Morgunblaðið - 01.10.1972, Blaðsíða 10

10
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 1. OKTÖBER 1972
JOHANN HJALMARSSON SKRIFAR UM BQKIVIENNTIR
Eyðidýrð
Gnnnar Gunnarsson:
HEIÐAHARMUR.
Almenna bókafélagið,
Reykjavík 1972.
Heiðaharmur er fyrsta skáld-
sag'an, sem Gunnar Gunnarsison
samdi á islensku eftir að hann
kom heim frá Danmörku. Það
hlýtur að hafa verið Gunnari
nokkur þolraun að hverfa frá
því máli, sem var orðið honum
tamast við sagnagerðina, en
hefja í staðinn glímu við hið
háttbundna og kröfuharða is-
lenska bókmenntamál. En þótt
finna megi orð og setningar í
Heiðaharmi, sem koma einkenni-
lega fyrir sjónir, er sagan ekki
18 feta fíberglas
síst afrek fyrir hið sérkennilega
og kjarnmikla málfar.
Heiðaharmur er nú kominn út
i nýrri útgáfu hjá Almenna
bókafélaginu. Ýmsar breytingar
hafa verið gerðiar á sögunni, að
allega hvað varðar mál og setn-
ingaskipan, en þar sem þær
skipta ekki verulegu máli verða
þær ekki raktar hér. Aðalatrið-
ið er að Heiðaharmur er saga,
sem stendur fyrir sínu og mun
eflaust lengi verða minniisstæð.
Það er að minnsita kostí ára-
tugur síðan ég las Heiðaharm í
fyrsta skipti. Ég skal fúslega
játa, að sagan hafði ekki mikil
áhrif á mig þá. Mér þótti hún
þunglamaleg um of, hinn breiða
stíl skorta þá spennu, sem
skáldsögum er nauðsynleg til að
lesandinn fylgist með. Sumt
þótti mér að vísu góður skáld-
skapur í sögunni, en það nægði
mér ekki til að heillasf af Heiða-
harmi.
Þegar ég lias söguna nú brá
mér öðruvisi við. Satt að segja
varð ég hugfaniginn af sögunni
og saknaði ekki þess, sem mér
þótti áður skorta. Þetta er saga,
sem lýsir „eyðidýrð heiðarflák-
anma“ svo vitnað sé til einnar
sögupersónunnar, Björns á
Leiti. Það gerist ekki mikið á
yfirborðinu, en þvi meina innm
með heiðarbúum. Spenna sög-
unnar er fólgin í þeim örlaga-
þunga, sem er yfir sviðinu all-
an tímanm, frá því að Brandur
bóndi visar Ameríkuagentinum
á dyr og stefnir honum með því
í lifsháska og til þess dags þeg-
Gunnar Gunnarsson.
ar heiðin er að eyðast af fólki
og Brandur lætur þau orð falla,
þar sem hann situr á fiskastein-
inum nýbúinn að fá vond-
ar fréttir af nágrönmum sínum:
„Hverf er haustgríma.“ Það eru
lokaorð sögunnar.
Brandur bóndi á Bjargi er
tákn staðfestunnair og seiglunn-
ar. Dóttir hans Bergþóra, öðru
nafni Bjargföst, líkist honum.
Sagan fjallar að miiklu leyti um
bana og þær vonir, sem
BJÖRGUNARBÁTUR
til sölu. — Uppl. í Vöruafgreiðslu Hafskips hf. við
Njarðargötu, sími 22620.
Laust embætti, er
forseti íslands veitir
Héraðslæknisembættið í Eskifjarðarbéraði er laust til umsóknar.
Laun samkvæmt launakerfi starfsmanna rikisins.
Umsóknarfrestur er til 28. október 1972.
HEILBROGÐIS- OG
tryggingamAlarAðuisieytið,
28. september 1972.
heiðarbúarnir binda við hana.
Hún bregst hvorki föður sinum
né nágrönnum, en fær sinm
skammt af þeim harmi, sem heið
arbúunum er ætlaður. Frásögn-
in um fermingu henmar, þegar
heiðarbúamir fjölmenma að
Bjargi með dýrmætar gjafir
handa henni, er fagur skáld-
skapur og sama er að segja um
kaflamm um ferð hennar um
heiðima, þar sem henmi er fagm-
að eins og þjóðhöfðinigja.
Margar persónur Heiðaharms
eru litskrúðugar og um leið
trúverðugar frá höfundarins
hendi. Heiðaharmur er átakan-
leg saga, sýnir tvísýna baráttu
vamarlítils fólks. Anmars vegar
er hið harðneskjulega lií heið-
airimmar, hins vegar gyllmgar
vesturfara og aðdráttarafl sjáv-
arþorpa. Hinn margumtalaði
flótti úr sveitunum er að hefj-
ast og hann lituir höfundurinm
alvarlegum augum þvi þrátt fyr-
ir erfið lífskjör heiðarbæmd-
anma eru þó tengslin við landið
hvergi sterkari en á bernsku-
slóðum þeirra og náttúru-
fegurðinni er best lýst með orð-
inu eyðidýrð.
Þjóðfélagslegar sviptimgar
koma við sögu Heiðaharms, eins
og hér hefur verið vikið að, og
jafnvel strjð úti í heimi setur
svip simn á líf heiðarbúanna.
Þetta stríð er Búastríðið, sem
margfrægt ér orðið í islenskum
bókmenntuim.
Ég vona að hin nýja útgáfa
Heiðahamms verði mörgum hvatn
ing til að lesa söguna. Hér er
á ferðinni meistaraverk í
íslenzkum bókmenntum, í senn
mikill skáldskapur og verðmæt
heimild. Umigt fólk þarf að
þekkja Heiðaharm.
F^fwcRdup Banskéla
ierwanns Ragnaps.
Bepðpantemjp f síffp 20221
effeipf^i flðeiFjS púlltígjald
INGÓLFS - CAFÉ
BINGÓ í dag sunnudag kl. 3 eftir hádegi.
Spilaðar verða 11 umferðir.
Vinningar að verðmæti 16.400 kr.
Borðpantanir í síma 12826.
AÐEINS
RÚLLU-
GJALD
Nú verður ofsafjör á Borginni einu sinni enn, enda
frábær skemmtiatrði, og fyrsta flokks hljómsveit.
Pantið borð tímanlega.
A Borginni er fjölbreyttur
matseðill allan daginn.
★
Borðpantanir hjá yfirþjóni
í síma 11440.
★
Dansað fil kl. 7
Þorvaldur Halldórsson
glæsilegt söngatriði
Jón Gunnlaugsson
þarf ekki að kynna
Júlíus og Kristinn
upprennandi stjömur
Vujómsvcit Qlajsýaúkg
““og Suanhildur