sína
og vini, foreldra og aðra for-
ráðamenn. Mér fannst áhugi
nemenda minna næstum átak
anlegur. Ef til vill bar hann
einnig vott um skort þeirra á
trúnaðarvini, sem unnt væri
að ræða við um hin fjöl-
mörgu mannlegu vandamál,
sem hrjá hugi hinna vaxandi
ungmenna.
Þessi persónulega reynsla
mín af kennslu i hagnýtri
uppeldisfræði á gagnfræða-
stigi hefur sannfært mig um,
að sjálfsagt er að gera hana
að skyldunámsgrein þegar á
þessu námsstigi.
Væri og eðlilegt, að
kennsla í hagnýtu barnaupp-
eldi yrði tekinn upp í fram-
haldsdeildum gagnfræðaskól-
anna og i menmtaskólunum. í
þessum menntastofnunum
væri sjálfsagt að gera námið
fræðilegra og tengja það e.t.v
meira og strangara námi í sál
arfræði. Fyndist mér nám í
uppeldis- og sálarfræði í
menntaskólum landsins væri
mjög verðugt verkefni fyrir
þessar ágætu stofnanir, og
gæti það orðið þýðingarmik-
ill liður í því að gera þær lif
rænni og áhugaverðari fyrir
námsþreytta æsku.
Með þvi að færa kennslu
í undirstöðuatriðum bama-
uppeldis og jafnvel sálar-
fræði inn í hina almennu
framhaldsskóla, yrði skapað-
Framhald á bls. 31.