Morgunblaðið - 03.03.1973, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 3. MARZ 1973
Pr. Bjarni Jónsson, yfirlæknir:
Hagsýni í spítalarekstri?
Sunnudaginn 25. febrúar s.l.
gerir dr. Friðrik Einarsson, yf-
irlæknir handlæknisdeildar
Borgarspítalans, að umræðu-
efni í Morgunblaðinu hvemig
séð sé fyrir gömlu fólki og
lasburða i þessum bæ og getur
þess jafnframt, að þegar grein
in er skrifuð hafi 56 sjúklingar
legið í Borgarspítala sem alveg
eins hefði mátt vista í stofnun,
sem væri miklum mun ódýrari
bæði í byggingu og rekstri.
Ég vil þakka dr. Friðrik fyr
ir þessa hugvekju.
Það er sannast sagna, að ali-
ir þeir sem starfa við þrjá að
aispítala Reykjavíkursvæðis-
ins — Borgarspítala, Landa
kotsspítala og Landspítala —
vita þetta og hafa vitað lengi
og þó að enginn hafi kveðið upp
úr með það fyrr opinberlega,
þá hefir oft verið um það rætt,
bæði meðal lækna og við yfir-
menn heilbrigðismála.
Ég skal leiða hjá mér, það
sem rætt er um stofnanir fyrir
gamalt fólk og lasburða, sem
er ekki þann veg farið, að það
þurfi sérstaka hjúkrun eða
læknishjálp og er það þó ærið
umhugsunarefni.
Það eru fá heimili í dag, sem
vilja eða geta haft gamalmenni
á sínum snærum. Þjóðfélags-
byggingin hefir breytzt, þriggja
kynslóða heimilið er liðið undir
lok og tveggja kynslóða heim-
iiið virðist vera á sömu leið.
Það eru æ fleiri af ungu fólki,
sem vilja láta bamaheimili ala
upp böm sín, ekki einasta ein-
stæðir foreldrar eða aðrir sem
verða að gera það af illri
nauðsyn, t.d. vegna sjúkdóma,
heldur líka hinir, þar sem heim
ilisfaðirinn aflar nógra tekna
tii þess að sjá fyrir heimilinu,
en húsmóðirin fullfrisk. vill
sinna öðru en heimilisstörfum
og uppeldi barna sinna. Mér
sýnist stefnan vera i þessa átt,
hvort hún er heppileg, skai ég
eftirláta öðrum að dæma um.
En það er vist, að þeir sem
byggðu þennan bæ meðan þeir
höfðu orku tU, mega nú marg-
ir glíma hjálparlitið við Elii
kerlingu með þverrandi kröft-
um þar til yfir lýkur. Væri þó
ástandið enn verra, ef ekki
nyti við einkaframtaks tveggja
þekktra stofnana, Ellibeimilis-
ins Grundar og Dvalarheimiiis
aldraðra sjómanna og hefir sú
stofnun skotið skjólshúsi vfir
æði marga, sem aldrei hafa ver
ið viðriðnir sjósókn.
En svo ég víki aftur að því,
sem dr. Friðrik segir i grein
sinni, að um þessar mundir séu
56 sjúklingar í Borgarspítala,
sem ekki þyrftu þar að vera ef
um annan stað væri að ræða,
þá skal ég geta þess, að nú
eru í Landakotsspitala 28 sjúkl
ingar, sem eins er ástatt um.
Mér er ekki kunnugt um,
hvem veg þessu er farið í
Landspítala, en þykir liklegt
að þeir hafi svipaða sögu að
segja þar. Ef ætlað er á, að
þar væru jafnmargir og í
Landakoti þá gæti verið um að
ræða 112 sjúklinga, sem ekki
þyrfti að vista í þessum spítöl-
um og gætu þetta vel verið
meðaltalstölur fyrir árið.
Nú er það á almanna vitorði,
að þröngt er í þessum spítöl-
um öllum þremur og alls stað-
ar langir biðlistar. Ætið fellur
mikið til af slösuðu fólki og
bráðveiku, sem verður að taka
inn strax og verður þá biðin
oft nokkuð löng hjá hinum,
sem ekki eru í bráðri hættu.
Ef hægt væri að losa u.þ.b. 100
rúm á þessum þremur spítöl-
um, samsvarar það stækkun
þessara spítala, sem þessu nem
ur og væri hægt að vista ann-
ars staðar jafnóðum þá sjúkl-
inga, sem ekki þarfnast ann-
ars en hjúkrunar og þjáifunar,
þá ættu biðlistarnir fljótlega
að vera úr sögunni og spitala
þörfinni fullnægt.
Spítalarnir þrír í Reykjavík
eru allir miðaðir við það að
geta veitt fullkomna þjónustu í
handlæknis- og lyflæknisgrein
um og er það dýr rekstur.
Borgarspítalinn kostar nú kr.
5100.00 á legudag og ætti þá
kostnaður hinna spítalanna
tveggja að vera álíka, því þó að
ekki séu allar deildir á öllum
spítölunum, heldur kominn vís
ir að verkaskiptingu, þá hlýt-
ur kostnaður á þessum spítöl-
um að vera mjög svipaður, ef
sömu hagsýni er gætt á þeim
öllum.
Heilbrigðisþjónusta kostar
geypifé. Verður að hafa ýtr-
ustu gát, að ekki sé þar sóað
almannafé, en um leið að gæta
hins að spara ekki til skaða.
Verður þar sumum erfið sigling
milli skers og báru. Það er á
spítölum líkt og á heimili, ef
húsmóðirin er óspilunarsöm
fer allt í súginn og ekkert
stendur við, hversu mikið sem
húsbóndinn ber í bú. En sé
konan aðgætin, ráðdeildarsöm
og nýtin, verður henni mikið
úr litlu, oft svo að undrum sæt
ir.
Hiúkrunarheimilið við Grensásveg
Annað atriði, sem þrengir að
sjúkrahúsum og þó sérlega lyf
læknisdeildum þeirra, eru
sjúklingar sem lagðir eru inn
til rannsókna. Nú er sumum
sjúkJingum svo farið, að þeir
verða ekki rannsakaðir nema í
spítaia og eru þeir utan við
þetta mál. En hinir eru ekki
allfáir, sem má fullrannsaka ut
an spítala. Með hækkandi
aldri aukast kvillar fólksins,
það er þá að miklum hluta aldr
að fólk, sem þarfnast þessara
rannsókna.
Þeir sem misst hafa vinnu-
þrek sökum vanheilsu eða ald-
urs búa við knappan kost vel-
flestir, nema þeir njóti annarra
við og mörgum er það lítt að
skapi að vera bónbjargamenn.
Aukaútgjöld, hve smávægileg
sem þau eru, geta eyðilagt af-
komu þeirra. Sé sjúklingur
rannsakaður utan spítala,
greiðir hann fjórða hluta af
kostnaðinum — læknisvinnu,
rannsóknastörfum og röntgen-
skoðun. Það dregur sig sam-
an. Fullkomin röntgenskoðun
á meltingarvegi kostar t.d. kr.
6000.00 Liggi sjúklingur á spít
ala greiðir hann engan eyri.
Setjum svo, að itarleg rann-
sókn kosti kr. 16.000.00, þar af
greiðir sjúklingur kr. 4000.00
en sjúkrasamlögin kr. 12.000.00
Þeir sem ekkert hafa upp á að
hlaupa nema ellilaun sín,
þeim er þessi kostnaður ofviða.
Þess vegna biðja læknar þessa
fólks um spítalavist fyrir það.
Ef nú þessar rannsóknir taka
tíu daga á spítala, kosta þær í
raun kr. 51.000.00. Hefðu trygg-
ingamar líka greitt hluta sjúkl
ings, hefðu þær kostað kr.
16.000.00 af almanna fé. Mis
munurinn, sem kemur á herðar
skattborgarans er kr. 35.000.00.
Mér finnst þetta skrítinn
spamaður, lái mér hver sem
vill.
Elliheimilið Grund, þar sem
vistuð eru mörg rúmliggjandi
gamalmenni, sem þuifa mikla
hjúkrun, fær úthlutað af dag-
gjaldanefnd kr. 800.00 á legu-
dag. Þarf sérstaka útsjónar-
semi, til þess að láta það
hrökkva til. Má nefna til sam-
anburðar, að sjúkrahús Hvíta-
bandsins við Skólavörðustíg,
en þar hafa sjúklingar fótavist,
fær kr. 1700.00 á dag. Hjúkr-
unardeildin við Barónsstig fær
kr. 1900.00, en þar eru sjúkl-
ingar rúmliggjandi. Bæði þessi
sjúkrahús eru rekin af Reykja
vikurborg. Vífilsstaðahæli, sem
hefir að mestu leyti langlegu-
sjúklinga, fær kr. 2050.00 á
dag. Það er rekið af rikinu.
Gísli Sigurbjömsson, for-
stjóri Elliheimilisins Grundar,
hefir tjáð mér i samtali, að
hæfilegur kostnaður við hjúkr
unardeild væri væntanlega kr.
1500.00—1600.00 á legudag með
núgildandi verðlagi, ef vel á að
Biireiðaeigendur athugið
Ryðið er ykkar versti óvinur. Verið á verði og
gleymið ekki endurryðvörninni. Pantið tíma.
BÍLARYÐVÖRN HF.,
Skeifunni 17, símar 81390 og 81397.
Vinsælasta ameríska sælgætiö
Almennur félagsfundur N.L.F.R.
verður haldinn mánudaginn 5. marz kl. 9 síðdegis
í Guðspekifélagshúsinu Ingólfsstræti 22.
Einar Helgason yfirlæknir sjúkrahúsinu
á Akranesi talar um ,,sykursýki“.
Allir velkomnir. Stjórnin.
Bjarni Jónsson.
gera við vistmenn. Hafa ekki
aðrir hér um slóðir meiri
reynslu í slíkum rekstri en
hann og hefi ég raunar fengið
þessar tölur staðfestar úr ann-
arri átt.
Nú er kostnaður Borgarspít-
alans á legudag kr. 5100.00 og
þá væntanlega likur á hinum
spítölunum tveimur, eins og
fyrr var sagt. Sé tekin hærri
tala Gísla Sigurbjörnssonar,
kr. 1600.00, þá er mismunur-
inn á legudag á spitölunum og
hjúkrunarheimili kr. 3500.00,
en sé miðað við hjúkrunar-
deildina vlð Barónsstíg er mis-
munurinn 3200.00.
Ef nú eru u.þ.b. 100 sjúkl-
ingar vistaðir í dýrum spitöl-
um, sem eins vel gætu verið i
ódýrum hjúkrunarspítolum,
mætti spara mikið af fé skatt-
borgarans með byggingu slíkra
stofnana.
Sé miðað við hærri tölu Gísla
Sigurbjörnssonar myndu spar-
ast kr. 127.750.000.00 á ári,
væru þessir sjúklingar til dval
ar á hjúkrunardeild, en sé mið
að við hjúkrunarspítalann í
Heilsuverndarstöðinni myndu
sparast kr. 116.800.000.00.
Reykjavíkurborg hefur
byggt hjúkrunarspítala við
Grensásveg, kostar hann full-
búinn um 1 milljón kr. á rúm.
Þá mætti byggja a.m.k. 115
rúma hjúkrunarspítala fyrir
eins árs spamað á legukostn-
aði og tveggja ára sparnaður
gæfi 230 rúm. Væri þá séð fyr-
ir þeim þörfum um næstu
framtið. Jafnframt ykist nýtan
legur rúmafjöldi á spítölunum
þremur um 100 og þyrfti þá
ekki að bæta sjúkradeildum
við þá að sinni.
Æskilegast er, að hjúkrunar
deildir séu í sambandi við full
komna spítala og geti notið
góðs af kjama þeirra, svo sem
eldhúsi og rannsóknadeildum.
Nú er þröngt bæði á Landa-
kotshæð og Grænumýrartúni
og óhægt um byggingar þar
sökum skorts á landrými.
Hins vegar sýnist ekki skorta
land í Fossvogi og þar er spít-
ali fullkominn að allri gerð.
Sýnist þá liggja nærri að reisa
hjúkrunarspitala í tengslum
við hann, en spítalamir allir
hafi þar greiða inngöngu fyrir
hjúkrunarsjúklinga sína.
Nú ber ekki að skilja orð
mín svo, að ég haldi að þetta
sé fundið fé. Að sjálfsögðu yrðu
spítalarnir þrír reknir áfram
með sama rúmafjölda. En mér
sýnist þetta vera einfaldasta,
fljótvirkasta og langódýrasta
leiðin til þess að bæta úr spít-
alaskortinum nú og nokkuð
fram í tímann og bæta þjón-
ustu við alla sjúklinga sem
þurfa spítalavist, hvort heldur
er langan tíma eða skamman.
Er þessum hugleiðingum hér
með komið á framfærl til vin-
samlegrar íhugunar fyrir heil-
brigðisyfirvöld jafnt ríkis sem
borgar — og skattborgarann.
Reykjavík 1. marz 1973.