Morgunblaðið - 14.12.1972, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 14. DESEMBER 1972
Otgefan di hf. Árvalcur, Röykj'avík
fVeírvkveemdastjóri HareW'Ur Svemsaon.
J^ktsitýósrar MatShías Johannessen,
Eyjðtfur Konráö Jónsson.
Styrmir Gurvnersson.
Rhrt'jórmrMfotiii Þortvjörn Guðmundsson
Fréttastjón Björn Jöhanneson
Auglýsirvgas^óri Amí Garðar Krietinsson
Rrtstjórn og afgreiðsia Aðaistraeti 6, sfmi 10-100.
Augirýsingar Aðalstræti ©, sfmi 22-4-80
Áakriftargjafd 225,00 kr á méavjöi innaniands
I teusasöíu 15,00 Ikr eintakið
BARA AÐ GERA
EYSTEINN
Á STJÁI
C'viptingarnar innan stjórn-
arflokkanna halda áfram,
og færast stöðugt í aukana,
einkum þó í Alþýðubandalag-
inu. Kommúnistar eru Hanni-
bal Valdimarssyni og Birni
Jónssyni ævareiðir fyrir það,
að þeir skyldu gera gengis-
lækkun að fráfararatriði, og
raunár beinist reiði þeirra
jafnhliða að Frarhsóknar-
flokknum, því að þeir telja
hann hafa svikið sig í tryggð-
um, þegar hann beygði sig
fyrir kröfu Hannibalista, án
þess að álit Kommúnista-
flokksins lægi fyrir. Sterk öfl
innan Alþýðubandalagsins
krefjast þess, að ráðherrarnir
beygi sig ekki, hvað sem á
dynur, en þeir Lúðvík Jóseps-
son og Magnús Kjartansson
tvístíga.
Morgunblaðinu kæmi það
raunar ekki á óvart, að þeir
gleyptu öll stóru orðin og
héldu áfram stjórnarsam-
starfi, jafnvel þótt gengið
yrði fellt. Þeir mundu þá
hafa sama háttinn á og gerð-
ist, er Bandaríkjamenn voru
látnir lengja flugbrautina á
Keflavíkurflugvelli og kosta
þá framkvæmd. Þeir mundu
nú eins og þá taka á sig
stjórnskipulega ábyrgð á at-
höfnum, en sitja í stólum sín-
um engu að síður, kannski
gera bókun eins og þá.
Síðan mundu ráðherrar
kommúnista segja: Hvað gát-
um við gert? Við vorum sett-
ir upp að vegg, og við þurf-
um að bjarga herstöðvarmál-
inu (raunar geta þeir sagt, að
ennþá meiri þörf sé á því nú
en áður en þessi stjóm kom
BÓKUN
til valda, því að varnarliðið
hefur búið miklu betur um
sig en þá var, með tilstyrk
kommúnista í ríkisstjórn, þar
sem er flugbrautarlenging-
in).
Svona er þetta einfalt. Lúð-
vík og Hannibal segja: Við
verðum að bjarga því sem
bjargað verður. Áhrifalausir
megum við ekki vera, og það
er bara fyrir fólkið og föður-
landið, sem við leggjum það
á okkur að sitja áfram í ráð-
herrastólum!
TjHtir að Ólafur Jóhannesson,
forsætisráðherra hafði
lagt fram tillögur sínar um
lausn efnahagsvandans í rík-
isstjórninni og báðir sam-
starfsflokkarnir fellt þær,
greip Ey.steinn Jónsson til
sinna ráða. Hann tók forust-
una í Framsóknarflokknum
nú sem fyrr. Það var hans
verk, að þessi ríkisstjóm var
mynduð, og hann ætláði ekki
að láta eyðileggja verk sín
þegjandi og hljóðalaust.
Eysteinn skipaði Ólafi Jó-
hannessyni að éta ofan í sig
öll stóru orðin um það, að
aldrei kæmi til greina að þessi
ríkisstjórn stæði að gengis-
fellingu. Aldrei þessu vant
stóð forsætisráðherrann upp
í hárinu á Eysteini um nokk-
urt skeið, en auðvitað fór svo
um síðir, að hann beygði sig
og féllst á að standa að geng-
isfellingu, þrátt fyrir allt og
allt.
Eysteinn Jónsson lifir í
endurminningunni um elztu
vinstri stjórnina, samstjórn
Framsóknar og Alþýðuflokks
ins fyrir styrjöldina. Þá var
hann hinn mikli valdamaður,
og enn þann dag í dag telur
bæði hann og Framsóknar-
flokkurinn, að sú stjórn hafi
verið einna bezt hér á landi,
þótt allt væri komið í kalda
kol, landið nánast gjaldþrota
og atvinnuvegirnir á vonar-
völr Hann vill fá nýtt vinstra
tímabil á íslandi, ekki bara í
iy2 ár heldur í a.m.k. einn og
hálfan áratug, og honum er
sama hvað á gengur.
Eysteinn treysti því, að
kommúnistar mundu láta
undan, þegar Framsóknar-
flokkurinn hefði fallizt á til-
lögur Hannibalista, og svo
kann líka að fara. En ekki
verður beysið samstarfið í
þessari ríkisstjórn, eftir að
einn hefur kúgað annan og
enginn treystir öðrum.
fv V W"?
—*~\S
OG HVAÐ VERÐUR NU
UM KISSINGER?
Eftir James Reston
ÁKVÖRÐTJN Nixons forseta að halda
Wiiliam Rogers sem utanríkisráð-
herra næsta kjörtímabil bendir ein-
dreg-ið til þess, að Kissinger verði
áfram sem sérlegur ráðgjafi forset-
ans í öryggismálum, þó að það hafi
ekki verið endanlega ákveðið.
Nixon bað Kissinger um að vera
áfram unz Vietnamviðræðunum lyki
og varð Kissinger við þeirri bón.
Kissinger á von á því að þeim við-
ræðum Ijúki innan fárra vikna og
þá aetlar hann að taka sér langt frí,
líklega í Mexíkó, og ákveða hvort
hann verður áfram eða hættir.
Flestir vaidamenn í Washington
keyra sig áfram þar til þeir eru ör-
magna og hafa þá orð á þA, að þeir
ætli að hætta og helga sig rólegra
Mfi. Flestir skipta þeir þó um skoð-
un, er þeir hafa fengið sæmilega
hvíld, og þá fara þeir að velta þvi
fyrir sér hvernig eiginlega það yrði
að lifa rólegu lífi, ef þá á annað
borð slíkt fyrirbrigði er til á þessum
tímum.
John Foster Dulles, fyrrverandi
utanríkisráðherra Bandaríkjanna,
hafði oft. orð á því, að hann ætlaði
að hætta og fara „heim“, en ein-
hvexn veginn tókst honum að sann-
færa sjálfan sig um að ekki væri víst
að Bandaríkin lifðu það af, ef hann
hætti. Hann hélt áfram unz hann
var farinn að heiisu og á endanum
vissi hann ekki hvar „heima“ var.
Dean Acheson sneri sér að lög-
fræðistörfum eftir að hann lét af
embætti utanríkisráðherra, þó að
honum leiddist þau óskaplega. Hann
gerði sér þau bærileg með því að
skrifa greinar í blöð og tímarit í
léttum dúr um galla og kosti ýmissa
stórmenna. Eftir að hafa yíjað ýms-
um ríkisstjórnum, mektarmönnum
og dálkahöfundum undir uggum í
nokkur ár, fannst honum óþolandi
tímasóun að reyna að fá meiri pen-
inga fyrir lögfræðilega skjólstæð-
inga sína, sem ekki þurftu á þeim
að halda eða áttu þá skilið að hans
dómi. Þótt undarlegt megi virðast
voru engir sem létu af valdaembætt-
um með meiri ánægju en hershöfð-
imgjarnir, sem taldir eru elska völd
medra en mokkrir aðrir. Eisemhower
fannst golfleikur miklu þægilegri og -
skemmtilegri en að stjóma heimin-
um, sem sjálfsagt hefur verið hárrétt
ályktað. Eisenhower var mjög ánægð-
ur maður er hann lét af forseta-
embættinu. Marshall hershöfðiingi
var einnig mjög ánægður, er hann lét
af embætti, en hann hafði líka vit
á þvi að læra aldrei að leika golf.
Rogers fél'lst eins og fyrirrennari
hans, Dean Rusk, á að sitja annað
kjörtímabil og maður getur aðeins
vonað að hann sjái ekki eims mikið
eftir þvi og Rusk gerði. Hitt er svo
annað mál, að þegar forseti, sem er
persónulegur vinur manns, biður
hann um að vera áfram, hlýtur það
að vera erfitt að segja nei.
Vandamál Kissingers er marg-
slungnara. Bókaútgefendur elta hann
á röndum og sjálfsagt gæti hann
fengið svo háa greiðslu fyrir endur-
minningar sinar, að hún nægði hon-
um til að setja á stofn einkaháskóla.
En Kissinger sér enga leið tiíl að
skrifa um Kíma, Moskvu, Vietnam
og allar konumar í lífi sínu á með-
an Nixon býr í Hvíta húsinu og það
er mjög skynsamiegt af honum, því
að Nixon hefur aldrei verið ánægður,
Henry Kissinger
ef einhver amnar varð fyrstur með
fréttirnar.
Það erfiðasta fyrir Kissinger er,
að hann komst. á toppinn of fljótt eða
of seinf. Ef hann hefði uppgötvað
Kína á aldrimum 20—30 ára, hefði
framtíðin verið honum auðveldari, en
hann verður 50 ára i maí nk. og þeg-
ar maður er orðinn 50 ára, er hann
orðinn of gamall til þess að geta
unmið 48 klukkustundir í sólarhring
eða skipt á Hvíta húsinu og prófess-
orsstöðu við Harward.
Kissinger á við anniað vamdamál að
stríða. Hann er þeim hæfileikum
gæddur að geta litið á vandamálin
frá öllum hliðum, þ.á m. vandamálið
um hann sjálfan og s-töðu hans inn-
an alríkiskerfisins. Þetta er sjald-
gæfur eiginleiki hér í Washington.
Hvað varðar ákvarðanir í utanríkis-
málum hefur Kissinger ekki aðeins
afgreitt vandamálin til endanlegrar
ákvörðunar forsetans, heldur einnig
látið í ljós sjálfstætt álit og beitt sér
fyrir breytingum, ef forsetimn bað
um álit hans, sem hann gerir oft.
Auk þess hefur Kissinger verið
helzti tafemaður og samningamaður
stjórnarinnar á sviði utanríkismála.
Hann hefur ferðazt um allan heim i
flugvélum forsetans og bökstaflega
haft afskipti af hverju einasta atriði
í sambamdi við utanríkismál Banda-
ríkjanna. En hann er það mikill
fræðimaður, að hann heldur áfram
að furða sig á því, hvernig ríkis-
stjórn það eiginlega sé, sem lætur
prófessor í slíkt starf, einkum vegna
þess að hann hefur ekki mikla trú
á einkaframtaki á sviði diplómata-
starfa. Undanfarið hefur Kissinger
iieitazt við að láta utanríkiisráðuneytið
taka í æ ríkari mæli þátt í Vietnam-
viðræðunum, en ráðuneytið hefur
launað honum það með því’ að saka
han.n um að hafa farið út fyrir tak-
mörk sín í viðræðunum og fal'la I fen,
sem sérfræðinigar ráðuneytisins hafi
orðið að bjarga honurn úr. Þetta er
auðvitað ekki satt, en þetta hafa
menn upp úr krafsinu, er þeir ætla
að hleypa svolitlu lýðræði inn í
diplómatastörfin.
Það þarf enginn að óttast að Kiss-
inger verði í vamdræðum með að
taka ákvarðanir um hvort hann eigi
að snúa sér aftur að kemnslu, skrifa
bækur eða gera eitthvað annað. Það
er hins vegar ljóst, að Kissinger get-
ur aðeins farið niður á við. Það er
alveg hugsanlegt að hamn yfirgefi
Nixon og hann er greinilega að íhuga
þann möguleika, en eins og maðurinn
sagði: „Hvernig á rnaður að halda
þeim kyrrum á bóndabæjunum, er
þeir hafa séð Pekirng?"